- nowość
Psychologia mózgu nastolatka - ebook
Wydawnictwo:
Tłumacz:
Data wydania:
29 stycznia 2025
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
PDF
czytaj
na laptopie
czytaj
na tablecie
Format e-booków, który możesz odczytywać na tablecie oraz
laptopie. Pliki PDF są odczytywane również przez czytniki i smartfony,
jednakze względu na komfort czytania i brak możliwości skalowania
czcionki, czytanie plików PDF na tych urządzeniach może być męczące dla
oczu. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na laptopie
Pliki PDF zabezpieczone watermarkiem możesz odczytać na dowolnym
laptopie po zainstalowaniu czytnika dokumentów PDF. Najpowszechniejszym
programem, który umożliwi odczytanie pliku PDF na laptopie, jest Adobe
Reader. W zależności od potrzeb, możesz zainstalować również inny
program - e-booki PDF pod względem sposobu odczytywania nie różnią
niczym od powszechnie stosowanych dokumentów PDF, które odczytujemy
każdego dnia.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Psychologia mózgu nastolatka - ebook
Dlaczego nastolatkowie chodzą późno spać i mają problem z porannym wstawaniem? Czy rzeczywiście częściej ryzykują? Co się dzieje z ich hormonami?
Psychologia mózgu nastolatka to pozycja dla wszystkich osób zaangażowanych w życie nastolatków, umożliwiająca wgląd w to, co dzieje się w nastoletnich umysłach i wyjaśniająca, w jaki sposób zrozumienie owych procesów może poprawić relacje i komunikację na tym kluczowym etapie życia. Zawiera omówienie najistotniejszych zagadnień dotyczących między innymi sposobu, w jaki mózg zmienia się w okresie dojrzewania, roli hormonów oraz tego, co wiemy na temat stresu i odporności, a także snu i presji rówieśniczej. Autor publikacji podaje w wątpliwość stereotyp „pokolenia płatków śniegu” i stara się lepiej poznać zdrowie psychiczne młodych ludzi.
Książka ta, dedykowana wszystkim rodzicom i opiekunom, stanowi pomoc w pokonywaniu wyzwań związanych z codziennym życiem z nastolatkiem. Jest ona również źródłem istotnej wiedzy dla studentów i praktykujących specjalistów, takich jak pracownicy socjalni, psychologowie czy osoby zatrudnione w służbie zdrowia i placówkach edukacyjnych, którzy na co dzień stykają się z nastolatkami.
John Coleman zdobył wykształcenie jako psycholog kliniczny i był starszym pracownikiem naukowym na Uniwersytecie Oksfordzkim. Jest założycielem ośrodka badawczego zajmującego się nastolatkami i ich rodzinami. Prowadził również szkołę dla nastolatków doświadczających trudności oraz pracował dla rządu jako doradca polityczny. W 2001 roku za swoją służbę młodym ludziom został odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego.
Spis treści
Wstęp do wydania polskiego
Podziękowania
1. O mózgu nastolatka – wprowadzenie
2. Rozwój nastolatków – wprowadzenie
3. Szalejące hormony
4. Uczenie się, uczenie się, uczenie się
5. Mózg społeczny
6. Całkowicie przytomny o północy
7. Czy to „pokolenie płatków śniegu”?
8. Mózg nastolatka – informacje dla znaczących dorosłych
Dalsze lektury
Bibliografia
Spis ilustracji
| Kategoria: | Psychologia |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-8331-619-2 |
| Rozmiar pliku: | 832 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Wstęp do wydania polskiego
Zmiany zachodzące w naszym organizmie związane z okresem dojrzewania mogą rozpocząć się już w 9. roku życia, a trwają nawet do 20.–25. roku życia. Czas ten jest przepełniony wieloma fascynującymi, ale też intensywnymi zjawiskami. Ważne, aby opiekunowie zrozumieli, jak zmienny i specyficzny dla każdego nastolatka może być okres dojrzewania. Dzięki tej świadomości będą w stanie zapewnić mu niezbędne wsparcie, którego młodzi ludzie tak bardzo potrzebują.
