Sycylia light: przewodnik - ebook

Siciliano vero

Sycylia jest miejscem, gdzie spotykają się krańcowe przeciwieństwa. Jej mieszkańcy są postrzegani zarówno jako ludzie pogodni i otwarci, jak i ponurzy i podejrzani.

Przywykli do nieludzkich upałów, żyją w zwolnionym tempie, w leniwym letargu. Uwarunkowanymi historycznie cechami charakteru Sycylijczyków są niewiara w możliwość zmiany, pasywność i pogodzenie z losem. Przyjęli oni obce, różnorodne wpływy, z których ukształtowali własną, oryginalną osobowość. Jaki jest więc Siciliano vero – prawdziwy Sycylijczyk? Najwyższymi wartościami są dla niego honor i rodzina, przywiązanie do ziemi, gościnność, ale i nieufność, teatralność gestów i czynów. Na sicilianità, czyli „sycylijskość”, składa się także indywidualny sposób ekspresji emocji, uczuć i myśli.

O odrębności kulturowej wyspy świadczy to, że większość Sycylijczyków (ok. 4,8 mln) na co dzień posługuje się dialektem sycylijskim (lu sicilianu), który jest mieszanką łaciny, greki, arabskiego, hiszpańskiego, katalońskiego i włoskiego. Znacznie różni się on od oficjalnego języka. Posiada też wiele odmian, zdarza się, że nawet mieszkańcy sąsiednich miasteczek nie są w stanie się porozumieć. Także gesty, postawa, sposób patrzenia, mowa ciała Sycylijczyków znaczą wiele i mają bardzo bogatą symbolikę. Prawdopodobnie początki sycylijskiego języka gestów sięgają czasu najazdów na wyspę i próby porozumienia się mieszkańców z obcymi przybyszami przy użyciu rąk. Stosowany był także przez młode kobiety i mężczyzn, kiedy nakładano na nich ograniczenia moralne i zmuszano do zachowania odpowiedniego dystansu. Gestami mogło się także porozumiewać pospólstwo, używające wyłącznie dialektu sycylijskiego, z klasą mieszczańską, posługującą się językiem włoskim. Język gestów jest używany najczęściej w komunikacji między mężczyznami, a jego symbolika dotyczy głównie sfery seksualności, religii, losu (szczęścia i pecha) oraz porachunków mafijnych. Szerokie gesty południowców kojarzą się zwykle z ich krzykliwością, spontanicznością, ale często mają służyć nakłonieniu rozmówcy do zamilknięcia. Ma to związek z mafijną omertą, czyli zmową milczenia.Wyspa spod znaku triskelionu

Położeniem geograficznym największej wyspy Morza Śródziemnego rządzi liczba trzy. Swój wyraz znajduje to w triskelionie – antycznym symbolu Sycylii, który można spotkać tu na każdym kroku.

Magię liczby trzy zauważyli już starożytni Grecy i Rzymianie, którzy ze względu na trzy przylądki (Capo Passero, Capo Peloro i Capo Lilibeo), trzy oblewające ją morza (Tyrreńskie, Jońskie i Śródziemne) i jej trójkątny kształt nazywali ją Trinacria lub Trinqueta. To właśnie na Trinacrię miał przybyć podczas swojej tułaczki Odyseusz.

Symbolem wyspy od czasów antycznych jest triskelion (z gr. „trójnożny”). Składa się on z głowy otoczonej trzema ludzkimi nogami zgiętymi w kolanach, które wydają się biec – tworzą geometryczny wzór przypominający spiralę. Przypisuje mu się symbolikę słoneczną. Godło wyspy ma różne warianty: czasami z obu stron głowy wyrastają skrzydła lub trzy kłosy (oznaczające płodność), a głowa przybiera formę twarzy mitologicznej Meduzy o wężowych włosach. W 2000 r. Parlament Sycylii ustanowił triskelion stałym elementem flagi sycylijskiej, umieszczonym na żółto-czerwonym tle. Jest to motyw pojawiający się bardzo często na wyrobach z lokalnej ceramiki, które mogą być oryginalną pamiątką z wakacji. Sama nazwa Sycylia (Sicilia) wywodzi się prawdopodobnie z indoeuropejskiego rdzenia wyrazu sik, który oznacza „rosnąć szybko”, odnosi się do idei żyzności, urodzajności, płodności sycylijskiej ziemi. Z tego samego rdzenia pochodziły też nazwy pierwotnych plemion zamieszkujących wyspę przed kolonizacją grecką (ok. 1000 lat p.n.e.) – Sykanów i Sykulów.Smaki Sycylii

Sycylijska kuchnia jest synonimem dobrego jedzenia, bazującego na darach urodzajnej ziemi i obfitości morza: rybach i frutti di mare.

