Saga rodu Whiteoaków 1 - Budowa Jalny - ebook

W ANGLII

Adelina myślała, że nigdy, jeszcze nigdy w życiu nie widziała nic równie pięknego jak ta _Cygańska dziewczyna_. Romantyczność, jaką owiana była fabuła tej operetki, podziałała na nią jak światłość księżyca, kiedy przenika szkiełka witrażu, dokonując w nich cudownej przemiany. A ta muzyka! Słowa i melodia po prostu opętały ją – czuła się niby we śnie. Kiedy uwieszona u ramienia Filipa wychodziła z teatru Drury Lane, miała uczucie, że ziemia pod jej stopami utraciła swą materialną zwartość, a tłum wokoło – i ona z nim – kołyszą się niby łódź na wodzie.

Spojrzała na Filipa, by dostrzec, jakie wrażenie maluje się na jego twarzy. W jednym z dużych zwierciadeł o złoconych ramach ujrzała bowiem przelotnie własną twarz i ucieszył ją wyraz zachwytu, jakim jaśniała. Spodziewała się, że twarz Filipa wyglądać będzie tak samo. Lecz Filip wyglądał całkiem tak, jak w chwili kiedy wchodzili do gmachu opery. Był kontent, że jest w teatrze – spokojnie zadowolony z siebie i z niej – cieszył się, że znajduje się znowu w Londynie. Przytuliła się do jego ramienia, a usta Filipa rozchyliły się w uśmiechu.

Na pewno żaden mężczyzna w całym tym tłumie nie ma tak pięknego, tak męskiego profilu jak Filip, myślała. Nie było nikogo, kto by miał tak silne i tak pięknie osadzone ramiona, tak proste plecy! Filip zwrócił ku niej głowę i patrzył na nią. Jego jasnoniebieskie oczy zajaśniały dumą. Spojrzał wokoło, by przekonać się, czy jej uroda zwraca uwagę innych mężczyzn. Skonstatował, że nie mogło być żadnych wątpliwości co do tego: dwaj dżentelmeni, kroczący po drugiej stronie Adeliny, byli zainteresowani jej urodą żywiej nawet, niż pozwalał na to dobry smak. Całkiem bez ceremonii po prostu wpatrywali się w nią! Adelina musiała zauważyć to również. Świadczył o tym silny rumieniec na jej policzkach i śmiałe spojrzenia, jakie rzucała na nich ukradkiem, nie przestając przy tym uśmiechać się do niego. Byli już teraz przy wyjściu i Filip musiał użyć całej swej zręczności, by ją przeprowadzić szczęśliwie przez drzwi, bowiem falbany jej szerokiej taftowej krynoliny wzdymały się wokoło niej jak morskie bałwany. Nic dziwnego, że ci jegomoście przypatrują się jej, myślał Filip. Nieczęsto spotyka się twarz tak przykuwającą uwagę. I czy w ogóle była druga na świecie, mogąca równać się z jej twarzą? Już sam jej koloryt sprawiał, że ludzie odwracali się, by patrzeć na nią: włosy jej gęste i puszyste były koloru ciemnokasztanowatego, a w słońcu potrafiły zapłonąć na rudo. Cera łączyła białość marmuru z płatkami róży – oczy zmienne w barwie, okalały czarne rzęsy. Lecz choćby nawet jej koloryt nie miał nic uderzającego, to rysy, tchnące śmiałością i dumą, wyniosłe łuki brwi, orli nos i ruchliwe, śmiejące się usta wzbudzały podziw i zachwyt.

Rozległ się tętent kopyt końskich po bruku. Podjeżdżały, jeden za drugim, bogato lśniące prywatne ekwipaże. Adelina spoglądała na nie tęsknym okiem; ona bowiem i Filip musieli czekać, aż z kolei podjadą dorożki. Przepchali się wreszcie do krawężnika. Całą uwagę Filipa pochłaniała ciągle troska o krynolinę żony. Nagle, jakby wyłonił się z rynsztoka, ukazał się przed nimi grajek uliczny. Był wychudły i w łachmanach, ale umiał grać. Przygarbiony nad skrzypcami, prowadził smyczek gwałtownymi, jakby pełnymi rozpaczy ruchami. Nikt prócz Adeliny nie zwracał nań uwagi. Człowiek ten gra naprawdę z rozpaczą w duszy, pomyślała.

– Patrz, Filip! – zwróciła się żywo do męża. – Jaki biedny człowiek!

Filip spojrzał trochę niezadowolony, odrywało to bowiem niepotrzebnie jego uwagę od czatowania na przejeżdżające dorożki. Adelina jednak nie dała za wygraną.

– Daj mu coś!

Filip właśnie zatrzymał dwukonną dorożkę i stanowczym ruchem popchnął Adelinę ku niej. Woźnica zlazł ciężko z kozła i otworzył drzwiczki pojazdu. Pod naporem cisnącego się tłumu i popychana przez Filipa, Adelina znalazła się w jego wnętrzu. Lecz biedak dostrzegł współczucie w jej spojrzeniu i nim konie ruszyły, jego wynędzniała sylwetka ukazała się w oknie pojazdu. Oczy patrzyły błagalnie. Filip sięgnął do kieszeni i wyjął szylinga.

– Niech wam Bóg odpłaci, panie! Niech Bóg odpłaci ci, pani! – powtarzał grajek, dziękując. Jego twarz wyglądała upiornie w świetle gazowych latarni.

Zatętniły kopyta na bruku. Filip i Adelina, twarzami zwróceni do siebie, patrzyli sobie w oczy z triumfem. Każde z nich było przekonane, że postawiło na swoim.