Istotnym przesłaniem prezentowanej książki jest stwierdzenie autora dotyczące roli, jaką odgrywają dorośli w procesie dojrzewania dzieci. John Coleman pisze: „Dorośli mają kluczową rolę do odegrania. Wszystkie badania pokazują, że na wyniki osiągane przez nastolatków wpływa wsparcie i zaangażowanie płynące ze świata dorosłych. Odnosi się to do rodziców, opiekunów, nauczycieli i innych specjalistów. Mózg i środowisko wchodzą ze sobą w interakcję”.
Coleman stara się odpowiedzieć na pytanie: dlaczego zrozumienie myśli, emocji i zachowań nastolatka jest tak trudne? Zdaniem autora każdy nastolatek jest jednocześnie dzieckiem i dorosłym. W tym samym momencie potrzebuje swobody i niezależności oraz ochrony, opieki i poczucia bezpieczeństwa. Jeśli dla nas, dorosłych, zrozumienie tej huśtawki bywa wyczerpujące, zastanówmy się, jak czują się nasze dzieci doświadczające tej dwoistości przez kilka lat. Jak podkreśla Coleman: „Kluczowym elementem w przypadku każdej osoby przechodzącej przemianę jest niepewność co do tego, w jakim stanie się znajduje. To właśnie ta niepewność pomaga wyjaśnić wiele zachowań typowych dla okresu nastoletniego”.
Czy prawdą jest, że w okresie dojrzewania nasz mózg zmniejsza swoją objętość? Jak to możliwe? Przecież jego wzrost i szybki rozwój wydaje się tak istotny! Czym jest plastyczność mózgu i długotrwałe wzmocnienie synaptyczne? Jaką rolę w rozwoju mózgu odgrywają hormony? Czy nastolatek potrzebuje aż tak dużo snu i dlaczego tak późno zasypia? Jak przebiegają u niego procesy uczenia się nowych informacji oraz rozwiązywania problemów i czy możemy je usprawnić? Dlaczego grupa rówieśnicza staje się dla naszych dzieci najważniejszą grupą odniesienia? Czy można nauczyć nieśmiałego nastolatka, jak być bardziej pewnym siebie? Czy mamy do czynienia z „pokoleniem płatków śniegu”? Na te pytania autor książki udziela odpowiedzi w kolejnych jej rozdziałach, przedstawiając zawiłą wiedzę z zakresu psychologii, biologii i nauk pokrewnych w przystępnej dla Czytelnika formie.
O czym jest ta książka? O rozwijającym się młodym mózgu, o tym, jak jest zbudowany, jak działa oraz o tym, w jaki sposób my, dorośli, możemy pomóc nastolatkom w tym niełatwym dla nich okresie. Jest to jednocześnie książka o rozwoju naszej osobowości, wyjaśniająca Czytelnikowi zawiłości biologii oraz pokazująca wzajemne oddziaływanie rozwijającego się mózgu i środowiska.
W okresie nastoletnim zmiana jest nieunikniona. Zmienia się nie tylko wchodzący w dorosłość człowiek, lecz zmian wymaga także funkcjonowanie całego systemu rodzinnego. Proces ten nie jest łatwy, ale jest naturalny. Jedyny sposób na jego przetrwanie to akceptacja. My, dorośli, mamy tendencję do oceniania młodych ludzi na podstawie własnych doświadczeń. Doświadczenia te prowadzą do formułowania przekonań i opinii, które niekoniecznie są zgodne z tym, w co młodzi ludzie wierzą dzisiaj. Przejście od statusu dziecka do statusu osoby dorosłej jest niezwykłym procesem adaptacji, wymagającym wysiłku samego nastolatka, ale również osób mu najbliższych.
Jak podkreśla sam autor: „Zmiany w mózgu są całkowicie niewidoczne. Podczas gdy wszyscy możemy być świadkami zmian w ciele nastolatka, nie mamy pojęcia, co dzieje się w jego głowie”. Dlatego prezentowana książka wydaje się tak istotna. Poznanie i zrozumienie funkcjonowania oraz zmian zachodzących w dojrzewającym mózgu wydaje się właściwą drogą.
