Stracone dziesięciolecie - ebook

WSTĘP

Zale­sie Dolne 2018

Wstęp

Od dawna zaj­muję się obron­no­ścią i woj­skiem. Pamię­tam, jak za nie­boszczki PRL w cza­sie jed­nej z rewi­zji mojego miesz­ka­nia funk­cjo­na­riu­sze Służby Bez­pie­czeń­stwa skru­pu­lat­nie, z wielką uwagą prze­glą­dali książki, sądząc, że tam znajdą jakieś ukryte wia­do­mo­ści. Księ­go­zbiór był spory, więc mieli co robić. I wów­czas szef tej esbec­kiej ekipy zwró­cił uwagę, że mam dużo ksią­żek na tematy woj­skowe. Spoj­rzał na mnie i z drwią­cym uśmiesz­kiem powie­dział, że do woj­ska takich jak ja nie wpusz­czają, więc ta wie­dza, zgro­ma­dzona w mojej biblio­tece, na pewno mi się nie przyda. Wie­dzia­łem, że w „Ludo­wym” WP nie ma dla mnie miej­sca. Kiedy odby­wa­łem zasad­ni­czą służbę woj­skową, w szkole pod­ofi­cer­skiej zgło­si­łem się do dowódcy jed­nostki z zamia­rem pój­ścia do szkoły ofi­cer­skiej. Wów­czas puł­kow­nik, który mnie trak­to­wał z życz­li­wo­ścią, odra­dził. Usły­sza­łem: „Romek, ty prę­dzej dosta­niesz wyrok niż ofi­cer­skie gwiazdki”. I wyja­śnił, że uwagę poli­tru­ków zwró­ciły moje poglądy na temat wojny 1920 roku i jako nie­pewny poli­tycz­nie nie mogłem być awan­so­wany na kaprala.

Po latach oka­zało się, że esbek nie miał racji, w końcu tra­fi­łem do woj­ska i to na mini­ste­rialne sta­no­wi­sko, ale miał rację mój dowódca. W PRL za „oba­la­nie” ustroju tra­fi­łem bowiem na parę lat do wię­zie­nia, a gdy PRL się „oba­lił”, po dok­to­ra­cie w Aka­de­mii Obrony Naro­do­wej zda­łem też egza­min ofi­cer­ski i gwiazdki dosta­łem.

Po 1989 roku coraz bar­dziej wsią­ka­łem w sprawy woj­skowe, odcho­dząc od dzia­łal­no­ści poli­tycz­nej. Dwa razy pra­co­wa­łem w Mini­ster­stwie Obrony Naro­do­wej, w 1992 roku krótko jako szef resortu, a w latach 1997–2001 zaj­mo­wa­łem się tech­niczną moder­ni­za­cją armii na sta­no­wi­sku sekre­ta­rza stanu, pierw­szego zastępcy mini­stra. Uzy­ska­łem habi­li­ta­cję i odtąd na sta­no­wi­skach pro­fe­sor­skich w kilku uczel­niach wykła­da­łem przed­mioty zwią­zane z obron­no­ścią i bez­pie­czeń­stwem naro­do­wym.

Pozna­jąc dzieje Woj­ska Pol­skiego, ana­li­zu­jąc wojny i bitwy, w któ­rych żoł­nierz pol­ski uczest­ni­czył, stu­diu­jąc prace teo­re­ty­ków sztuki wojen­nej, szu­ka­łem odpo­wie­dzi na pyta­nie: co my, Polacy, powin­ni­śmy zro­bić, aby Pol­ska nie musiała doświad­czać tego wszyst­kiego, co było jej udzia­łem od XVIII wieku, gdy stra­ci­li­śmy nie­pod­le­głość, a wielką Rzecz­po­spo­litą agre­sywni sąsie­dzi roze­brali, wyma­zu­jąc nasze pań­stwo z poli­tycz­nej mapy Europy.

Odzy­ska­nie nie­pod­le­gło­ści w 1918 roku oka­zało się wyda­rze­niem pozba­wio­nym trwa­ło­ści. W 1939 roku wybu­chła wojna świa­towa, w któ­rej ponow­nie stra­ci­li­śmy nie­pod­le­głość, zgi­nęły miliony Pola­ków i w końcu zdra­dzeni przez sojusz­ni­ków zosta­li­śmy wydani na łup zbrod­nia­rzowi Sta­li­nowi. Powstała kulawa sate­licka pań­stwo­wość „Pol­ski Ludo­wej”, w któ­rej Polacy znowu, tak jak w cza­sie zabo­rów, zna­leźli się w nie­woli.

Zryw wol­no­ściowy Soli­dar­no­ści 1980 roku, któ­remu patro­no­wał i który wspie­rał wielki Polak papież Jan Paweł II, sku­teczna i sta­now­cza poli­tyka pre­zy­denta Ronalda Reagana i w kon­se­kwen­cji prze­grana komu­ni­zmu oraz roz­pad ZSRR spra­wiły, że Pol­ska znowu odzy­skała suwe­renny byt. Pań­stwo pol­skie jako pod­miot sta­no­wiący o sobie znowu poja­wiło się w gro­nie wol­nych naro­dów. Wraz z tym powstało jed­nak pyta­nie, w jaki spo­sób powin­ni­śmy zadbać o nasze bez­pie­czeń­stwo, aby już nie trzeba było wię­cej toczyć walk w obro­nie zagro­żo­nej nie­pod­le­gło­ści.

Pro­cesy, jakie zaczęły zacho­dzić na are­nie świa­to­wej, una­ocz­niły, że kwe­stia bez­pie­czeń­stwa Pol­ski jest na­dal nie­roz­wią­zana. Wpraw­dzie udało się uzy­skać człon­ko­stwo w NATO, co wielu Pola­ków uznało za wystar­cza­jącą gwa­ran­cję nie­za­gro­żo­nego ist­nie­nia pań­stwa pol­skiego, ale dla każ­dego myślą­cego sta­wało się oczy­wi­ste, że zabez­pie­cze­nia sojusz­ni­cze w przy­szło­ści mogą zanik­nąć i może dojść do powtórki z wrze­śnia 1939 roku, kiedy bro­niąca się Pol­ska cze­kała na pomoc sojusz­ni­ków i jej nie otrzy­mała.

Kiedy uświa­do­mi­łem sobie, że tak jak w cza­sach II RP poszu­ku­jemy gwa­ran­cji bez­pie­czeń­stwa, zabie­ga­jąc o względy mocarstw, uzna­łem, że w dzie­dzi­nie obron­no­ści trzeba szu­kać roz­wią­zań, które zapew­nią Pol­sce bez­pie­czeń­stwo także wów­czas, gdy te mocar­stwa nie będą chciały Pol­sce pomóc.

Tego, co należy zro­bić, aby ten dyle­mat roz­wią­zać, doty­czy ta książka. Zło­żyły się na nią moje wybrane tek­sty i wypo­wie­dzi z ostat­nich dzie­się­ciu lat, w więk­szo­ści publi­ko­wane na moim blogu, na por­ta­lach spo­łecz­no­ścio­wych, ale także w gaze­tach i mie­sięcz­ni­kach. Zapre­zen­to­wane pod kolej­nymi datami poka­zują, jakie kwe­stie budziły moje zain­te­re­so­wa­nie i co w spra­wach woj­ska, obron­no­ści uwa­ża­łem za warte pod­nie­sie­nia. Uzna­łem za celowe, aby zamie­ścić też wywiady ze mną, gdzie przed­sta­wiam poglądy i opi­nie, z któ­rymi chcia­łem dotrzeć do czy­tel­ni­ków. Każda część książki, cza­sem kil­kuz­da­niowa, a innym razem licząca kilka stron, może być potrak­to­wana jak odrębna całość. Jed­nak wszyst­kie one razem, nawet czy­tane w dowol­nej kolej­no­ści, bez zacho­wa­nia chro­no­lo­gii, powinny poka­zać, jaki jest pro­po­no­wany przeze mnie spo­sób na zbu­do­wa­nie sys­temu obrony gwa­ran­tu­ją­cego Pol­sce bez­pie­czeń­stwo.

Plany moder­ni­za­cji i roz­bu­dowy sił zbroj­nych przy­jęte w Rosji zakła­dają, że w 2020 roku nasz sąsiad będzie dys­po­no­wał armią, któ­rej będzie można użyć do reali­za­cji krem­low­skiego zamiaru odbu­dowy mocar­stwo­wej pozy­cji w świe­cie. Obser­wu­jąc kie­runki poli­tycz­nej aktyw­no­ści Rosji, nie można mieć wąt­pli­wo­ści, że regio­nem, który będzie chciała sobie pod­po­rząd­ko­wać, jest Europa Środ­kowo-Wschod­nia, tak zwana bli­ska zagra­nica, Ukra­ina, a jeśli NATO osłab­nie, także kraje nad­bał­tyc­kie i naj­praw­do­po­dob­niej Pol­ska. Dla­tego tak długo, jak NATO chroni nasz region, trzeba pil­nie budo­wać wła­ściwy sys­tem obrony naro­do­wej Pol­ski, wią­żąc go ści­śle z tym, czym będą dys­po­no­wać pań­stwa Trój­mo­rza, tak jak my zagro­żone przez rosyj­ski impe­ria­lizm. Pol­ska nie może ponow­nie zna­leźć się w takim poło­że­niu jak II RP i inne pań­stwa regionu w latach II wojny świa­to­wej.