Po latach spędzonych w Indiach gwar tłumnych ulic, blask jaśniejących świateł działały na nich upajająco. Prawdę mówiąc, Adelina nie znała dotąd Londynu; rodzinnym jej miejscem było County Meath, a Dublin jedyną stolicą, jaką znała za panieńskich czasów. Przetańczyła kilka karnawałów w tym mieście, lecz mimo swej urody i wdzięku nie zrobiła partii, jakiej spodziewali się dla niej rodzice. Jej adoratorami byli chłopcy z dobrych rodzin, często aż zbyt przystojni, lecz nieposiadający środków na założenie rodziny. Adelina zmarnowała sporo czasu na flirtach z nimi. Wreszcie jej starsza siostra Judyta wyszła za oficera, służącego w Jalnie, mieście garnizonowym w Indiach, i zaprosiła ją do siebie. Adelina z radością wyjechała do Indii. Było jej ciasno w Irlandii; przy tym pokłóciła się z ojcem, który był usposobienia jeszcze gwałtowniejszego i bardziej despotycznego niż ona. Przyczyną tego poróżnienia był legat pozostawiony Adelinie przez cioteczną babkę. Jej ojciec był całe życie ulubionym siostrzeńcem owej starszej damy i z całą pewnością liczył na to, że odziedziczy majątek. Spadek ten nie był bardzo znaczny, lecz w ówczesnym jego położeniu zdawał się mu wspaniałą fortuną – i ojciec Adeliny gorzko żałował teraz, że córkę ochrzcił imieniem staruszki. To było przyczyną całego nieszczęścia, myślał. To i podlizywanie się Adeliny!

Adelina poznała u Judyty oficera huzarów Filipa Whiteoaka. Pochodził on z rodziny z dawna osiadłej w hrabstwie Warwick. Whiteoakowie od kilku stuleci gospodarowali na swoim majątku. Nie płaszczyli się nigdy przed nikim, uważając, że nie są mniej warci od innych; ród ich był dawniejszy od większej części parowskich rodów w hrabstwie. Był czas, kiedy posiadali znaczną fortunę, która z ojca przechodziła na syna. Przeważnie miewali nieliczne potomstwo, ale za to dzieci ich odznaczały się pięknością. Powodziło im się dobrze do czasu, kiedy majątek objął dziadek Filipa. Pan ten popadł w nałóg, tak ogólnie panujący w owej epoce: stał się graczem. Zadłużył majątek rodzinny i w końcu zmuszony był go sprzedać. Tylko dzięki zdrowemu rozsądkowi swego ojca i skromnemu życiu, jakie ten szlachcic wiejski prowadził, Filip mógł wstąpić do wojska i rozporządzać dostatecznymi środkami, by utrzymać się godnie na stanowisku oficera.

Filip i Adelina od razu spodobali się sobie nawzajem. Po kilku spotkaniach byli już namiętnie rozkochani w sobie. Jednakże w tym ogniu szalonej miłości żarzył się szlachetny metal. Nawet wśród częstych starć, w jakie obfitowało ich małżeńskie pożycie, wiedzieli oboje, że są stworzeni dla siebie, że nikt inny nie byłby w stanie zastąpić jednego z nich drugiemu, że najdalsza możliwość czegoś podobnego nie istniała nawet! Filipowi inne kobiety wydawały się naiwne i płytkie w porównaniu z Adeliną; każdy jej gest i poruszenie miały dla niego znaczenie. Ciepła zażyłość ich współżycia była nieustanną radością. Poczucie, że w każdym wypadku, bez względu na jej porywczość, może ją zawsze opanować, podniecało jego dumę.

Ją zaś zachwycała męska uroda Filipa, a przy niej owa świeżość i jasność jego twarzy, której nie zdołały zgasić lata przeżyte w Indiach, ta śmiałość w spojrzeniu niebieskich oczu i chłopięcy rysunek jego warg. Czy istniał jakiś mężczyzna o piękniejszej postawie? – myślała często. Taki szeroki w barach, a wąski w biodrach! Nie lubiła zarostu na męskich twarzach i pozwalała mu jedynie na krótkie, szerokie na palec faworyty, biegnące wzdłuż uszu. Mówiła, że gdyby ośmielił się nosić obfitszy zarost, nie pocałowałaby go nigdy! Lecz bardziej jeszcze niż uroda Filipa radowała ją jego przewaga nad nią i jego rzetelność. Jego małomówność, częste zamykanie się przed nią w milczeniu miały dla niej urok jakiejś tajemnicy; ilekroć, używając swego wrodzonego, celtyckiego sprytu, starała się przyciągnąć go z powrotem do siebie, miała uczucie igrania z tą tajemnicą.

Ich ślub był niebywałym wydarzeniem w indyjskiej stacji garnizonowej Jalna. Ona miała lat dwadzieścia dwa, on był od niej o dziesięć lat starszy. Był kochany przez żołnierzy – byliby poszli w ogień dla niego – lecz w jego stosunkach z pułkownikiem dawało się często odczuć pewne napięcie. Filip nie był człowiekiem, który potrafiłby z uśmiechem ulegać. Nosił w sobie niewzruszoną pewność, że ma zawsze rację, a fakt, że rzeczywiście miewał ją na ogół zawsze, pogarszał jeszcze sytuację. Kiedy Filip przeciwstawiał się komuś, Adelina trzymała zawsze jego stronę. Kiedy przeciwstawiał się jej, mogła się przekonać, jak dalece potrafił być uparty i zacięty.

Judyta, o dwa lata starsza siostra, poradziła jej, by zamówiła sobie jak najwspanialszą wyprawę w Dublinie, bo – jak mówiła – będzie to ostatnia sposobność dla niej, by wydostać cokolwiek od ojca. Młodzi spędzali więc bardzo miłe dni, wypisując listę, według której matka Adeliny miała poczynić zakupy.

Poczciwa lady Honoria, która nie potrafiła nigdy oprzeć się w czymkolwiek któremuś z dzieci, uganiała teraz całymi dniami po magazynach dublińskich. O wszystkim, co córka zapomniała wyszczególnić w liście, o tym pomyślała matka. Trzeba też było całego regimentu skrzyń, by pomieścić wyprawę Adeliny, która wywołała niebywałą sensację w Jalnie. Suknie o ogromnych, falbaniastych spódnicach, staniki o rękawach szerokich jak pagody, zielona, aksamitna peleryna, zdobna w puszystą pianę koronek, kapuza i zarękawek dostosowane do niej, płaszcz ze szkockiego materiału w kratę, podbity niebieskim jedwabiem, balowe suknie o głębokich dekoltach i osiej cienkości w talii, z trenami wijącymi się jak spieniony ślad okrętu na wodzie, szale ze złotymi frędzlami i koronkowe mitynki, wyszywane złotem – wszystko to kłębiło się, wydobywane ze skrzyń. Adelina szła do ołtarza, jakby płynęła w srebrzystym obłoku swej ślubnej sukni.