Publikacja odpowie również na pytanie, dlaczego warto częściej nagradzać pożądane zachowania nastolatków, a jednocześnie mniej na nich narzekać i ich karać. To stwierdzenie z pewnością bardziej spodoba się naszym dzieciom niż nam, jednak Coleman szczegółowo wyjaśnia, jak potężną moc mają nagrody i jak ważne są dla prawidłowego rozwoju nastoletniego mózgu.
John Coleman nie pozostawia rodziców, opiekunów i nauczycieli bez wsparcia, formułując konkretne wskazówki dotyczące sposobu komunikacji z nastoletnimi dziećmi. Podkreśla to, że nastolatkowie, pomimo całej gamy zmian, które w nich zachodzą, nadal pozostają naszymi dziećmi.
Prezentowana Czytelnikom książka, z uwagi na poruszane w niej zagadnienia, skierowana jest nie tylko do rodziców i opiekunów nastolatków, lecz także do nauczycieli czy pracowników socjalnych. Jako psycholog z pełnym przekonaniem polecam ją Państwu. Warto poświęcić swój czas.
Monika TalarowskaPodziękowania
Nie byłoby tej książki, gdyby nie pomoc i wsparcie wielu osób. Po pierwsze, wyrazy uznania należą się Davidowi Silvermanowi i Joelli Scott, których entuzjazm sprawił, że projekt „My Teen Brain” („Mój nastoletni mózg”) w Hertfordshire się rozpoczął. Dziękuję moim współpracownikom z Family Links, a zwłaszcza Sarah Darton, Kathy Peto i Rowenowi Smithowi za podzielenie się swoimi umiejętnościami szkoleniowymi i przyczynienie się do sukcesu tego projektu. Wzięło w nim udział wiele organizacji, takich jak Bounce Forward, The Charlie Waller Trust, Parenting Northern Ireland czy The Association for Young People’s Health. Dziękuję wszystkim tym cudownym nauczycielom, których entuzjazm wobec projektu zachęcił mnie do działania i pozwolił na uzyskanie dostępu do szkół. Wreszcie, przedsięwzięcie to nie powstałoby bez uczniów, którzy hojnie ofiarowali mi swój czas, abym mógł odkryć i zrozumieć, co się dzieje w ich umysłach w okresie dojrzewania.
John Coleman1
O mózgu nastolatka – wprowadzenie
WSTĘP
To książka o okresie nastoletnim. Nie podejdę jednak do tego zagadnienia w sposób tradycyjny. Napiszę o wszystkich istotnych kwestiach – przyjaciołach i grupach rówieśniczych, rodzicielstwie, dobrej zabawie młodych ludzi, o nastolatkach, którzy nie mogą zasnąć, zdrowiu psychicznym i tak dalej. Będę jednak pisał o nich z perspektywy rozwoju mózgu.
Takie podejście może, przynajmniej na początku, wydać się dziwne. Możesz, Czytelniku, uznać je za zbyt naukowe. Możesz chcieć się nauczyć, jak efektywniej komunikować się z nastolatkiem i poszukiwać wskazówek, w jaki sposób unikać konfliktów, a nawet załamywać ręce, widząc, w jaki sposób używa mediów społecznościowych. Do czego potrzebna Ci jest wiedza na temat mózgu?
W niniejszej książce pokażę Ci, że zrozumienie procesów zachodzących w mózgu da Ci zupełnie inny obraz lat nastoletnich. Od wieków nastolatkowie wpędzają dorosłych w zdumienie, dezorientację i doprowadzają ich do furii. Dlaczego młodzi ludzie muszą kłócić się o wszystko, co mówią dorośli? Dlaczego są tak sprzeczni – w jednej chwili radośni, a w następnej rozpaczający? Jak to możliwe, że normalne gadatliwe dziecko zamieniło się w porywczego samotnika?
Uważam, że kluczem do rozwiązania tej zagadki jest mózg. W momencie, gdy rodzice, nauczyciele i inni dorośli dowiedzą się, co dzieje się w mózgu nastolatka, będą w stanie dostrzec, że owo kłopotliwe zachowanie ma sens. Przez ostatnich kilka lat prowadziłem grupowe spotkania dla rodziców, podczas których omawiałem kluczowe fakty dotyczące rozwoju mózgu. Efekt?