Zapewne jakiś zło­śli­wiec powie­dział, że myśle­nie ma kolo­salną PRZE­SZŁOŚĆ. Zda­rza się prze­cież, gdy wspo­mi­na­jąc jakieś nie­miłe zda­rze­nie z prze­szło­ści, nabie­ramy prze­ko­na­nia, że postę­pu­jąc ina­czej, mogli­śmy go unik­nąć. Zdol­ność prze­wi­dy­wa­nia skut­ków tego, co robimy i czego nie robimy, jest rze­czą bar­dzo cenną, zwłasz­cza gdy od tego zależy los innych ludzi. Zdol­ność prze­wi­dy­wa­nia jest konieczna szcze­gól­nie w przy­padku osób spra­wu­ją­cych rządy w pań­stwie.

Roz­wa­ża­jąc czas, jaki byłby potrzebny do zbu­do­wa­nia pro­po­no­wa­nego sys­temu obrony Pol­ski, dosze­dłem do prze­ko­na­nia, że może to zająć dzie­więć lat. Uwa­żam, że minione lata 2007–2017 można było poświe­cić na wyko­na­nie takiej pracy. Nie­stety, nie zro­biono tego. Dla­tego ta książka nosi tytuł _Stra­cone dzie­się­cio­le­cie_. Co Pol­sce przy­niosą nad­cho­dzące lata?

Mistrz Jan Kocha­now­ski, poeta króla Ste­fana Bato­rego, napi­sał:

„Cie­szy mię ten rym: »Polak mądry po szko­dzie«;

Lecz jeśli prawda i z tego nas zbo­dzie,

Nową przy­po­wieść Polak sobie kupi,

Że i przed szkodą, i po szko­dzie głupi”..

Józef Brandt, „Bogu­ro­dzica”, 1909 r., olej na płót­nie, 302 × 160 cm, Muzeum Naro­dowe we Wro­cła­wiuJED­NO­WY­MIA­ROWE SIŁY ZBROJNE

20 listo­pada 2007

Jed­no­wy­mia­rowe siły zbrojne

_Panie mini­strze od 16 listo­pada 2007 mamy nowego mini­stra obrony naro­do­wej pana Bog­dana Kli­cha. Współ­pra­co­wał pan z Bog­da­nem Kli­chem w MON, w okre­sie rzą­dów AWS. Czy to dobry kan­dy­dat, który spraw­dzi się na tym sta­no­wi­sku?_

Romu­ald Sze­re­mie­tiew: Z czasu rzą­dów AWS pan Klich pozo­stał w mojej pamięci jako czło­wiek opa­no­wany, a w kon­tak­tach bez­po­śred­nich sym­pa­tyczny. Nie było mię­dzy nami żad­nych zgrzy­tów. Obec­nie tro­chę mnie zasko­czył, gdy jedną z pierw­szych jego czyn­no­ści po obję­ciu sta­no­wi­ska był prze­lot w F-16. Nie podej­rze­wa­łem, że ma takie chło­pięce pra­gnie­nia. W ten spo­sób tro­chę przy­bli­żył się do mini­stra Sikor­skiego, który zresztą nie tylko latał w samo­lo­cie, ale też ska­kał w tak zwa­nym tan­de­mie, czyli przy­cze­piony do spa­do­chro­nia­rza.

Czy Klich jest dobrym kan­dy­da­tem? Był przez rok wice­mi­ni­strem obrony naro­do­wej, więc pewne doświad­cze­nie resor­towe ma. W 1999 roku obej­mo­wał sta­no­wi­sko powo­łany przez kolegę par­tyj­nego z Unii Wol­no­ści Janu­sza Onysz­kie­wi­cza, mini­stra obrony naro­do­wej. Kiedy Unia zerwała koali­cję z AWS i prze­szła do opo­zy­cji, Klich odszedł z MON. Nie pamię­tam – sam czy został zwol­niony przez następcę Onysz­kie­wi­cza, Bro­ni­sława Komo­row­skiego. Z zawodu nowy mini­ster jest leka­rzem psy­chia­trą, ale zaj­muje się bez­pie­czeń­stwem i obron­no­ścią – pre­ze­suje zało­żo­nemu przez sie­bie kra­kow­skiemu Insty­tu­towi Stu­diów Stra­te­gicz­nych i jest człon­kiem pre­sti­żo­wego Mię­dzy­na­ro­do­wego Insty­tutu Stu­diów Stra­te­gicz­nych w Lon­dy­nie.

Trudno mi jed­nak dziś oce­niać, jakim mini­strem obrony będzie były wice­mi­ni­ster Bog­dan Klich. Z prak­tyki wiem, że wice­mi­ni­ster i mini­ster, a w prze­szło­ści byłem i jed­nym, i dru­gim, to są jed­nak tro­chę inne role.

_Pierw­sze decy­zje mini­stra Kli­cha wzbu­dzają kon­tro­wer­sje, dyrek­to­rem depar­ta­mentu MON został gen. Bojar­ski, były ofi­cer WSI i absol­went Woj­sko­wej Aka­de­mii Poli­tycz­nej, a doradcą mini­stra gen. dyw. rez. Piotr Czer­wiń­ski, który odszedł z woj­ska w sierp­niu br. (podobno powo­dem odej­ścia było śledz­two, w któ­rym badano usta­wia­nie w kraju prze­tar­gów dla woj­ska i nad­uży­wa­nie sta­no­wi­ska). Jak pan to sko­men­tuje?_

– Jed­nym z kry­te­riów oceny każ­dego szefa jest jego dobór współ­pra­cow­ni­ków. W moim przy­padku mogę stwier­dzić, że prze­sze­dłem naj­ostrzej­szy chyba spraw­dzian wyko­nany przez pro­ku­ra­turę i służby tajne. Z grona moich woj­sko­wych pod­wład­nych nikomu nie posta­wiono zarzu­tów kar­nych, a jed­nemu cywil­nemu posta­wiono, ale sąd go unie­win­nił. Czyli wypa­dłem raczej dobrze.

Oczy­wi­ście nie życzę mini­strowi Kli­chowi podob­nego spraw­dzianu. O gen. Bojar­skim jako sze­fie kadr MON trudno dziś coś sen­sow­nego powie­dzieć – rozu­miem, że mini­ster Klich ma do niego ogromne zaufa­nie, bo jak mawiał Sta­lin, kadry decy­dują o wszyst­kim. A gen. rez. Czer­wiń­ski nie jest doradcą, ale sekre­ta­rzem stanu, pierw­szym zastępcą mini­stra, czyli drugą w hie­rar­chii osobą w mini­sterstwie! O gene­rale wieść nie­sie, że odszedł z woj­ska „pod kape­lusz” na pod­sta­wie dżen­tel­meń­skiego układu z mini­strem Alek­san­drem Szczy­gło. Podobno była jakaś „nie­pra­wi­dło­wość” i mini­ster miał na to przy­mknąć oko w zamian za odej­ście Czer­wiń­skiego do cywila. Teraz, gdy ten „cywil” zdaje się dzięki PSL poszedł w mini­stry, Szczy­gło „oko otwo­rzył” i zoba­czymy, co z nowym sekre­ta­rzem stanu zrobi CBA, jeśli będzie miało powody, by „coś” mu zro­bić. Pamię­ta­jąc jed­nak o tym, co na mój temat „dono­siły” media, jestem ostrożny w oce­nia­niu, na ile gen. Czer­wiń­ski rze­czy­wi­ście czymś zawi­nił. Może mieć rację mini­ster Klich, gdy stwier­dza, że zarzuty wobec gene­rała są pozorne.

Pozo­sta­łymi wice­mi­ni­strami Klich mia­no­wał Marię Wągrow­ską i Sta­ni­sława Komo­row­skiego. Komo­row­ski jest dok­to­rem fizyki, a z pro­fe­sji zawo­do­wym dyplo­matą, nie wiem, jakie ma przy­go­to­wa­nie w dzie­dzi­nie kie­ro­wa­nia obron­no­ścią. Pani Wągrow­ska pod wzglę­dem facho­wym wypada lepiej. Jest wpraw­dzie magi­strem, nie wiem czego (w życio­ry­sie napi­sano: „Absol­wentka Uni­wer­sy­tetu War­szaw­skiego”), ale była redak­to­rem naczel­nym „Pol­ski Zbroj­nej” i zaj­mo­wała się tema­tami z dzie­dziny bez­pie­czeń­stwa naro­do­wego. Zabawne, że w ofi­cjal­nym życio­ry­sie pani mini­ster sprawą ści­śle tajną oka­zał się jej wiek. Nie ma tam zresztą ani jed­nej daty i nie można usta­lić, co i kiedy w życiu robiła. No i ostat­nio pani mini­ster podała się do dymi­sji ze względu na „sprawy rodzinne”. Są więc powody, by wyra­żać zdzi­wie­nie.

