Rodzicu, mam problem! Zaburzenia lękowe, depresja i uzależnienia u dzieci i nastolatków - ebook

OD REDAKCJI

Droga Czytelniczko, Drogi Czytelniku,

dzieciństwo kojarzy się z beztroską, zabawą, brakiem zmartwień. Trudno więc uwierzyć, że dzieci także mogą chorować na depresję. Tymczasem, po zaburzeniach lękowych, zaburzeniach niszczycielskich i kontroli impulsów, zaburzeniach hiperkinetycznych oraz zaburzeniach opozycyjno-buntowniczych depresja jest piątym najpowszechniejszym zaburzeniem psychicznym u dzieci.

Statystki pokazują, że nawet 2% dzieci w wieku przedszkolnym może doświadczać depresji, często współwystępującej z innymi trudnościami (ADHD, lękiem, zaburzeniami opozycyjno-buntowniczymi, zaburzeniami zachowania). Zachorowalność do okresu dojrzewania wynosi 5%. Według niektórych autorów, wśród dzieci chorują częściej chłopcy, dane nie są jednak spójne – niektórzy autorzy nie widzą różnic pomiędzy zachorowalnością chłopców i dziewczynek.

Szymon Danowski

redaktor naczelnyEksperci merytoryczni

Barbara Nocuń – psycholog z wieloletnim doświadczeniem, jest pasjonatką i profesjonalistką. Swoją pracę diagnostyczną i terapeutyczną wykonuje z zaangażowaniem, a indywidualne podejście do pacjenta jest dla niej priorytetem. Doświadczenie zdobywała w obszarze: psychiatrii, psychoterapii, sądownictwa i szkolnictwa. Pracowała również jako wykładowca. Swoją wiedzę wykorzystuje w prowadzeniu terapii indywidualnej oraz grup wsparcia. Zajmuje się także terapią małżeńską i rodzinną.

Magdalena Lipiak – psycholog, psychoterapeuta, trener i szkoleniowiec. Ma wieloletnie doświadczenie w pracy w sektorze edukacji, pomocy społecznej, kultury oraz służby zdrowia. W kręgu jej zainteresowań znajduje się pomoc innym w poprawie ich komfortu życia, radzeniu sobie ze zmianą, rozwiązywaniu trudności w relacjach, ale także w wyborze kariery edukacyjnej i zawodowej. Realizator szkoleń i warsztatów dla nauczycieli w zakresie kompetencji miękkich.

Barbara Zych-Doyle – doświadczenie kliniczne zdobywała, pracując w Szpitalu Czerniakowskim w Warszawie, Klinice medycznej CMP oraz Międzynarodowej Szkole Podstawowej Edison. Prowadzi terapię w nurcie poznawczo-behawioralnym oraz diagnostykę i terapię EEG Biofeed­back. Udziela konsultacji psychologicznych i prowadzi terapię poznawczo-behawioralną dorosłych, dzieci i młodzieży. Pracuje z pacjentami z zaburzeniami: OCD (natręctwa), odżywiania, tikowymi, lękowymi i innymi zaburzeniami emocjonalnymi, a także uzależnieniami behawioralnymi. Udziela pomocy psychoterapeutycznej osobom, które chcą lepiej radzić sobie z własnymi emocjami, cierpią z powodu obniżonej samooceny, zaburzeń afektywnych (nastroju), braku satysfakcji życiowej, trudności w nawiązaniu i utrzymaniu relacji z innymi ludźmi, a także osobom znajdującym się w kryzysie lub w żałobie. Współpracuje z Kliniką Psycholodzy Lwowska.

Paulina Gorczak – psycholog, psychoterapeuta. Pracuje jako psychoterapeuta w Centrum Psychiatrii i Psychoterapii „Mała Łąka” w Warszawie. W swojej pracy stara się pomagać pacjentom/klientom odzyskać lekkość życia. Pracuje z osobami dorosłymi, rodzinami i parami w podejściu systemowym, integracyjnym. Paulinagorczak.com.

Agnieszka Nocuń-Wójcik – psycholog, tera­peutka nurtu TSR, asystentka osób niepełnosprawnych, kulturoznawca, w trakcie kursu psychoterapii dzieci i młodzieży w ujęciu poznawczo-behawioralnym. W kręgu jej zainteresowań znajdują się relacje z dziećmi w różnych aspektach kulturowych. Jest osobą zaangażowaną w podejmowane działania, która dąży do pogłębiania swojej wiedzy oraz doświadczenia.