Rodzice mówią, że doświadczyli „olśnienia” i zgłaszają całkowitą zmianę nastawienia wobec swoich synów i córek. „Wow! Naprawdę nie wiedziałem tego wcześniej” – powiedział mi jeden z nich. – „Będę teraz o wiele bardziej życzliwy”. Inna osoba stwierdziła: „To zmieni sposób, w jaki odnoszę się do mojego piętnastolatka”. „Dziękuję, dziękuję” – powiedział ktoś inny. – „Gdybyśmy tylko rozumieli to wcześniej, moglibyśmy uniknąć wielu problemów”.
Jestem przekonany, że ta wiedza naprawdę ma w sobie potencjał do zmiany relacji w rodzinach. Oczywiście w grę wchodzą również inne czynniki, które omówię w różnych miejscach tej książki. Jednym z ważniejszych są okoliczności społeczne, które wpływają na wszystkich nastolatków. W którym momencie stają się oni dorośli? Od kiedy mogą sami o sobie decydować? Jakie prawa mają ich rodzice, jeśli chodzi wybory dotyczące zdrowia i edukacji? Powyższe pytania uwypuklają fakt, że wiek nastoletni to okres przejściowy – od dziecka do dorosłego. Przejścia mogą zaś być niekomfortowe. Więcej powiemy o nich w rozdziale drugim.
W niniejszej książce udowodnię, że poradzenie sobie z pytaniami dotyczącymi owego przejścia może być łatwiejsze, jeżeli weźmiemy pod uwagę wpływ zmian zachodzących w mózgu. Żywię nadzieję, że te informacje będą dla Ciebie, Czytelniku, pomocne w budowaniu relacji z bliskimi Ci nastolatkami.
O MÓZGU
Mózg to tajemnica. Jest on również czymś niesamowitym i najbardziej złożonym bytem w przyrodzie. Jest dość mały – można zmieścić go w dłoniach. Mimo że jest organem, działa jak maszyna, urządzenie sterujące, a także jest manifestacją ewolucji człowieka oraz najważniejszym atrybutem każdego z nas.
Mózg jest tajemnicą, ponieważ wciąż jeszcze niewiele o nim wiemy. Mimo że w ciągu ostatnich 20 lat poczyniono ogromne postępy w dziedzinie neuronauki, nadal jesteśmy na początku drogi, jeśli chodzi o pełne zrozumienie działania mózgu. Niektórzy autorzy nazywają mózg „wewnętrznym kosmosem”, ponieważ jego pojemność jest ogromna, a spora jego część wciąż pozostaje niezbadana.
Określam mózg jako niesamowity, ponieważ to, czego dokonuje, jest niezwykłe. Nasze umysły są w stanie kontrolować nasze emocje, determinować nasze działania, przechowywać wspomnienia, tworzyć sny, pomagać nam radzić sobie z zagrożeniami i po prostu utrzymywać nas przy życiu, regulując temperaturę naszego ciała, poziomy substancji we krwi, zasoby energii oraz cykle snu i czuwania.
W tym rozdziale wyjaśnię, tak jasno jak tylko potrafię, podstawowe procesy zachodzące wtedy, gdy myślimy, czujemy, odnosimy się do środowiska, które nas otacza i wchodzimy z nim w interakcję. Książka ta dotyczy jednak mózgu nastolatka, dlatego chciałbym przedstawić również kluczowe zmiany, jakie dokonują się w okresie nastoletnim. Do niedawna wierzono, że mózg przestaje się rozwijać wraz z końcem dzieciństwa. Nie wiedzieliśmy zbyt wiele na temat tego, co dzieje się w nim po okresie dojrzewania płciowego.
Sytuacja zmieniła się całkowicie od momentu wprowadzenia metod obrazowania mózgu. Teraz wiemy już, że w okresie nastoletnim mózg ulega znacznym zmianom niosącym przemożne konsekwencje dla sposobu zachowania nastolatków i tego, jak radzą sobie z wyzwaniami tego okresu życia.
Zmiany zachodzące w naszym organizmie związane z okresem dojrzewania mogą rozpocząć się już w 9. roku życia, a trwają nawet do 20.–25. roku życia. Czas ten jest przepełniony wieloma fascynującymi, ale też intensywnymi zjawiskami. Ważne, aby opiekunowie zrozumieli, jak zmienny i specyficzny dla każdego nastolatka może być okres dojrzewania. Dzięki tej świadomości będą w stanie zapewnić mu niezbędne wsparcie, którego młodzi ludzie tak bardzo potrzebują.
