-
W empik go
Rywalizacja totalna. Wojny za kulisami F1 - ebook
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
LUB
24,99 zł za tytuł
Tytuł dostępny w abonamencie Empik Go już od 24,99 zł / 30 dni
Sprawdź
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Rywalizacja totalna. Wojny za kulisami F1 - ebook
Kulisy wielkiego biznesu F1.
Przyłożył rękę do 20 mistrzowskich tytułów – zarówno kierowców, jak i konstruktorów. Szybko piął się po szczeblach kariery w Williamsie, w Benettonie udanie współpracował z Schumacherem, razem z Niemcem budując potęgę Ferrari w latach 1996–2006, by wreszcie niespodziewanie triumfować z własnym zespołem Brawn GP w 2009 roku.
Teraz – już jako dyrektor zarządzający F1 – Ross Brawn dzieli się z czytelnikami swoją ogromną wiedzą i doświadczeniem. Opowiada, w jaki sposób Michael Schumacher zyskiwał przewagę nad rywalami i jakie były kulisy jego odejścia z Benettona. Wyjaśnia, dlaczego Fernando Alonso jest lepszy od Sebastiana Vettela, który miliarder próbował przejąć Hondę i dlaczego Red Bull nie zdołał powtórzyć wyczynu Ferrari.
Dzięki Rywalizacji totalnej dowiesz się, jak wiele detali decyduje o końcowym sukcesie w Formule 1. To pouczająca opowieść o najważniejszych ludziach tego sportu, zakulisowych gierkach, sztuce wywiadowczej i interpretowaniu regulaminu na swoją korzyść. To także praktyczny poradnik dla menadżerów i właścicieli firm, którzy chcą osiągnąć sukces w swojej branży.
Formuła 1, jakiej nie znałeś. Historia prawdziwa, choć nie zawsze piękna. Koniecznie musisz to przeczytać!
***
Certyfikowany geniusz – to najbliższe prawdzie określenie Rossa Brawna.
Wall Street Journal
Kulisy Formuły 1 przypominają prawdziwy teatr wojenny, w którym bój o dominację toczy się na wielu płaszczyznach. Za sukcesami odnoszonymi na właściwym polu bitwy, czyli na torze wyścigowym, stoi biegłość polityczna, uprzedzanie ruchów przeciwnika, budowa odpowiedniego zaplecza, nawet działania wywiadowcze. Ross Brawn, weteran i zwycięzca wielu zakulisowych rozgrywek, intryg i batalii, przybliża drapieżny świat, w którym walka kierowców i zespołów jest tylko wierzchołkiem skomplikowanej rywalizacji na różnych frontach. To nie jest książka tylko dla fanów wyścigów: lekcje strategii z Formuły 1 mogą przydać się w każdej dziedzinie życia.
Mikołaj Sokół, dziennikarz i komentator F1 w ELEVEN SPORTS
To nazwisko zna każdy prawdziwy fan Formuły 1, ale mało kto zdaje sobie sprawę, jak potężne zakulisowe wpływy miał w tym sporcie Ross Brawn jeszcze jako dyrektor techniczny Ferrari czy – później – jako twórca obecnej potęgi Mercedesa. Potrafił się oprzeć nawet władzy Berniego Ecclestone’a, aż w końcu przejął część jego obowiązków. Przed czytelnikami tej książki stoi niepowtarzalna okazja, by poznać królową sportów motorowych oczami faceta, który nie tyle wyśmienicie zna Formułę 1, co – w kwestiach politycznych i biznesowych – od dekad ją współtworzy.
Cezary Gutowski, dziennikarz motoryzacyjny
Ross Brawn jest jak haker, który przeszedł na stronę rządową. Całe życie szukał luk w przepisach, by teraz samemu je tworzyć. Lewis Hamilton do dziś powtarza, że nie zdobyłby tylu tytułów, gdyby nie Ross. To samo mogą powiedzieć Michael Schumacher i Jenson Button.
Michał Gąsiorowski, dziennikarz radiowej Trójki, komentator F1 w ELEVEN SPORTS
Prędkość i technika to za mało, by być pierwszym na mecie wyścigu Formuły 1. Brawn i Parr odsłaniają kulisy sportowej rywalizacji, w której nie mniej ważna jest ekonomia, polityka i przede wszystkim – mądre zarządzanie.
Marcin Walków, dziennikarz Business Insider Polska
BIOGRAM
Ross Brawn (ur. 1954) – brytyjski inżynier, aktualny dyrektor zarządzający F1 ds. sportowych. Karierę w sportach motorowych zaczynał w połowie lat 70., a już w 1978 roku trafił do Formuły 1 – zatrudnił go zespół Williamsa. Szybko awansował w hierarchii firmy, przyczyniając się do wywalczenia czterech mistrzowskich tytułów: dwóch kierowców i dwóch konstruktorów. Po Williamsie pracował w kilku innych ekipach F1 oraz przy wyścigach aut sportowych. W 1991 roku został dyrektorem technicznym zespołu Benetton Formula. Tam spotkał Michaela Schumachera i pomógł mu zdobyć dwa mistrzowskie tytuły, dorzucając do tego jedno mistrzostwo konstruktorów. W latach 1996-2006 był dyrektorem technicznym Ferrari, które zdominowało F1, zdobywając oba mistrzowskie tytuły nieprzerwanie przez pięć lat (2000-2004). Po odejściu ze Scuderii został szefem zespołu Honda i przejął go przed sezonem 2009, gdy japoński producent wycofał się z F1. Stworzony w ten sposób zespół Brawn GP wygrał klasyfikację kierowców i konstruktorów w pierwszym sezonie startów. Po nim team został przejęty przez Mercedesa – Ross Brawn pracował tam do 2013 roku. Chwilę później ogłosił odejście na emeryturę, ale już 23 stycznia 2017 roku został ogłoszony nowym dyrektorem zarządzającym F1 ds. sportowych.