Sycylijskim fenomenem jest stosunkowo tanie i dostępne o każdej porze dnia i nocy uliczne jedzenie. W Palermo roi się od sprzedawców polipari, czyli gotowanych ośmiornic, czy cazzilli – krokietów ziemniaczanych, a w Katanii handlarzy plackami z serem, sardelami, cebulą i pomidorami. Druga strona sycylijskiej gastronomii to kuchnia arystokratycznych rodzin, zakonników i sióstr. Na Sycylii obowiązywało prawo majoratu, zgodnie z którym młodsze potomstwo nie mogło dziedziczyć majątku. Składano więc śluby zakonne, bynajmniej nie wyrzekając się doczesnych przyjemności. Tak powstała tradycja niezwykle wystawnej kuchni opactw i klasztorów, które były tu najbogatsze na świecie. To w klasztorach powstały pierwsze pomarańczki z ryżu (arancini di riso), oliwki nadziewane mięsem, cannelloni faszerowane mięsem oraz wyśmienite słodycze na bazie świeżego serka ricotta: cassata siciliana (serowo-biszkoptowy przekładaniec), cannoli siciliani (rurki z kremem) czy owoce z marcepanu frutti di Martorana. Marcepanowe smakołyki przybierają też inne kształty, takie jak owoce morza, warzywa, pieczone kurczaki, hamburgery czy figurki. Hitem są katańskie marcepany w kształcie kobiecych piersi, ozdobione kandyzowaną wisienką – minne di Sant’Agata, czyli „cycuszki św. Agaty”. Nazwą i wyglądem nawiązują do męczeńskiej śmierci patronki miasta, którą pozbawiono piersi.

Wykwintnym, acz prostym daniom obowiązkowo musi towarzyszyć kieliszek wina: Zibibbo, Sirah, Nero d’Avola czy deserowych Marsala, Moscato di Pantelleria, Malvasia delle Lipari. Na ochłodę idealne będą granity, czyli zimne desery. To półpłynne lody produkowane z wody, cukru i soku owocowego lub innych dodatków: pistacji, migdałów, kawy, czekolady. Pierwsze były przygotowywane prawdopodobnie ze śniegu z Etny. Warto spróbować również likieru Amaro Averna – pije się go samego lub z lodem, po posiłku, na dobre trawienie, z dużą ilością lodu lub w proporcjach 1/3 Amaro i 2/3 soku z czerwonych pomarańczy sycylijskich.Sycylijski teatr marionetek

Pupi dosłownie znaczy maleństwo, dzieciątko. Tworzone w Palermo marionetki wcale jednak nie należą do najmniejszych. Mierzą ok. 80 cm i ważą 13 kg, a te z Katanii osiągają nawet 1,3 m wysokości i ciężar 30 kg!

Do połowy XX w., kiedy to pojawiła się silna konkurencja w postaci telewizji, spektakle marionetek były bardzo ważnym elementem życia codziennego Sycylijczyków, popularną, uliczną rozrywką, przeznaczoną zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Sycylijski teatr marionetek jest zakorzeniony w historii i legendach średniowiecznych. Fabuła przedstawień opiera się zwykle na walce chrześcijańskich rycerzy króla Karola Wielkiego (z których najpopularniejszy jest Orlando) z Arabami. Marionetki są tak skonstruowane, by odgrywane przez nie sceny bitew robiły na widzach jak największe wrażenie: krwawią po zranieniu, tracą obcięte głowy lub nogi. W przedstawieniach nazywanych Opera dei Pupi Siciliana pojawiają się też piękne księżniczki, magowie, olbrzymy i smoki, które zieją prawdziwym ogniem. Wykorzystywane są też inne efekty pirotechniczne, aby na przykład ukazać płonące miasta czy zamki.

Marionetki są konstruowane z dużą dbałością o szczegóły i realizm. Wykonuje się je z drewna i metalu. Rycerze są zawsze przedstawieni w bogato zdobionym, kompletnym uzbrojeniu, stroje królów, dam dworu i paladynów są zdobione misternymi haftami i malunkami.

Po tym jak w 2001 r. sycylijski teatr marionetek został uznany przez UNESCO za dziedzictwo kulturalne ludzkości, powrócił na wyspie do łask jako wart kontynuacji oryginalny przejaw kultury ludowej i atrakcja turystyczna. Teatry marionetek działają m.in. w Palermo, Cefalù, Syrakuzach i Acireale.Wielokulturowe dziedzictwo

XIX-wieczny pisarz francuski Guy de Maupassant określił Sycylię jako „prawdziwie boskie muzeum architektury”, które powinien poznać każdy wykształcony człowiek.

Panowanie m.in. Fenicjan, Greków, Rzymian, Bizantyjczyków, Arabów oraz Normanów zaowocowało na Sycylii oryginalną i zróżnicowaną architekturą.

