-
W empik go
Struktura rewolucji relatywistycznej i kwantowej w fizyce - ebook
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Struktura rewolucji relatywistycznej i kwantowej w fizyce - ebook
Filozofowie nauki, epistemolodzy i kognitywiści znajdą w tej książce oryginalne w skali światowej wyjaśnienie, jak – wbrew temu, że nasze myślenie jest kształtowane przez przyswojone style myślowe – doszło do dwóch wielkich rewolucji w fizyce. Wyjaśnienie to zostało szczegółowo zilustrowane materiałem historycznym. Prowadzone rozważania będą zrozumiałe również dla tych, którzy nie posiadając odpowiedniego wykształcenia, nie będą rozumieli części przytoczonych w tekście równań matematycznych. Fizycy, czytając tę książkę, poznają ważną część historii własnej dyscypliny – i wielu z nich zdziwi się zapewne, jak niewiele o niej wiedzieli, a nawet jakim mitom na temat tej historii ulegali. Rewolucyjne zmiany stylów myślowych zdarzały się też w innych dziedzinach naszego życia. Czy następowały one w sposób podobny do tych, które doprowadziły do zastąpienia fizyki klasycznej fizyką kwantową i relatywistyczną, nie da się z góry rozstrzygnąć. Ale zawarte w tej książce rozważania mogą pobudzić innych do podjęcia badań nad intelektualnymi dziejami ludzkości.
Wojciech Sady ukończył w 1977 studia na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, doktorat i habilitację z filozofii – filozofii nauki uzyskał na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, w 2001 otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych. Opublikował m.in. książki Racjonalna rekonstrukcja odkryć naukowych (1990), Wittgenstein: życie i dzieło (1993), Spór o racjonalność naukową: od Poincarégo do Laudana (2000, wyd. 2 rozszerzone 2014), trzy tomy z serii Dzieje religii, filozofii i nauki (2010, 2013, 2014), a także napisaną wspólnie z Katarzyną Gurczyńską-Sady Wielcy filozofowie współczesności (2012). Jest autorem hasła „Ludwik Fleck” zamieszczonego w Stanford Encyclopedia of Philosophy. Przetłumaczył książki Bertranda Russella, George’a E. Moore’a, Ludwiga Wittgensteina, Michaela Dummetta i Jiddu Krishnamurtiego. Prowadzi witrynę internetową Dzieje religii, filozofii i nauki, sady.up.krakow.pl.
Spis treści
1. Rewolucje relatywistyczna i kwantowa w fizyce
2. Pierwsze reakcje filozofów nauki
3. Obraz rewolucji naukowych w podręcznikach i pracach popularnonaukowych
4. Kuhn o strukturze rewolucji naukowych
5. Zasadniczy błąd Kuhna
6. Lakatos o racjonalności rewolucji naukowych
7. Rzut oka na debaty po Kuhnie i Lakatosie
8. Moje inspiracje
Rozdział 1. Obraz świata mechaniki klasycznej
1.1. UWAGI WSTĘPNE: Wspólnoty naukowe
1.2. UWAGI WSTĘPNE: Wdrażanie w naukowe style myślowe
1.3. UWAGI WSTĘPNE: Fizyczne obrazy świata i związane z nimi programy badawcze
1.4. CENTRALNE PYTANIE TEJ KSIĄŻKI
1.5. Obraz świata mechaniki klasycznej
1.6. Siły działające na odległość a siły działające przez kontakt
1.7. Prawa Coulomba dla sił między ładunkami elektrycznymi i biegunami magnesów
1.8. KOMENTARZ: O logice odkrywania
Rozdział 2. Mechaniczna falowa teoria światła i jej nierozwiązywalne (?)