Adam Parr (ur. 1965 r.) – brytyjski biznesmen, w 2006 roku został dyrektorem generalnym zespołu Williams F1. W latach 2010-2012 był prezesem Williams Grand Prix Engineering Limited. Po tym okresie odszedł z Formuły 1, swoją przygodę z tym sportem podsumowując w książce The Art of War: Five Years in Formula One.
| Kategoria: | Motoryzacja |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-8129-077-7 |
| Rozmiar pliku: | 11 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Słowniczek najważniejszych postaci i terminów
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Bernie Ecclestone | Były dyrektor generalny Formula One Group, posiadacza praw komercyjnych do Formuły 1 od 1978 roku. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Charlie Whiting | Oficjalnie: od 1997 roku dyrektor wyścigów i delegat FIA ds. bezpieczeństwa; w praktyce: dyrektor techniczny Formuły 1. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Christian Horner | Szef zespołu Red Bull Racing. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Colin Kolles | Były szef zespołu F1, który w okresie 2005–2008 startował w zespołach Jordan, Midland, Spyker i Force India. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Concorde Agreement | Nazwa nadawana umowom trójstronnym, podpisywanym przez zespoły F1, właściciela praw komercyjnych oraz FIA. Umowy te określają podział wpływów oraz sposób kształtowania przepisów. Określają również, które podzespoły samochodu muszą zostać samodzielnie zaprojektowane przez poszczególnych konstruktorów. Do końca 2012 roku obowiązywała jedna umowa podpisana przez wszystkie strony. Obecne umowy obowiązują od 1 stycznia 2013 roku do 31 grudnia 2020 roku. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| CVC | Prywatna grupa kapitałowa, która w 2006 roku kupiła Formułę 1 i do 2016 roku była jej większościowych akcjonariuszem. Partnerem zarządzającym tej firmy jest Donald Mackenzie. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Dieter Zetsche | Prezes zarządu Daimler AG, od 2006 roku szef Mercedes-Benz Cars. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Dietrich Mateschitz | Współzałożyciel i prezes firmy Red Bull. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Docisk aerodynamiczny | Siła generowana przez samochód F1 przecinający powietrze, dociskająca go do ziemi. Przeciwieństwo siły nośnej generowanej przez samoloty. Docisk niesie ze sobą negatywne konsekwencje w postaci zwiększonego oporu, dlatego specjaliści od aerodynamiki w F1 nieustannie poszukują sposobów na maksymalizację docisku przy jednoczesnej minimalizacji oporu, co przekłada się na większe prędkości uzyskiwane w zakrętach oraz na prostych. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| FIA | Fédération Internationale de l’Automobile, właściciel i organ regulacyjny Formuły 1. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Flavio Briatore | W latach 1994–2009 szef zespołu Benetton, a następnie Renault. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| FOTA | Formula One Teams Association, stowarzyszenie reprezentujące wszystkie zespoły F1 w latach 2009–2013. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Frank Williams | Założyciel i szef zespołu Williams. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Jean Todt | Od 2009 roku prezes FIA. W latach 1994–2006 szef zespołu Scuderia Ferrari, a w latach 2006–2009 dyrektor generalny firmy Ferrari. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| John Barnard | Projektant F1 i dyrektor techniczny. Jego kariera pokrywała się z karierą Rossa Brawna w Benettonie, a następnie w Ferrari. W połowie lat 90., w drugim okresie pracy Barnarda dla Ferrari, jego biuro projektowe znajdowało się w angielskim hrabstwie Surrey. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Klaryfikacja | Proces, w ramach którego zespoły F1 zwracają się do FIA z prośbą o ocenę zgodności projektu z obowiązującym regulaminem technicznym. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Luca di Montezemolo | Prezes, a następnie przewodniczący zarządu Ferrari w latach 1991–2014. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Martin Whitmarsh | W latach 2009–2014 szef zespołu McLaren, od 1997 roku dyrektor zarządzający w firmie McLa- |
| | ren. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Max Mosley | Prezes FIA w latach 1993–2009. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Nick Fry | Dyrektor generalny zespołu F1 z siedzibą w Brackley, który startował pod różnymi nazwami: BAR, Honda, Brawn i Mercedes. Wspólnik ds. komercyjnych i współwłaściciel zespołu Brawn GP. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Niki Lauda | Prezes w zespole Mercedes, były mistrz świata F1. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Pat Symonds | Były dyrektor techniczny w zespole Williams (2013-2016). Wcześniej inżynier wyścigowy Michaela Schumachera w Benettonie, a następnie dyrektor techniczny tego zespołu, który został przejęty przez Renault. Do 2009 roku Symonds pełnił w Renault stanowisko dyrektora ds. inżynierskich. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Patrick Head | Współzałożyciel zespołu i dyrektor ds. inżynierskich w Williamsie. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Regulamin sportowy | Regulamin FIA określający sposób rozgrywania wyścigów Grand Prix. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Regulamin techniczny | Regulamin FIA określający ramy techniczne projektowania samochodów. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Ron Dennis | Były akcjonariusz, dyrektor generalny i prezes McLaren Technology Group, obejmującej zespół F1 oraz dział odpowiedzialny za samochody drogowe. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Rory Byrne | W latach 1991–1996 główny projektant w Benettonie, a w latach 1997–2006 w Ferrari. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| RRA | Resource Restriction Agreement, porozumienie o ograniczeniu kosztów, osiągnięte w ramach FOTA w 2009 roku, które przestało obowiązywać w 2013 roku. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Toto Wolff | Od 2013 roku szef Mercedes Motorsport. W latach 2009–2013 inwestor w Williamsie. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Właściciel praw komercyjnych | Właściciel praw komercyjnych do Formuły 1, występujący pod różnymi nazwami, głównie jako Formula One Group, której dyrektorem generalnym był Bernie Ecclestone. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+Najważniejsze momenty i wydarzenia w Formule 1 za czasów Rossa Brawna
Lata 70.