Południowo-wschodnia część wyspy jest nazywana grecką Sycylią. Prym wiodą tu Syrakuzy, w których znajdują się m.in. teatr grecki i świątynia Apollina (obie z VI w. p.n.e.) oraz amfiteatr rzymski (III w. p.n.e.). Opinią miasta świątyń cieszy się położone na południowym wybrzeżu Sycylii Agrigento – w tutejszej Dolinie Świątyń można podziwiać kompleks dobrze zachowanych doryckich budowli sakralnych (V w. p.n.e.). Warto wspomnieć, że Grecy na Sycylii wznosili świątynie z większym rozmachem niż w samej Grecji. Jedną z najlepiej zachowanych budowli greckich na świecie jest również majestatyczna świątynia z V w. p.n.e. w Segeście. Jej dorycka rówieśniczka z Selinuntu znajduje się na terenie najrozleglejszego kompleksu starożytnych ruin greckich w Europie. Podziw dla kunsztu antycznych artystów budzą także mozaiki podłogowe z rzymskiej willi Casale (III/IV w.), uznane za jeden z najważniejszych rzymskich zabytków na świecie.

Ważnym dla Sycylii okresem były rządy Normanów (XI i XII w.) – świetnych budowniczych, a zarazem mecenasów sztuki i nauki. Podtrzymali oni dorobek Arabów, z rąk których odbili wyspę, i umiejętnie połączyli elementy sztuki rzymskiej, bizantyjskiej i muzułmańskiej. Eklektyczny styl arabsko-normański można poznać m.in. po półkolistych kopułach, ostrołukowych oknach i bogatej dekoracji: inkrustacjach, marmurach, mozaikach. Wybitnymi przykładami tego stylu są Pałac Normański w Palermo i katedra w Monreale, zdobione pozłacanymi bizantyjskimi mozaikami, a także imponująca katedra w Cefalù.

Miasta regionu Val di Noto, m.in. Noto, Ragusę, Modicę i Caltagirone, wyróżnia natomiast architektura w oryginalnym stylu baroku sycylijskiego. Wykształcił się w XVIII w., po trzęsieniu ziemi, które nawiedziło wschodnią Sycylię i po którym trzeba było odbudować wiele obiektów. Charakterystycznymi cechami tego stylu są przepych i bogactwo ornamentów, a także groteskowe rzeźby, zwykle maszkarony i aniołki (putta), które podtrzymują balkony. Do budowy chętnie też wykorzystywano lokalny tuf wulkaniczny o ciepłej, miodowej barwie.Nie przegap!

Pamiątkowa fotografia na tle starożytnej świątyni, spacer uroczymi zaułkami miast, wyprawa na dymiącą Etnę albo wypoczynek na rajskiej plaży lub zacisznej wysepce? Co powinno znaleźć się w planie wycieczki na Sycylię?

Piazza del Duomo, Katania patrz tutaj

„Miasto z lawy” to centrum rozrywki. Jego serce bije na Piazza del Duomo i deptaku pełnym sklepów – Via Etnea.

Etna patrz tutaj

Potęgę dymiącego wulkanu można podziwiać m.in. ze szczytu jednego z kraterów lub z okien gondoli.

Taormina patrz tutaj

Urokliwy kurort oferuje luksus, ale i zabytki: antyczny teatr i wytworne pałace. Na pamiątkowej fotografii warto ująć pobliską Piękną Wyspę.

Wyspy Liparyjskie patrz tutaj

Kuszą turystów dziewiczą przyrodą, lazurowym morzem i efektownymi erupcjami wulkanu Stromboli.

Syrakuzy patrz tutaj

Wyspa Ortygia skupia największe zabytki Syrakuz. Z kolei Obszar Archeologiczny Neapolis na stałym lądzie udowadnia, dlaczego południową część wyspy określa się grecką Sycylią.

Noto patrz tutaj

Wraz z Ragusą i Modicą reprezentuje wyrafinowany, wyjątkowo zdobny barok sycylijski.

Enna patrz tutaj

Średniowieczne miasto na wzgórzu, pełne wybrukowanych uliczek wijących się między kamiennymi budowlami, jest dziełem sztuki samo w sobie.

Caltanissetta patrz tutaj

Dawne centrum wydobycia siarki na Sycylii dziś kusi smakołykiem – cannolo siciliano, czyli rurką z kremem.

Caltagirone patrz tutaj

Ukoronowaniem wizyty w stolicy ceramiki jest wejście po schodach Matki Boskiej Górskiej, ozdobionych barwnymi ceramicznymi płytkami.

Agrigento patrz tutaj

Tutejsza Dolina Świątyń imponuje rozmachem i stanem zachowania budowli. Starożytność jest tu na wyciągnięcie ręki.