_Nowy mini­ster dużo mówi o wyco­fa­niu armii z Iraku, nie uważa pan, że będzie to ewa­ku­acja w „hisz­pań­skim stylu” podyk­to­wana przede wszyst­kim obiet­ni­cami wybor­czymi PO?_

– W kwe­stiach doty­czą­cych wysy­ła­nia lub wyco­fy­wa­nia woj­ska lepiej jest coś zro­bić, niż mówić, co się zrobi. Przy­po­mi­nam sobie, jak kie­dyś mini­ster Szmaj­dziń­ski zapo­wie­dział jakąś wspólną akcję woj­skową z Niem­cami, a póź­niej trzeba było to pro­sto­wać, bo Niemcy o niczym nie wie­dzieli. Kwe­stia dal­szej obec­no­ści pol­skiego woj­ska w Iraku to sprawa poli­tycz­nie deli­katna. Naj­pierw nale­ża­łoby ewen­tu­alne wyco­fa­nie w spo­sób poufny omó­wić z Ame­ry­ka­nami. Nie trzeba tłu­ma­czyć, że stra­te­giczny zwią­zek z USA ma dla bez­pie­czeń­stwa Pol­ski istotne zna­cze­nie. Powstaje jed­nak pyta­nie, w jakich for­mach mamy ten zwią­zek wyra­żać. Nasza obec­ność woj­skowa na tere­nie Iraku w obec­nym kształ­cie wydaje się raczej bez­sen­sowna. Kilka razy w publicz­nych wypo­wie­dziach pod­no­si­łem, by w zwal­cza­niu ter­ro­ry­zmu Pol­ska sta­wiała raczej na poli­tyczne niż mili­tarne środki. Tu otwiera się wiel­kie pole do popisu dla MSZ i róż­nych ośrod­ków ana­lizy i pla­no­wa­nia stra­te­gicz­nego. Tym­cza­sem odno­szę wra­że­nie, że w pol­skiej poli­tyce MON i MSZ w nikłym stop­niu uzgad­niają swoje dzia­ła­nia. Nic mi nie wia­domo, by w Pol­sce się­ga­nie po woj­sko było efek­tem wcze­śniej­szego wyczer­pa­nia środ­ków dyplo­ma­tycz­nych. A para­fra­zu­jąc tro­chę powie­dze­nie sta­rego Cle­men­ceau, pre­miera Fran­cji: „wojna to zbyt poważna sprawa, by zosta­wiać ją w rękach woj­skowych”, można by powie­dzieć, że ter­ro­ryzm jest zbyt poważ­nym pro­ble­mem, by sądzić, że do jego roz­wią­za­nia wystar­czy woj­sko. Na mar­gi­ne­sie: mar­nie oce­niam szanse poko­na­nia par­ty­zantki tali­bów w Afga­ni­sta­nie – tam też potrzebne są inne środki albo… jakieś 500 tys. żoł­nie­rzy NATO.

_Panie mini­strze, sprawa zatrzy­ma­nia naszych żoł­nie­rzy jest sze­roko komen­to­wana w mediach. Dowódca wojsk lądo­wych gen. Skrzyp­czak bar­dzo hono­rowo sta­nął za żoł­nie­rzami z 18 bata­lionu, oświad­cza­jąc, iż jeśli żoł­nie­rze zostaną ska­zani, on odej­dzie z woj­ska. Czy cała ta sprawa nie została sztucz­nie roz­dmu­chana? Wszak postę­po­wa­nie pro­wa­dzi pro­ku­ra­tor Tomasz Sza­łek, który jest pierw­szym „cywi­lem” na tym sta­no­wi­sku i chyba nie za bar­dzo orien­tuje się w woj­sko­wych pro­ble­mach praw­nych._

– Nie mam naj­mniej­szych wąt­pli­wo­ści, że w MON nie dopil­no­wano wła­ści­wych przy­go­to­wań „praw­nych” w pla­no­wa­niu i wyko­ny­wa­niu tak zwa­nych misji poko­jo­wych, czyli akcji zbroj­nych poza kra­jem. Sły­sza­łem, że szko­le­nie żoł­nie­rzy z prawa o kon­flik­tach trwało zale­d­wie pięć godzin. A te aspekty służby są ważne cho­ciażby z takiego powodu: pol­scy żoł­nie­rze w Afga­ni­sta­nie zostali oddani pod ame­ry­kań­skie dowódz­two. USA nie przy­jęło pew­nych zapi­sów prawa wojen­nego, które obo­wią­zują pol­skich żoł­nie­rzy. Kto będzie odpo­wia­dał, jeśli dowódca ame­ry­kań­ski wyda roz­kaz, któ­rego wyko­na­nie będzie sprzeczne z regu­la­cjami wią­żą­cymi jego pol­skich pod­wład­nych?

MON nie zauwa­żył też, że żoł­nie­rzom uczest­ni­czą­cym w ope­ra­cjach będzie potrzebny nie tylko woj­skowy pro­ku­ra­tor i sędzia, ale także woj­skowy obrońca.

No i tryb postę­po­wa­nia z żoł­nie­rzami podej­rza­nymi o prze­kro­cze­nie prawa. W końcu do Afga­ni­stanu wysłało ich pań­stwo pol­skie, a nie jacyś mafiosi. Nie powinni więc być trak­to­wani według pro­ce­dur sto­so­wa­nych wobec groź­nych ban­dzio­rów. Przy­po­mi­nam sobie, jak w okre­sie rzą­dów mini­stra Szmaj­dziń­skiego z dowódz­twa wojsk lądo­wych wypro­wa­dzono zaku­tego w kaj­danki ofi­cera w mun­du­rze z dys­tynk­cjami puł­kow­nika. A więc nie­godne trak­to­wanie żoł­nie­rzy zaczęło się tro­chę wcze­śniej.

_Czy nie jest cza­sem tak, że cała ta sprawa została nagło­śniona, by ude­rzyć w gen. Toma­szyc­kiego, który dowo­dził wtedy PKW, a pośred­nio w gen. Skrzyp­czaka. Nie jest tajem­nicą, że obaj gene­ra­ło­wie nie prze­pa­dają za decy­den­tami ze Sztabu Gene­ral­nego WP._

– Nie wiem, czy ist­nieje jakieś dru­gie dno w spra­wie tej afgań­skiej „zbrodni wojen­nej”. Gdyby tak było, to potę­pia­jąc taką intrygę, można by było przy­naj­mniej jakoś wytłu­ma­czyć powody wybu­chu tej afery. Oba­wiam się, że jest dużo gorzej. Ktoś cze­goś nie zro­zu­miał albo źle zin­ter­pre­to­wał zacho­wa­nie naszych żoł­nie­rzy, na przy­kład jakaś orga­ni­za­cja poza­rzą­dowa dzia­ła­jąca w Afga­ni­sta­nie. To tra­fiło do mediów i nasi decy­denci, chcąc unik­nąć odpo­wie­dzial­no­ści, wska­zali jako win­nych żoł­nie­rzy naj­niż­szych stopni. A póź­niej do tego doszła jesz­cze poli­tyka, usłużni wobec wła­dzy funk­cjo­na­riu­sze, goniący za sen­sa­cją dzien­ni­ka­rze i na końcu żoł­nie­rze wylą­do­wali w aresz­cie.

_A jak pan mini­ster oce­nia udział Woj­ska Pol­skiego w misjach w Iraku i Afga­ni­sta­nie? Czy spraw­dzili się ludzie i sprzęt? Od kole­gów słu­żą­cych na tych misjach wiem, że sojusz­nicy bar­dzo wysoko oce­niają pol­skich pod­ofi­ce­rów i sze­re­go­wych, gorzej jest nie­stety z kadrą ofi­cer­ską… O sprzę­cie też można usły­szeć różne opi­nie. O roz­kle­ja­ją­cych się butach czy wadli­wych WIST-ach. Choć są też i dobre strony – żoł­nie­rze bar­dzo chwalą Roso­maki i ufają temu pojaz­dowi._

– Nie mam wia­ry­god­nych danych, aby odpo­wie­dzieć na takie pyta­nie. Donie­sie­nia medialne mogą być bała­mutne, cho­ciaż wia­do­mo­ści o niskiej jako­ści wypo­sa­że­nia naszych żoł­nie­rzy (buty itp.) wydają się praw­dziwe. Co do Roso­maka – jest lepiej opan­ce­rzony od Hon­kera i stąd być może to zaufa­nie żoł­nie­rzy. Cho­ciaż roz­ma­wia­łem z jed­nym użyt­kow­ni­kiem, który raczej nie miał wyso­kiego mnie­ma­nia o nim. Ja nie­stety pamię­tam, w jaki spo­sób doszło do zakupu tego trans­por­tera. Tu zdaje się powi­nien wypo­wie­dzieć się pro­ku­ra­tor. Trudno mi też przy­jąć, że na misjach spraw­dzają się żoł­nie­rze, a nawa­lają ofi­ce­ro­wie. To przy­po­mina opo­wie­ści, jak w 1939 roku wal­czyli żoł­nie­rze, a ofi­ce­ro­wie ucie­kali przez Zalesz­czyki do Rumu­nii, lub tezę z PRL-owskich pod­ręcz­ni­ków histo­rii, że w AK były patrio­tyczne „doły” i paskudne „anty­ra­dziec­kie” dowódz­two.