- W latach 70. w Formule 1 walkę o palmę pierwszeństwa toczą głównie Ferrari i brytyjskie tzw. zespoły garażowe: Lotus, Tyrrell, Brabham, McLaren, a później również Williams. Wielokrotnymi mistrzami świata w tamtej dekadzie zostają Jackie Stewart, Emerson Fittipaldi i Niki Lauda.
- James Hunt w McLarenie pokonuje jednym punktem Nikiego Laudę w Ferrari w sezonie 1976, który upływa pod znakiem ostrej rywalizacji na torze i poza nim.
- W 1974 roku Bernie Ecclestone, właściciel ekipy Brabham, zakłada Formula One Constructors’ Association, stowarzyszenie mające reprezentować zespoły F1 i prowadzić w ich imieniu negocjacje. Później podmiot ten zostanie właścicielem praw komercyjnych do Formuły 1.
- W 1977 roku Max Mosley odchodzi z zespołu March, którego był współzałożycielem. Zostaje doradcą prawnym FOCA. Mosley i Ecclestone zdominują Formułę 1 aż do 2009 roku.
- W 1977 roku Frank Williams zakłada Williams Grand Prix Engineering. Latem 1979 roku ekipa Williams F1 wygrywa swój pierwszy wyścig na torze Silverstone. Samochód jest napędzany silnikiem Coswortha. Pod koniec dekady inżynierowie zaczynają dostrzegać znaczenie docisku aerodynamicznego generowanego przez podłogę samochodu, co powoduje gwałtowny wzrost prędkości osiąganych w zakrętach.
Lata 80.
- Początek lat 80. to zwycięstwa Alana Jonesa i Keke Rosberga w barwach Williamsa. Potem następują sukcesy Ferrari oraz Nelsona Piqueta w barwach Brabhama, a następnie rozpoczyna się okres dominacji McLarena, dla którego tytuły mistrzowskie zdobywają Niki Lauda, Ayrton Senna i Alain Prost.
- Pojawiają się obawy związane z niebezpiecznie wysokimi prędkościami w zakrętach, w związku z czym w 1983 roku przepisy wymuszają stosowanie w samochodach płaskiej podłogi. Inżynierowie znajdują nowe sposoby generowania docisku.
- Tuż przed rozpoczęciem sezonu 1986 na południu Francji dochodzi do wypadku samochodowego, na skutek którego Frank Williams zostaje sparaliżowany. W latach 1986 i 1987 jego zespół sięga po tytuł mistrza świata konstruktorów.
- W latach 80. dominują silniki z turbodoładowaniem, do F1 wchodzą kolejni producenci samochodów. McLaren i Williams korzystają z turbodoładowanych jednostek napędowych Hondy, które w specyfikacji kwalifikacyjnej generują około 1300 koni mechanicznych. W tamtych latach po kwalifikacjach w samochodzie wymieniano silnik.
- Lata 80. to również okres dramatycznych pojedynków między zespołowymi partnerami: Prostem i Senną w McLarenie, Nigelem Mansellem i Nelsonem Piquetem w Williamsie.
- W sierpniu 1988 roku w Maranello w wieku 90 lat umiera Enzo Ferrari. W tej miejscowości znajduje się założona przez niego w 1939 roku fabryka samochodów sportowych oraz siedziba zespołu F1 znanego jako Scuderia.
- Rosnące koszty i rosnąca moc turbodoładowanych silników prowadzą do zakazu korzystania z tej technologii i powrotu − od sezonu 1989 − do wolnossących jednostek napędowych o pojemności 3,5 litra.
Lata 90.
- Na torze lata 90. przypominają końcówkę lat 80. Dominuje McLaren, mistrzem świata dwukrotnie zostaje kierowca tej stajni, Ayrton Senna. Pozostała część dekady należy do Williamsa, który zatrudnia genialnego projektanta Adriana Neweya, oraz Benettona, który ma w szeregach młodego Michaela Schumachera. Na torze znów dochodzi do pamiętnych pojedynków: w 1994 roku Damon Hill z Williamsa rzuca rękawicę Michaelowi Schumacherowi w Benettonie, a w 1997 roku z Schumacherem, tym razem już w Ferrari, walczy Jacques Villeneuve, również z Williamsa. Pod koniec lat 90. Newey przechodzi do McLarena, który wraca do formy z Miką Häkkinenem za kierownicą, ale musi mierzyć się z odrodzonym Ferrari, w którym jeździ Michael Schumacher i którego nowym dyrektorem technicznym jest Ross Brawn.
- Poza torem dochodzi do wymiany pokoleniowej we władzach F1. W 1991 roku Max Mosley zostaje prezesem Fédération Internationale du Sport Automobile (FISA), wówczas niezależnej komisji w ramach FIA. W 1993 roku Mosley zostaje prezesem FIA.
- W maju 1994 roku podczas weekendu wyścigowego Grand Prix San Marino na torze Imola w dwóch odrębnych wypadkach giną Roland Ratzenberger i Ayrton Senna.
- FIA podejmuje zdecydowane działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa. Przez kolejnych 20 lat nie dochodzi do śmiertelnych wypadków. W 2015 roku umiera Jules Bianchi, pozostający w śpiączce od wypadku w Grand Prix Japonii 2014.
- FIA podejmuje też aktywne działania na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa samochodów drogowych. Ostatecznie wprowadza system oceny bezpieczeństwa nowych pojazdów Euro NCAP.
- W sezonie 1994 wprowadzony zostaje zakaz stosowania „aktywnego” zawieszenia hydraulicznego, pozwalającego optymalizować prześwit samochodu.
- W sezonie 1995 pojemność wolnossących jednostek napędowych zostaje ograniczona z 3,5 do 3 litrów.