Istotnym przesłaniem prezentowanej książki jest stwierdzenie autora dotyczące roli, jaką odgrywają dorośli w procesie dojrzewania dzieci. John Coleman pisze: „Dorośli mają kluczową rolę do odegrania. Wszystkie badania pokazują, że na wyniki osiągane przez nastolatków wpływa wsparcie i zaangażowanie płynące ze świata dorosłych. Odnosi się to do rodziców, opiekunów, nauczycieli i innych specjalistów. Mózg i środowisko wchodzą ze sobą w interakcję”.
Coleman stara się odpowiedzieć na pytanie: dlaczego zrozumienie myśli, emocji i zachowań nastolatka jest tak trudne? Zdaniem autora każdy nastolatek jest jednocześnie dzieckiem i dorosłym. W tym samym momencie potrzebuje swobody i niezależności oraz ochrony, opieki i poczucia bezpieczeństwa. Jeśli dla nas, dorosłych, zrozumienie tej huśtawki bywa wyczerpujące, zastanówmy się, jak czują się nasze dzieci doświadczające tej dwoistości przez kilka lat. Jak podkreśla Coleman: „Kluczowym elementem w przypadku każdej osoby przechodzącej przemianę jest niepewność co do tego, w jakim stanie się znajduje. To właśnie ta niepewność pomaga wyjaśnić wiele zachowań typowych dla okresu nastoletniego”.
Czy prawdą jest, że w okresie dojrzewania nasz mózg zmniejsza swoją objętość? Jak to możliwe? Przecież jego wzrost i szybki rozwój wydaje się tak istotny! Czym jest plastyczność mózgu i długotrwałe wzmocnienie synaptyczne? Jaką rolę w rozwoju mózgu odgrywają hormony? Czy nastolatek potrzebuje aż tak dużo snu i dlaczego tak późno zasypia? Jak przebiegają u niego procesy uczenia się nowych informacji oraz rozwiązywania problemów i czy możemy je usprawnić? Dlaczego grupa rówieśnicza staje się dla naszych dzieci najważniejszą grupą odniesienia? Czy można nauczyć nieśmiałego nastolatka, jak być bardziej pewnym siebie? Czy mamy do czynienia z „pokoleniem płatków śniegu”? Na te pytania autor książki udziela odpowiedzi w kolejnych jej rozdziałach, przedstawiając zawiłą wiedzę z zakresu psychologii, biologii i nauk pokrewnych w przystępnej dla Czytelnika formie.
O czym jest ta książka? O rozwijającym się młodym mózgu, o tym, jak jest zbudowany, jak działa oraz o tym, w jaki sposób my, dorośli, możemy pomóc nastolatkom w tym niełatwym dla nich okresie. Jest to jednocześnie książka o rozwoju naszej osobowości, wyjaśniająca Czytelnikowi zawiłości biologii oraz pokazująca wzajemne oddziaływanie rozwijającego się mózgu i środowiska.
W okresie nastoletnim zmiana jest nieunikniona. Zmienia się nie tylko wchodzący w dorosłość człowiek, lecz zmian wymaga także funkcjonowanie całego systemu rodzinnego. Proces ten nie jest łatwy, ale jest naturalny. Jedyny sposób na jego przetrwanie to akceptacja. My, dorośli, mamy tendencję do oceniania młodych ludzi na podstawie własnych doświadczeń. Doświadczenia te prowadzą do formułowania przekonań i opinii, które niekoniecznie są zgodne z tym, w co młodzi ludzie wierzą dzisiaj. Przejście od statusu dziecka do statusu osoby dorosłej jest niezwykłym procesem adaptacji, wymagającym wysiłku samego nastolatka, ale również osób mu najbliższych.
Jak podkreśla sam autor: „Zmiany w mózgu są całkowicie niewidoczne. Podczas gdy wszyscy możemy być świadkami zmian w ciele nastolatka, nie mamy pojęcia, co dzieje się w jego głowie”. Dlatego prezentowana książka wydaje się tak istotna. Poznanie i zrozumienie funkcjonowania oraz zmian zachodzących w dojrzewającym mózgu wydaje się właściwą drogą.
