MENU
Nasze ceny
Przeczytaj fragment on-line
Semantyka komizmu. Język - poznanie - kultura - nowe media - ebook
Semantyka komizmu. Język - poznanie - kultura - nowe media - ebook
Komizm, humor, dowcip, śmieszność, śmiech to zjawiska, których nie da się zamknąć w prostej definicji, przedstawić jako listy cech koniecznych i wystarczających do ich zaistnienia. Mimo owej heterogeniczności i rozmycia definicyjnego – potrafimy je rozpoznać w przeróżnych działaniach i wytworach kulturowych. Nie ma wątpliwości, że komizm i śmiech pojawiają się w każdym zakątku kuli ziemskiej, w każdym okresie historycznym; być może są zjawiskami równie podstawowymi i uniwersalnymi dla człowieka, jak język, świadomość i kultura. (…) Celem moim jest stworzenie modelu semantyki wypowiedzi komicznych w ujęciu poznawczo-kulturowym, w perspektywie językoznawstwa kognitywnego oraz językoznawstwa antropologiczno-kulturowego, których teorie i metody analizy semantycznej uznałam za najbardziej relewantne do realizacji celu. Dzięki przyjętym paradygmatom badawczym semantyka wypowiedzi komicznych, rozumianych językowo i multimodalnie, ukazana jest na szerokim, ponaddyscyplinarnym tle zjawisk zarówno mentalnych (procesów percepcyjnych i poznawczych, w tym emocji, ucieleśnienia i umysłu rozszerzonego), jak i zmiennych środowiskowych i kulturowych, w tym zwłaszcza dotyczących technologii medialnych.
Fragment Uwag wstępnych
Książka przynosi próbę spojrzenia na zjawisko komizmu z punktu widzenia semantyki, jednak mocno osadzonej w perspektywie interdyscyplinarnej. Jej podstawowym punktem odniesienia jest językoznawstwo kognitywne, z którego zasobów pojęciowych korzysta, aby zmierzyć się z trudnym problemem badawczym, jaki stanowi określenie warunków powstawania efektu komicznego. Zarzucając sieci badawcze bardzo szeroko, w tym zagłębiając się w teorię poznania, odkrywa przed czytelnikiem świat nowych mediów, którego cechą definiującą jest ludyczność. A ludyczność i komizm to niewątpliwie zjawiska pokrewne, choć jak Autorka pokazuje – nie tożsame.
Fragment recenzji prof. Władysława Chłopickiego
Anna Chudzik – językoznawczyni i komunikolożka, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Katedrze Teorii Komunikacji Wydziału Polonistyki UJ. Autorka książek Mowne zachowania magiczne w ujęciu pragmatyczno-kognitywnym (2002), Inskrypcje w przestrzeni miejskiej. Studium pragmalingwistyczne (2010), artykułów dotyczących komunikacji w mediach społecznościowych, funkcji ludycznej i humorystycznej komunikacji, a także redakcji prac zbiorowych.
Spis treści
Uwagi wstępne
O czym jest ta książka?
Rozdział 1. Metoda, czyli co i jak badać?
1.1. Czy można naukowo ustalić, jaki jest najśmieszniejszy dowcip świata?
1.2. Nauka i jej paradygmaty
1.2.1. Nauki humanistyczne i przedmiot ich badań
1.2.2. Przedmiot i metodologia badań semantycznych
1.2.3. Językoznawstwo jako dyscyplina naukowa – autonomia czy współpraca?
1.3. Semantyka komizmu – koncepcja teoretyczno-badawcza
1.3.1. Problem badawczy i pole badań
1.3.2. Perspektywa metodologiczna
1.3.3. Cele badawcze
Rozdział 2. Semantyka, czyli co to znaczy?
