MENU
Nasze ceny
Przeczytaj fragment on-line
-
promocja
Superstymulowani - ebook
Superstymulowani - ebook
Dlaczego po obfitym obiedzie sięgamy jeszcze po deser? Jak to się stało, że meksykańskie kartele zainteresowały się środkiem do znieczulania słoni? Dlaczego rozwiązywanie równań matematycznych męczy bardziej niż granie w gry komputerowe?
Odpowiedź na te pytania jest jedna: nadbodźce. Firma produkująca chipsy czy cukierki, którym tak trudno się oprzeć, ma jeden cel: zmusić Cię do jedzenia. Na przeszkodzie stoi Twój rozsądek, siła woli i uczucie sytości. Producenci muszą więc przełamać Twoją samokontrolę. Zatrudniają w tym celu cały sztab inżynierów i naukowców, których jedynym zadaniem jest zaprojektowanie żywności tak, by naciskać właściwe guziki w Twoim układzie nagrody – części mózgu, która wzmacnia określone zachowania, w wyniku czego, kiedy je powtarzamy, czujemy się wspaniale.
Ten sam mechanizm wykorzystują twórcy mediów społecznościowych (nagrodą jest uznanie społeczne) oraz pornografii (zaspokojenie pożądania seksualnego). Z czasem zmniejsza się wrażliwość i potrzebne są jeszcze silniejsze bodźce, żeby czuć się równie dobrze.
Czy zatem jesteś w pułapce bez wyjścia? Nie do końca. O tym, czy nadbodźce są dobre, czy złe, decyduje to, do jakich działań Cię skłaniają. Jeśli prowadzą na manowce, należy z nimi walczyć. Jeśli jednak wykażesz się sprytem, nauczysz się wykorzystywać je dla własnego dobra. Zacznij od przeczytania tej książki.
Ta publikacja spełnia wymagania dostępności zgodnie z dyrektywą EAA.
| Kategoria: | Media i dziennikarstwo |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-7886-856-9 |
| Rozmiar pliku: | 1,8 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
JAK ZROBIĆ PTAKA W JAJO
W klatce siedzi mały ptak i gapi się na duże jajo. Przekrzywia główkę, zastanawiając się, co zrobić. W końcu wskakuje na jajo i próbuje się na nim utrzymać. Wygląda to dość karkołomnie. Jajo jest niemal tak duże jak on, więc za każdym razem, gdy próbuje się na nim usadowić, natychmiast się ześlizguje, po czym od razu podejmuje kolejną próbę.
Z odległości kilku metrów scenę obserwuje para niderlandzkich naukowców, zerkając na siebie porozumiewawczo z tłumionym rozbawieniem: „Ten też dał się nabrać”.
Jednym z badaczy jest Nikolaas Tinbergen, który za ten i podobne eksperymenty zostanie odznaczony Nagrodą Nobla. Badany ptak to natomiast ostrygojad. Być może zdarzyło ci się spotkać go kiedyś na plaży. Ma czarne grzbiet i głowę, biały brzuch oraz charakterystyczne czerwone nogi i dziób. Ostrygojady znoszą małe brązowe jaja o wadze nieprzekraczającej 50 gramów. Niderlandzcy badacze odkryli jednak, że bardziej podobają im się znacznie większe. Te biedne ptaki dają się omamić dużymi jajami ulepionymi przez naukowców z gipsu i zamiast własnych, naturalnych, zawsze wybierają wyolbrzymione zamienniki.
Robią tak, ponieważ instynktownie skupiają uwagę na największych ze swoich jaj. W naturze wielkość jaja jest dobrym prognostykiem ogólnej zdrowotności pisklęcia. Na jej podstawie można oszacować prawdopodobieństwo wyklucia się zdrowego i silnego potomka, mającego spore szanse na przeżycie i przedłużenie gatunku. Okej, ale istnieją przecież fizyczne granice tego, jak duże jajo potrafi znieść ptaszek taki jak ostrygojad, prawda? Owszem, ale z obserwacji wynika, że w toku ewolucji górny limit jego zmysłu oceny nigdy się nie rozwinął. Mózg ostrygojada trzyma się prostej zasady: „Im większe, tym lepsze”.