Publikacja odpowie również na pytanie, dlaczego warto częściej nagradzać pożądane zachowania nastolatków, a jednocześnie mniej na nich narzekać i ich karać. To stwierdzenie z pewnością bardziej spodoba się naszym dzieciom niż nam, jednak Coleman szczegółowo wyjaśnia, jak potężną moc mają nagrody i jak ważne są dla prawidłowego rozwoju nastoletniego mózgu.
John Coleman nie pozostawia rodziców, opiekunów i nauczycieli bez wsparcia, formułując konkretne wskazówki dotyczące sposobu komunikacji z nastoletnimi dziećmi. Podkreśla to, że nastolatkowie, pomimo całej gamy zmian, które w nich zachodzą, nadal pozostają naszymi dziećmi.
Prezentowana Czytelnikom książka, z uwagi na poruszane w niej zagadnienia, skierowana jest nie tylko do rodziców i opiekunów nastolatków, lecz także do nauczycieli czy pracowników socjalnych. Jako psycholog z pełnym przekonaniem polecam ją Państwu. Warto poświęcić swój czas.
Monika TalarowskaPodziękowania
Nie byłoby tej książki, gdyby nie pomoc i wsparcie wielu osób. Po pierwsze, wyrazy uznania należą się Davidowi Silvermanowi i Joelli Scott, których entuzjazm sprawił, że projekt „My Teen Brain” („Mój nastoletni mózg”) w Hertfordshire się rozpoczął. Dziękuję moim współpracownikom z Family Links, a zwłaszcza Sarah Darton, Kathy Peto i Rowenowi Smithowi za podzielenie się swoimi umiejętnościami szkoleniowymi i przyczynienie się do sukcesu tego projektu. Wzięło w nim udział wiele organizacji, takich jak Bounce Forward, The Charlie Waller Trust, Parenting Northern Ireland czy The Association for Young People’s Health. Dziękuję wszystkim tym cudownym nauczycielom, których entuzjazm wobec projektu zachęcił mnie do działania i pozwolił na uzyskanie dostępu do szkół. Wreszcie, przedsięwzięcie to nie powstałoby bez uczniów, którzy hojnie ofiarowali mi swój czas, abym mógł odkryć i zrozumieć, co się dzieje w ich umysłach w okresie dojrzewania.
John Coleman1
O mózgu nastolatka – wprowadzenie
WSTĘP
To książka o okresie nastoletnim. Nie podejdę jednak do tego zagadnienia w sposób tradycyjny. Napiszę o wszystkich istotnych kwestiach – przyjaciołach i grupach rówieśniczych, rodzicielstwie, dobrej zabawie młodych ludzi, o nastolatkach, którzy nie mogą zasnąć, zdrowiu psychicznym i tak dalej. Będę jednak pisał o nich z perspektywy rozwoju mózgu.
Takie podejście może, przynajmniej na początku, wydać się dziwne. Możesz, Czytelniku, uznać je za zbyt naukowe. Możesz chcieć się nauczyć, jak efektywniej komunikować się z nastolatkiem i poszukiwać wskazówek, w jaki sposób unikać konfliktów, a nawet załamywać ręce, widząc, w jaki sposób używa mediów społecznościowych. Do czego potrzebna Ci jest wiedza na temat mózgu?
W niniejszej książce pokażę Ci, że zrozumienie procesów zachodzących w mózgu da Ci zupełnie inny obraz lat nastoletnich. Od wieków nastolatkowie wpędzają dorosłych w zdumienie, dezorientację i doprowadzają ich do furii. Dlaczego młodzi ludzie muszą kłócić się o wszystko, co mówią dorośli? Dlaczego są tak sprzeczni – w jednej chwili radośni, a w następnej rozpaczający? Jak to możliwe, że normalne gadatliwe dziecko zamieniło się w porywczego samotnika?
Uważam, że kluczem do rozwiązania tej zagadki jest mózg. W momencie, gdy rodzice, nauczyciele i inni dorośli dowiedzą się, co dzieje się w mózgu nastolatka, będą w stanie dostrzec, że owo kłopotliwe zachowanie ma sens. Przez ostatnich kilka lat prowadziłem grupowe spotkania dla rodziców, podczas których omawiałem kluczowe fakty dotyczące rozwoju mózgu. Efekt?