Lata 2000–2007
- Pierwsze pięć lat nowego tysiąclecia upływa pod znakiem dominacji Ferrari i Michaela Schumachera. W 2005 i 2006 roku tytuł mistrzowski zdobywa Fernando Alonso w barwach Renault. W 2007 roku Lewis Hamilton, młody kierowca McLarena, w swoim pierwszym sezonie startów w F1 o jeden punkt przegrywa tytuł mistrzowski z Kimim Räikkönenem z Ferrari. Hamilton zrównuje się punktami z Fernando Alonso, swoim partnerem zespołowym w McLarenie. McLaren nie jest klasyfikowany w mistrzostwach świata konstruktorów, zespół musi też zapłacić karę w wysokości 100 milionów dolarów za pozyskanie poufnych danych technicznych na temat samochodu Ferrari.
- W pierwszych latach nowego tysiąclecia w F1 ponownie pojawiają się producenci samochodów. W 2007 roku swoje ekipy oprócz Ferrari mają już Renault, Honda, Toyota i BMW. Od 2006 roku w stawce startują też dwie ekipy należące do firmy Red Bull, producenta znanych napojów energetycznych. Zespoły te są finansowane z pokaźnych budżetów marketingowych, a to prowadzi do wzrostu kosztów.
- W sezonie 2006 pojemność wolnossących silników zostaje ograniczona z 3 do 2,4 litra, odgórnie narzucony zostaje układ V8. W sezonie 2007 dochodzi do zamrożenia specyfikacji silników, a wszelkie prace rozwojowe nad jednostką napędową mogą dotyczyć tylko jej niezawodności albo ograniczenia kosztów.
- W 2002 roku 75 procent akcji Formuły 1 obejmuje niemiecka grupa medialna Kirch, która niedługo potem bankrutuje. W 2005 roku prywatna grupa kapitałowa CVC Capital Partners przejmuje akcje należące do Kircha z rąk jego wierzycieli, których reprezentuje niemiecki Bayerische Landesbank. Pełnomocnikiem BLB ds. kontaktów z Formułą 1 jest Gerhard Gribkowsky, który w 2012 roku trafia do więzienia za oszustwa podatkowe, niedopełnienie obowiązków i przyjęcie w związku z tą transakcją korzyści majątkowych o wartości 44 milionów dolarów.
Lata 2008–2013
- W sezonie 2008 Lewis Hamilton sięga po swój pierwszy tytuł mistrzowski, odbierając go Brazylijczykowi Felipe Massie na ostatnim zakręcie ostatniego wyścigu sezonu, rozgrywanego w Brazylii. Globalny kryzys ekonomiczny daje się Formule 1 we znaki. Zespoły powołują do życia stowarzyszenie Formula One Teams Association (FOTA), które ma za zadanie negocjować większy udział we wpływach z praw komercyjnych oraz ograniczenie kosztów. Pierwszym przewodniczącym FOTA zostaje Luca di Montezemolo z Ferrari, potem zastępuje go Martin Whitmarsh z McLarena.
- W 2008 roku dochodzi do porozumienia między ekipami a FIA w sprawie ustalenia górnego limitu kosztów. Działania te schodzą na dalszy plan, gdy angielski brukowiec „News of the World” publikuje artykuł oraz materiał wideo naruszający prawa osobiste i prywatność Maxa Mosleya.
- Podczas Grand Prix Singapuru 2008 Nelson Piquet Jr rozbija się w okolicznościach, dzięki którym jego zespołowy kolega Fernando Alonso wygrywa wyścig. To wzbudza podejrzenia co do wypadku. Rok później dochodzenie FIA wykazuje, że został on spowodowany celowo.
- Pod koniec 2008 roku Honda ogłasza, że wycofuje się z Formuły 1. Zespół przejmują Ross Brawn i Nick Fry. Ekipa pozyskuje silnik Mercedesa, po czym w sezonie 2009 wygrywa obie klasyfikacje mistrzostw świata.
- W 2009 roku pod naciskiem FIA w Formule 1 po raz pierwszy pojawiają się silniki hybrydowe. System odzyskiwania energii kinetycznej (KERS) odzyskuje energię z hamowania, magazynuje ją w akumulatorach, a następnie daje dodatkowe 80 koni mechanicznych silnikowi spalinowemu o mocy 750 koni.
- Samochody zespołu Brawn GP, a także Williamsa i Toyoty są wyposażone w nowe rozwiązanie aerodynamiczne, nazywane podwójnym dyfuzorem. Rozwiązanie to zwiększa powierzchnię podłogi samochodu i generuje dodatkowy docisk aerodynamiczny. Koncepcja podwójnego dyfuzora zostaje ostro oprotestowana przez inne ekipy. Ich zdaniem jest ona niezgodna z intencją regulaminu. Przepisy na sezon 2009 zostały wcześniej zmienione z myślą o tym, aby zmniejszyć docisk aerodynamiczny i doprowadzić do tego, że samochody będą mniej podatne na zawirowania powietrzne tworzone przez pojazd poprzedzający. Celem było umożliwienie ścigania się z zachowaniem mniejszych odległości i ułatwienie wyprzedzania. Ostatecznie zespoły korzystające z podwójnego dyfuzora wygrywają przed sądem apelacyjnym FIA, który odrzuca hipotezę, jakoby w przypadku regulaminu Formuły 1 można było mówić o jakiejś „intencji”.
- W 2009 roku Max Mosley wraca do walki o ograniczenie kosztów. Proponuje, aby od sezonu 2010 roku mistrzostwa Formuły 1 rozgrywano dwutorowo. Jego pomysł zakłada, że zespoły godzące się na ograniczenie kosztów mogłyby korzystać z pewnych przywilejów technicznych. Duże ekipy są przeciwne temu pomysłowi. FOTA grozi wyjściem z F1 i utworzeniem własnej serii wyścigowej. Następnie Williams zostaje wydalony z FOTA za poparcie dla propozycji FIA. Szczytowy punkt kryzysu przypada na Grand Prix Wielkiej Brytanii, czyli na lato 2009 roku, gdy zespoły i FIA podpisują porozumienie w sprawie ograniczenia kosztów.