2.1. Znaczenie jako przedmiot badań
2.2. Semantyki językoznawcze
2.2.1. Semantyki systemowe
2.2.2. Semantyki subsystemowe
2.2.3. Semantyki wypowiedzeniowe
2.3. Poznawcze konteksty semantyki
2.3.1. Umysł
2.3.2. Procesy poznawcze
2.3.3. Pojęciowe struktury poznawcze
2.4. Kulturowe konteksty poznania i semantyki
2.4.1. Interakcyjne źródła poznania
2.4.2. Umysł i jego ekstensje
2.4.3. Kultura jako wytwór umysłu
2.4.4. Kultura jako działanie
2.5. Semantyka w ujęciu językoznawstwa kognitywnego
2.5.1. Tezy programowe semantyki kognitywnej
2.5.2. Zagadnienia podstawowe
2.5.2.1. Procesy poznawczo-semantyczne
2.5.2.2. Struktury poznawczo-semantyczne
2.5.3. Wybrane modele poznawczo-semantyczne
2.5.3.1. Modele struktur pojęciowych i semantycznych
2.5.3.2. Modele konceptualizacji i konstrukcji wypowiedzi
2.6. Wypowiedź jako przedmiot badań
2.6.1. Wypowiedź jako termin naukowy
2.6.2. Wypowiedź w kontekście języka i kultury
2.6.3. Znaczenie wypowiedzi i procedura jego badania
Rozdział 3. Komizm, czyli co w tym śmiesznego?
3.1. Komizm i humor jako przedmiot badań
3.2. Historia i współczesność humorologii
3.2.1. Tradycje badawcze
3.2.2. Teorie filozoficzne
3.2.3. Teorie psychologiczne
3.2.4. Teorie antropologiczno-kulturowe
3.2.5. Teorie językoznawcze
3.3. Model semantyki komizmu – aspekty poznawcze
3.3.1. Odczucie komizmu a semantyka wypowiedzi
3.3.2. Heterogeniczność śmiechu i komizmu
3.3.3. Komizm jako doświadczenie poznawcze
3.4. Model semantyki komizmu – aspekty społeczno-kulturowe
3.4.1. Komizm, zabawa i zjawiska pokrewne
3.4.2. Komizm jako przeżycie estetyczne
3.4.3. Komizm jako praktyka kulturowa
3.5. Model semantyki wypowiedzi komicznej
Rozdział 4. Nowe media, czyli co ma technologia do umysłu?
