Sylvester Stallone. Nie tylko Rocky i Rambo - ebook

Sylvester Stallone na Hawajach w 1983 roku

Rozdział 1

POCZĄTKI

Mały Sylvester

Nowojorska dzielnica Hell’s Kitchen cieszyła się złą sławą. Nazwa bardzo trafnie oddawała jej wątpliwe walory. Zamieszkiwana głównie przez irlandzkich imigrantów i ich potomków, uznawana była za niebezpieczną i należało omijać ją szerokim łukiem. Poziom przestępczości przekraczał wszelkie granice, a bezrobocie tylko pogłębiało biedę. Nawet odrobinę lepiej sytuowanym mieszkańcom tamtejszych kwartałów nie żyło się łatwo, nierzadko ledwie wiązali koniec z końcem. Nie inaczej było w robotniczej rodzinie Stallone’ów. Głowa rodziny, Frank (Francesco), był włoskim emigrantem, który w wieku 13 lat, w 1932 roku przybył wraz z rodzicami do Stanów Zjednoczonych i osiedlił się w Nowym Jorku. U progu dorosłości próbował swoich sił jako artysta estradowy, dając próbkę wokalnych możliwości w kilku podrzędnych klubach. Nie spotkał się jednak z większym entuzjazmem. Gdy wybuchła II wojna światowa, zaciągnął się do wojska i uczestniczył w działaniach na froncie. Po powrocie z wojaczki postanowił kontynuować sycylijskie tradycje rodzinne i zajął się fryzjerstwem – prowadził z sukcesami zakład oferujący takież usługi. W późniejszym czasie, nie bez wielkiego wysiłku, udało mu się poszerzyć zakres działalności i otworzyć kolejne lokale. W sierpniu 1945 roku jego żoną została Jacqueline Frances Labofish, niespełna 24-letnia córka waszyngtońskiego sędziego i Francuzki, o korzeniach ukraińskich (dziadkowie ze strony jej ojca byli żydowskimi emigrantami z Odessy, którą opuścili za czasów Imperium Rosyjskiego). Za młodu adeptka sztuki cyrkowej i tancerka grupy Long Stemmed Roses, występowała w klubie Billy Rose’s Diamond Horseshoe, ale jej dobrze rozwijającą się karierę taneczną zahamowały ciąża i macierzyństwo. Budżet domowy państwa Stallone’ów, mimo ciężkiej pracy obojga, wystarczał jedynie na wynajęcie niewielkiego lokum przy Dziewiątej Alei. Chłodne mieszkanie wkrótce miało zostać domem trzeciego lokatora, który przyszedł na świat 6 lipca 1946 roku w szpitalu na oddziale utrzymywanym z charytatywnych składek, wybranym przez młodych rodziców dlatego, że nie mieli ubezpieczenia.

Poród pierworodnego syna miał miejsce przy ulicy West 44, w pobliżu słynnego Actors Studio, które wykształciło takie tuzy jak Marlon Brando, Dustin Hoffman czy Al Pacino. Nie obyło się bez poważnych komplikacji, których konsekwencje Sylvester Stallone ponosił będzie przez całe życie. Były one wynikiem gorszego wyszkolenia kadry pielęgniarsko-lekarskiej, która nie zachowała się na tyle profesjonalnie, by uniknąć powikłań. Narodziny nie przebiegały właściwie, płód utknął w drogach rodnych i podjęto decyzję o użyciu kleszczy. Ta inwazyjna metoda w większości przypadków kończy się sukcesem. Niestety stosowana nieumiejętnie może doprowadzić do trwałych uszkodzeń noworodka. Tak było tym razem. W jej wyniku doszło do asymetrycznego paraliżu mięśni lewej części twarzy dziecka. Początkowo wada ta umknęła uwadze rodziców, jednak już po powrocie do domu zorientowali się, że nie wszystko jest tak, jak należy. Bezwładnie opadające po lewej stronie powieka i usta oraz „martwy” policzek w przyszłości mogły powodować trudności w mówieniu. Tak było w istocie. Trudności w mowie były wielkim zmartwieniem Sylvestra, który stał się obiektem drwin rówieśników. Do tego stanowiło to przeszkodę na jego drodze do aktorstwa. Jak się później okazało – przeszkodę do pokonania. Ze swej ułomności uczynił on cechę charakterystyczną, która zapewniła mu powszechną rozpoznawalność.