- W 2009 roku Max Mosley odchodzi ze stanowiska prezesa FIA, zastępuje go Jean Todt.
- Z końcem sezonu 2009 z Formuły 1 odchodzą Renault, BMW i Toyota.
- Z końcem sezonu 2012 wygasa Concorde Agreement (patrz słowniczek). Bernie Ecclestone negocjuje z zespołami nowe kontrakty, które obowiązują od stycznia 2013 roku. Nowe umowy istotnie zmieniają system podziału wpływów z praw komercyjnych. Mała grupa zespołów zyskuje większy udział w tych wpływach i większy wpływ na sposób zarządzania Formułą 1.
- W 2013 roku dochodzi do rozpadu FOTA.
- W latach 2010–2013 dominują Red Bull i Sebastian Vettel, cztery razy z rzędu triumfując w obu klasyfikacjach mistrzostw świata. W sezonie 2013 do rywalizacji przystępuje Mercedes.
- Sezon 2013 to ostatni rok, w którym wykorzystuje się wolnossące silniki V8 o pojemności 2,4 litra. W 2014 roku zostają one zastąpione turbodoładowanym silnikiem V6 o pojemności 1,6 litra z rozbudowanym systemem odzyskiwania energii. Sezony 2014 i 2015 pokazują, że to Mercedes zbudował najlepszą jednostkę napędową nowego typu, samochód tego zespołu dominuje w stawce. W sezonie 2016 widać postępy po stronie Ferrari, Renault i Hondy, ale Mercedes nadal góruje zarówno pod względem samego silnika, jak i całego samochodu.
W sezonie 2017 zostają wprowadzone istotne zmiany w regulaminie technicznym. Mają one doprowadzić do zwiększenia przyczepności samochodów oraz ich prędkości w zakrętach, a tym samym zwiększyć atrakcyjność wyprzedzania i zmniejszyć przewagę Mercedesa wynikającą z samego silnika. Czas pokaże…Przyniosło to pożądane efekty, bo obrońcom mistrzowskich tytułów przyszło stoczyć zażarty bój z Ferrari w sezonie 2017 (przyp. red.).
Pod pojęciem nadwozia należy tu i w całym tekście rozumieć praktycznie cały samochód F1 bez układu napędowego i opon, czyli zawieszenie, podłogę, nadwozie i elementy aerodynamiki (przyp. tłum.).
23 stycznia 2017 roku – już po rozmowach Parra z Brawnem – Bernie Ecclestone przestał pełnić wszystkie oficjalne funkcje związane z Formułą 1 (przyp. tłum.).
Alonso zakończył sezon 2016 na pozycji 10. W połowie sezonu 2017 był 17.
Sun Tzu, Sun Pin, Sztuka wojny, wydanie III, przeł. Dariusz Bakalarz, Onepress, Gliwice 2013, s. 26.
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Bernie Ecclestone | Były dyrektor generalny Formula One Group, posiadacza praw komercyjnych do Formuły 1 od 1978 roku. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Charlie Whiting | Oficjalnie: od 1997 roku dyrektor wyścigów i delegat FIA ds. bezpieczeństwa; w praktyce: dyrektor techniczny Formuły 1. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Christian Horner | Szef zespołu Red Bull Racing. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Colin Kolles | Były szef zespołu F1, który w okresie 2005–2008 startował w zespołach Jordan, Midland, Spyker i Force India. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Concorde Agreement | Nazwa nadawana umowom trójstronnym, podpisywanym przez zespoły F1, właściciela praw komercyjnych oraz FIA. Umowy te określają podział wpływów oraz sposób kształtowania przepisów. Określają również, które podzespoły samochodu muszą zostać samodzielnie zaprojektowane przez poszczególnych konstruktorów. Do końca 2012 roku obowiązywała jedna umowa podpisana przez wszystkie strony. Obecne umowy obowiązują od 1 stycznia 2013 roku do 31 grudnia 2020 roku. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| CVC | Prywatna grupa kapitałowa, która w 2006 roku kupiła Formułę 1 i do 2016 roku była jej większościowych akcjonariuszem. Partnerem zarządzającym tej firmy jest Donald Mackenzie. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Dieter Zetsche | Prezes zarządu Daimler AG, od 2006 roku szef Mercedes-Benz Cars. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Dietrich Mateschitz | Współzałożyciel i prezes firmy Red Bull. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Docisk aerodynamiczny | Siła generowana przez samochód F1 przecinający powietrze, dociskająca go do ziemi. Przeciwieństwo siły nośnej generowanej przez samoloty. Docisk niesie ze sobą negatywne konsekwencje w postaci zwiększonego oporu, dlatego specjaliści od aerodynamiki w F1 nieustannie poszukują sposobów na maksymalizację docisku przy jednoczesnej minimalizacji oporu, co przekłada się na większe prędkości uzyskiwane w zakrętach oraz na prostych. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| FIA | Fédération Internationale de l’Automobile, właściciel i organ regulacyjny Formuły 1. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Flavio Briatore | W latach 1994–2009 szef zespołu Benetton, a następnie Renault. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| FOTA | Formula One Teams Association, stowarzyszenie reprezentujące wszystkie zespoły F1 w latach 2009–2013. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Frank Williams | Założyciel i szef zespołu Williams. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Jean Todt | Od 2009 roku prezes FIA. W latach 1994–2006 szef zespołu Scuderia Ferrari, a w latach 2006–2009 dyrektor generalny firmy Ferrari. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| John Barnard | Projektant F1 i dyrektor techniczny. Jego kariera pokrywała się z karierą Rossa Brawna w Benettonie, a następnie w Ferrari. W połowie lat 90., w drugim okresie pracy Barnarda dla Ferrari, jego biuro projektowe znajdowało się w angielskim hrabstwie Surrey. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Klaryfikacja | Proces, w ramach którego zespoły F1 zwracają się do FIA z prośbą o ocenę zgodności projektu z obowiązującym regulaminem technicznym. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Luca di Montezemolo | Prezes, a następnie przewodniczący zarządu Ferrari w latach 1991–2014. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Martin Whitmarsh | W latach 2009–2014 szef zespołu McLaren, od 1997 roku dyrektor zarządzający w firmie McLa- |