_Wróćmy do kwe­stii poli­tyki obron­nej. Kiedy pre­zy­dent Rosji Wła­di­mir Putin pod­pi­suje ustawę zawie­sza­jącą trak­tat o kon­wen­cjo­nal­nych siłach zbroj­nych w Euro­pie (CFE), w Pol­sce mini­ster obrony naro­do­wej mówi o przy­spie­sze­niu prac nad budową armii zawo­do­wej. Przy tym nie pada ani jedno słowo o obro­nie tery­to­rial­nej, nato­miast na woj­sko­wych forach inter­ne­to­wych mówi się przede wszyst­kim o reduk­cji liczby żoł­nie­rzy zawo­do­wych._

– Z nie­po­ko­jem kon­sta­tuję, że w gro­nie ludzi odpo­wie­dzial­nych za obronę pań­stwa zwy­cię­żyła kon­cep­cja budowy takich jed­no­wy­mia­ro­wych sił zbroj­nych – w zasa­dzie dają­cych tylko zdol­ność do wyko­ny­wa­nia zagra­nicz­nych misji zbroj­nych. Sły­sza­łem nawet wypo­wiedź pew­nego posła minio­nej kaden­cji z sej­mo­wej komi­sji obrony, że zbu­du­jemy „woj­ska eks­pe­dy­cyjne”. To prawda, że armie zawo­dowe mają obec­nie Ame­ry­ka­nie, Bry­tyj­czycy, Bel­go­wie, Fran­cuzi, Hisz­pa­nie…. Cie­kawe jed­nak, dla­czego takiej armii nie two­rzą Rosja­nie?

Nie ulega wąt­pli­wo­ści, że współ­cze­sne kon­flikty zbrojne mają głów­nie „asy­me­tryczny” cha­rak­ter – trzeba zwal­czać siły nie­re­gu­larne (par­ty­zanci, ter­ro­ry­ści). To jed­nak nie wyklu­cza wybu­chu wojen mię­dzy pań­stwami, w któ­rych doj­dzie do star­cia regu­lar­nych armii. A wtedy trzeba będzie doko­nać mobi­li­za­cji, czyli wysta­wić siły zbrojne zwie­lo­krot­nione w porów­na­niu do ich sta­nów poko­jo­wych. Skąd wów­czas weź­miemy żoł­nie­rzy do armii czasu „W”? Cóż z tego, że będzie kilka milio­nów Pola­ków zdol­nych do nosze­nia broni, skoro nie będą oni wcze­śniej prze­szko­leni woj­skowo. Armia zawo­dowa nie ma prze­cież zdol­no­ści do prze­szko­lenia setek tysięcy ludzi. Ame­ry­ka­nie, Bry­tyj­czycy czy Fran­cuzi w razie zagro­że­nia będą mieli czas na prze­szko­lenie swo­ich rezer­wi­stów. Pol­ska, leżąca na skraju NATO, takiego czasu nie będzie miała. Co gor­sza, nie będzie miała też wspar­cia w począt­ko­wym okre­sie kon­fliktu, skoro jej sojusz­nicy będą musieli dopiero przy­go­to­wy­wać się do wspar­cia naszej obrony. Oby wów­czas nie było za późno – będziemy bro­nić się na linii Wisły czy od razu na Odrze?

W chwili obec­nej bry­gady obrony tery­to­rial­nej są w trak­cie prze­for­mo­wa­nia w bata­liony. Mimo redu­ko­wa­nia i roz­wią­zy­wa­nia jed­no­stek woj­sko­wych, na przy­kład 15 Bry­gada w Wędrzy­nie, Mini­ster­stwo Obrony Naro­do­wej musi prze­pro­wa­dzać wielką akcję pro­pa­gan­dową, bo nie może obsa­dzić eta­tów, szcze­gól­nie w kor­pu­sie sze­re­go­wych zawo­do­wych i pod­ofi­ce­rów zawo­do­wych. Z dru­giej strony medalu mamy patrio­tyczną mło­dzież sku­pioną w orga­ni­za­cjach strze­lec­kich, która jest kom­plet­nie igno­ro­wana przez wła­dze woj­skowe.

_Jaką ma pan mini­ster wizję sił zbroj­nych? Co by pan zro­bił, będąc obec­nie na sta­no­wi­sku mini­stra obrony naro­do­wej?_

– Mini­ster­stwo Obrony nie wie, skąd wziąć żoł­nie­rzy zawo­do­wych podej­mu­ją­cych służbę ochot­ni­czo z pobu­dek patrio­tycz­nych. Stąd ta pro­pa­ganda. Zdaje się, że jedy­nym argu­men­tem w zapo­wia­da­nej akcji pro­pa­gu­ją­cej wstę­po­wa­nie do woj­ska ma być pew­ność miej­sca pracy i w miarę przy­zwo­ite zarobki przy­szłych zawo­do­wych sze­re­go­wych i pod­ofi­ce­rów. Pro­blemu z nabo­rem by nie było, gdyby MON celowo wspie­rał mło­dzież, która inte­re­suje się woj­skiem. W tej mie­rze nic jed­nak się nie robi, cho­ciaż jest w resor­cie cały Depar­ta­ment Wycho­wa­nia i Pro­mo­cji Obron­no­ści. Na stro­nie inter­ne­to­wej MON można prze­czy­tać, że jest on wła­ściwy w zakre­sie: ana­li­zo­wa­nia, pro­gra­mo­wa­nia i reali­zo­wa­nia zadań wycho­waw­czych, edu­ka­cji oby­wa­tel­skiej, dzia­łal­no­ści kul­tu­ralno-oświa­to­wej, pro­mo­cji obron­no­ści w kraju i poza jego gra­ni­cami, współ­dzia­ła­nia z insty­tu­cjami pań­stwo­wymi, orga­nami samo­rządu tery­to­rial­nego oraz orga­ni­za­cjami poza­rzą­do­wymi w dzie­dzi­nie two­rze­nia oby­wa­tel­skiego zaple­cza sys­temu obron­no­ści. Nie wydaje się, aby zatrud­nieni w tym depar­ta­men­cie ludzie dostrze­gali wagę współ­pracy na przy­kład z ruchem strze­lec­kim i pro­mo­wali obron­ność w śro­do­wi­skach mło­dzieżowych. Do tego odno­szę wra­że­nie, że część kadry zawo­do­wej nie ma zro­zu­mie­nia dla mło­dych ludzi gar­ną­cych się do woj­ska. Dla zawo­do­wych woj­sko­wych, w tym dowód­ców róż­nych szcze­bli, jed­nostki strze­lec­kie i klasy woj­skowe w szko­łach to kło­pot, z któ­rym nie wia­domo co zro­bić. Doma­gają się oni mun­du­rów, moż­li­wo­ści korzy­sta­nia ze strzel­nic i pla­ców ćwi­czeń, chcą instruk­to­rów i szko­leń. Same stra­pie­nia. Do tego wyko­na­nie pro­jektu tak zwa­nego uza­wo­do­wie­nia woj­ska cał­ko­wi­cie wyeli­mi­nuje ini­cja­tywy oby­wa­tel­skie z obszaru obron­no­ści. Skoro za bez­pie­czeń­stwo naro­dowe ma odpo­wia­dać kil­ka­dzie­siąt tysięcy zawo­dow­ców, to po co w takim sys­te­mie jacyś „ama­to­rzy”? Dla nich miej­sca nie będzie. Jeśli nie znaj­dzie się siła zdolna odpo­wied­nio wpły­nąć na poli­tykę i decy­zje mini­strów, to ruch strze­lecki i idea powszech­nej obrony kraju prze­grają. Sądzę, że z powyż­szego jasno wynika, co bym zro­bił, gdy­bym był mini­strem obrony naro­dowej, ale nim nie jestem i zapewne ni­gdy nie będę. W końcu o tym, kto zostaje mini­strem obrony, decy­dują kwa­li­fi­ka­cje i przy­go­to­wa­nie mery­to­ryczne do zaj­mo­wa­nego sta­no­wi­ska – ha, ha, żar­to­wa­łem!