Pojawienie się syna nie ociepliło stosunków w dość skonfliktowanym małżeństwie państwa Stallone. Do spięć dochodziło w ich domu bardzo często. Zarzewiem konfliktu było nawet imię dla dziecka. Jacqueline wymarzyła sobie, by uhonorować wielkiego gwiazdora hollywoodzkiego Tyrone’a Powera. Zgoła odmiennego zdania był senior rodu – tradycjonalista. W urzędzie zarejestrował syna jako Sylvestra Gardenzio, na cześć swego ojca. Na nic się zdały protesty matki. Mały Sylvester, w przyszłości nielubiący swego imienia, musiał znosić niewybredne koleżeńskie docinki, nawiązujące do serii bajek Warner Bros. o kocie Sylvestrze i ptaszku Tweety.

Mimo pojawienia się dziecka zarówno ojciec, jak i matka niewiele czasu spędzali w domu. Utrzymanie rodziny wymagało od nich jeszcze większego zaangażowania w sprawy zawodowe. Małym Binkym (taki przydomek dostał Sylvester) zajmowała się niania z dzielnicy Queens, okazująca mu więcej miłości i czułości niż rodzice. W domu bywał w weekendy, czując się tam niczym intruz. Ciężkie warunki bytowe i walka o każdy cent domowego budżetu wymuszały niestety takie rozwiązania. Swoją drogą, mając na uwadze fakt, że ojciec Jacqueline był sędzią sądu okręgowego, czyli szanowaną personą, ten status majątkowy Stallone’ów jest dość zaskakujący. Abstrahując jednak od finansów, w ich małżeństwie po prostu się nie układało. Zgodni byli ze sobą właściwie tylko wtedy, kiedy opuszczali swoje lokum. Taki stan rzeczy miał wpływ na zachowanie syna, który pozbawiony rodzicielskiej troski, był dzieckiem zamkniętym, krnąbrnym i trudnym w obyciu.

30 lipca 1950 roku rodzina powiększyła się o kolejnego syna – Franka Juniora. Młodszy brat Sylvestra traktowany był przez rodziców o niebo lepiej. Brak śladów jakiegokolwiek upośledzenia niewątpliwie zapewniał mu uprzywilejowaną pozycję, czego nigdy nie ukrywano. Nie zmieniało to jednak faktu, że najbliższą mu osobą był Sylvester. Chłopcy stanowili wzorowy przykład braterstwa. Od najmłodszych lat Frank oswajany był z muzyką. Rodzice kupili mu saksofon, próbując miłość do sztuki zaszczepić także w starszym synu. Liczyli na to, że gra na instrumencie będzie stanowiła dla niego równocześnie ćwiczenia mięśni twarzy, co da nadzieję na zniwelowanie wady. Sylvester nie wykazywał jednak niestety ani zdolności, ani zainteresowania tą dziedziną sztuki.