Pokoje w bungalowie Judyty zasłane były bibułką, kiedy otwierano skrzynie i wydobywano z nich te skarby. W takich chwilach nawet Filip nabierał – czasowo – drugorzędnego znaczenia.

Młoda para założyła więc dom i zaczęła prowadzić życie świetne i błyskotliwe, jak tego wymagała ich pozycja w garnizonie. Nie obyła się bez nich żadna zabawa. Byli tacy weseli! Wino u nich było najlepsze, ubierali się najwykwintniej i posiadali najpiękniejsze konie w garnizonie.

Był to też prawdziwy cios dla nich, kiedy okazało się, że Adelina będzie mieć dziecko. Nie pragnęli dzieci. Przy tym dzieci przychodzące na świat w Indiach były często słabowite i musiano wysyłać je na wychowanie do Anglii. Ta nieunikniona rozłąka z dziećmi była cieniem na angloindyjskim życiu. Adelina była przerażona na myśl o wszystkim, przez co będzie musiała przejść. Miała uczucie, że jest pierwszą kobietą na świecie, którą czekała ta męka. I rzeczywiście czekała ją ciężka próba: poród miała trudny, a po nim nastąpiło wielkie osłabienie i głęboka depresja psychiczna. Dziecko nie chowało się dobrze i napełniało dom żałosnym płaczem. Jakże zmieniło się ich szczęśliwe, beztroskie dotychczasowe życie!

Pobyt na górzystej północy nie przyniósł wielkiego polepszenia w stanie Adeliny. Zdawało się, że nie wyjdzie już z tych niedomagań. Wszystkie te troski odbiły się na usposobieniu Filipa. Doszło do ostrego starcia między nim a pułkownikiem. Filip miał uczucie, że los zawziął się na niego. Zaczął odczuwać tęsknotę za szerszym, swobodniejszym życiem. Drażniła go ciasnota i konwenanse wojskowego życia. Jeśli miał pozostać w Indiach, musiałby przenieść się do innego pułku – starcie z pułkownikiem było natury tak poważnej, że nie dawało się załagodzić. Jego myśli zwróciły się ku Nowemu Światu. Miał on stryja – również wojskowego – stojącego garnizonem w Quebecu, który pisywał listy, pełne zachwytu nad tamtejszym życiem. Filip zastanawiał się, czy też klimat Kanady nie odpowiadałby Adelinie. Zasięgnął rady lekarza. Ten oświadczył, że nigdzie na świecie nie można by znaleźć klimatu odpowiedniejszego dla stanu jej zdrowia, ani też bardziej wzmacniającego powietrza. Filip był przygotowany na to, że kiedy powie o swym zamiarze Adelinie, ta odeprze z oburzeniem myśl o takiej zmianie. Porzucić to barwne życie w Indiach dla surowej, pionierskiej prostoty Nowego Świata – wyobrażał sobie, że będzie to ponad jej siły. Lecz Adelina zadziwiła go: przyjęła z radością perspektywę tej nowej przygody. Podniosła nagie ramiona w zachwycie (miała na sobie jeden z jedwabnych peniuarów, które teraz prawie stale nosiła) i oświadczyła, że nic nie podobałoby się jej bardziej, niż pojechać do Kanady. Dość już miała Indii i wszystkiego, co miało łączność z nimi; znużyły ją upały i kurz, znudziły plotki garnizonowe i te roje tubylców wszędzie – a przede wszystkim ma już dość tego poczucia, że zanikają jej przyrodzone siły i żywotność.

Lecz mimo zgody Adeliny Filip wahał się jeszcze czas jakiś, nim zdecydował się puścić na tak bystre wody. Kiedy tak wahał się i namyślał, umarł stryj w Quebecu, zostawiając mu tam znaczną posiadłość.

– To rozstrzyga sprawę! – zawołała Adelina. – Nic nas już nie powstrzyma!

Tak więc Filip wystąpił z wojska, sprzedał konie i kuce do gry w polo, Adelina spieniężyła umeblowanie. Zatrzymała tylko pewne rzeczy, które dla niej miały wartość jako pamiątki z pobytu w Indiach; a więc meble ze swej sypialni, obite malowaną skórą, kantorek i skrzynię, wybite mosiężnym ornamentem, kilka jedwabnych, haftowanych makat i dywanów, rzeźbione w kości słoniowej i nerkowcu cacka. Wszystkim tym chciała zaimponować ludziom w Quebecu.

Wsiedli na statek w Bombaju razem z maleńką Augustą i jej hinduską niańką, która pielęgnowała ją od urodzenia. _Ayah_ – tak nazywają niańki tubylcze w Indiach – była przerażona perspektywą podróży przez wielkie morze na drugą stronę świata, ale tak bardzo kochała małą Augustę, że zgodziła się jechać wszędzie, byle nie rozłączać się z nią. Lecz najważniejsze miejsce wśród gromadki podróżnych – we własnym przekonaniu przynajmniej – należało się papudze Adeliny. Był to ptak młody i silny, barwnie upierzony, niezmiernie mądry i gadający z wielką biegłością. Papuga ta była żywym zaprzeczeniem teorii, że szare papugi gadają z większą łatwością niż inne; wymawiała bowiem wyrazy czysto i posiadała bogaty, choć nie zawsze przystojny, słownik. Kochała jedną tylko Adelinę i jej też jednej pozwalała się pieścić. Adelina nazwała ją Bonaparte, żywiła bowiem skryte uwielbienie dla Małego Kaprala, jak w ogóle dla wszystkiego co francuskie. Była już od wielu lat żoną Filipa, kiedy dopiero pod jego wpływem nabrała wiernopoddańczych uczuć dla angielskiej korony. Filip ze swej strony czuł tylko wzgardę i nienawiść dla Napoleona. Jego ojciec zginął pod Waterloo, na kilka miesięcy przed jego urodzeniem. Dla wszystkiego, co francuskie miał też tylko umiarkowaną sympatię. Wołał na papugę „Boney”; to zdrobnienie jej imienia wymawiał tonem żartobliwej drwiny.

