Rokowania zbiorowe a rynek platform cyfrowych. Tradycyjne narzędzie dla nowych modeli biznesowych Tradycyjne narzędzie dla nowych modeli biznesowych - ebook

Praca platformowa to forma zatrudnienia, w ramach której organizacje lub osoby używają platformy internetowej, aby dotrzeć do innych organizacji lub osób w celu wykonania konkretnych usług w zamian za opłatę. Większość osób pracujących za pośrednictwem takich platform to osoby samozatrudnione, co oznacza, że nie są uznawane za pracowników w rozumieniu przepisów prawa pracy. Jest to jedno z największych wyzwań dla współczesnego prawa pracy. Ustawodawcy, sądy oraz nauka prawa poszukują rozwiązań, które zachowując istotę modelu biznesowego, zagwarantują niezbędną ochronę takim pracownikom.

Środkiem zapewniającym ochronę pracy osobom pracującym za pośrednictwem platform cyfrowych mogą być porozumienia zbiorowe. Autorzy opisują różne aspekty takich rokowań – rozpoczynając od uczestników i procedur, a kończąc na treściach i charakterze prawnym zawieranych porozumień. W książce poddano analizie standardy ponadnarodowe, prawo Unii Europejskiej oraz modele krajowe, w tym rozwiązania przyjęte w ostatnich latach przez niektóre państwa członkowskie. Autorami opracowań są naukowcy od wielu lat badający problematykę relacji zbiorowych zarówno w wymiarze europejskim, jak i krajowym.

Książka jest przeznaczona dla osób zaangażowanych w proces legislacyjny, teoretyków, a także praktyków prawa. Będzie cennym źródłem wiedzy dla wszystkich zainteresowanych zmianami, które dokonują się w sferze społeczno-gospodarczej, przede wszystkim technologicznej.

Wykaz skrótów13
Przedmowa 15
Przedmowa do wydania polskiego19
Wstęp27
Rozdział pierwszy
Rokowania zbiorowe a rynek platform cyfrowych – realia a możliwości (José María Miranda Boto)31
1.Różnorodność sytuacji31
2.Różne źródła – od prawa w ścisłym znaczeniu po soft law34
3.(Stare) związki zawodowe i nowi przedstawiciele38
4.Porozumienia na szczeblu branży czy przedsiębiorstwa?41
5.Treść rokowań zbiorowych w gospodarce platformowej45
6.Podsumowanie48
Część I
POTENCJALNE ŹRÓDŁA REGULACJI
Rozdział drugi
Granice między układami zbiorowymi pracy a ustawodawstwem w ramach rynku platform cyfrowych (Piera Loi)53
1.Dylemat regulacyjny na rynku platform cyfrowych: ustawodawstwo, układy (porozumienia) zbiorowe czy orzecznictwo?53
2.Milczenie ustawodawców w kontekście regulacji rynku platform cyfrowych56
3.Czy nadal możemy mówić o prawie pomocniczym?59