Pałac Normański, Palermo patrz tutaj

Skrzące się złotem bizantyjskie mozaiki w Pałacu Normańskim są jego ozdobą od XII w. Po zwiedzaniu warto wyskoczyć na jeden z palermskich targów.

Monreale patrz tutaj

Bizantyjskie mozaiki katedry robią równie wielkie wrażenie co finezyjnie zdobiony świątynny krużganek.

Cefalù patrz tutaj

Spokoju urokliwego miasta z piękną plażą, lazurowym morzem i normańską katedrą strzeże górująca nad nim majestatyczna skała-forteca.

San Vito lo Capo patrz tutaj

Trzykilometrowa piaszczysta plaża to w opinii wielu najpiękniejsza plaża Sycylii – najlepiej przekonać się o tym samemu.Prowincja Mesyny i Wyspy Liparyjskie

Wspinaczka wśród oparów siarki, kąpiel błotna, a może spływ w wąwozie? W prowincji Mesyny na turystów czekają liczne atrakcje.

Prowincja Mesyny i Wyspy Liparyjskie

1 Mesyna patrz tutaj

2 Taormina patrz tutaj

3 Naxos patrz tutaj

4 Wąwóz Alcantara patrz tutaj

5 Wyspy Liparyjskie patrz tutaj

1 Mesyna

Położona nad Cieśniną Mesyńską jest nazywana wrotami Sycylii. Dotknął ją jeden z najcięższych kataklizmów XX w.

Lokalizacja Mesyny (Messina), korzystna ze względów militarnych i handlowych, z innych powodów okazała się fatalna. Jest to bowiem obszar bardzo aktywny sejsmicznie. Największy kataklizm dotknął miasto w 1908 r. Wstrząs, o sile 7,5 stopnia w skali Richtera, trwał 37 sekund. Aż 95% budynków legło w gruzach. Podczas odbudowy miasta stosowano się do zarządzenia, że wysokość budynków nie może mieć więcej niż dwa piętra, a ulice muszą być szerokie na co najmniej 12 m. Miało to złagodzić w przyszłości skutki kolejnych trzęsień ziemi.

1a Dzwonnica katedralna

Obecna 60-metrowa kampanila powstała w 1908 r. według planów dzwonnicy z epoki normańskiej. Od 1933 r. w budowli mieści się największy i najbardziej kompleksowy zegar mechaniczny na świecie. Codziennie o 12.00, przy dźwiękach melodii Ave Maria Schuberta, zaczynają się poruszać postacie umieszczone na wieży, m.in. ryczący lew czy piejący kogut. Dwie kobiety bijące w dzwony to Diana i Klarysa, bohaterki powstania przeciw Andegaweńczykom (1282 r.). Na piętrze poniżej siedzi na tronie Madonna od Listu – patronka miasta. Niżej ukazane są cztery sceny ewangeliczne: narodziny Jezusa, pokłon Trzech Króli, zmartwychwstanie oraz zesłanie Ducha Świętego. Pod nimi pojawia się i znika miniatura sanktuarium Montalto. Na kolejnej kondygnacji widnieje Śmierć z kosą. Przez najniższe piętro co niedzielę w południe przejeżdża rydwan, oznaczający upływ tygodni.

Campanile del Duomo
Piazza del Duomo, Messina

1b Katedra

Początki katedry w Mesynie sięgają okresu bizantyjskiego. Świątynia była wielokrotnie przebudowywana. Podczas ostatniej rekonstrukcji, po trzęsieniu ziemi w 1908 r., starano się odtworzyć wygląd jak najbliższy oryginałowi. Budowla imponuje przestronnością, ma 92 m długości i 30,5 m szerokości. Na fasadzie katedry z portalem w stylu gotyckim umieszczono spiralne kolumny, na których znajdują się ornamenty z postaciami świętych. W świątyni mieści się skarbiec ze średniowiecznymi i późniejszymi przedmiotami kultu.

Duomo di Messina
Piazza del Duomo, Messina
codz. 7.30–19.00; skarbiec: IV–X codz. 9.00–13.00 i 15.30–18.30, XI–III pn.–sb. 9.00–13.00, nd. i św. 10.00–13.00 i 16.00–18.30

1c Fontanna Oriona

XVI-wieczny wodotrysk upamiętnia otwarcie pierwszego akweduktu miejskiego w 1547 r. Giovanni Angelo Montorsoli wyrzeźbił fontannę z marmuru karraryjskiego. Eleganckie zdobienia przedstawiają triumf mitycznego założyciela miasta Oriona. Figury na krawędzi centralnego basenu są personifikacją czterech rzek: Nilu, Tybru, Ebro i Camaro (ta ostatnia zasila wodotrysk). Na fontannie ukazano także postacie mitologiczne, m.in. Europę pędzącą na byku, Narcyza przemienionego w kwiat czy Ikara spadającego do morza.