_Chcia­łem zapy­tać o powrót do poli­tyki. Ale wiem, że naj­pierw musia­łaby się zakoń­czyć sprawa przed sądem, jaka toczy się wzglę­dem pana mini­stra. Pań­ski asy­stent został już unie­win­niony. Panu rzuca się kłody pod nogi – a to cho­ruje pani ase­sor, a to sąd odra­cza roz­prawy… Jak w tej chwili wygląda ta sprawa? Bo w to, że zosta­nie pan unie­win­niony, wie­rzy całe moje śro­do­wi­sko, pyta­nie kiedy i dla­czego tak długo?_

– W tej mojej spra­wie nie wszystko szło wolno. Były też bar­dzo szyb­kie dzia­ła­nia. W koń­co­wym okre­sie mojego urzę­do­wa­nia w MON byłem prze­wod­ni­czą­cym komi­sji prze­tar­go­wej do wyboru samo­lotu wie­lo­za­da­nio­wego i mia­łem zgod­nie z har­mo­no­gra­mem roz­strzy­gnąć prze­targ 14 wrze­śnia 2001 roku. Tym­cza­sem 7 lipca 2001 roku w sobotę dzien­nik „Rzecz­po­spo­lita” opu­bli­ko­wał arty­kuł _Kasjer z MON_ oskar­ża­jący mojego współ­pra­cow­nika Z. Far­musa o łapow­nic­two. We wto­rek (10 lipca) UOP zatrzy­mał go na pro­mie pły­ną­cym do Szwe­cji. Tego samego dnia mini­ster Komo­row­ski zło­żył do pre­miera Buzka wnio­sek o usu­nię­cie mnie ze sta­no­wi­ska i od 12 lipca nie mia­łem prawa wstępu do mini­sterstwa. Media na wszel­kie spo­soby pod­no­siły, że wykryto w MON „naj­więk­szą w histo­rii korup­cję”. Prze­targ na samo­loty i parę innych dość waż­nych zaku­pów (łączna war­tość ponad 25 mld zł) roz­strzy­gnęli moi następcy. Gorzej nato­miast szły sprawy w pro­ku­ra­tu­rze i sądach. Począ­tek śledz­twa, 10 listo­pada 2001 roku, to zapewne był pre­zent na święto 11 Listo­pada. Trwało do 24 kwiet­nia 2004 roku, gdy pro­ku­ra­tura zło­żyła w sądzie akt oskar­że­nia. Pro­ces zaczął się ponad rok póź­niej, 25 wrze­śnia 2005 roku, i został prze­rwany w grud­niu 2006 roku ze względu na stan brze­mienny sądzą­cej mnie pani ase­sor – sprawę roz­pa­try­wał sąd rejo­nowy. Potem „wymiar” zapadł w błogi letarg. W lipcu sąd rejo­nowy uznał się za nie­wła­ściwy i prze­ka­zał akta sprawy do sądu okrę­go­wego. We wrze­śniu sąd okrę­gowy uznał się za nie­wła­ściwy i ode­słał akta do sądu rejo­no­wego. Po wybo­rach coś się zmie­niło, bowiem w końcu listo­pada dosta­łem zawia­do­mie­nie, że zaczną mnie od nowa sądzić w stycz­niu 2008 roku. Tak więc reasu­mu­jąc: bar­dzo szybko wyrzu­cono mnie z MON, tak jakby komuś bar­dzo się spie­szyło, a bar­dzo, bar­dzo wolno mnie sądzą, w tej kwe­stii jak widać pośpie­chu nie ma.

_Czy wróci pan jesz­cze do poli­tyki? Jeśli tak, czy będzie budo­wał nową for­ma­cję? Jak pan oce­nia szanse Prawa i Spra­wie­dli­wo­ści na prze­trwa­nie kry­zysu powy­bor­czego. Czy widziałby się pan w tej for­ma­cji?_

– Te pyta­nia są raczej z gatunku science fic­tion. Ciąży na mnie zarzut natury korup­cyj­nej – cóż z tego, że żad­nych prze­stępstw nie popeł­ni­łem, skoro pro­ku­ra­tura w akcie oskar­że­nia domaga się wsa­dze­nia mnie na dzie­sięć lat do wię­zie­nia¹. Ta oko­licz­ność pozba­wia mnie zaufa­nia publicz­nego. No już widzę, jak pre­zes Kaczyń­ski z otwar­tymi ramio­nami przyj­muje mnie do PiS. Nawet gdy­bym chciał, to prze­cież nie speł­niam warun­ków, by zaj­mo­wać się poli­tyką. Na mar­gi­ne­sie: za „oba­la­nie ustroju PRL” za komuny ska­zano mnie na pięć lat wię­zie­nia, a za zbyt tanie według oskar­ży­cieli kupie­nie uży­wa­nej lan­cii mam dostać w wol­nej Pol­sce dwa razy wię­cej – osią­gnę­li­śmy więc w III RP znaczny postęp… w kara­niu.

„My Naród”CZYJE TO SŁUŻBY, CZYJE?

11 stycz­nia 2008

Czyje to służby, czyje?

Dziś media donio­sły o wykry­ciu kolej­nego taj­nego agenta WSI. Miał nim być poseł PiS i były wice­mi­ni­ster spraw zagra­nicz­nych Paweł Kowal. Kowal powiada – nie­prawda. Ow­szem, dzwo­nili do mnie, pytali o coś w spra­wach zagra­nicz­nych, ale agen­tem WSI nie byłem. Następ­nie PiS zwo­łał kon­fe­ren­cje pra­sową i prze­wod­ni­czący Gosiew­ski zapew­niał, że par­tia ma pełne zaufa­nie do Kowala, wie­rzy mu. No, a media docie­kają, czy pre­mier Jaro­sław Kaczyń­ski i pre­zy­dent Lech Kaczyń­ski o tym wie­dzieli. Czyli sen­sa­cja co się zowie.

Mam raczej kiep­skie doświad­cze­nia z WSI. W końcu mini­stro­wie obrony naro­do­wej Onysz­kie­wicz i Komo­row­ski kazali pod­wład­nym z WSI inwi­gi­lo­wać mnie, to jest „objąć dzia­ła­niami”. Ofi­ce­ro­wie tych służb maczali pazurki w mojej „afe­rze korup­cyj­nej”. Także raport komi­sji kie­ro­wa­nej przez mini­stra Macie­re­wi­cza wska­zuje, że w służ­bach woj­sko­wych były tak zwane nie­pra­wi­dło­wo­ści. Ale jest i druga strona tego medalu. Od 1989 roku mamy pań­stwo pol­skie, III RP. W nim funk­cjo­nuje apa­rat pań­stwowy i siły zbrojne. Czę­ścią tego apa­ratu są służby tajne, a czę­ścią sił zbroj­nych były Woj­skowe Służby Infor­ma­cyjne. Zdaję sobie sprawę, że w obec­nej Pol­sce pozo­stało sporo relik­tów z daw­nego PRL. W końcu zmiana ustroju była wyjąt­kowo łagodna (ten Okrą­gły Stół) i nie było roz­li­czeń z poprzed­nim sys­te­mem. Postu­lat deko­mu­ni­za­cji, zgła­szany mię­dzy innymi przez takich oszo­ło­mów jak ja, nie uzy­skał akcep­ta­cji wybor­czej. Nie­pod­le­głe pań­stwo pol­skie powstało więc z budulca cza­sem nie do końca legal­nego. Mimo to można zadać pyta­nie: jaki powi­nien być sto­su­nek oby­wa­tela do obec­nego pań­stwa? Czy ma on je wspie­rać, słu­żyć, gdy trzeba, czy też trzy­mać się z dala i nie „kola­bo­ro­wać”. A może wspie­rać pań­stwo, gdy popie­rana przez niego opcja rzą­dzi, i zwal­czać, gdy wybory wygra opcja prze­ciwna?

I dalej: jak powi­nien zacho­wać się oby­wa­tel, gdy tajne służby pań­stwa pol­skiego chcą jego pomocy lub co gor­sza, chcą go zwer­bo­wać? I dalej – czy oby­wa­tel, który pod­jął współ­pracę z taj­nymi służ­bami III RP, jest takim samym nik­czem­ni­kiem jak na przy­kład tajny współ­pra­cow­nik komu­ni­stycz­nej Służby Bez­pie­czeń­stwa?

Andrzej Gra­jew­ski, zasłu­żony dzia­łacz daw­nej PRL-owskiej opo­zy­cji i wybitny znawca sto­sun­ków na Wscho­dzie, ujaw­niony został przez Macie­re­wi­cza jako „kon­sul­tant” WSI. To miało kom­pro­mi­to­wać Gra­jew­skiego. Takich przy­pad­ków było wię­cej. Zwra­cam uwagę, że tym ludziom nie wyka­zano dzia­łań nie­zgod­nych z pra­wem. Uznano za kom­pro­mi­tu­jący fakt poma­ga­nia legal­nym prze­cież pań­stwo­wym służ­bom wywia­dow­czym.

Sejm RP posta­no­wił zli­kwi­do­wać WSI, ale nie uznał tych służb za orga­ni­za­cję prze­stęp­czą. Dla­czego poseł Kowal musi bro­nić się przed podej­rze­niami o współ­pracę z WSI?UKRA­INA

18 stycz­nia 2008

Ukra­ina

Nie ulega wąt­pli­wo­ści, że nie­pod­le­gła Ukra­ina jest waż­nym ele­men­tem wpły­wa­ją­cym na stan bez­pie­czeń­stwa Pol­ski. Adolf Bocheń­ski w pracy _Mię­dzy Niem­cami a Rosją_ ogło­szo­nej w 1937 roku wska­zy­wał, że powsta­nie pań­stwa ukra­iń­skiego odsu­nie rosyj­ski impe­ria­lizm od gra­nic Pol­ski. I zasta­na­wiał się, czy nie będzie konieczny sojusz z Rosją, jeśli nie­pod­le­gła Ukra­ina sta­nie się sojusz­ni­kiem Nie­miec, a jej poli­tyka będzie wroga Pol­sce.