Podróż z Indii do Anglii zdawała się nie mieć końca, lecz na ogół była raczej przyjemna. Wyruszali na nowe życie. Na statku było sporo osób z ich środowiska. Whiteoakowie byli po prostu znowu rozrywani! Pogoda była piękna i stan zdrowia Adeliny poprawił się podczas morskiej podróży. Lecz kiedy znaleźli się w szarej i burzliwej Zatoce Biskajskiej, zaczęli już z utęsknieniem wyglądać wybrzeży angielskich. Wylądowali w Liverpoolu na tydzień przed Bożym Narodzeniem.

Wraz z dzieckiem, jego niańką i górą bagaży odbyli długą podróż dyliżansem z Liverpoolu do znanego dzięki swej pięknej katedrze miasta Penchester, w jednym z południowo-zachodnich hrabstw, gdzie niecierpliwie oczekiwała ich przyjazdu jedyna siostra Filipa, Augusta. Jej też imię nadali Whiteoakowie swej pierworodnej. Była ona żoną dziekana owej katedry, człowieka znacznie starszego od niej, prawdziwego mola książkowego i zdecydowanego wroga wszelkich zmian i zamieszania w domu. Było to szczęśliwe stadło małżeńskie na tej zasadzie, że Augusta była najzupełniej oddana mężowi i żyła w ustawicznej trosce o niego, on zaś nie sprzeciwiał się nigdy w niczym jej woli. Podobna była do Filipa, lecz usposobieniem łagodniejsza i nie tak przystojna jak on. Jedynym jej zmartwieniem była bezdzietność. Wyglądała skwapliwie przyjazdu małej swej imienniczki, lecz tu czekało ją wielkie rozczarowanie. Mała Augusta była tak dzika, że z trudnością dawała się wyrwać z ramion swej _ayah_. Ta zaś, z egoistycznych względów, rozwijała jeszcze ową wrodzoną dzikość małej. Chciała, by dziecko kochało tylko ją, nikogo innego. Ze swej strony Hinduska przywarła do Gussie całą dziką, zaborczą miłością swej wschodniej natury.

To właśnie stanowiło gorzkie rozczarowanie dla siostry Filipa. Jednakże miała nadzieję, że powoli przezwycięży lęk, jaki mała okazywała, gdy zbliżała się do niej. W skrytości ułożyła sobie, że uda się jej zatrzymać dziecko, kiedy rodzice wyjadą do Quebecu. Była pewna, że przekona dziekana i uzyska jego zgodę na to. Gorąco zawsze pragnęła mieć taką dziewczynkę, którą mogłaby kochać. Czarne włosy i oczy małej Augusty, jej ciemna i matowa cera, miały dla niej romantyczny urok.

– W jaki sposób oni spłodzili takie dziecko? – pytała męża. – Filip z tymi różowymi policzkami i Adelina z tymi kasztanowatymi włosami i cerą jak mleko.

– Spytaj o to lepiej tego radżę, o którym Adelina ciągle prawi z takim zapałem – zauważył dziekan. – On by może mógł powiedzieć coś o tym.

Żona spojrzała na niego ze zgrozą. W ciągu całego ich małżeńskiego pożycia dziekan nie pozwolił sobie nigdy na równie rubaszną uwagę. I to jeszcze o kim? O żonie jej rodzonego brata!

– No – dorzucił w obronie własnej dziekan – widziałaś przecież ten wspaniały pierścień z rubinem, jaki jej dał.

– Fryderyku! – wykrzyknęła bardziej jeszcze oburzona. – Chyba nie mówisz serio!

– Oczywiście, że nie – odparł bardziej miękko. – Czy nie potrafisz poznać się na żarcie?

Dodał jednak zaraz:

– Ale dlaczego właściwie radża podarował jej ten pierścień? Zauważyłem, że Filip go nie lubi.

– Radża podarował jej pierścień z wdzięczności. Adelina ocaliła życie jegn syna. Jechała konno z chłopcem, kiedy nagle jego koń stanął dęba. Był to ognisty, arabski rumak i chłopak stracił nad nim władzę.

Dziekan uśmiechnął się raczej złośliwie.

– Adelina zaś była piękną, irlandzką dziewoją, pochwyciła za uzdę ognistego arabskiego rumaka – i ocaliła życie dziedzicowi tronu wielkiego radży! Co?

– Tak jest – zapewniła Augusta, patrząc lodowato na męża.

– A czy Filip był wtedy obecny? Czy pomagał przy tym cudownym ocaleniu?

– Nie przypuszczam. Czemu pytasz?

– Bo radża byłby może nie wynagrodził oficera brytyjskiego tak wspaniale…

– Fryderyku, jesteś szkaradny! – zawołała i pozostawiła go jego zgryźliwym myślom.

Adelina wpadła na pomysł, aby korzystając z pobytu w Anglii, kazali się oboje sportretować. Może już nigdy nie zdarzy się taka sposobność ku temu – mówiła. A już na pewno nie będą nigdy piękniejsi jak w tym właśnie okresie życia. A przede wszystkim musi koniecznie mieć prawdziwy portret Filipa – nie żaden z tych dagerotypów, które nie dają pojęcia o kolorycie. Chce mieć portret Filipa jako oficera, w całej wspaniałości huzarskiego munduru! Rodzina Whiteoaków dostarczyła w przeszłości wielu przystojnych oficerów do tego pułku huzarów, jak i do trzeciego pułku liniowego „Buffs”, lecz w mniemaniu Adeliny żaden z nich nie był tak dzielny ani nie miał tak szlachetnego wyglądu jak Filip.