4.Czy potrzebne są nowe przepisy? Różne podejścia do ustawodawstwa dotyczącego pracy za pośrednictwem platform cyfrowych62
5.Czy pozostałe kompetencje w zakresie stanowienia prawa należy pozostawić rokowaniom zbiorowym?66
Rozdział trzeci
Długa droga ku regulacji pracy za pośrednictwem platform cyfrowych w Unii Europejskiej (Luca Ratti)73
1.Wstęp73
2.Trzy okresy badań nad pracą za pośrednictwem platform cyfrowych – czas na regulacje?74
3.Częściowe reakcje – inicjatywy UE76
4.Wstępna ocena aktualnego planu Komisji Europejskiej w sprawie uregulowania zatrudnienia za pośrednictwem platform cyfrowych80
4.1.Pierwszy etap konsultacji80
4.2.Drugi etap konsultacji82
4.3.Propozycja dyrektywy w zakresie warunków pracy pracowników platformowych85
4.4.Wytyczne Komisji w sprawie rokowań zbiorowych dla osób prowadzących jednoosobową działalność na własny rachunek89
5.Zbiorowa samoregulacja pracy za pośrednictwem platform cyfrowych – unijni partnerzy społeczni zostają w tyle90
6.Podsumowanie – sectari rivulos?93
Rozdział czwarty
Rokowania zbiorowe dotyczące pracowników platformowych a Europejska Karta Społeczna (Barbara Kresal)99
1.Wstęp99
2.Europejska Karta Społeczna101
3.Praca za pośrednictwem platform cyfrowych103
4.Prawo do rokowań zbiorowych jako prawo człowieka106
5.Sprawa ICTU przeciwko Irlandii108
6.Prawo do rokowań zbiorowych w gospodarce platformowej – obowiązek uznania, szanowania i wspierania111
7.Podsumowanie112
Rozdział piąty
Rola sądów krajowych w ochronie pracowników platformowych – analiza porównawcza (Jeremias Adams-Prassl, Sylvaine Laulom,
Yolanda Maneiro Vázquez)115
1.Wstęp115
2.Konteksty krajowe116
2.1.Francja 116
2.2.Hiszpania118
2.3.Wielka Brytania119
3.Orzecznictwo121
3.1.Francja 121
3.2.Hiszpania124
3.3.Wielka Brytania 127
3.3.1.Historia sporu 127
3.3.2.W Sądzie Najwyższym 130
4.Reakcje132
4.1.Francja 132
4.2.Hiszpania 134
4.3.Wielka Brytania 136
5.Refleksje końcowe138
Rozdział szósty
Dlaczego rokowania zbiorowe są dla pracowników platformowych koniecznością i jak do nich doprowadzić? (Tamás Gyulavári, Gábor Kártyás)139
1.Wstęp139
2.Zalety rokowań zbiorowych 140
3.Układy zbiorowe pracy a inne źródła prawa pracy143
4.Czas pracy – popularny temat rokowań145
4.1.Czas pracy w porozumieniach zbiorowych w ramach rynku
platform cyfrowych – przykłady147
5.Cele i przeszkody w prawie Unii Europejskiej151
6.Przeszkody na szczeblu krajowym – przykład Węgier154
7.Wnioski – cele i przeszkody157
Rozdział siódmy
Dobrowolne zobowiązania jako alternatywne instrumenty normotwórcze? Przykład niemieckiego kodeksu postępowania „Paid Crowdsourcing for the Better” (Judith Brockmann)159
1.Wstęp159
2.Kodeks postępowania w świetle inicjatyw dotyczących pracy w tłumie w Niemczech160
2.1.The Frankfurt Paper on Platform-Based Work 161
2.2.Wyzwania dla partnerstwa społecznego i rokowań zbiorowych w gospodarce platformowej162
2.3.Opracowanie kodeksu postępowania164
3.Kodeks postępowania – krótka prezentacja164
3.1.Treść164
3.2.Sygnatariusze168
3.3.Sprawy stare i nowe169
4.Analiza prawna170
4.1.Charakter prawny170
4.2.Zakres i stosowanie171
4.3.Dostęp do praw173
5.Wnioski i perspektywy174
Część II
PODMIOTY I PRZEDMIOT ROKOWAŃ ZBIOROWYCH
Rozdział ósmy
„Inteligentny” związek zawodowy – nowe strategie dla cyfrowego
rynku pracy (Felicia Roșioru)179
1.Wstęp179
2.Przeszkody w zbiorowej reprezentacji pracowników platformowych – uwagi wstępne182
2.1.Przeszkody prawne uniemożliwiające zbiorową reprezentację osób pracujących za pośrednictwem platform internetowych183
2.2.Przeszkody faktyczne uniemożliwiające zbiorową reprezentację osób pracujących za pośrednictwem platform internetowych187
3.„Inteligentne” związki zawodowe i „inteligentne” strategie189
3.1.Budowanie społeczności online190
3.2.Podnoszenie świadomości a reputacja platformy194
4.Podsumowanie – od „inteligentnych” strategii do „inteligentnej” treści układów zbiorowych198
Rozdział dziewiąty
