Reforma szkolnictwa wyższego w Polsce w debacie publicznej. Bilans dyskusji o uniwersytetach - ebook

Książka dotyczy procesu reformowania szkolnictwa wyższego w Polsce w latach 1990-2015 w kontekście toczonej na ten temat debaty publicznej. Scalenie socjologicznej analizy debaty publicznej inspirowanej analizami dyskursu publicznego oraz polityki publicznej (i procesami deliberacji) pozwala na wskazanie najważniejszych uwarunkowań reformy szkolnictwa: ideologicznych, instytucjonalnych oraz bezpośrednio związanych z prowadzeniem polityki publicznej. W wymiarze empirycznym autorka omawia trzy wymiary debaty poświęconej reformowaniu uniwersytetów: naukowy/akademicki (oparty na analizie treści tekstów naukowych), rządowy strategiczno-ustawodawczy (oparty na analizie treści dokumentów strategicznych i aktów prawnych), publicystyczny (oparty na analizie treści artykułów pochodzących z dzienników i tygodników). Takie kompleksowe podejście pozwala na wskazanie odmiennych funkcji każdego z wymiarów debaty publicznej. Wszystkie te analizy wieńczy ukazanie reformy szkolnictwa wyższego w dwóch kontekstach: merytorycznym (treść reformy) i formalnym (sztuka reformowania). Autorka stara się w ten sposób podkreślić, iż dla sukcesu reformy szkolnictwa wyższego konieczne jest sprzęgnięcie przedmiotowej koncepcji reform ze zdolnością decydentów do ich przygotowania (i ostatecznie implementowania).

Wprowadzenie  7

Rozdział 1. Szkolnictwo wyższe jako przedmiot badań i rozważań naukowych              13

1.1. O interdyscyplinarnych i socjologicznych badaniach szkolnictwa wyższego             15

1.2. Tradycja myślenia o rozwoju i reformowaniu szkolnictwa wyższego w Polsce        21

1.3. Transformacje szkolnictwa wyższego w perspektywie teoretyczno-metodologicznej             30

1.4. Reforma szkolnictwa wyższego w Polsce w zwierciadle debaty publicznej              35

1.4.1. Inspiracja socjologiczną i krytyczną analizą dyskursu publicznego   39

1.4.2. Inspiracja naukami o polityce publicznej i procesem deliberacji        45

1.4.3. Główne założenia przyjętej strategii badawczej      51

Rozdział 2. Przemiany szkół wyższych w debacie naukowej               59

2.1. Polaryzacja dyskusji akademickiej o szkolnictwie wyższym i jego instytucjach        61

2.1.1. Koronne racje na gruncie stanowiska idealistyczno-humanistycznego            69

2.1.2. Kluczowa argumentacja na gruncie stanowiska pragmatyczno-rynkowego    74

2.2. Konsekwencje polaryzacji debaty naukowej dla polityki szkolnictwa wyższego       78

Rozdział 3. Polityka i działania strategiczne wobec szkolnictwa wyższego       85

3.1. Polityka unijna wobec szkolnictwa wyższego jako ponadnarodowy kurs rozwoju   87

3.2. Krajowa polityka wobec szkolnictwa wyższego jako translacja polityki unijnej         95

3.3. Państwo a interesariusze środowiskowi w polityce wobec uniwersytetów 111

3.4. Uwagi o tworzeniu polityki – teoria versus praktyka         137

Rozdział 4. Legislacyjny wymiar polityki i reformy systemu – obraz in statu nascendi 145

4.1. Ramy prawne dla systemu szkolnictwa wyższego w Polsce w latach 1990–2005   148

4.2. Historia nowelizowania Prawa o szkolnictwie wyższym w latach 2005–2011          153

4.3. Dopełnianie czy naprawianie Prawa o szkolnictwie wyższym w latach 2011–2015? 163

4.4. Uwagi o tworzeniu prawa – teoria versus praktyka          176

Rozdział 5. Oblicze reformy szkolnictwa wyższego w debacie publicystycznej               189

5.1. Komentarz do działań reformatorskich rządu w latach 1990–2005             193

5.2. Relacjonowanie procesu nowelizowania ustawy w latach 2005–2011       206

5.3. Odwołania do dalszych nowelizacji prawa w latach 2011–2015  219

5.4. Uwagi o roli publicystyki i specyfice debaty medialnej    225

Rozdział 6. Recenzja reformy szkolnictwa wyższego – próba analizy in statu praesenti 229

6.1. Konceptualizacja jakości reformy – dylematy metodologiczne    230

6.2. Dwukierunkowa propozycja oceny jakości reformy         232

6.2.1. Analiza merytoryczna reformy w kontekście domen neoliberalnej logiki         233

6.2.2. Analiza formalna reformy w kontekście neoliberalnych kanonów reformowania          237

Postscriptum. Wkład i niedostatki debaty o reformowaniu     253

Bibliografia        255

Spis tabel i ramek            289

O autorce           291