Joanna Strękowska – absolwentka biologii i psychologii, psychoterapeutka w trakcie certyfikacji w nurcie poznawczo-behawioralnym, członek Polskiego Towarzystwa Terapii Poznawczo-Behawioralnej. Pracuje jako psycholog dziecięcy w żłobku oraz prowadzi prywatną praktykę w Warszawie – Gabinet psychoterapeutyczny RELACJA.

Natalia Pietrulewicz – psychoterapeutka, absolwentka psychologii i filozofi i Uniwersytetu Warszawskiego, absolwentka 4-letniego akredytowanego przez PTTPB szkolenia w terapii poznawczo-behawioralnej, psychoterapeuta w trakcie certyfikacji w nurcie poznawczo-behawioralnym z dialogiem motywującym i terapiami trzeciej fali. Prowadzi prywatną praktykę w Warszawie, www.psychoterracognita.pl.

Joanna Michalina Jurek, BSc – doktorantka na Ulster University (Wielka Brytania) w dziedzinie immunologii oraz żywienia człowieka, ma licencjat w naukach biomedycznych, jak również międzynarodowy dyplom mentora zdrowia oraz eksperta ds. suplementacji i planowania diety.

Dr Agata Sierota – psycholog kliniczny i społeczny, były pracownik naukowo-dydaktyczny UMCS. Doświadczenia zbierała w różnych ośrodkach pomocy psychologicznej. Obecnie bierze udział w projektach o tematyce szeroko pojętego zdrowia psychicznego oraz współpracuje z czaso­pismami popularyzującymi wiedzę psychologiczną.

Karolina Wojtaś – psycholog, redaktor. Absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego, interesuje się między innymi komunikacją interpersonalną oraz psychologią rodziny. Autorka dziesiątek artykułów ułatwiających czytelnikom zrozumienie mechanizmów psychologii i wprowadzenie ich we własne życie. Regularnie podnosi swoje kwalifikacje i współpracuje z gabinetami w całej Polsce.Rozmawiaj z dzieckiem o emocjach

Jak rozmawiać o istotnych dla dziecka emocjach? Jak je nauczyć ich rozpoznawania i wyrażania?

Barbara Nocuń

Nie jest tajemnicą fakt, że wychowanie dziecka rodzice powinni zacząć od siebie. Muszą być świadomi swoich priorytetów, wartości i przeżywanych emocji. To, jacy jesteśmy, będzie rzutowało na nasze dziecko. Dziecku przekazujemy nasze sposoby reagowania w różnych i trudnych sytuacjach życiowych.

Jesteśmy zgodni, że nie mamy większych problemów z okazywaniem pozytywnych emocji. Radość jest spontaniczną reakcją, wyrażaną podobnie na całym świecie. Natomiast złość wynikająca z niespełnienia naszych oczekiwań czy różnych zakazów budzi w nas frustrację ujawnianą w rozmaity sposób, najczęściej negatywny. Skoro my, dorośli, nie zawsze sobie z tym faktem radzimy, to jak nauczyć tego dziecko? Ono nawet nie wie, co przeżywa i co się dzieje z jego bezpiecznym dotychczas światem. Jest całkowicie od nas zależne. To, jak będzie radziło sobie w przyszłości, będzie ściśle związane z naszym wychowaniem.

Zasady niezbędne w wychowaniu

•Ideał – nie musimy być idealnymi rodzicami, bo takich nie ma, ale pozwólmy na to i dzieciom.

•Akceptuj – u siebie, że ciągle uczysz się być dobrym rodzicem. To proces, w którym mamy prawo do korygowania swojego zachowania i korzystania z porad. Nie musimy od razu wiedzieć wszystkiego, ale pod warunkiem, że będziemy otwarci na informacje i potrzeby dziecka.

•Naucz się – wybaczać sobie błędy w wychowaniu, bo one będą popełniane, jak w każdym działaniu. Jednak wyciągaj z nich wnioski i nie powielaj ich.

•Ciesz się – z każdej udanej chwili i osiągnięć w wychowaniu dziecka. To motywuje i daje siły do dalszego zaangażowania i wyzwań.

•Bądź autentyczny – dziecko jest wyjątkowo wyczulone na to, czego od niego wymagamy, a jak sami postępujemy. Zgodność między wymaganiami a postępowaniem rodziców jest podstawą w nauce dziecka wielu wartości, jak również w prawidłowej ocenie rzeczywistości.

•Pozwól dziecku – na przeżywanie wszystkich emocji. Pozytywnych, jak też złości, buntu, przeżywania straty… Tylko w ten sposób dziecko nauczy się je rozróżniać i radzić sobie z nimi.