Myśl ta spodobała się również Filipowi, chociaż cena, jaką miał zapłacić artyście, była raczej zawrotna. Lecz było w modzie zamawiać u niego portrety, szczególnie w kołach wojskowych. Nie tylko bowiem umiał namalować mundur tak, jakby rzeczywisty i prawdziwy występował z ramy obrazu, lecz jeszcze potrafił nadać najbardziej nieznaczącemu i najsilniej cierpiącemu na niestrawność oficerowi marsowy i władczy wygląd. Co się zaś tyczy kobiecych modeli, biegły był w oddawaniu karnacji pięknych pań – ich loczków i mieniących się jedwabi. Mówił, że portrety Filipa i Adeliny były najbardziej udane ze wszystkich, jakie wyszły spod jego pędzla w ciągu całej jego kariery. Był niepocieszony, że miały być wywiezione z Anglii i nie będzie można ich pokazać na wystawie w Akademii. Wydał jednak duże przyjęcie w swej pracowni, aby je ludzie mogli obejrzeć. Na to przyjęcie zaprosił również Whiteoaków. Odbyło się ono właśnie w wigilię dnia, kiedy Filip i Adelina byli w teatrze na _Cygańskiej dziewczynie_.

Chęć posiadania swego portretu i portretu Filipa w rozkwicie młodości nie była jedynym celem Adeliny, kiedy podsunęła mężowi ten ekstrawagancki pomysł. Wiedziała, że wymagać to będzie kilku tygodni pobytu w Londynie dla pozowania; powiedziała sobie, że póki danym jej było przebywać w Anglii, chce wykorzystać ten czas w jak najprzyjemniejszy sposób. I tak jeździli trzykrotnie do Londynu. Obecny ich pobyt miał już być ostatni. Nazajutrz mieli powrócić do cichego, śpiącego w cieniu starej katedry Penchesteru. Kiedy znaleźli się w hotelu, Adelina rzuciła się w ciężki, aksamitny fotel i zawołała dramatycznym głosem:

– Jestem tak zachwycona, że chciałabym umrzeć!

– Za bardzo się przejmujesz – rzekł Filip na to. – Wolałbym, abyś brała rzeczy chłodniej – jak ja.

Popatrzył na nią z niepokojem i dodał:

– Pobladłaś. Zadzwonię i każę ci podać szklankę porteru i sucharki.

– Nie! Nie porteru! Każ podać szampana! Jak można pić coś tak prozaicznego jak piwo po tak boskiej operze! Nie zapomnę nigdy dzisiejszego wieczoru! Ten niebiański głos Thaddeusa! A Arlina – jaka urocza! – Filip, czy możesz przypomnieć sobie melodię którejś z arii? Musimy kupić nuty! Spróbuj zaśpiewać _Śniłem, że mieszkam w marmurowych salach._

– Nie potrafię.

– To spróbuj_. Jasność dawnych dni._ O, spróbuj, Filip!

– Za nic na świecie! Nie mogę!

Zerwała się z fotela. Jej wieczorowy, obramowany futrem płaszcz zsunął się na podłogę. Zaczęła chodzić tam i z powrotem po pokoju. Głos miała ciepły, ale nie był bardzo wyrobiony i nie miała bardzo dobrego słuchu, lecz udało się jej pochwycić pierwsze takty ulubionej arii opery.

Śniłem, że mieszkam w marmurowych salach,

Wokoło mnie wesele i poddani…

Śpiewając, odchyliła głowę w tył, ukazując w tym wygięciu piękną linię śnieżnobiałej szyi. Z uśmiechem triumfu patrzyła na Filipa. Olbrzymia, z jasnoniebieskiej tafty, krynolina falowała wokoło niej wszystkimi swymi falbankami, obszytymi wąziutkimi aksamitkami. Ponad mocno wciętą talią wykwitały krągłe piersi w obłoku białej koronki, okalającej głęboki dekolt stanika. Koronka ta była przetykana turkusowymi sprzączkami i drobnymi bukiecikami aksamitnych kwiatków. W świetle świec jej ramiona lśniły cudowną bielą. Lekko dotykały jej karku kasztanowate loki, spływające z upięcia obfitych splotów. Patrząc na nią, Filip widział jej urodę; lecz widział także nadmierną szczupłość ramion, za mocny karmin warg, za żywo świecące oczy. Wstał i pociągnął za sznur od dzwonka. Kiedy zjawił się numerowy, kazał przynieść porteru.

Dała za wygraną – przestała śpiewać. Teraz już melodia wymknęła się jej zupełnie. Lecz nie była w stanie usiąść spokojnie. Odchyliła ciemnoczerwone zasłony u okna i zaczęła wyglądać na ulicę. Gazowe latarnie tworzyły okrągłe sadzawki światła na mokrym asfalcie, a konie dorożkarskie, o zlepionych przez deszcz grzywach i nasiąkniętych wodą uprzężach, przebiegały, wybijając podkowami monotonne klop-klop na bruku. Jakaś dziwna tęsknota ogarnęła ją, kiedy tak myślała o tajemniczym życiu ludzi, zamkniętych w tych pojazdach. Odwróciła się i zapytała Filipa:

– Wrócimy tu, od czasu do czasu – prawda?

– Oczywiście. Gwarantuję ci, że przywiozę cię tu zawsze raz na dwa lub trzy lata. Przecież nie zagrzebiemy się całkiem na jakimś pustkowiu! I nie zapominaj o Nowym Jorku. Pojedziemy tam także.

Zarzuciła mu ramiona na szyję i pocałowała go leciutko.

– O mój aniele! – rzekła. – Gdybym miała znaleźć się tej nocy z kimś innym w łóżku, a nie z tobą, rzuciłabym się z tego okna!

– Całkiem słusznie! – zauważył Filip.

Odskoczyli od siebie, by zachować pozory przyzwoitości, bowiem ukazał się kelner, niosąc przekąskę. Zasłał śnieżnobiałą serwetą owalną taflę marmurowego stoliczka i ustawił na niej butelki porteru, sucharki, ser, pasztet z jarząbków na zimno dla Filipa i filiżankę gorącego bulionu dla Adeliny.