Fontana di Orione
Piazza del Duomo, Messina

1d Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny Katalońskiej

To jeden z najoryginalniejszych zabytków sakralnych miasta. Łączy w sobie style bizantyjski, romański, arabski i normański. Według części historyków powstał w XII w. Wskutek kilku trzęsień ziemi świątynia znalazła się 3 m poniżej poziomu ulicy. Zbudowana na planie bazyliki typu bizantyjskiego jest podzielona na trzy nawy i zwieńczona kopułą osadzoną na wysokim bębnie. Z zewnątrz główną dekorację budowli stanowią ślepe arkady. Wzrok przyciągają zwłaszcza łuki, utworzone z naprzemiennie ułożonych dwukolorowych bloków skalnych, oraz geometryczne wzory.

Chiesa della Santissima Annunziata dei Catalani
Via Cesare Battisti, Messina

1e Fontanna Neptuna

Dominującym elementem wodotrysku jest posąg Neptuna. Bóg zwrócony w stronę Cieśniny Mesyńskiej, z ręką wyciągniętą w stronę morza, chroni miasto przed niebezpieczeństwami nadchodzącymi od strony wody. W dłoni dzierży trójząb, pod jego stopami siedzą Scylla i Charybda – mitologiczne potwory morskie, które strzegły Cieśniny Mesyńskiej. Posągi wykonał w 1557 r. rzeźbiarz Giovanni Angelo Montorsoli. Oryginały znajdują się w Mesyńskim Muzeum Regionalnym, te umieszczone w fontannie to kopie.

Fontana del Nettuno
Piazza Unità d’Italia, Messina

1f Interdyscyplinarne Muzeum Regionalne w Mesynie

W zbiorach muzeum znajduje się wiele wybitnych dzieł malarstwa renesansowego. Największymi skarbami są „Ołtarz św. Grzegorza” (1473 r.) oraz „Madonna z Dzieciątkiem błogosławiąca i franciszkanin oddający im cześć” (ok. 1474 r.) Antonella da Messiny, a także „Wskrzeszenie Łazarza” (1609 r.) i „Pokłon pasterzy” (1609 r.) Caravaggia. Muzeum gromadzi także detale architektoniczne z budynków zburzonych podczas trzęsień ziemi, w sumie ok. 200 fragmentów z XII–XVIII w.

Museo Regionale Interdisciplinare di Messina
Viale della Liberta 465, Messina
wt.–sb. 9.00–19.00, nd. i św. 9.00–13.00
8 € (4 €)

Zarówno dzwonnica, jak i katedra zostały zrekonstruowane w 1908 r.

W Interdyscyplinarnym Muzeum Regionalnym można zobaczyć m.in. płótna Antonella da Messiny.

2 Taormina

Ten luksusowy kurort to jedno z najbardziej urokliwych starych miast Sycylii.

Choć Taorminę często odwiedzają gwiazdy muzyki i filmu, zachowała ona lokalny, sycylijski koloryt, który nadają mu cukiernie (pasticcerie), lodziarnie (gelaterie) oraz sklepiki z lokalnymi wyrobami (prodotti tipici). Miasto jest położone na zboczu wzgórza Monte Tauro nad Morzem Jońskim. Aby dostać się z niego na brzeg morski z plażą Mazzarò, można skorzystać z kolejki linowej (funivia).

Funivia Taormina–Mazzarò
Via Luigi Pirandello, Taormina
www.taorminaservizipubblici.it
codz. 8.00–1.30, co 15 min
bilet jednorazowy: 3 €, całodzienny: 10 €, tygodniowy: 30 €

Corso Umberto I

To główny deptak starego miasta. Mieszczą się przy nim sklepiki z ceramiką, lodziarnie i kawiarnie. Promenada prowadzi od północnej Bramy Mesyńskiej (Porta Messina) do południowej Katańskiej (Porta Catania).

Pałac Corvaja

Idąc od Bramy Mesyńskiej, warto zwrócić uwagę na znajdujący się przy Piazza Vittorio Emanuele II pałac Corvaja. To jedna z najwytworniejszych rezydencji arystokratycznych na Sycylii. Jej najstarszą część stanowi wieża wybudowana przez Arabów ok. X–XII w. Obecnie w pałacu odbywają się wystawy czasowe. W budynku mieści się również punkt informacji turystycznej, w którym można zobaczyć marionetki i wozy sycylijskie.