Pol­ska po upadku ZSRR jako pierw­sza uznała nie­pod­le­głą Ukra­inę. Kolejne rządy RP dekla­rują, że Ukra­ina jest part­ne­rem stra­te­gicz­nym Pol­ski, a poli­tycy pol­scy, bez względu na opcję, wyra­żają prze­ko­na­nie, że dobre rela­cje pol­sko-ukra­iń­skie mają wiel­kie zna­cze­nie.

Tym­cza­sem powstaje pyta­nie: Jaka będzie w przy­szło­ści ta Ukra­ina? Lub dalej: Na jakiej tra­dy­cji Ukra­ińcy budują swoją pań­stwo­wość i co z tego może wyni­kać dla przy­szłych rela­cji z Pol­ską?

Byłem we Lwo­wie i widzia­łem pomnik führera nacjo­na­li­stów ukra­iń­skich Ste­fana Ban­dery, tego samego, który naka­zał mor­do­wa­nie Pola­ków. Pre­zy­dent Ukra­iny Wik­tor Jusz­czenko ogło­sił nie tak dawno, że dowódca UPA Roman Szu­che­wycz „Czu­prinka”, który wska­za­nie Ban­dery wyko­nał, otrzy­mał pośmiert­nie tytuł boha­tera naro­do­wego Ukra­iny. Aktem praw­nym przy­go­to­wy­wa­nym przez pre­zy­denta Jusz­czenkę i popie­ra­nym przez pre­mier Julię Tymo­szenko, która zresztą też zabiega o względy nacjo­na­li­stów, jest ustawa przy­zna­jąca byłym upo­wcom sta­tus kom­ba­tan­tów, czyli człon­ków for­ma­cji zbroj­nej czyn­nie wal­czą­cej prze­ciwko Niem­com w latach II wojny świa­to­wej po alianc­kiej stro­nie!

Ukra­ina jest dużym pań­stwem, tery­to­rial­nie ponad dwa razy więk­szym od Pol­ski. Uważny obser­wa­tor dostrzeże, że mamy tam wschod­nią zru­sy­fi­ko­waną Ukra­inę i zachod­nią, czyli zie­mie daw­nej II RP, gdzie głos decy­du­jący dziś mają spad­ko­biercy wro­gów Pol­ski z OUN i UPA.

W cza­sie II wojny świa­to­wej kola­bo­ru­jący z hitle­row­cami nacjo­na­li­ści ukra­iń­scy dopu­ścili się strasz­li­wych zbrodni na lud­no­ści pol­skiej zamiesz­ku­ją­cej zie­mie wschod­nie RP. Te zbrod­nie nie zostały ni­gdy osą­dzone, a ich sprawcy żyją dziś w chwale bojow­ni­ków o nie­pod­le­głą Ukra­inę. Co wię­cej, w imię fał­szy­wie poj­mo­wa­nej przy­jaźni z Ukra­iń­cami te zbrod­nie są też prze­mil­czane przez wła­dze RP.

Mamy dyle­mat. Pro­za­chod­nia Ukra­ina to odgrze­wa­nie wro­gich Pol­sce „tra­dy­cji” ukra­iń­skiego nacjo­na­li­zmu. Nato­miast poli­tyczni prze­ciw­nicy spad­ko­bier­ców UPA cią­gną Ukra­inę do Rosji. Kogo mamy popie­rać na Ukra­inie i kogo tam wybrać? Czy na ten temat ktoś „trzy­ma­jący wła­dzę” w Pol­sce się zasta­na­wia?MINI­STER SIKOR­SKI W MOSKWIE

21 stycz­nia 2008

Mini­ster Sikor­ski w Moskwie

W rela­cjach pol­sko-rosyj­skich są widoczne zmiany na lep­sze. Mini­stro­wie spraw zagra­nicz­nych Pol­ski i Rosji wymie­niają uśmie­chy i uści­ski rąk. Mini­ster Ław­row oświad­czył, że Rosja nie zamie­rza niczego na Pol­sce wymu­szać w spra­wie ame­ry­kań­skiej tar­czy. Mini­ster Sikor­ski tak­tow­nie mil­czał na temat rury gazo­wej w Bał­tyku (jako mini­ster obrony w rzą­dzie PiS porów­ny­wał ją do paktu Rib­ben­trop–Moło­tow z 1939 roku) i zapew­nił, że Pol­ska będzie prag­ma­tyczna w kon­tak­tach z Rosją. Czyli idzie ku zgo­dzie. Tylko w pań­stwach bał­tyc­kich, na Ukra­inie i w Gru­zji zasta­na­wiają się, nie wie­dzieć czemu, jaki to będzie ten pol­ski prag­ma­tyzm.

Nie wiem dla­czego, ale jakoś tak przy­po­mnia­łem sobie o pak­cie o nie­agre­sji, jaki II RP zawarła daw­niej z sowiecką Rosją. Na początku lat trzy­dzie­stych Moskwa zanie­po­ko­jona zmia­nami poli­tycz­nymi w Niem­czech – hitle­rowcy byli coraz bli­żej wła­dzy – i zagro­żona przez Japo­nię na Dale­kim Wscho­dzie przy­jęła pol­ską ofertę znor­ma­li­zo­wa­nia bar­dzo dotąd złych sto­sun­ków z War­szawą. Po nego­cja­cjach trwa­ją­cych od listo­pada 1931 roku w lipcu 1932 roku strony pod­pi­sały w Moskwie wspo­mniany pakt o nie­agre­sji. Stwier­dzano w nim, że odtąd ewen­tu­alne spory będą roz­strzy­gane wyłącz­nie na dro­dze poko­jo­wej, a pod­stawą będzie trak­tat poko­jowy z 1921 roku usta­na­wia­jący „osta­tecz­nie” gra­nice mię­dzy obu pań­stwami oraz tak zwany pakt Brianda–Kel­loga zaka­zu­jący agre­sji.

Strony dekla­ro­wały, że nie będą wspie­rać agre­sji innego pań­stwa wymie­rzo­nej w drugą ze stron. Zapi­sano też, że dzia­ła­niami sprzecz­nymi z pak­tem: „będzie wszelki akt gwałtu naru­sza­jący całość i nie­ty­kal­ność tery­to­rium lub nie­pod­le­głość poli­tyczną dru­giej uma­wia­ją­cej się strony, nawet gdyby te dzia­ła­nia były doko­nane bez wypo­wie­dze­nia wojny i z unik­nię­ciem wszel­kich jej moż­li­wych prze­ja­wów”.

W maju 1934 roku Pol­ska i ZSRR posta­no­wiły prze­dłu­żyć obo­wią­zy­wa­nie paktu o nie­agre­sji do 31 grud­nia 1945 roku.

Rok póź­niej, w maju 1935 roku, zmarł mar­sza­łek Pił­sud­ski. W oka­zjo­nal­nym arty­kule zamiesz­czo­nym w „Izwie­stiach” pisano: „Naszą sprawą nad mogiłą czło­wieka, któ­rego jedyną namięt­no­ścią była myśl o nie­pod­le­gło­ści i wiel­ko­ści Pol­ski, tak jak On to rozu­miał – jest wycią­gnąć dłoń do narodu pol­skiego i powie­dzieć mu: „Nic nie grozi Pol­sce ze strony Związku Radziec­kiego”.

Mini­ster Ław­row zapew­nił mini­stra Sikor­skiego, że uło­że­nie rury na dnie Bał­tyku nie będzie miało żad­nego nega­tyw­nego skutku dla przy­szłych dostaw rosyj­skiego gazu do Pol­ski.NATO, UE I POL­SKA

19 lutego 2008

NATO, UE i Pol­ska

W dys­ku­sji po moim wezwa­niu do two­rze­nia siły mili­tar­nej poja­wiły się głosy, że zarówno Ame­ry­ka­nie, jak i Unia nie potrze­bują sil­nej woj­skowo Pol­ski, więc refor­mo­wa­nie sys­temu obron­nego RP i umac­nia­nie woj­ska są pozba­wione reali­zmu. Jeden z dys­ku­tan­tów napi­sał: „…two­rze­nie potęgi pol­sko-litew­skiej to inne czasy… Pol­ska ma skrę­po­wane ręce poprzez nad­rzęd­ność prawną UE i NATO. Tak naprawdę oni nie są zain­te­re­so­wani liczną i silną pol­ską armią. Oni potrze­bują mieć w pogo­to­wiu kilka tysięcy żoł­nie­rzy zawo­do­wych, by ich prze­rzu­cać na różne psu na budę tak zwane misje. Jeżeli UE trzyma nas nie tylko za gar­dło, ale i kie­szeń, a tak jest bez­spor­nie, to jak możemy mówić o sil­nej armii, porów­nu­jąc czasy, pod­kre­ślam, czasy wolne i tamtą sytu­ację do cza­sów teraź­niej­szych”.