Algorytmy, dyskryminacja i rokowania zbiorowe (Teresa Coelho Moreira)201
1.Wprowadzenie201
2.Dyskryminacja przez algorytmy204
3.Dyskryminacja przez algorytmy i rokowania zbiorowe213
4.Podsumowanie216
Rozdział dziesiąty
Ochrona pracowników platformowych przed wypowiedzeniem umowy – nie dla wszystkich? (Jakub Tomšej)217
1.Wstęp217
2.Wypowiedzenie stosunku pracy w prawie europejskim218
3.Ustalenia z obszaru gospodarki platformowej 220
4.Uczciwość i przejrzystość promowane w nowym rozporządzeniu?222
5.Stosowanie rozporządzenia 225
6.Wnioski – czy rozwiązaniem są negocjacje zbiorowe?227
Rozdział jedenasty
Podmiotowy wymiar rokowań zbiorowych w gospodarce platformowej – perspektywa hiszpańska (Daniel Pérez del Prado)231
1.Wstęp – gospodarka platformowa i praca za pośrednictwem platform w Hiszpanii 231
2.Zakres podmiotowy rokowań zbiorowych w gospodarce platformowej – dla kogo i w czyim imieniu?234
2.1.Punkt wyjścia – trzy różne kategorie234
2.2.Spory prawne i pojawienie się „ustawy o kurierach”238
2.3.Podmioty uczestniczące w rokowaniach zbiorowych w kontekście gospodarki platformowej245
3.Wnioski – kolejne kroki 247
Rozdział dwunasty
Wady północnoamerykańskiego modelu rokowań zbiorowych dotyczących pracowników platformowych – perspektywa turecka (Kübra Doğan Yenisey) 251
1.Wstęp251
2.Heterogeniczność platform i modeli reprezentacji zbiorowej 254
2.1.Przegląd istniejących modeli254
2.2.Porównanie północnoamerykańskiego i tureckiego modelu
rokowań zbiorowych256
3.Określenie jednostki negocjacyjnej a pracownicy platformowi258
3.1.Bliskość geograficzna i dematerializacja produkcji 259
3.2.Stabilność260
3.3.Solidarność i logika konkurencji 261
3.4.Zasada większości a pracownicy platformowi262
4.Wnioski264
Rozdział trzynasty
Rozszerzanie zakresu podmiotowego rokowań zbiorowych
jako szansa dla pracowników platformowych? Relacje zbiorowe w gospodarce platformowej z polskiej perspektywy (Marta Kozak-Maśnicka,
Łukasz Pisarczyk)265
1.Uwagi wstępne265
2.Rozwój gospodarki platformowej w Polsce267
3.Nadużywanie statusu niepracowniczego oraz kryzys relacji zbiorowych 271
4.Status prawny pracowników platformowych272
5.Status prawny pracowników platformowych w sferze wolności
i praw zbiorowych275
6.Procedury zbiorowe 280
7.Praktyka relacji zbiorowych281
8.Zakończenie287
Rozdział czternasty
Prawo do rokowań zbiorowych ekonomicznie zależnych podobnych do pracowników (employee-like) (Elisabeth Brameshuber)289
1.Wstęp289
2.Stan prawny na szczeblu unijnym291
2.1.Prawo konkurencji jako ograniczenie układów zbiorowych291
2.2.Prawo podstawowe do rokowań zbiorowych zgodnie z art. 28 KPP i art. 11 EKPC 291
2.3.Rozwiązanie napięć między art. 101 TFUE a art. 28 KPP w odniesieniu do układów zbiorowych pracy dla niektórych osób niebędących pracownikami294
2.3.1.Podejście teleologiczne295
2.3.2.Porównywalność sytuacji jako punkt wyjścia 296
3.Prawo do rokowań zbiorowych dla osób niebędących pracownikami na szczeblu krajowym299
3.1.Formalne uznanie trzeciej kategorii gwarantującej również (niektóre) prawa zbiorowe300
3.2.Przykłady państw uznających szczególny status prawny, w tym stworzony na potrzeby gospodarki platformowej, w których nie nastąpiło jednak uznanie praw zbiorowych niepracowników302
3.3.Zawieranie układów zbiorowych pracy przez EDELW lub zastosowanie do nich tych układów304
3.4.Możliwość zawierania porozumień specjalnych bez typowych skutków prawnych (zwłaszcza bez skuteczności erga omnes)306
4.(Potrzebne) działania na szczeblu unijnym307
4.1.Inicjatywa Komisji w sprawie rokowań zbiorowych dla osób prowadzących jednoosobową działalność na własny rachunek308
4.1.1.Zakres podmiotowy309
4.1.2.Krytyczna ocena proponowanych wariantów310
4.2.Inicjatywa Komisji w sprawie pracy za pośrednictwem platform cyfrowych i projekt dyrektywy w sprawie pracy platformowej312
4.3.Porozumienia zawierane (wskutek rokowań zbiorowych) przez partnerów społecznych na szczeblu UE jako rozwiązanie polityczne313
5.Podsumowanie315
Autorzy 317