Palazzo Corvaja
Largo Santa Caterina, Taormina
otwarty dla zwiedzających podczas wystaw: codz. 10.00–13.00 i 16.00–22.00; punkt informacji turystycznej: pn.–pt. 8.30–14.15, 15.30–18.45, sb. 9.00–13.00 i 16.00–18.30, nd. 9.00–13.00

Teatr grecki

Spod pałacu Corvaja warto skierować się do teatru greckiego. Jest on drugim co do wielkości antycznym teatrem na Sycylii, po tym w Syrakuzach. Na widowni o średnicy 109 m mogło się zmieścić 10 tys. widzów. Teatr pochodzi z epoki hellenistycznej i skierowany jest nietypowo w stronę południową, prawdopodobnie z powodów strategicznych, a także ze względu na panoramę – widać stąd m.in. Etnę i plażę Schisò.

Teatro Greco
Via Teatro Greco 40, Taormina
codz. 1 XI–15 II 9.00–16.00; 16–31 II 9.00–16.30; 1–15 III, 16–31 X 9.00–17.00; 16–31 III, 1–15 X 9.00–17.30; 16–31 IX 9.00–18.00; IV, 1–15 IX 9.00–18.30; V–VIII9.00–19.30
10 € (5 €); do 18 lat – wstęp wolny

Piazza IX Aprile

Z teatru należy wrócić na Corso Umberto I. Deptak prowadzi w lewo do pl. 9 kwietnia (Piazza IX Aprile). Oddziela on grecko-rzymską część miasteczka od średniowiecznej. Roztacza się z niego piękny widok na Etnę i plażę w Naxos. Przy placu stoją: dawny XV-wieczny kościół św. Augustyna (Chiesa di Sant’Agostino) – dziś siedziba biblioteki miejskiej, wieża zegarowa (Torre dell’Orologio) połączona z Bramą Środkową (Porta di Mezzo) z XII w. oraz XVII-wieczny kościół św. Józefa (Chiesa di San Giuseppe).

Piazza del Duomo

Średniowieczna Brama Środkowa prowadzi na kolejny plac – Katedralny (Piazza del Duomo) z XIII-wieczną katedrą św. Mikołaja z Bari (Cattedrale di San Nicolò di Bari). Przypomina ona bardziej zamek niż kościół. Monoforium (pojedyncze okno) i motywy winorośli na północnej ścianie budynku pochodzą z XV w. Dwa stulecia później dodano rozetę i portal. Ozdobą placu jest też manierystyczna fontanna (Fontanna Tauro) z 1635 r. z posągiem przedstawiającym antyczny symbol Taorminy – pół kobietę, pół byka z koroną na głowie.

Pałac Książąt św. Stefana

Tuż za Bramą Katańską, wyznaczającą południowy kraniec Corso Umberto I, znajduje się XIII-wieczny pałac Książąt św. Stefana (Palazzo dei Duchi di Santo Stefano), mający kształt wieży obronnej. Należał on do hiszpańskiej rodziny De Spuches. Warto zwrócić uwagę na biforia (podwójne okna) z ostrymi łukami w stylu gotyckim oraz normańskie i muzułmańskie motywy dekoracyjne. Obecnie w pałacu mieści się galeria sztuki współczesnej.

Piękna Wyspa

Skalista Piękna Wyspa jest wizytówką wybrzeża Taorminy. Można tu plażować i nurkować. Ładny widok na nią roztacza się z tarasu przy teatrze greckim. Wyspę łączy z lądem piaszczysty przesmyk. Aby się do niej dostać, wystarczy zjechać kolejką linową z Taorminy do Mazzarò lub zejść na piechotę. Na wyspie znajduje się prywatna letnia rezydencja, która należała m.in. do Ferdynanda I Burbona czy Lady Florence Trevelyan, wnuczki królowej Wiktorii.

Isola Bella
wt.–nd. od 9.00 do zachodu słońca
wejście dla grup maksymalnie 15-osobowych

Teatr grecki w Taorminie został tak usytuowany, aby wykorzystać naturalną scenerię.

Do rezydencji na Pięknej Wyspie można dojść wąskim przesmykiem.

3 Naxos

Ruiny Naxos – pierwszej kolonii greckiej na Sycylii – zostały odkryte dopiero w latach 60. XX w.

Teren kolonii był podzielony na części pełniące różne funkcje. Na południowym wschodzie znajdowała się strefa sakralna ze świątynią Afrodyty z V w. p.n.e., otoczona murem ze skały bazaltowej. Na północnym zachodzie rozciągała się dzielnica, gdzie wytwarzano ceramikę, na północ od niej był usytuowany cmentarz. Sprzęty, przedmioty codziennego użytku i fragmenty dekoracji architektonicznych z obszaru wykopalisk można zobaczyć w Regionalnym Muzeum Archeologicznym (Museo Archeologico Regionale). Mieści się ono w budynku z XVII–XVIII w. na wschodnim krańcu przylądka Schisò.