Nie mogę się zgo­dzić z opi­niami, że Pol­ska jest ubez­wła­sno­wol­niona w UE i NATO. To jed­nak nie jest blok sowiecki, mimo wielu dener­wu­ją­cych obja­wów lewac­twa w Unii i braku zro­zu­mie­nia w USA dla potrzeb pol­skiej obron­no­ści. Ina­czej też widzę sens udziału Pol­ski w dzia­ła­niach zbroj­nych poza gra­ni­cami kraju, w tym na tere­nie Azji czy Afryki.

Zga­dza­jąc się, że dawna unia z Wiel­kim Księ­stwem Litew­skim to inne czasy, uwa­żam, że w każ­dym cza­sie Pol­ska może i powinna two­rzyć swoją silną pozy­cję. Dziś trzeba poszu­ki­wać spo­so­bów budo­wa­nia siły ina­czej niż to było w cza­sach Kazi­mie­rza Wiel­kiego. Jed­nak wtedy i teraz o to samo cho­dzi – o siłę pań­stwa pol­skiego.

Jak dowiódł prze­bieg II wojny świa­to­wej, Pol­ski nie stać na neu­tral­ność, bowiem jej poten­cjał nie był i na­dal nie jest na tyle wielki, aby spro­stać zagro­że­niom. Przed 1939 rokiem Pol­ska, znaj­du­jąc się mię­dzy Niem­cami Hitlera a Rosją Sta­lina, sta­rała się reali­zo­wać tak zwaną poli­tykę rów­no­wagi. Nie chciała opie­rać się na jed­nym z sąsia­dów w oba­wie, że wów­czas ścią­gnie na sie­bie ude­rze­nie dru­giego. Rząd w War­sza­wie odrzu­cił pro­po­zy­cję Hitlera wzię­cia udziału w agre­sji na ZSRR i nie godził się, aby Sowiety wsparły Pol­skę w razie kon­fliktu z Niem­cami. Pol­ska oba­wiała się, że w soju­szu z Hitle­rem straci swoje Zie­mie Zachod­nie i będzie sate­litą Nie­miec, a w soju­szu z Sowie­tami straci Kresy Wschod­nie i zosta­nie repu­bliką sowiecką. W efek­cie we wrze­śniu 1939 roku doświad­czyła napa­ści wojsk Hitlera i Sta­lina, któ­rzy poro­zu­mieli się w taj­nym pak­cie Rib­ben­trop–Moło­tow. Wtedy też soju­sze Pol­ski zawarte z Fran­cją i Anglią oka­zały się nie­sku­teczne. To nega­tywne doświad­cze­nie z wrze­śnia 1939 roku pogłę­biło jesz­cze zdra­dziec­kie zacho­wa­nie Anglii i USA w Tehe­ra­nie i Jał­cie, gdzie sojusz­nicy Pol­ski oddali ją pod pano­wa­nie Sowie­tów.

Dla­czego mimo to uwa­żam, że sojusz z Zacho­dem jest dla współ­cze­snej Pol­ski potrzebny? NATO oka­zało się spraw­nym i wia­ry­god­nym soju­szem w okre­sie zim­nej wojny. Jest więc czymś zde­cy­do­wa­nie sku­tecz­niej­szym niż nasze soju­sze z Anglią i Fran­cją w 1939 roku.

Jed­nak przy­szłość NATO i jego wia­ry­god­ność obronna sta­no­wią obec­nie przed­miot obaw. Wydaje się słuszne, że po roz­wią­za­niu Układu War­szaw­skiego NATO wyszło poza swoje gra­nice i pod­jęło się misji sta­bi­li­za­cyj­nych – zapo­bie­ga­ją­cych kon­flik­tom w świe­cie. To inna rola niż roz­jem­cza i poko­jowa sił ONZ. Pod­stawą są dzia­ła­nia zbrojne. Pro­ble­mem staje się, czy wszy­scy człon­ko­wie NATO tak samo postrze­gają misję NATO w świe­cie? I czy będą chcieli uczest­ni­czyć w tych ope­ra­cjach? Być może kry­te­rium prawdy dla soju­szu będzie Afga­ni­stan. Jeśli siłom NATO uda się opa­no­wać tam sytu­ację i powsta­nie sta­bilne pań­stwo afgań­skie, zdolne wła­snymi siłami zapew­nić wewnętrzny pokój, to NATO jako for­muła dzia­ła­nia się obroni. Jeśli nie, to sens ist­nie­nia NATO sta­nie pod zna­kiem zapy­ta­nia. Wów­czas także bez­pie­czeń­stwo Pol­ski może ulec zachwia­niu.

Rosyj­skie plany odbu­dowy impe­rium, czego obecna wła­dza w Moskwie spe­cjal­nie nie ukrywa, i wyraźne sym­pa­tie nie­miec­kie, jeśli idzie o współ­pracę z Rosja­nami, mogą znowu wepchnąć Pol­skę w trudne poło­że­nie. Stąd udział Pol­ski w dzia­ła­niach NATO, też poza Europą, ma zna­cze­nie. Także bli­ska współ­praca sojusz­ni­cza ze Sta­nami Zjed­no­czo­nymi, które chyba jako jedyne mocar­stwo zdają sobie sprawę, jakie pro­cesy poli­tyczne mogą zagro­zić obec­nemu w marę sta­bil­nemu porząd­kowi świa­to­wemu.

No i sprawa ewen­tu­al­nych „euro­pej­skich sił zbroj­nych”. To kwe­stia odno­sząca się do naszej kon­cep­cji poli­tyki woj­sko­wej w ukła­dach sojusz­ni­czych. Jak wspo­mnia­łem wyżej, przy­szłość NATO rysuje się nie­zbyt jasno. A sojusz pół­noc­no­atlan­tycki opiera się głów­nie na sile mili­tar­nej USA. Jeśli NATO ule­gnie fal­sy­fi­ka­cji jako sku­teczny sojusz i roz­pad­nie się, to Ame­ry­ka­nie wyco­fają się z Europy. W tej sytu­acji Unia Euro­pej­ska i euro­pej­skie siły zbrojne, z zacho­wa­niem suwe­ren­no­ści w dowo­dze­niu i dys­po­no­wa­niu woj­skiem (co udaje się w NATO), byłyby dla Pol­ski innym wspar­ciem bez­pie­czeń­stwa.

Można by zresztą już dziś, obok NATO, zacząć eta­pami budo­wać woj­skową współ­pracę w tej dzie­dzi­nie, na przy­kład z armiami państw bał­tyc­kich. Nic nie stoi na prze­szko­dzie, by stwo­rzyć wspólne regio­nalne dowódz­two i wspólny plan obrony regionu. Można razem ćwi­czyć woj­ska oraz kształ­cić ofi­ce­rów. Lot­nic­two pol­skie mogłoby na stałe objąć osłonę powietrzną regionu, nato­miast pol­ska mary­narka wojenna ochronę mor­ską. Kolej­nym eta­pem mogłoby być pój­ście dalej w kie­runku pół­noc­nym – Fin­lan­dia, Szwe­cja, Nor­we­gia lub połu­dnio­wym – Sło­wa­cja, Rumu­nia, Węgry. Może w obu jed­no­cze­śnie? Ważną kwe­stią staje się współ­praca woj­skowa z Ukra­iną i pro­ble­mem bar­dziej poli­tycz­nym niż woj­sko­wym jest Bia­ło­ruś.

Two­rząc wschod­nio­eu­ro­pej­ski seg­ment woj­skowy, można by prze­ćwi­czyć pewne roz­wią­za­nia i zapro­po­no­wać je dla całej UE. To mogłaby być taka pol­ska „spe­cja­li­za­cja” i wkład do obron­nej poli­tyki unij­nej. W każ­dym razie pol­ski resort obrony mógłby już dziś eta­pami budo­wać euro­pej­skie siły zbrojne w naszym regio­nie. Z tej pozy­cji mogli­by­śmy stać się ponadto part­ne­rem na przy­kład Fran­cji, Nie­miec i w kon­se­kwen­cji stwo­rzyć coś sen­sow­nego mili­tar­nie, co mia­łoby istotne zna­cze­nie dla bez­pie­czeń­stwa naro­do­wego Pol­ski i regionu.

Trak­tujmy nasze obecne poło­że­nie jako szansę bez­pie­czeń­stwa, a nie drogę ku kata­stro­fie.„DZIAŁO SZE­RE­MIE­TIEWA”

25 lutego 2008

„Działo Sze­re­mie­tiewa”

Dzien­nik „Rzecz­po­spo­lita” poin­for­mo­wał, że Woj­sko Pol­skie zamó­wiło 48 arma­to­hau­bic Krab. Wygląda więc, że Huta Sta­lowa Wola będzie miała co robić przez naj­bliż­sze lata. Powstaje jed­nak pyta­nie, skoro prze­targ na arma­to­hau­bice 155 mm zakoń­czył się w lipcu 1999 roku, a pro­to­typ działa prze­szedł pomyśl­nie próby w końcu listo­pada 2001 roku, to dla­czego dopiero teraz, po upły­wie sied­miu lat, do HSW tra­fia zamó­wie­nie?