| | ren. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Max Mosley | Prezes FIA w latach 1993–2009. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Nick Fry | Dyrektor generalny zespołu F1 z siedzibą w Brackley, który startował pod różnymi nazwami: BAR, Honda, Brawn i Mercedes. Wspólnik ds. komercyjnych i współwłaściciel zespołu Brawn GP. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Niki Lauda | Prezes w zespole Mercedes, były mistrz świata F1. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Pat Symonds | Były dyrektor techniczny w zespole Williams (2013-2016). Wcześniej inżynier wyścigowy Michaela Schumachera w Benettonie, a następnie dyrektor techniczny tego zespołu, który został przejęty przez Renault. Do 2009 roku Symonds pełnił w Renault stanowisko dyrektora ds. inżynierskich. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Patrick Head | Współzałożyciel zespołu i dyrektor ds. inżynierskich w Williamsie. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Regulamin sportowy | Regulamin FIA określający sposób rozgrywania wyścigów Grand Prix. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Regulamin techniczny | Regulamin FIA określający ramy techniczne projektowania samochodów. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Ron Dennis | Były akcjonariusz, dyrektor generalny i prezes McLaren Technology Group, obejmującej zespół F1 oraz dział odpowiedzialny za samochody drogowe. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Rory Byrne | W latach 1991–1996 główny projektant w Benettonie, a w latach 1997–2006 w Ferrari. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| RRA | Resource Restriction Agreement, porozumienie o ograniczeniu kosztów, osiągnięte w ramach FOTA w 2009 roku, które przestało obowiązywać w 2013 roku. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Toto Wolff | Od 2013 roku szef Mercedes Motorsport. W latach 2009–2013 inwestor w Williamsie. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Właściciel praw komercyjnych | Właściciel praw komercyjnych do Formuły 1, występujący pod różnymi nazwami, głównie jako Formula One Group, której dyrektorem generalnym był Bernie Ecclestone. |
+------------------------------+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+Najważniejsze momenty i wydarzenia w Formule 1 za czasów Rossa Brawna
Lata 70.
- W latach 70. w Formule 1 walkę o palmę pierwszeństwa toczą głównie Ferrari i brytyjskie tzw. zespoły garażowe: Lotus, Tyrrell, Brabham, McLaren, a później również Williams. Wielokrotnymi mistrzami świata w tamtej dekadzie zostają Jackie Stewart, Emerson Fittipaldi i Niki Lauda.
- James Hunt w McLarenie pokonuje jednym punktem Nikiego Laudę w Ferrari w sezonie 1976, który upływa pod znakiem ostrej rywalizacji na torze i poza nim.
- W 1974 roku Bernie Ecclestone, właściciel ekipy Brabham, zakłada Formula One Constructors’ Association, stowarzyszenie mające reprezentować zespoły F1 i prowadzić w ich imieniu negocjacje. Później podmiot ten zostanie właścicielem praw komercyjnych do Formuły 1.
- W 1977 roku Max Mosley odchodzi z zespołu March, którego był współzałożycielem. Zostaje doradcą prawnym FOCA. Mosley i Ecclestone zdominują Formułę 1 aż do 2009 roku.
- W 1977 roku Frank Williams zakłada Williams Grand Prix Engineering. Latem 1979 roku ekipa Williams F1 wygrywa swój pierwszy wyścig na torze Silverstone. Samochód jest napędzany silnikiem Coswortha. Pod koniec dekady inżynierowie zaczynają dostrzegać znaczenie docisku aerodynamicznego generowanego przez podłogę samochodu, co powoduje gwałtowny wzrost prędkości osiąganych w zakrętach.
Lata 80.
- Początek lat 80. to zwycięstwa Alana Jonesa i Keke Rosberga w barwach Williamsa. Potem następują sukcesy Ferrari oraz Nelsona Piqueta w barwach Brabhama, a następnie rozpoczyna się okres dominacji McLarena, dla którego tytuły mistrzowskie zdobywają Niki Lauda, Ayrton Senna i Alain Prost.
- Pojawiają się obawy związane z niebezpiecznie wysokimi prędkościami w zakrętach, w związku z czym w 1983 roku przepisy wymuszają stosowanie w samochodach płaskiej podłogi. Inżynierowie znajdują nowe sposoby generowania docisku.
- Tuż przed rozpoczęciem sezonu 1986 na południu Francji dochodzi do wypadku samochodowego, na skutek którego Frank Williams zostaje sparaliżowany. W latach 1986 i 1987 jego zespół sięga po tytuł mistrza świata konstruktorów.
- W latach 80. dominują silniki z turbodoładowaniem, do F1 wchodzą kolejni producenci samochodów. McLaren i Williams korzystają z turbodoładowanych jednostek napędowych Hondy, które w specyfikacji kwalifikacyjnej generują około 1300 koni mechanicznych. W tamtych latach po kwalifikacjach w samochodzie wymieniano silnik.
- Lata 80. to również okres dramatycznych pojedynków między zespołowymi partnerami: Prostem i Senną w McLarenie, Nigelem Mansellem i Nelsonem Piquetem w Williamsie.