– O! Jakże to wszystko pięknie wygląda! – wykrzyknęła, kiedy zostali znów sami. – Wiesz, wraca mi apetyt! Czy myślisz, że nie zaszkodzi mi ten ser? Ja ubóstwiam ser!

– Co za wyrażenie! Ubóstwiasz mnie i ubóstwiasz tak samo ser! Zdaje mi się, że nie bardzo umiesz różnicować twoje uczucia!

– Ty przemiły głupcze! – zaśmiała się. Po czym, ująwszy się dłońmi w pasie, dodała: – Naprawdę, Filip, będziesz musiał rozsznurować mnie, zanim spróbuję zjeść cokolwiek, albo nie znajdę więcej miejsca w sobie jak na suchareczek!

Podczas gdy mozolił się z zawiłym zapięciem u jej sukni, odezwał się z wielką powagą:

– Nie wybijesz mi z głowy, że takie sznurowanie się jest z gruntu niezdrowe. Doktor okrętowy mówił mi nawet, że bywa powodem wielu ciężkich porodów.

– Doskonale! – oświadczyła. – Jak staniemy w Kanadzie, zrzucam gorset i będę chodziła po świecie jak wór kartofli przewiązany w środku! Wyobraź sobie tylko mnie w tym dzikim kraju. Na przykład: wyjechałam konno na polowanie. Właśnie złapałam w sidła – czy zastrzeliłam – jelenia, bobra czy coś w tym rodzaju. Wracam już do domu z moją zdobyczą przewieszoną przez plecy. Nagle czuję, że coś jest niewyraźnie ze mną. Przypomina mi to, że jestem brzemienna. Może to już nadszedł krytyczny moment…? Upatruję sobie wygodne miejsce u stóp oliwnego drzewa.

– Nie ma tam oliwek.

– Nie szkodzi! Wystarczy jakiekolwiek drzewo. Zrzucam z pleców ubitą sztukę i wydaję na świat dziecko – prawie bez jęku! Zawijam je w moją spódnicę spodnią, a przez plecy z powrotem przewieszam jelenia czy bobra i jadę dalej do domu. Rzucam ci do stóp zwierzynę, a na kolana niemowlę. „Ale, ale – zauważam mimochodem – oto twój syn i następca tronu”.

– Na Boga! Tak być powinno! – zawołał, mocując się z kobyłkami i konikami stanika. – No nareszcie, aniele! Wyleźże teraz z tej matni!

Niebieska tafta opadła jasną kaskadą na podłogę, lecz rusztowanie krynoliny sterczało dalej, od pasa po ziemię, wokoło niej, a ponad nim jej wąska talia zdawała się wątłą podstawą dla gorsu i ramion. Zdołał jednak jakoś wydobyć ją z obręczy krynoliny, ze spódnicy spodniej, ze złożonego z samych klinów staniczka. Lecz nabiedził się, zanim udało mu się rozsznurować gorset, którego tasiemka – oczywiście! – splątała się i zacisnęła w węzeł. Zanim uwolnił ją z niego, jego jasna twarz była czerwona z irytacji. Dał jej upust, zakląwszy kilkakrotnie. Adelina stała przed nim, zgrabna i wdzięczna, w samej tylko koszuli. Lecz zamiast pocałować ją, jak tego oczekiwała, odepchnął nagłym ruchem i rzekł:

– Włóż peniuar, zjemy teraz.

Stał, przypatrując się jej z miną na wpół pana i władcy, na wpół pieszczotliwie, podczas gdy naciągała na siebie fioletowy, aksamitny szlafrok i zdejmowała bransoletki z rąk. Siadając do stołu, Adelina zaśmiała się z wyrazem błogiego zadowolenia. Jej oczy ślizgały się po ustawionych potrawach.

– O! jakaż jestem głodna! – oświadczyła. – I jak to wszystko smacznie wygląda! Muszę spróbować tego sera! Uwielbiam ser!

– Znowu! – zawołał, szykując dla niej kawałek sera. – Mówiłem ci już: uwielbiasz jedzenie i uwielbiasz mnie! Jakaż w takim razie jest różnica?

– Nie mówiłam nic o uwielbianiu ciebie – odrzekła, wbijając zęby w kawałek sera.

I śmiała się jak żarłoczna dziewczynka. A Filip myślał, że to właśnie składało się na ten urok, jaki posiadała w sobie, że potrafiła siedzieć tak oto i jeść żarłocznie, a przy tym wyglądać powabnie. Zdawała się nie przywiązywać wielkiej wagi do tego, co robiła lub mówiła, lecz namiętna jej miłość do niego, pragnienie, by dać tej miłości wyraz, by podporządkować się ukochanemu nawet w chwilach, kiedy kobiecość jej odnosiła nad nim triumf, podnosiły najdrobniejszy z jej gestów lub ukradkiem rzucane spojrzenia do znaczenia symbolu. Siedział więc tak, przypatrując się jej, i poczuł nagle, że w niewytłumaczony jakiś sposób fakt, że jadła żarłocznie, że jej ramiona były za wątłe, że ściskała się zanadto gorsetem – wszystko to jeszcze zwiększało pożądanie, jakie budziła.

Wstała wreszcie, by zbliżyć się do niego. Boże! – pomyślał. Czy kiedykolwiek jakaś kobieta potrafiła się tak poruszać! Ona się nigdy nie postarzeje!

Podeszła do niego i rzuciła się w jego ramiona. Przywarła doń całym ciałem, jakby chciała zatracić się w nim, dobrowolnie stać się tylko istotą, którą do życia powołał mocą swej miłości. Starała się zrównać rytm swego oddechu z jego oddechem tak, aby nawet serca ich biły zgodnym ruchem. Pochylił ku niej głowę i ich usta się spotkały. Odwróciła szybko twarz. Po czym znowu, zwrócona do niego, przymknęła oczy i zaczęła całować go w uniesieniu.

Lecz nazajutrz rano poczuła się smutna. Mieli tego dnia opuścić Londyn. Kiedyż zobaczy go znowu? Może już nigdy. Tak liczne niebezpieczeństwa podróży morskiej dzielić ją będą od niego! Co też spotka ich w Nowym Świecie? Jakiż jest ten daleki dom, w którym przyjdzie im żyć?