Krab miał pecha, bowiem został ochrzczony mia­nem „działo Sze­re­mie­tiewa” z racji tego, że pod moim kie­row­nic­twem został prze­pro­wa­dzony prze­targ i byłem zwo­len­ni­kiem reali­za­cji pro­gramu wypo­sa­że­nia Woj­ska Pol­skiego w arty­le­rię samo­bieżną 155 mm. Kiedy poja­wiła się ta infor­ma­cja, że woj­sko wresz­cie zamó­wiło 48 Kra­bów, „Rzecz­po­spo­lita” napi­sała: „Samo­bieżna arma­to­hau­bica Krab, zwana lek­ce­wa­żąco armatą Sze­re­mie­tiewa i przez to wyklęta, trafi do armii” (26.09.2006). Gazeta „tak­tow­nie” nie wspo­mniała, że to dzięki niej do hau­bicy przy­lgnęła ta lek­ce­wa­żąca nazwa. To za sprawą tej gazety w lipcu 2001 roku można było prze­czy­tać, że mój współ­pra­cow­nik doma­gał się 100 tys. dola­rów łapówki od firmy połu­dnio­wo­afry­kań­skiej, ofe­renta arma­to­hau­bic. Nie było ważne, że ta firma nie brała udziału w tym aku­rat prze­targu na arma­to­hau­bicę i do dziś nie jest ważne, że sąd unie­win­nił pomó­wio­nego przez gazetę. „Rzecz­po­spo­lita” poda­wała nie­praw­dzi­wie: „Prze­targ na zakup hau­bicy dla pol­skich sił zbroj­nych był zasko­cze­niem dla pro­du­cen­tów. Przed czte­rema laty MON ogło­sił prze­targ, mimo że nie był on prze­wi­dziany we wcze­śniej­szych pla­nach inwe­sty­cyj­nych”. Publi­ko­wała też wypo­wie­dzi posłów kwe­stio­nu­ją­cych pro­gram moder­ni­za­cji arty­le­rii. Kropkę nad i posta­wił wpły­wowy tygo­dnik „Wprost”. Opi­sał Kraba jako przy­kład mar­no­tra­wie­nia pie­nię­dzy podat­ni­ków. Oczy­wi­ście mnie wska­zy­wano jako win­nego. Wysła­łem spro­sto­wa­nie. Wydru­ko­wano kilka pierw­szych zdań, tak aby teza o mar­no­traw­stwie, sfor­mu­ło­wana przez auto­rów „Wprost”, się obro­niła. Oto mój tekst:BAŁ­KAŃ­SKI KOCIOŁ CZY TYLKO KOCIO­ŁEK?

27 lutego 2008

Bał­kań­ski KOCIOŁ czy tylko kocio­łek?

Dzie­więć­dzie­siąt cztery lata temu było tak: Zabój­stwo austriac­kiego arcy­księ­cia Fran­ciszka Fer­dy­nanda w Sara­je­wie 28 czerwca 1914 roku przez Serba Gaw­riło Prin­cipa stało się pre­tek­stem dla Austro-Węgier do wypo­wie­dze­nia wojny Ser­bii. Wywo­łało to łań­cuch kolej­nych wyda­rzeń – mobi­li­za­cja oddzia­łów rosyj­skich w celu obrony i wspar­cia Ser­bii, następ­nie wypo­wie­dze­nie wojny Rosji przez Niemcy, Niem­com przez Wielką Bry­ta­nię i Fran­cję – które dopro­wa­dziły do wybu­chu I wojny świa­to­wej. Armia Ser­bii odno­siła wiele zna­czą­cych suk­ce­sów, ale została osta­tecz­nie roz­bita przez połą­czone woj­ska Nie­miec, Austro-Węgier i Buł­ga­rii. W I woj­nie świa­to­wej Ser­bia ponio­sła ogromne straty – zgi­nęło około 1,264 mln osób – 28 pro­cent ówcze­snej serb­skiej popu­la­cji, 58 pro­cent wszyst­kich zamiesz­ku­ją­cych ten kraj męż­czyzn.

Po upadku komu­ni­zmu na Bał­ka­nach Jugo­sła­wia roz­pa­dła się na liczne pań­stwa naro­dowe. Był to pro­ces bole­sny, toczyły się krwawe walki, inter­we­nio­wały siły NATO (bom­bar­do­wa­nia Ser­bii). W końcu wyda­wało się, że udało się wyga­sić kipiący bał­kań­ski kocioł. I oto Albań­czycy zamiesz­ku­jący serb­ską pro­win­cję Kosowo ogło­sili nie­pod­le­głość. Pod bał­kań­skim kotłem poja­wił się pło­mień.

Pol­ska, a przed nią kil­ka­na­ście innych państw, wśród nich USA, Niemcy, Fran­cja, uznała nie­pod­le­głe muzuł­mań­skie pań­stwo Kosowo. Rosja popiera chrze­ści­jań­skich Ser­bów w opo­zy­cji do tego, co robią USA, Niemcy i… Pol­ska?

Poja­wia się pyta­nie, czy pań­stwa uzna­jące Kosowo postę­pują słusz­nie i czy Pol­ska, jedno z nich, zacho­wuje się zgod­nie z naszym inte­re­sem naro­do­wym? Prof. Adam Rot­feld, były szef MSZ, dziś dora­dza­jący mini­strowi Sikor­skiemu, mówi w wywia­dzie, że w spra­wie Kosowa „jak się zacho­wamy, nie odgrywa aż tak istot­nej roli, by miało zna­czący wpływ na roz­wój wypad­ków w tam­tym regio­nie. Gdyby Pol­ska wstrzy­my­wała się z uzna­niem Kosowa, to myślę, że – poza nami – nikt w świe­cie by tego nie odno­to­wał”. Czyli nasze sta­no­wi­sko nie ma więk­szego zna­cze­nia. Czy uzna­li­by­śmy, tak jak Ame­ry­ka­nie czy Niemcy, lub nie uznali, jak na przy­kład Hisz­pa­nie, to jest, że tak powiemy z nie­miecka _gantze gall_. Wydaje się jed­nak, że pan pro­fe­sor raczy się mylić. Sam zresztą sobie zaprze­cza, bowiem w koń­co­wej czę­ści wywiadu powiada tak: „Wielu Pola­ków nie zdaje sobie sprawy, że elity serb­skie wobec naszego kraju mają nie­zwy­kle pozy­tywne nasta­wie­nie. Jeste­śmy dla nich repre­zen­tan­tem kraju sło­wiań­skiego, do któ­rego odczu­wają spon­ta­niczną sym­pa­tię, choćby dla­tego, że wielu czo­ło­wych inte­lek­tu­ali­stów serb­skich stu­dio­wało w naszym kraju. Gdy byłem sze­fem MSZ, poje­cha­łem do Ser­bii i Kosowa, by dać Ser­bom wyraźny sygnał, że Pol­ska trak­tuje ich jak peł­no­praw­nego part­nera. Wtedy odnio­słem wra­że­nie, że oni wycze­ki­wali takiej wizyty jak kania dżdżu”. Czyli sta­no­wi­sko Pol­ski nie jest obo­jętne cho­ciażby dla samych Ser­bów. Co jed­nak Pol­ska powinna była zro­bić?

Ogło­sze­nie nie­pod­le­gło­ści przez Kosowo nie­wąt­pli­wie może zaini­cjo­wać nowy poważny kon­flikt na Bał­ka­nach. To zaś ozna­cza koniecz­ność anga­żo­wa­nia się w jego uspo­ko­je­nie Unii Euro­pej­skiej, a być może także NATO. Pol­ska jest człon­kiem obu tych wspól­not. Powinna była więc, skoro inni tego nie dostrze­gli, zaini­cjo­wać pro­ces uzgod­nie­nia wspól­nego sta­no­wi­ska zarówno UE, jak i NATO w kwe­stii nie­pod­le­gło­ści Kosowa. Wypra­co­wa­nie takiego sta­no­wi­ska dałoby czas na usta­le­nie roz­wią­zań poko­jo­wych, potrzebny plan dzia­łań i nie wpy­cha­łoby Ser­bii w ręce Putina. W takiej sytu­acji wyjazd dele­ga­cji pol­skiego MSZ do Bel­gradu i pod­ję­cie z tej pozy­cji roz­mów z wła­dzami Ser­bii mogłoby być bar­dzo kon­struk­tywne. W obec­nej sytu­acji, gdy Pol­ska już uznała Kosowo, zda się to psu na budę.

Wydaje się, że pol­ski rząd, zamiast wyko­rzy­stać przy­ja­zne nasta­wie­nie Ser­bów do Pola­ków i uczest­ni­czyć w kon­struk­tyw­nym roz­wią­zy­wa­niu pro­blemu, swoją decy­zją w spra­wie Kosowa dorzu­cił jesz­cze jedną gałązkę do ognia pło­ną­cego już pod bał­kań­skim kocioł­kiem. A jeśli się mylę i to jest KOCIOŁ, a nie kocio­łek?

Czy teraz w odwe­cie za Ser­bię Rosja zerwie kon­trakt z Niem­cami na budowę rury gazo­wej w Bał­tyku, a Niemcy na złość Rosja­nom uznają nie­pod­le­głość muzuł­mań­skiej Cze­cze­nii?