4.1. Media a wzorce poznania i kultury
4.1.1. Badania nad wpływem technologii medialnych
4.1.2. Medialne wzorce poznawczo-kulturowe
4.2. Nowe media jako środowisko komunikacyjne i poznawcze
4.2.1. Nowe media – media społecznościowe – media multimodalne
4.2.2. Nowe media jako technologia poznania
5. Sieciowe śmieszkowanie, czyli jak to działa?
5.1. Nowomedialna wypowiedź komiczna jako przedmiot analizy semantycznej
5.2. Komizm w nowomedialnym uzusie
5.2.1. Model semantyki wypowiedzi komicznej w środowisku nowomedialnym
5.2.2. Komizm jako doświadczenie poznawcze i praktyka kulturowa
5.2.2.1. Czy użytkownik nowych mediów się śmieje?
5.2.2.2. Jak doświadcza komizmu i reaguje nowomedialny odbiorca?
5.2.2.3. Wzorce gatunkowe dyskursu komicznego
5.3. Wypowiedź komiczna – od kompozycji do semantyki
5.3.1. Kompozycja a konceptualizacja
5.3.2. Analiza konstrukcji komicznych – wprowadzenie metodologiczne
5.4. Konstrukcje komiczne – analiza semantyczna
5.4.1. Konstrukcje normatywne
5.4.1.1. Obrazy zachowań anormatywnych
5.4.1.2. Obrazy parodystyczne
5.4.1.3. Obrazy metaobserwacyjne
5.4.1.4. Kreacje karnawalistyczne
5.4.2. Konstrukcje amalgamatyczne
5.4.2.1. Kreacje oparte na podobieństwie obrazowym
5.4.2.2. Kreacje multisensoryczne
5.4.2.3. Kreacje oparte na podobieństwie diagramatycznym i metaforycznym
5.4.2.4. Kreacje fantastyczne
5.4.2.5. Translacje gatunkowe
5.4.3. Konstrukcje immersyjne
5.4.3.1. Kreacje obejmujące nadawcę (reaktywne)
5.4.3.2. Kreacje obejmujące odbiorcę
5.4.3.3. Gry immersyjno-interaktywne
5.4.4. Konstrukcje zestawieniowe
5.4.4.1. Kontrasty konceptualizacji synchroniczne
5.4.4.2. Diachroniczne kontrasty konceptualizacji
5.4.4.3. Kontrasty perspektyw i punktów widzenia
5.4.4.4. Sprzeczności i zbieżności konceptualizacyjne
5.4.4.5. Gry semiotyczno-konceptualne
5.4.5. Konstrukcje implikatywno-interpretacyjne
5.4.5.1. Gry implikaturowe
5.4.5.2. Gry intertekstualne
5.4.5.3. Gry ironiczne
5.5. Komizm a procesy poznawcze
5.5.1. Konstrukcje komiczne a efekt komiczny
5.5.2. Konstrukcje komiczne a uniwersalne procesy poznawcze
5.6. Komizm a nowe media
5.6.1. Medialność i nowomedialność a semantyka wypowiedzi komicznej
5.6.2. Atrakcyjność nowomedialnego komizmu
Uwagi końcowe, czyli co z tego wynika?
Wykaz skrótów nazw wydawnictw i czasopism
Bibliografia
Opis materiału ilustracyjnego
Indeks wybranych terminów
Indeks nazwisk
Summary
| Kategoria: | Polonistyka |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-242-6843-6 |
| Rozmiar pliku: | 9,0 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Pierwszą zaletą humoru jest właśnie to, że wymyka się wszelkiemu definiowaniu, jest nieuchwytny jak przemykający się duch. Jego treść może być różna: jest wiele odmian humoru, występuje on we wszystkich czasach i wszędzie od chwili, gdy, w najgłębszej prehistorii, człowiek nabrał niejasnej samoświadomości, świadomości bycia właśnie tym, a nie innym i zarazem niebycia nim, co uznał za dziwne i zabawne. Humor pojawił się, gdy człowiek dostrzegł, że jest obcy sam sobie; inaczej mówiąc, humor narodził się z pierwszym człowiekiem: pierwszym zwierzęciem, które oderwało się od zwierzęcości, nabrało dystansu do siebie, zobaczyło, że jest śmieszne i niezrozumiałe (Minois 2021: 79).
Powyższe słowa autora monumentalnej Historii śmiechu i drwiny wskazują na kluczowy aspekt zjawisk komicznych, który z jednej strony można uznać za irytująco utrudniający ich badanie i w konsekwencji zrozumienie, z drugiej – zachęcający do owych badań, rozniecający ciekawość poznawczą pokolenia filozofów, estetyków, psychologów, językoznawców i wszystkich innych humorologów. Aspektem tym jest niezwykłe zróżnicowanie zjawisk określanych zbiorczym terminem humoru czy komizmu, kuszących zagadkowością i skrywanymi źródłami swojej atrakcyjności. Komizm, humor, dowcip, śmieszność, śmiech to zjawiska, których nie da się zamknąć w prostej definicji, przedstawić jako listy cech koniecznych i wystarczających do ich zaistnienia. Mimo owej heterogeniczności i rozmycia definicyjnego – potrafimy je rozpoznać w przeróżnych działaniach i wytworach kulturowych. Nie ma wątpliwości, że komizm i śmiech pojawiają się w każdym zakątku kuli ziemskiej, w każdym okresie historycznym; być może są zjawiskami równie podstawowymi i uniwersalnymi dla człowieka jak język, świadomość i kultura.