Museo Archeologico Regionale e Area Archeologica di Naxos
Lungomare Schisò (Capo Schisò), Naxos
codz. 1 XI–15 II 9.00–16.00; 16–31 II 9.00–16.30; 1–15 III, 16–31 X 9.00–17.00; 16–31 III, 1–15 X 9.00–17.30; 16–31 IX 9.00–18.00; IV, 1–15 IX 9.00–18.30; V–VIII 9.00–19.30
4 € (2 €)

4 Wąwóz Alcantara

Spacer w kaloszach korytem zimnej rzeki Alcantara, wśród bazaltowych ścian, to nie lada atrakcja.

Wąwóz Alcantara (Gola d’Alcantara) powstał na skutek erupcji Etny – wylewająca się z etneńskiego krateru Moio lawa spłynęła do zimnej rzeki Alcantara i szybko zastygła. Obecnie wąwóz stanowi najciekawszą część Parku Rzecznego Alcantara (Parco Fluviale dell’Alcantara). Można do niego dojść szlakami zaczynającymi sięw Francavilla di Sicilia (4 km), Castiglione di Sicilia (4 km) i Motta Camastra (2 km). Rzekę można też poznawać podczas spływu kajakowego. Warto jednak skorzystać z pomocy przewodników i zaopatrzyć się w odpowiedni sprzęt, gdyż Alcantara ma nieregularny bieg, wiele zakrętów, a w kilku miejscach tworzy małe jeziorka i wodospady. Do tego temperatura wody nawet latem wynosi ok. 15°C.

Parco Fluviale dell’Alcantara
Via dei Mulini, Francavilla di Sicilia
www.parcoalcantara.it

Rzeka Alcantara wydrążyła wąwóz w zastygłej lawie.

5 Wyspy Liparyjskie

Rejs na Wyspy Liparyjskie jest jak podróż do przeszłości. Na większości z nich jedynym środkiem transportu jest muł lub osioł.

Wyspy Liparyjskie, zwane też Eolskimi, widnieją na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Na archipelag składa się siedem wysp głównych wraz z mniejszymi wysepkami i skałami wystającymi z morza. Wszystkie wyspy są pochodzenia wulkanicznego. Dwie z nich, Vulcano i Stromboli, są aktywnymi wulkanami.

Domy na Wyspach Liparyjskich mają formę sześciokątnych klocków, są niskie i pomalowane na biało, z elementami błękitnymi lub w pastelowych odcieniach różu, żółci i pomarańczy. Budynki często są połączone pergolami porośniętymi pnączami.

Isole Lipari/Isole Eolie
www.comunelipari.gov.it
na wyspy pływają promy (traghetti) oraz wodoloty (aliscafi), biura organizują też rejsy statkiem (minicrociere) z portu w Milazzo (promem 1,5 godz., wodolotem 45 min); połączenia są obsługiwane przez Taranto Navigazione (www.minicrociere.tarnav.it), NGI (www.ngi-spa.it), Siremar (www.siremar.it), Liberty Lines (www.libertylines.it); rejs promem w jedną stronę ok. 15 €; jednodniowe wycieczki na wyspy organizuje firma Visit Sicily Tours (visitsicilytours.com) – z Cefalù na wyspy: Lipari i Vulcano (1 godz. 45 min, 60 €, w jęz. pol.) oraz na Salinę, Panareę i Stromboli (2,5 godz., 80 €, w jęz. ang.); z Milazzo i Portorosa na wyspy: Lipari i Vulcano (1 godz. 15 min, 38 €, w jęz. pol.) oraz na Panareę i Stromboli (1 godz. 45 min, 55 €, w jęz. pol.); na wyspach obowiązuje opłata klimatyczna 1,50 €/os.

Lipari

To największa wyspa archipelagu. Słynie ze złóż pumeksu – biel stromych ścian schodzących do morza widać już ze statku. Główną ulicą Lipari (Isola Lipari) jest Corso Vittorio Emanuele, a najbardziej charakterystyczną – Via Garibaldi. Otacza ona wzgórze zamkowe z normańską katedrą św. Bartłomieja (Cattedrale di San Bartolomeo) i Regionalnym Muzeum Archeologicznym Wysp Eolskich (Museo Archeologico Regionale Eoliano). Z eksponatów prezentowanych w ok. 50 salach na szczególną uwagę zasługują komiczne maski teatralne z terakoty (najstarsza z IV w. p.n.e.).

Via Garibaldi rozgałęzia się na wiele malowniczych zaułków. Łączy zamek z Piazza Ugo di Sant’Onofrio, zwanym Marina Corta (Krótkie Wybrzeże). Ten piękny plac o nieregularnym kształcie otaczają bary i restauracje.