•Daj czas – poświęcaj dziecku czas, bo tylko dzięki spędzaniu go z nim poznasz jego potrzeby, zachowania i reakcje. A nawiązanie prawdziwej więzi pozwoli na dobre wychowanie.

Jakimi rodzicami jesteśmy?

To, jakimi jesteśmy rodzicami, rzutuje na całokształt zachowania dziecka. Na jego przeżywane emocje, uczucia i sposoby radzenia sobie z nimi, na wyznawane wartości, dokonywanie wyborów oraz funkcjonowanie w trudnych sytuacjach. Na kształtowanie osobowości dziecka.

Rodzic autorytarny

Jak już wcześniej wspomniałam, rodzic powinien wcześ­niej radzić sobie ze swoimi emocjami, aby jak najlepiej wychować swoje dziecko. Powinien uświadomić sobie, czy jest osobą stawiającą na swoim, czy dopuszcza jakiekolwiek zmiany w zachowaniu, czy uważa, że autorytet według jego rozumienia jest czymś niepodlegającym żadnej dyskusji. Jeśli tak, to wtedy większość poleceń toczy się według zasady: bo ja tak powiedziałam, bo tak należy się zachować itp. W takim wypadku, jeśli jeszcze słowa rodziców będą przepełnione złością, dziecko poznaje lęk, nieprzewidywalność własnych reakcji – nie wie, co się dzieje i jak ma reagować. Ostatecznie burzy potrzebę bezpieczeństwa u dziecka. Co najgorsze, nie pozwala na swobodne reakcje i przeżywanie wszystkich emocji. Dziecko zaczyna żyć w przekonaniu, że jego odczucia nie są ważne dla rodziców, bo ono ma przede wszystkim spełniać oczekiwania rodziców. Będzie uczyło się stopniowo ukrywać większość emocji. Nietrudno się domyślić, jakie będzie to miało negatywne skutki w przyszłości. Może przez jakiś czas dziecko będzie wzorcowo, posłusznie spełniało polecenia rodziców, ale czy będzie zaradne? Czy będzie umiało poradzić sobie w gronie rówieśników? Czy da radę dokonywać prawidłowych wyborów?

•Tam, gdzie rodzice wierzą w moc zakazów, ograniczeń, żądają posłuszeństwa i wykonywania poleceń, dziecko nie tyle jest wychowywane, ile pokonane.

•Trzeba więc zadać pytanie. Czy będzie szczęśliwe? Proszę odpowiedzcie sami na to pytanie. Jestem przekonana, że udzielicie prawidłowej odpowiedzi.

Rodzic uległy

Rodzic ma pomóc dziecku w przeżywaniu trudnych zachowań. Jak poradzi sobie z takim wyzwaniem rodzic uległy? Tacy rodzice świadomie bazują na przekonaniu, że brak ograniczeń najlepiej rozwija dziecko. Przecież pozwalają doświadczać mu wszystkich emocji, poznawać i doświadczać wiele. Pomaga to w poznaniu siebie i świata. Pozwala na rozwój kreatywności w myśleniu i działaniu. Niesie wiele dobrego. Ale czy brak jakiejkolwiek korekty w takim wychowaniu jest faktycznie dobry? Co dzieje się np., kiedy dochodzi do sytuacji konfliktowej między rodzicami i dzieckiem?

Więcej znajdziesz w wersji pełnej publikacji

Tematy publikacji w pełnej wersji

Jak rozmawiać o istotnych dla dziecka emocjach? Jak je nauczyć ich rozpoznawania i wyrażania?

Jak motywacyjnie chwalić dzieci?

Jak konstruktywnie krytykować dzieci?

Czym są zaburzenia lękowe u dzieci?

Hipochondria u dzieci – jak ją rozpoznać?

Czym jest depresja dziecięca?

Czy depresja różni się w zależności od wieku pacjenta?

Jak rozpoznać depresję u dzieci? Dlaczego tak łatwo ją przeoczyć?

Co powinno zwrócić uwagę rodziców w zachowaniu dziecka?

Czy zły nastrój może być spowodowany nadmiarem cukru?

Jak pomóc dziecku z depresją?

Samookaleczanie u dzieci. Jakie są jego przyczyny i jak je leczyć?

Czy gry pełne przemocy wpływają na osobowość dzieci?

Uzależnienie od gier komputerowych jest niebezpieczne

Jak rozpoznać problem?

Kiedy powinien wkroczyć psychiatra?

Przygotowanie do wersji elektronicznej: RASTER studio, 603 59 59 71