problemy
2.1. Pierwsze – mechaniczne – teorie światła
2.2. M-falowa teoria światła
2.3. „Anomalie” i „hipotezy ad hoc”
2.4. Daremne próby przeprowadzenia experimentum crucis między
hipotezami ad hoc
2.5. Patowa sytuacja po dwóch eksperymentach Michelsona i Morleya
2.6. KOMENTARZ: O rzekomych anomaliach i o tym, że bywają one
bezpłodne
Rozdział 3. Narodziny elektrodynamiki Maxwella i elektromagnetycznej
teorii światła
3.1. Odkrycie magnetycznych własności prądów
3.2. KOMENTARZ: O wpływie poglądów nienaukowych na rozwój nauki
3.3. Narodziny elektrodynamiki
3.4. Odkrycie indukcji elektromagnetycznej
3.5. Inne odkrycia w dziedzinie elektryczności i magnetyzmu
3.6. KOMENTARZ: Odkrycia „przegapione”
3.7. Siły elektryczne według Webera
3.8. Faraday o naturze linii sił
3.9. Zasada zachowania energii a zarzuty Maxwella wobec teorii Webera
3.10. KOMENTARZ: O dowolności wyboru programu badawczego
3.11. Maxwell o ruchu nieważkiej i nieściśliwej cieczy w ośrodku
stawiającym opór
3.12. Oddziaływania elektromagnetyczne wyrażone matematycznie
w języku pól
3.13. KOMENTARZ: Matematyka kontra wyobraźnia
3.14. Maxwella model wirów molekularnych a siły magnetyczne
3.15. Warstwy elektrycznych cząstek między wirami a indukowanie prądów
3.16. KOMENTARZ: Matematyka kontra wyobraźnia raz jeszcze
3.17. Model sprężystych wirów molekularnych a prąd przesunięcia
3.18. KOMENTARZ: Co nie może zdarzyć się w umyśle jednostki, może
zdarzyć się na papierze
3.19. Układ równań Maxwella i elektromagnetyczna falowa teoria światła
3.20. KOMENTARZ: Narodziny nowego programu badawczego
3.21. Końcowe stanowisko Maxwella
Rozdział 4. Ku elektrodynamice ciał w ruchu
4.1. Pierwsze reakcje na teorię Maxwella
4.2. Hertz odkrywa fale radiowe
4.3. KOMENTARZ: O mechanizmie akceptacji nowego programu
badawczego
4.4. Klasyczne transformacje czasowe i przestrzenne a transformacje Voigta
4.5. FitzGerald o kontrakcji
4.6. Czy eter porusza się wraz z ciałami?
4.7. Droga Lorentza do elektrodynamiki ciał w ruchu
4.8. Lorentz o kontrakcji
4.9. Czas lokalny a czas uniwersalny
4.10. Larmor o eterze i materii
4.11. Kolejne kroki Lorentza
4.12. KOMENTARZ: Kolejne starcie matematyki z wyobraźnią
4.13. Badania nad wzrostem masy elektronów w ruchu
4.14. Czy wszystko jest zbudowane z eteru?
4.15. Poincaré o teorii Lorentza i czasie lokalnym
4.16. Skrajny empiryzm a fizyka bez eteru
4.17. Nowe badania eksperymentalne nad wpływem ruchu Ziemi na przebieg zjawisk elektromagnetycznych
4.18. Lorentz o zjawiskach elektromagnetycznych w układzie poruszającym się z dowolną prędkością mniejszą niż prędkość światła