Podróż z Londynu do Penchesteru trwała wiele godzin. Kiedy Adelina wysiadła z pociągu, była bardzo zmęczona. Głębokie sińce przyciemniały jej oczy. Wyglądała, jakby była chora. Lecz powóz dziekana, który czekał na nich na stacji, miał miękko wyściełane siedzenia i latarnie jego jasno świeciły w mroku. Ulice miasteczka były ciche; pojechali nimi spokojnie. Niedługo na świecącym jasnością zachodu niebie ukazała się potężna sylweta katedry. Jej okna zachowały jeszcze odblask ostatnich promieni słońca. Wyglądała jak zjawa – eteryczna, a jednak obdarzona wiecznym trwaniem. Adelina pochyliła się naprzód, przyglądając się jej przez okno pojazdu. Chciała wyryć ten obraz w pamięci i zabrać go z sobą do Quebecu. Poczuła nagle, że nawet dziekan nie miał dla tego piękna takiej miłości i takiego.zrozumienia, jakie ona miała w tej chwili. A te urocze uliczki skupiające się wokoło świątyni – takie mroczne, takie ciche, tak stopione z tradycją ubiegłych wieków!

A sam dom dziekana! Kiedy zajechali przedeń, Adelina pomyślała, że chciałaby go posiadać. Wyglądał tak spokojnie i gościnnie – był tak ciepły w kolorze! I rzeczywiście, sądząc po masie jej bagaży, zalegających hol, słysząc ostry głos męża, wydającego rozkazy służbie i krzyk dziecka, którego echem rozbrzmiewał cały dom, widząc papugę, która usłyszawszy jej głos, jak szalona darła się wniebogłosy, w erotycznym wprost podnieceniu – manifestując w ten sposób swą miłość dla niej i radość z jej powrotu – można by łatwo przypuścić, że ona była tu panią. Augusta i dziekan byli po prostu niczym we własnym domu. Adelina rzuciła się ku papudze przykutej łańcuszkiem do swego pręta w salonie.

– Boney! Słodki mój! Wróciłam! – wołała do papugi przysuwając swą piękną, orlą twarz do dzioba ptaka.

– Perło haremu! – wrzeszczał Boney po hindusku. – Dolkhoosa! Nur Mahal – Mera lal! – i delikatnie szczypał dziobem nozdrza Adeliny. Jego czarny język drżał, muskając jej wargi.

– Od kogo ten ptak nauczył się tego wszystkiego? – pytał dziekan.

Adelina śmiało spojrzała mu w oczy.

– Od radży – odcięła się – od radży, który mi go podarował.

– Nie powiem, żeby to było bardzo ładne… – rzekł dziekan.

– Bo też Boney wcale nie jest ładny. Jest piękny, zły i fascynujący! – odrzekła Adelina.

– Słuchaj, Augusto – przerwał im Filip – czy to dziecko darło się tak przez cały czas naszej nieobecności?

Augusta się zachmurzyła. Mąż wyręczył ją w odpowiedzi:

– Rzekłeś! Prawdę mówiąc, między waszą małą a waszą papugą nie byłem w stanie znaleźć kąta w domu, gdzie bym mógł w spokoju układać moje kazania! – Lecz zaraz dodał skwapliwie: – Ale to nic! To nic!

W rzeczywistości jednak nie było to „nic”. Filip wiedział dobrze, że dziekanowi bardziej potrzeba spokoju niż oficerowi huzarów – i był strapiony z powodu małej Augusty. Miała prawie rok i powinna była okazywać już trochę więcej rozumu. Kiedy więc tylko znalazł się sam przy niej, wziął małą do raportu. Ujął ją mocno rękami i podniósł tak, że ziemista twarzyczka dziecka była na wysokości jego jasnych, świeżych policzków, i przemówił:

– Ty zuchwała, głupia dziewczyno! To ty nie wiesz, gdzie dla ciebie chleb może być masłem posmarowany? Tu wuj twój i ciotka bezdzietni, a tu ty, dziewczyno – akurat czego im potrzeba! W każdym razie mogłabyś pozostać tu u nich, póki ja i twoja matka nie urządzimy się w Kanadzie, a gdybyś zachowała się odpowiednio, zrobiliby cię swoją spadkobierczynią. Teraz słuchaj, czego żądam od ciebie: masz mi zaprzestać tych ryków, ilekroć ciotka spojrzy na ciebie. Nie wolno ci płakać, rozumiesz?

Ale co Gussie rozumiała przede wszystkim, to swoje dolegliwości. Dziecko cierpiało na ustawiczną biegunkę. Z powodu nieracjonalnego odżywiania, a bardziej jeszcze z powodu nieracjonalnego opychania go lekarstwami, kiedy miało zaburzenia w trawieniu. Ale _ayah_ była zdania, że ona jedna tylko umiała pielęgnować dziecko: miłość i bezinteresowne oddanie, którymi otaczała małą, zdawały się jej wystarczającą tego rękojmią.

Gussie była dzieckiem nad wiek rozwiniętym, częściowo dzięki wrodzonej inteligencji, a częściowo dzięki losowi, jaki jej przypadł w udziale, to jest ciągłej zmianie otoczenia, w jakim żyła. Zrozumiała, że potężna istota, która uniosła ją w górę i trzymała w mocnym ujęciu swych dłoni, przemawiając grzmiącym głosem, nakazywała jej nie płakać, lecz dusić w sobie wszystkie męki i niedole, których powodem był czy to ból fizyczny, czy też wrodzona dzikość. Kiedy następnym razem ciotka, w przypływie nagłej czułości, chwyciła ją i zaczęła kołysać, mała zdobyła się na coś, co było dla niej niesłychanym bohaterstwem: zdławiła w sobie ochotę do płaczu. Utkwiła w twarzy ciotki Augusty żałosne spojrzenie, skrzywiła usteczka w podkówkę, oczy nabrzmiały jej łzami, ale nie dała im się potoczyć i połknęła je dzielnie.

Augusta była oburzona, widząc taki wyraz na twarzyczce małej.