- W sierpniu 1988 roku w Maranello w wieku 90 lat umiera Enzo Ferrari. W tej miejscowości znajduje się założona przez niego w 1939 roku fabryka samochodów sportowych oraz siedziba zespołu F1 znanego jako Scuderia.
- Rosnące koszty i rosnąca moc turbodoładowanych silników prowadzą do zakazu korzystania z tej technologii i powrotu − od sezonu 1989 − do wolnossących jednostek napędowych o pojemności 3,5 litra.
Lata 90.
- Na torze lata 90. przypominają końcówkę lat 80. Dominuje McLaren, mistrzem świata dwukrotnie zostaje kierowca tej stajni, Ayrton Senna. Pozostała część dekady należy do Williamsa, który zatrudnia genialnego projektanta Adriana Neweya, oraz Benettona, który ma w szeregach młodego Michaela Schumachera. Na torze znów dochodzi do pamiętnych pojedynków: w 1994 roku Damon Hill z Williamsa rzuca rękawicę Michaelowi Schumacherowi w Benettonie, a w 1997 roku z Schumacherem, tym razem już w Ferrari, walczy Jacques Villeneuve, również z Williamsa. Pod koniec lat 90. Newey przechodzi do McLarena, który wraca do formy z Miką Häkkinenem za kierownicą, ale musi mierzyć się z odrodzonym Ferrari, w którym jeździ Michael Schumacher i którego nowym dyrektorem technicznym jest Ross Brawn.
- Poza torem dochodzi do wymiany pokoleniowej we władzach F1. W 1991 roku Max Mosley zostaje prezesem Fédération Internationale du Sport Automobile (FISA), wówczas niezależnej komisji w ramach FIA. W 1993 roku Mosley zostaje prezesem FIA.
- W maju 1994 roku podczas weekendu wyścigowego Grand Prix San Marino na torze Imola w dwóch odrębnych wypadkach giną Roland Ratzenberger i Ayrton Senna.
- FIA podejmuje zdecydowane działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa. Przez kolejnych 20 lat nie dochodzi do śmiertelnych wypadków. W 2015 roku umiera Jules Bianchi, pozostający w śpiączce od wypadku w Grand Prix Japonii 2014.
- FIA podejmuje też aktywne działania na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa samochodów drogowych. Ostatecznie wprowadza system oceny bezpieczeństwa nowych pojazdów Euro NCAP.
- W sezonie 1994 wprowadzony zostaje zakaz stosowania „aktywnego” zawieszenia hydraulicznego, pozwalającego optymalizować prześwit samochodu.
- W sezonie 1995 pojemność wolnossących jednostek napędowych zostaje ograniczona z 3,5 do 3 litrów.
Lata 2000–2007
- Pierwsze pięć lat nowego tysiąclecia upływa pod znakiem dominacji Ferrari i Michaela Schumachera. W 2005 i 2006 roku tytuł mistrzowski zdobywa Fernando Alonso w barwach Renault. W 2007 roku Lewis Hamilton, młody kierowca McLarena, w swoim pierwszym sezonie startów w F1 o jeden punkt przegrywa tytuł mistrzowski z Kimim Räikkönenem z Ferrari. Hamilton zrównuje się punktami z Fernando Alonso, swoim partnerem zespołowym w McLarenie. McLaren nie jest klasyfikowany w mistrzostwach świata konstruktorów, zespół musi też zapłacić karę w wysokości 100 milionów dolarów za pozyskanie poufnych danych technicznych na temat samochodu Ferrari.
- W pierwszych latach nowego tysiąclecia w F1 ponownie pojawiają się producenci samochodów. W 2007 roku swoje ekipy oprócz Ferrari mają już Renault, Honda, Toyota i BMW. Od 2006 roku w stawce startują też dwie ekipy należące do firmy Red Bull, producenta znanych napojów energetycznych. Zespoły te są finansowane z pokaźnych budżetów marketingowych, a to prowadzi do wzrostu kosztów.
- W sezonie 2006 pojemność wolnossących silników zostaje ograniczona z 3 do 2,4 litra, odgórnie narzucony zostaje układ V8. W sezonie 2007 dochodzi do zamrożenia specyfikacji silników, a wszelkie prace rozwojowe nad jednostką napędową mogą dotyczyć tylko jej niezawodności albo ograniczenia kosztów.
- W 2002 roku 75 procent akcji Formuły 1 obejmuje niemiecka grupa medialna Kirch, która niedługo potem bankrutuje. W 2005 roku prywatna grupa kapitałowa CVC Capital Partners przejmuje akcje należące do Kircha z rąk jego wierzycieli, których reprezentuje niemiecki Bayerische Landesbank. Pełnomocnikiem BLB ds. kontaktów z Formułą 1 jest Gerhard Gribkowsky, który w 2012 roku trafia do więzienia za oszustwa podatkowe, niedopełnienie obowiązków i przyjęcie w związku z tą transakcją korzyści majątkowych o wartości 44 milionów dolarów.
Lata 2008–2013
- W sezonie 2008 Lewis Hamilton sięga po swój pierwszy tytuł mistrzowski, odbierając go Brazylijczykowi Felipe Massie na ostatnim zakręcie ostatniego wyścigu sezonu, rozgrywanego w Brazylii. Globalny kryzys ekonomiczny daje się Formule 1 we znaki. Zespoły powołują do życia stowarzyszenie Formula One Teams Association (FOTA), które ma za zadanie negocjować większy udział we wpływach z praw komercyjnych oraz ograniczenie kosztów. Pierwszym przewodniczącym FOTA zostaje Luca di Montezemolo z Ferrari, potem zastępuje go Martin Whitmarsh z McLarena.