Museo Archeologico Regionale Eoliano
Via del Castello 2, Lipari
pn.–sb. 9.00–19.30, nd. 9.00–13.30
6 € (3 €)

Vulcano

Zapach siarki, czarne plaże, bulgoczące błoto – tak można opisać wyspę Vulcano (Isola Vulcano). Wulkan wciąż przypomina o swej aktywności, czego świadectwem są dymiące szczeliny w ziemi, tzw. fumarole. Wyspa powstała z połączenia czterech wulkanów. Największy z nich jest Krater Centralny (Gran Cratere, 391 m n.p.m.), zwany też Jamą (Fossa di Vulcano) – z portu prowadzi do niego niezbyt trudny szlak (ok. 1 godz., 3 €). Pozostałe to: Vulcanello (123 m n.p.m.), nieaktywny wulkan Monte Aria (500 m n.p.m.) oraz Monte Saraceno (481 m n.p.m.). Niedaleko portu znajduje się naturalny zbiornik gorącego błota siarczanego. Można w nim zażyć zdrowotnej kąpieli.

Salina

Wyspę (Isola Salina) tworzy sześć dawnych wulkanów, ale wyróżniają się dwa wzgórza: Monte Fossa delle Felci (962 m n.p.m.) i Monte dei Porri (860 m n.p.m.). Najlepszym miejscem do odpoczynku jest plaża w Pollarze. Zatokę przy niej otaczają amfiteatralnie ułożone skały tufowe z licznymi jaskiniami. Można je podziwiać podczas wyprawy łódką wokół wyspy.

Panarea

To najmniejsza, ale i najstarsza formacja geologiczna archipelagu – powstała ok. 600 tys. lat temu. Na południu Panarei (Isola Panarea) znajdują się pozostałości osady z epoki brązu. Zachowały się tu 23 owalne chaty ze skały ze zrekonstruowanymi wnętrzami, w których można zobaczyć, jak żyli pierwotni mieszkańcy wyspy.

Stromboli

Wydaje się najbardziej fascynującą wyspą archipelagu. Właściwie jest ona aktywnym wulkanem zamieszkałym przez ludzi. Charakteryzują go eksplozje, podczas których bomby wulkaniczne, lapille, popioły i blokiskalne są wyrzucane 10–20 m w górę. Wybuchy występują co 10–20 min. Szczególnie dobrze widać je w nocy. Organizuje się nawet rejsy, podczas których turyści mogą obserwować eksplozje.

Na Stromboli (Isola Stromboli), oprócz miejscowości o tej samej nazwie, są dwa większe centra, San Vincenzo i San Bartolo. Można w nich znaleźć przewodników, nocleg, restauracje, a także odpocząć na czarnej plaży. Na wyspie jest też osada Ginostra dostępna jedynie od strony morza. Zachowały się tu typowe dla Wysp Liparyjskich elementy zabudowań: kopuły pieców, cysterny, prasy do tłoczenia wina i tarasy.

Filicudi

To najmniej uczęszczana przez turystów wyspa archipelagu. Wodę bieżącą transportuje się tu nadal statkami-cysternami i rozprowadza za pomocą sieci hydraulicznej. Filicudi (Isola Filicudi) tworzy siedem wygasłych wulkanów. Najwyższym szczytem jest Fossa Felci (773 m n.p.m.). Można się na niego wspiąć jedynie z lokalnym przewodnikiem, ponieważ droga nie jest oznakowana. Na południowym wschodzie znajduje się przylądek Graziano z ruinami prehistorycznej wioski z epoki brązu.

Alicudi

Oaza spokoju pokryta wrzosami – Alicudi (Isola Alicudi) – jest najdalej na zachód wysuniętą wyspą archipelagu. Jej najwyższy punkt ma 675 m n.p.m. Zamieszkałe jest jedynie południowe zbocze Alicudi. Wyspę porastają agawy, opuncje, kapary, dziki koper, bugenwille, żółte żarnowce, kasztanowce i drzewa chleba świętojańskiego. Brak tu dróg i aut, jedynym środkiem transportu są muły.

Mieszkańcy Wysp Liparyjskich żyją m.in. z uprawy kaparów. W tutejszej kuchni tradycyjnie dodaje się je do sałatek, którym przydają aromatu. Do jedzenia nadają się pączki kwiatowe, zwane kaparami (capperi), a także rzadziej spotykane owoce, nazywane cucunci. Przyrządza się je w zalewie z oliwy, octu lub soli. Mieszkańcy archipelagu jedzą także młode liście kaparów jako sałatkę, po przegotowaniu przez kilka minut we wrzącej wodzie.

Najważniejszym zabytkiem Lipari jest katedra św. Bartłomieja z XI w.

Wulkan Stromboli efektownie wybucha co 10–20 min.

Na spokojnej wyspie Alicudi mieszka zaledwie sto osób.