Rodzice mówią, że doświadczyli „olśnienia” i zgłaszają całkowitą zmianę nastawienia wobec swoich synów i córek. „Wow! Naprawdę nie wiedziałem tego wcześniej” – powiedział mi jeden z nich. – „Będę teraz o wiele bardziej życzliwy”. Inna osoba stwierdziła: „To zmieni sposób, w jaki odnoszę się do mojego piętnastolatka”. „Dziękuję, dziękuję” – powiedział ktoś inny. – „Gdybyśmy tylko rozumieli to wcześniej, moglibyśmy uniknąć wielu problemów”.
Jestem przekonany, że ta wiedza naprawdę ma w sobie potencjał do zmiany relacji w rodzinach. Oczywiście w grę wchodzą również inne czynniki, które omówię w różnych miejscach tej książki. Jednym z ważniejszych są okoliczności społeczne, które wpływają na wszystkich nastolatków. W którym momencie stają się oni dorośli? Od kiedy mogą sami o sobie decydować? Jakie prawa mają ich rodzice, jeśli chodzi wybory dotyczące zdrowia i edukacji? Powyższe pytania uwypuklają fakt, że wiek nastoletni to okres przejściowy – od dziecka do dorosłego. Przejścia mogą zaś być niekomfortowe. Więcej powiemy o nich w rozdziale drugim.
W niniejszej książce udowodnię, że poradzenie sobie z pytaniami dotyczącymi owego przejścia może być łatwiejsze, jeżeli weźmiemy pod uwagę wpływ zmian zachodzących w mózgu. Żywię nadzieję, że te informacje będą dla Ciebie, Czytelniku, pomocne w budowaniu relacji z bliskimi Ci nastolatkami.
O MÓZGU
Mózg to tajemnica. Jest on również czymś niesamowitym i najbardziej złożonym bytem w przyrodzie. Jest dość mały – można zmieścić go w dłoniach. Mimo że jest organem, działa jak maszyna, urządzenie sterujące, a także jest manifestacją ewolucji człowieka oraz najważniejszym atrybutem każdego z nas.
Mózg jest tajemnicą, ponieważ wciąż jeszcze niewiele o nim wiemy. Mimo że w ciągu ostatnich 20 lat poczyniono ogromne postępy w dziedzinie neuronauki, nadal jesteśmy na początku drogi, jeśli chodzi o pełne zrozumienie działania mózgu. Niektórzy autorzy nazywają mózg „wewnętrznym kosmosem”, ponieważ jego pojemność jest ogromna, a spora jego część wciąż pozostaje niezbadana.
Określam mózg jako niesamowity, ponieważ to, czego dokonuje, jest niezwykłe. Nasze umysły są w stanie kontrolować nasze emocje, determinować nasze działania, przechowywać wspomnienia, tworzyć sny, pomagać nam radzić sobie z zagrożeniami i po prostu utrzymywać nas przy życiu, regulując temperaturę naszego ciała, poziomy substancji we krwi, zasoby energii oraz cykle snu i czuwania.
W tym rozdziale wyjaśnię, tak jasno jak tylko potrafię, podstawowe procesy zachodzące wtedy, gdy myślimy, czujemy, odnosimy się do środowiska, które nas otacza i wchodzimy z nim w interakcję. Książka ta dotyczy jednak mózgu nastolatka, dlatego chciałbym przedstawić również kluczowe zmiany, jakie dokonują się w okresie nastoletnim. Do niedawna wierzono, że mózg przestaje się rozwijać wraz z końcem dzieciństwa. Nie wiedzieliśmy zbyt wiele na temat tego, co dzieje się w nim po okresie dojrzewania płciowego.
Sytuacja zmieniła się całkowicie od momentu wprowadzenia metod obrazowania mózgu. Teraz wiemy już, że w okresie nastoletnim mózg ulega znacznym zmianom niosącym przemożne konsekwencje dla sposobu zachowania nastolatków i tego, jak radzą sobie z wyzwaniami tego okresu życia.
więcej..