- W 2008 roku dochodzi do porozumienia między ekipami a FIA w sprawie ustalenia górnego limitu kosztów. Działania te schodzą na dalszy plan, gdy angielski brukowiec „News of the World” publikuje artykuł oraz materiał wideo naruszający prawa osobiste i prywatność Maxa Mosleya.
- Podczas Grand Prix Singapuru 2008 Nelson Piquet Jr rozbija się w okolicznościach, dzięki którym jego zespołowy kolega Fernando Alonso wygrywa wyścig. To wzbudza podejrzenia co do wypadku. Rok później dochodzenie FIA wykazuje, że został on spowodowany celowo.
- Pod koniec 2008 roku Honda ogłasza, że wycofuje się z Formuły 1. Zespół przejmują Ross Brawn i Nick Fry. Ekipa pozyskuje silnik Mercedesa, po czym w sezonie 2009 wygrywa obie klasyfikacje mistrzostw świata.
- W 2009 roku pod naciskiem FIA w Formule 1 po raz pierwszy pojawiają się silniki hybrydowe. System odzyskiwania energii kinetycznej (KERS) odzyskuje energię z hamowania, magazynuje ją w akumulatorach, a następnie daje dodatkowe 80 koni mechanicznych silnikowi spalinowemu o mocy 750 koni.
- Samochody zespołu Brawn GP, a także Williamsa i Toyoty są wyposażone w nowe rozwiązanie aerodynamiczne, nazywane podwójnym dyfuzorem. Rozwiązanie to zwiększa powierzchnię podłogi samochodu i generuje dodatkowy docisk aerodynamiczny. Koncepcja podwójnego dyfuzora zostaje ostro oprotestowana przez inne ekipy. Ich zdaniem jest ona niezgodna z intencją regulaminu. Przepisy na sezon 2009 zostały wcześniej zmienione z myślą o tym, aby zmniejszyć docisk aerodynamiczny i doprowadzić do tego, że samochody będą mniej podatne na zawirowania powietrzne tworzone przez pojazd poprzedzający. Celem było umożliwienie ścigania się z zachowaniem mniejszych odległości i ułatwienie wyprzedzania. Ostatecznie zespoły korzystające z podwójnego dyfuzora wygrywają przed sądem apelacyjnym FIA, który odrzuca hipotezę, jakoby w przypadku regulaminu Formuły 1 można było mówić o jakiejś „intencji”.
- W 2009 roku Max Mosley wraca do walki o ograniczenie kosztów. Proponuje, aby od sezonu 2010 roku mistrzostwa Formuły 1 rozgrywano dwutorowo. Jego pomysł zakłada, że zespoły godzące się na ograniczenie kosztów mogłyby korzystać z pewnych przywilejów technicznych. Duże ekipy są przeciwne temu pomysłowi. FOTA grozi wyjściem z F1 i utworzeniem własnej serii wyścigowej. Następnie Williams zostaje wydalony z FOTA za poparcie dla propozycji FIA. Szczytowy punkt kryzysu przypada na Grand Prix Wielkiej Brytanii, czyli na lato 2009 roku, gdy zespoły i FIA podpisują porozumienie w sprawie ograniczenia kosztów.
- W 2009 roku Max Mosley odchodzi ze stanowiska prezesa FIA, zastępuje go Jean Todt.
- Z końcem sezonu 2009 z Formuły 1 odchodzą Renault, BMW i Toyota.
- Z końcem sezonu 2012 wygasa Concorde Agreement (patrz słowniczek). Bernie Ecclestone negocjuje z zespołami nowe kontrakty, które obowiązują od stycznia 2013 roku. Nowe umowy istotnie zmieniają system podziału wpływów z praw komercyjnych. Mała grupa zespołów zyskuje większy udział w tych wpływach i większy wpływ na sposób zarządzania Formułą 1.
- W 2013 roku dochodzi do rozpadu FOTA.
- W latach 2010–2013 dominują Red Bull i Sebastian Vettel, cztery razy z rzędu triumfując w obu klasyfikacjach mistrzostw świata. W sezonie 2013 do rywalizacji przystępuje Mercedes.
- Sezon 2013 to ostatni rok, w którym wykorzystuje się wolnossące silniki V8 o pojemności 2,4 litra. W 2014 roku zostają one zastąpione turbodoładowanym silnikiem V6 o pojemności 1,6 litra z rozbudowanym systemem odzyskiwania energii. Sezony 2014 i 2015 pokazują, że to Mercedes zbudował najlepszą jednostkę napędową nowego typu, samochód tego zespołu dominuje w stawce. W sezonie 2016 widać postępy po stronie Ferrari, Renault i Hondy, ale Mercedes nadal góruje zarówno pod względem samego silnika, jak i całego samochodu.
W sezonie 2017 zostają wprowadzone istotne zmiany w regulaminie technicznym. Mają one doprowadzić do zwiększenia przyczepności samochodów oraz ich prędkości w zakrętach, a tym samym zwiększyć atrakcyjność wyprzedzania i zmniejszyć przewagę Mercedesa wynikającą z samego silnika. Czas pokaże…Przyniosło to pożądane efekty, bo obrońcom mistrzowskich tytułów przyszło stoczyć zażarty bój z Ferrari w sezonie 2017 (przyp. red.).
Pod pojęciem nadwozia należy tu i w całym tekście rozumieć praktycznie cały samochód F1 bez układu napędowego i opon, czyli zawieszenie, podłogę, nadwozie i elementy aerodynamiki (przyp. tłum.).
23 stycznia 2017 roku – już po rozmowach Parra z Brawnem – Bernie Ecclestone przestał pełnić wszystkie oficjalne funkcje związane z Formułą 1 (przyp. tłum.).
Alonso zakończył sezon 2016 na pozycji 10. W połowie sezonu 2017 był 17.
Sun Tzu, Sun Pin, Sztuka wojny, wydanie III, przeł. Dariusz Bakalarz, Onepress, Gliwice 2013, s. 26.
więcej..