– Cóż to? – rzekła z przerażeniem. – Dziecko nie może znieść mego widoku? Widzę to w jej oczach!

– Głupstwa pleciesz, moja droga – rzekł Filip. – To tylko nieśmiałość. Wyleczy się z tego! – i palcem pogroził córce.

– Nie! Nie wyleczy się. Robiłam, co mogłam, aby ją sobie zjednać! A teraz spojrzała na mnie z taką rozpaczą! Tak, jakby z największym wysiłkiem chciała pohamować krzyk przerażenia na mój widok! Weź ją ode mnie, Adelino.

Adelina wzięła córkę i zaaplikowała jej niezbyt pieszczotliwego klapsa na tyłeczek. To było już ponad siły Gussie. Sprężyła się cała, i uderzyła w ryk. W tej chwili wszedł do holu dziekan, naciągając na siebie płaszcz.

– Pójdę chyba do zakrystii – rzekł. – Może tam znajdę spokój.

Wtedy Adelina i Filip zdali sobie sprawę, że papuga również krzyczała. Bogu dzięki, że dziekan nie rozumiał po hindusku, bo słowa, które Boney wykrzykiwał, należały do najbezecniejszych w jego repertuarze; wyuczył się ich bowiem na statku.

Filip i Adelina zaczęli odczuwać, że czas już zakończyć swoją wizytę w domu dziekana. Filipowi śpieszyło się zacząć nowe życie, lecz Adelina chętnie pozostałaby jeszcze w cichym Penchesterze, urozmaicając ten pobyt wyjazdami do Londynu. Podobał jej się okolony murami ogród za domem, gdzie kwitły krokusy, a pąki żonkili zaczynały już nabrzmiewać, choć to dopiero był luty.

Jednego ranka Augusta zaprowadziła brata do swego zacisznego saloniku i rzekła:

– Zdaje mi się, Filip, że nie dostałeś wszystkiego, co należałoby ci się ze spuścizny po naszych rodzicach.

Oczy Filipa ożywiły się przyjemnym oczekiwaniem.

– Czy masz zamiar podarować mi coś, Augusto? – zapytał.

– Tak – czy myślisz, że potrafisz dowieźć bezpiecznie piękne meble do Kanady. Nie zniosłabym myśli, że cenne przedmioty, do których od tylu pokoleń rodzina nasza była przywiązana, mogłyby ucierpieć.

– Nie ucierpią – zapewnił ją żywo. – Opakuje się je w skrzynie, a ja osobiście dopilnuję załadowania ich i wyładowania. Płyniemy na szybkobieżnym kiprze. Powiadają, że podróż takim statkiem nie trwa wiele dłużej niż parowym, ale wygoda i czystość na nim są znacznie większe.

– O! Jakżebym chciała, żebyście nie płynęli! – westchnęła Augusta. – Ledwie doczekaliśmy się was z Indii – na to, by stracić was znowu! I tak się boję tej podróży dla maleńkiej!

– Augusto, jeżelibyś chciała zatrzymać małą na jakiś czas…

– Nie, nie! – przerwała mu – to na nic. Augusta nie może przekonać się do mnie. I ciągle krzyczy. To bardzo drażni Fryderyka. Przyjedzie do mnie, jak będzie starsza.

Filip niezadowolony zmarszczył brwi, lecz zaraz twarz mu się rozjaśniła.

– Słyszałem, że dom, który zostawił nam stryj Mikołaj, jest zbudowany solidnie, w stylu francuskim. Chciałbym go pięknie umeblować. Zabraliśmy trochę rzeczy z Indii. Jak wiesz, Adelina wzięła swoje piękne malowane łóżko i kilka wykładanych mosiądzem kantorków. Mamy też trochę pięknych dywanów. Damy sobie jakoś radę – nie troszcz się o nas!

– A właśnie, że się troszczę. Chciałabym, żebyście zajęli w Quebecu odpowiednią pozycję, a nie da się tego zrobić, jak dom wasz będzie nędznie umeblowany.

– Jakoś to będzie. Zdaje mi się, nieczęsto widuje się tam oficera huzarów, a Adelina jest wnuczką markiza, jak wiesz.

– Tak, i wygląda też bardzo dystyngowanie. Czy pokazywała ci broszkę z perłą i bransoletkę, które jej podarowałam?

– Tak. Są bardzo piękne.

– Tobie zaś daję meble, które otrzymałam z naszego domu. Są to w większej części prawdziwe chippendale i mogą być ozdobą każdego salonu. Ja ich nie potrzebuję. Dom ten był kompletnie umeblowany, kiedy Fryderyk wprowadził mnie do niego. A nie mam dzieci, żeby im je zostawić. Czy miło ci będzie mieć je, Filipie?

– Strasznie miło! – wykrzyknął Filip. – To bardzo pięknie z twojej strony, Augusto!

Adelina była zachwycona hojnością Augusty. Nie posiadała się z radości. Jej śmiech, paplanie i tupot obcasów napełniły dom. Filip nie odczuwał pragnienia ciszy i spokoju. Ale jakże bardzo pragnęli ich dziekan i Augusta! Kiedy goście wreszcie opuścili ich dom razem z górą bagaży (łoskot przy pakowaniu mebli do skrzyń przyprawił nieledwie o szaleństwo dziekana), z rozwrzeszczanym dzieckiem i jego niańką, która robiła wieczne zamieszanie w kuchni, żądając przedziwnych potraw, z wrzaskliwą i wykrzykującą bezeceństwa papugą, stateczna para małżeńska była do cna wyczerpana nerwowo. Najszczerszym życzeniem ich było, by nieprędko zobaczyć się znowu, zwłaszcza na dłuższy pobyt.

Filip i Adelina odczuli przy pożegnaniu pewne oziębienie atmosfery i uraziło ich to. Teraz wyruszali, by odwiedzić rodzinę Adeliny w Irlandii.

– Znajdziemy tam – zawołała, rozsiadłszy się głęboko w polstrowanym siedzeniu powozu – irlandzką gościnność, szlachetne serca i prawdziwe ciepło!