Duże gipsowe jaja stanowią przykład czegoś, co Tinbergen określił później jako BODŹCE NADNATURALNE2* czy też krócej: NADBODŹCE. To wyolbrzymienia tego, do czego zwierzę jest przyciągane instynktownie – bodźce będące większymi, jaskrawszymi lub silniejszymi wersjami wabików występujących w naturze¹.
Nadbodźce wykorzystywano nie tylko do zmylania ostrygojadów, ale także wielu innych ptaków. Weźmy na przykład drobnego ptaka śpiewającego zwanego muchołówką żałobną. Przedstawiciele tego gatunku mierzą około 10 centymetrów wysokości i składają małe jasnoturkusowe jaja. W ich przypadku wskaźnikiem zdrowotności jaj jest intensywność wybarwienia, zatem muchołówki na ogół preferują te najjaskrawsze.
Naukowcy przeprowadzili badanie, w którym z gipsu i odrobiny niebieskiej farby stworzyli podróbki wybarwione intensywniej niż jakiekolwiek jajo zniesione przez muchołówkę w naturze. Okazało się, że podobnie jak ostrygojady, muchołówki wolą sztuczne nadbodźce od własnych jaj² ³.
Z dalszych obserwacji wynikło zresztą, że do oszukania niektórych ptaków wcale nie trzeba jakiejś wielkiej kreatywności. W jednym z eksperymentów naukowcy umieścili pośród stada gęsi zwykłe piłki do siatkówki. Ptaki bez skrupułów porzucały własne jaja, by usiąść na większych i jaskrawszych obiektach... z których raczej nic się nie miało szansy się wykluć.
Łatwo zrobić ptaka w jajo, co nie?
------------------------------------------------------------------------
ZAPRASZAMY DO ZAKUPU PEŁNEJ WERSJI KSIĄŻKI
------------------------------------------------------------------------PRZYPISY
Prolog: Jak zrobić ptaka w jajo
1 Tinbergen N. _The Study of Instinct_, Clarendon Press, 1951, 1989. ↩
2 Moreno J., Morales J., Lobato E., Merino S., Tomás G., Martínez-de la Puente J. _More colourful eggs induce a higher relative paternal investment in the pied flycatcher Ficedula hypoleuca: a cross-fostering experiment_, Journal of Avian Biology, 2006, 37(6):555–60. ↩
3 Moreno J., Lobato E., Merino S., Martínez-de la Puente J. _Blue–Green Eggs in Pied Flycatchers: An Experimental Demonstration that a Supernormal Stimulus Elicits Improved Nestling Condition_, Ethology, 2008, 114(11):1078–83. ↩
Część 1: Nadbodźce spożywcze
1. Ciężar nowoczesności
2. Przejęcie kontroli nad głodem
3. Białe złoto
4. Ostrzeżenie przed głupią śmiercią
5. Co łączy skoki ze spadochronem z solą
6. Porady zdrowotne z Amazonii
7. Dieta kartoflana
8. Od dynamitu do tabletek na odchudzanie
Część 2: Nadbodźce seksualne i narkotyki
9. Seks i nieodparty urok butelki
10. Do euforii na skróty
11. Roślina radości
12. Sekrety dopaminy
Część 3: Nadbodźce z ekranów
13. Matrix, tylko naprawdę
14. Scrollowanie w nieskończoność
15. Mała ryba w dużym stawie
16. Od kosmetyków do broni jądrowej
17. Idealne ciało na sterydach
Epilog: Mały człowiek w dużym świecie
.
1* Brendborg, Nicklas. _Klucz do nieśmiertelności_. Z duńskiego na angielski przełożyli dr Elizabeth Denoma i Nicklas Brendborg. Z angielskiego na polski przełożyła Alicja Głuszak. Wydanie I, Kraków, Copernicus Center Press, 2024 (przyp. tłumaczki). ↩
2* Ang. _supernormal stimuli_. W tekstach spotykane są także inne tłumaczenia: bodźce/stymulanty/stymulacje ponadnaturalne, ponadnormalne, nierealistyczne, superbodźce itp. (przyp. tłumaczki). ↩