4.19. Poincaré o dynamice elektronu
4.20. Einstein o elektrodynamice ciał w ruchu
4.21. Einstein o związku bezwładności ciała i zawartej w nim energii
4.22. KOMENTARZ: Co przywiodło Einsteina do sformułowania szczególnej teorii względności?
4.23. Reakcja Lorentza, Poincarégo i innych na pracę Einsteina
4.24. KOMENTARZ: A co, gdyby Einsteina nie było?
Rozdział 5. Od zasad termodynamiki do pierwszych wzorów kwantowych
5.1. Badania nad ciepłem do połowy XIX w.
5.2. Pierwsza zasada termodynamiki
5.3. Widma gazów i funkcja Kirchhoffa
5.4. Druga zasada termodynamiki
5.5. Kinetyczna teoria gazów
5.6. KOMENTARZ: O niejasnych związkach między termodynamiką
a mechaniką
5.7. Początki fizyki statystycznej
5.8. Boltzmanna statystyczna interpretacja drugiego prawa termodynamiki
5.9. Planck przeciw fizyce statystycznej i atomizmowi
5.10. Pierwsze badania nad promieniowaniem ciał czarnych i pierwsze spekulacje teoretyczne
5.11. Dalsze badania eksperymentalne nad promieniowaniem ciał czarnych i towarzyszące im dociekania teoretyczne
5.12. Zasada chaosu molekularnego
5.13. Planck o procesach nieodwracalnych
5.14. Pomiary widma ciał czarnych dla dużych λT
5.15. Planck modyfikuje prawo Wiena
5.16. Kwanty energii i kwantowy wzór na jej rozkład w widmie ciała czarnego
5.17. KOMENTARZ: Co nie może zdarzyć się w umyśle jednostki, może zdarzyć się na papierze – raz jeszcze
Rozdział 6. Odkrywanie elektronu i innych składników mikroświata
6.1. Pierwsze badania nad promieniami katodowymi
6.2. Ku korpuskularnej teorii promieni katodowych
6.3. Ku falowej teorii promieni katodowych
6.4. Spory o naturę promieni katodowych
6.5. Pierwsze prace J.J. Thomsona
6.6. Wzór Balmera dla widma wodoru
6.7. Efekt fotoelektryczny
6.8. Dalsze badania nad promieniami katodowymi
6.9. Röntgen zauważa to, co inni „widzieli, a nie zobaczyli”
6.10. Badania Röntgena nad promieniami X
6.11. KOMENTARZ: Czy Röntgen dokonał rewolucji naukowej?
6.12. Dalsze systematyczne badania eksperymentalne nad promieniami X i towarzyszące im dociekania teoretyczne
6.13. Odkrycie helu
Spis treści
6.14. Promieniotwórczość uranu
6.15. Odkrywanie elektronu
6.16. Badania J.J. Thomsona nad promieniami katodowymi w pierwszych miesiącach 1897
6.17. J.J. Thomson, lato 1897
6.18. Dalsze systematyczne badania nad promieniami X, α, β i γ
6.19. Odkrycie polonu i radu
6.20. Dalsze badania nad promieniami X, α, β i γ
6.21. Atomy, elektrony, promieniotwórczość itd. 1902–1905
6.22. KOMENTARZ: Klasyczne odkrywanie nieklasycznych składników mikroświata
Rozdział 7. Ku kwantowym modelom atomów
7.1. Pierwsze spekulacje na temat budowy atomów
7.2. Kwanty światła
7.3. Atomy, elektrony i promieniotwórczość 1905–1907
7.4. Kwantowa teoria ciepła właściwego
7.5. Atomy, elektrony, promieniowanie 1908–1910
7.6. Odkrycie jądra atomowego
7.7. Reakcje na kwantową teorię światła
7.8. Kwantowe i niekwantowe modele atomów
7.9. KOMENTARZ: O walce logiki z wyobraźnią
7.10. Pierwszy kongres o promieniowaniu i kwantach
7.11. P ostępy badań nad mikroświatem
7.12. Pierwsze dociekania Bohra
7.13. Bohr o budowie atomu wodoru
7.14. Bohr o budowie atomów i cząsteczek
7.15. KOMENTARZ: Sytuacja odkryciogenna
7.16. UZUPEŁNIENIE: Dalsza droga do mechaniki kwantowej
Rozdział 8. O mechanizmie relatywistycznej i kwantowej rewolucji w fizyce
8.1. Pierwsze refleksje
8.2. Badania normalne
8.3. Czy rozwój nauki jest zdeterminowany?
8.4. Rola wymiany pokoleń w procesie narodzin nowego programu badań
8.5. Niespójność systemu jako zarzewie rewolucji naukowej
8.6. Okres przejściowy, eklektyczny
8.7. Nowy obraz świata i nowy program badań
8.8. Mit geniuszu
8.9. Uwagi na zakończenie
Bibliografia
Indeks nazwisk
| Kategoria: | Fizyka |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-242-6497-1 |
| Rozmiar pliku: | 22 MB |
