Sceniczne metamorfozy mitu. Teatr polski XXI wieku w perspektywie kulturowej - ebook

W publikacji zaprezentowano analizy kulturoznawcze wybranych spektakli adaptujących mity antyczne z kręgu kultury śródziemnomorskiej w obrębie estetyki postmodernizmu. Autorka podjęła pierwszą na rodzimym gruncie transdyscyplinarną analizę recepcji mitów we współczesnym teatrze polskim. Wybrała przykłady z twórczości czwórki polskich reżyserów teatralnych (Maja Kleczewska, Michał Zadara, Jan Klata, Antonina Grzegorzewska), w spektaklach których szczególnie wyraźnie i często można dostrzec inscenizację mitu. Porządkując obszar ich dokonań, autorka posłużyła się własną typologią i wyróżniła strategie ujmowania mitu przez poszczególnych twórców.

„Autorka pisze o trudnych kwestiach i złożonych problemach w sposób zwięzły i prosty (co nie znaczy upraszczający) [...] Jej praca nie tylko rzuca nowe światło na twórczość czwórki wybitnych reżyserów, dowodząc ich silnego zakorzenienia w najdawniejszej tradycji teatru i dramatu światowego, lecz także stanowi ważny przyczynek do badań nad relacjami sztuki/sztuki teatru i mitu. Analizy spektakli są szczegółowe, precyzyjne i nierzadko odkrywcze. Prowadzą do bardzo ciekawych wniosków i pobudzają do myślenia. Starannie dobrany materiał ilustracyjny dodatkowo je wzbogaca, dając odbiorcom pogląd na estetykę omawianych spektakli oraz na indywidualny styl twórców inscenizujących opowieści mityczne. Oryginalna typologia poszerza konteksty ich dokonań, powiązując je z szerszym zapleczem kulturowym”.

Z recenzji prof. dr hab. Anny Burzyńskiej (UJ)

Wprowadzenie 9

Koncepcja badań 9

Badanie teatru – autoanaliza widza/badacza 16

Podziękowania 22

Rozdział I. Mit na scenie 25

Praca mitu/praca nad mitem 27

Artystyczna praca nad mitem 37

Rozdział II. Maja Kleczewska. Mityczne podglądanie ekstremum 59

Fedra. Mit ucieleśniony 60

Intertekstualna ewolucja mitu. Baza spektaklu 63

Eurypides, Hipolit uwieńczony 63

Seneka, Fedra 72

Per Olov Enquist, Dla Fedry 76

István Tasnádi, Fedra fitness 84

Transtekstualność mitu 89

Transtekstualność mitu na scenie 93

Fedra 95

Arycja 99

Tezeusz 101

Hipolit 103

Minotaur/Minitaur 105

Teramenes, Enona, Panope 107

Sceniczny indeks mitu 110

Oresteja. Mit rozbity 120

Mitopojetyczna transtekstualność w sztuce postmodernizmu 123

Transtekstualność na scenie 126

Penetrowanie kanonu. Oresteja Ajschylosa i Ifigenia w Aulidzie Eurypidesa 126

Skandynawski krajobraz destrukcji. Sceny z życia małżeńskiego Ingmara Bergmana 130

Intertekstualne przypadki nieszczęścia. Godziny Davida Hare 132

Intensyfikacja kobiecej Inności. Kasandra Christy Wolf 132

Ethos i aisthesis – inspiracje etyczne i estetyczne. Makbet i Opis obrazu Heinera Müllera 134

Rozdział III. Michał Zadara. Postpolityczny flâneur 143

Oresteja. Mit pamięci uszkodzonej 148

Między wstydem a winą. Mit początków państwowości 150

Muzyczna lokalizacja matrycy mitycznej 153

Dramatyczna lokalizacja matrycy mitycznej. Wielka narracja komunizmu 157

Agamemnon 1945. Porządkowanie chaosu 157

Ofiarnice 1956. Chaos zamrożony 166

Łaskawe 1971. (De)stabilizacja chaosu 169

Przepisać tekst, zabić mit. Sceniczny intertekst w inscenizacjach Rasynowskich 173

Dyskurs przemocowy 173

Etyczna „polityczność” kultury 178

Ifigenia. Nowa tragedia. Huragan „hochsztaplerskich idiotyzmów” 183

Fedra. U-topijna polityczność uczuć 193

Hipolit – pogardliwy buntownik 196

Arycja – upokorzony wojownik 198

Fedra – podstarzała gwiazda estrady 199

Tezeusz – chełpliwy poszukiwacz przygód 200

Rama audiowizualna 201

Anty-Edyp. „Każdy ma swoje małe maszyny” 206

Rozdział IV. Jan Klata. Muzyczność rewolucji 233

Oresteja. „Zapis szaleństwa świata” 234

Król Edyp. Eksperymentalny recycling 262

Muzyczny second-hand Strawińskiego 262

Muzyczno-mityczny bricolage Klaty 269

Rozdział V. Antonina Grzegorzewska. Przepisywanie mitu 289

Ifigenia. „Wojna to permanentny orgazm trupów” 299

Tauryda. Apartado 679. „Okrutna korrida obojętności” 326

Bibliografia 351

Materiały multimedialne 369

Nagrania spektakli 371

Spis ilustracji 373