Niniejsza książka nie ma na celu wyjaśnienia owej wielkiej zagadki i odpowiedzi na pytanie, czym jest komizm. Jej tematem jest semantyka wypowiedzi komicznych, a głównym założeniem myśl, że wytwarzanie znaczenia jest z jednej strony przejawem uniwersalnych dla człowieka struktur i procesów poznawczych, a dzięki nim – subiektywną konceptualizacją jako doświadczeniem mentalnym, z drugiej – efektem kulturowego, w tym medialnego ukontekstowienia i konwencjonalizacji praktyk kulturowo-komunikacyjnych. Toteż celem moim jest stworzenie modelu semantyki wypowiedzi komicznych w ujęciu poznawczo-kulturowym, w perspektywie językoznawstwa kognitywnego oraz językoznawstwa antropologiczno-kulturowego, których teorie i metody analizy semantycznej uznałam za najbardziej relewantne do realizacji celu. Dzięki przyjętym paradygmatom badawczym semantyka wypowiedzi komicznych, rozumianych językowo i multimodalnie, ukazana jest na szerokim, ponaddyscyplinarnym tle zjawisk zarówno mentalnych (procesów percepcyjnych i poznawczych, w tym emocji, ucieleśnienia i umysłu rozszerzonego), jak i zmiennych środowiskowych i kulturowych, w tym zwłaszcza dotyczących technologii medialnych – weryfikacji modelu dokonano na materiale dyskursu komicznego w mediach społecznościowych. Publikacja zawiera także syntezy dotychczasowych badań semantycznych i humorologicznych z uwzględnieniem obecności w nich aspektu poznawczo-semantycznego, a także rozważania na temat korelacji między technologiami medialnymi a strukturami poznania i komunikacji.
Książka składa się z pięciu głównych rozdziałów.
Rozdział pierwszy (Metoda, czyli co i jak badać?) zawiera rozważania o metodologii badania ekspresji ludzkich czynności umysłowych w kontekście poznawczo-kulturowym, za której formę dopasowaną do przedmiotu badania uznano metodę interpretatywno-hermeneutyczną. Po metateoretycznych rozważaniach ogólnych przedstawione zostają podejścia językoznawcze wybrane jako adekwatne do realizacji zakładanego celu, a także koncepcja teoretyczno-badawcza całej książki.
Rozdział drugi (Semantyka, czyli co to znaczy?) przedstawia teorie i narzędzia analityczne wybranych odmian paradygmatycznych semantyki jako części językoznawstwa, a także poznawcze i kulturowe konteksty procesów wytwarzania znaczeń językowych i komunikacyjnych. Rozważania te służą jako tło dla omówienia modeli semantyki języka i wypowiedzi w ujęciu językoznawstwa kognitywnego oraz charakterystyki samej wypowiedzi jako jednostki komunikacji i przedmiotu badań.
Rozdział trzeci (Komizm, czyli co w tym śmiesznego?) zawiera ustalenia definicyjne dotyczące różnych form „śmieszności” oraz syntetyczny zarys historii dotychczasowych badań nad komizmem, z naciskiem na ich aspekty semantyczne. Następnie przedstawione zostają aspekty poznawcze i społeczno-kulturowe kluczowe dla zrozumienia specyfiki semantyczności komizmu. Rozdział podsumowuje propozycja teoretyczno-metodologiczna – modelu semantyki wypowiedzi komicznej.
Rozdział czwarty (Nowe media, czyli co ma technologia do umysłu?) poświęcony jest korelacji między medium jako technologią a formami myślenia i komunikacji, w tym potencjalnemu wpływowi medium na strukturę wypowiedzi, a także charakterystyce nowych mediów i mediów społecznościowych jako środowiska poznawczego i komunikacyjnego.
Rozdział piąty (Sieciowe śmieszkowanie, czyli jak to działa?) jest analizą aspektów pragmatycznych, semiotyczno-kompozycyjnych oraz poznawczo-semantycznych nowomedialnych wypowiedzi komicznych i stanowi weryfikację ustaleń zaprezentowanych w poprzednich rozdziałach oraz użyteczności badawczej modelu semantyki wypowiedzi komicznej. Kluczową częścią badań jest wskazanie na podstawie materiału źródłowego najbardziej konwencjonalnych typów semantycznych konstrukcji komicznych w nowych mediach oraz ich powiązania z kontekstem poznawczym (procesami poznawczymi) i kulturowym (środowisko nowych mediów i social mediów).
Książkę zamykają Uwagi końcowe, czyli co z tego wynika?, ze skrótowym podsumowaniem całości rozważań i badań oraz z refleksjami o przyszłości komizmu.