Ocieplenia stosunków w domu państwa Stallone nie przyniósł też awans finansowo-społeczny. Jego owocem była natomiast wymarzona przeprowadzka rodziny do stanu Maryland, do własnego domu – w 1951 roku. Jacqueline otworzyła tam salon kosmetyczny, a jej mąż wkrótce mógł się cieszyć własną siecią salonów fryzjerskich. Dodatkowo zajął się hodowlą kucyków na potrzeby gry w polo, której był wielkim entuzjastą. Wspomnienia braci Stallone’ów o domu rodzinnym dają pewien obraz ich dzieciństwa. Sly wielokrotnie w wywiadach opowiadał o apodyktycznym ojcu, który wszelkie oznaki niepodporządkowania tłumił karami cielesnymi. To był jego jedyny pomysł na wprowadzenie dyscypliny. Frank mu wtórował, twierdząc, że oparcie miał jedynie w bracie. Sylvester z racji wady wymowy był szkalowany, a nawet dręczony fizycznie i psychicznie. W jego wypowiedziach wielokrotnie dało się słyszeć żal i rozczarowanie ojcem. Autorytarne wychowanie oparte na przemocy musiało spowodować uszczerbek na rozwoju psychospołecznym chłopca. Brak serdeczności i życzliwości odreagowywał w szkole, szybko zyskując opinię dziecka niepokornego, trudnego i sprawiającego kłopoty wychowawcze. Jego wentylem bezpieczeństwa były wyprawy do krainy fantazji. Elementy wykreowanego świata przenosił na realny grunt. Wyimaginowani bohaterowie, a raczej superbohaterowie rodem ze świata komiksu dostawali dzięki niemu własne życia. Wcielał się w nich, przywdziewając kolorowe uniformy i biegając w koszulce z literką S (jak Superboy) na piersi. Domowy rygor, będący przejawem niemocy wychowawczej połączonej z frustracją, nie tracił jednak na sile. Bracia wielokrotnie nawiązywali do lat młodzieńczych, przytaczając smutny obraz rodzicielstwa pozbawionego miłości i czułości, tak ważnych dla właściwego rozwoju emocjonalnego. Narastające rozgoryczenie ojca wywoływało kolejne wybryki Sylvestra, z których wkrótce zasłynął. Z kolei utożsamianie się z bajkowymi bohaterami o nadludzkich możliwościach stawało się dla niego samego niebezpieczne. Bo trudno uznać za niewinną zabawę skok z otwartym parasolem z dachu domu. Liczne agresywne zachowania były próbą niezgody na to, co działo się w domu. Doszło do interwencji u psychologa, a w sądowym archiwum przybył kolejny wolumen kartoteki dla nieletnich. W pewnym momencie rodzice podjęli próbę naprawy wieloletnich zaniedbań w kwestii wady wymowy starszego brata, ale wszystkie próby, jak choćby wspominana nauka gry na saksofonie, kończyły się niepowodzeniem. Problemów nie mieli z kolei z Frankiem, który wykazywał duże zdolności muzyczne, grał na gitarze i cieszył się zdecydowanie większą uwagą rodziców. Jednak nie miało to żadnego wpływu na więzi między braćmi, którzy wzajemnie się wspierali.

Wydarzeniem, które miało niebagatelny wpływ na Sylvestra, był rozwód rodziców. Zmęczeni życiem ze sobą Jacqueline i Frank doszli do wniosku, że ich małżeństwo nie ma już sensu. W późniejszych latach Sly bardzo obrazowo i osobliwie określił relację rodziców jako „wojnę pomiędzy czarnymi a czerwonymi mrówkami”. Postanowili się rozstać i skończyć z wzajemnym wyniszczaniem się, a także uchronić dzieci przed niekończącymi się kłótniami. Sąd przychylił się do ich wniosku i w kwietniu 1957 roku orzekł rozwód, jednocześnie wypowiadając się w sprawie opieki nad synami. Przyznał pieczę obojgu rodzicom naprzemiennie przez cały rok. Oznaczało to rozdzielenie rodzeństwa, co dla rozchwianego emocjonalnie nastolatka, jakim był Sly, stanowiło kolejny cios. Ponadto wizja corocznych przeprowadzek, w obliczu kłopotów z przystosowaniem się do nowej sytuacji, mogła tylko pogorszyć stan psychiczny chłopca. Pierwszy rok po rozwodzie Sylvester spędził u ojca w Maryland.

Jacqueline Stallone wkrótce przeprowadziła się do Filadelfii. Tam poznała miejscowego potentata mrożonej pizzy, Anthony’ego Filitiego, właściciela Crispy Pizza King, i już w 1959 roku po raz drugi została mężatką. Anthony zaakceptował jej starszego syna, co niewątpliwie miało wpływ na wybór nowego życiowego partnera. Dobrze sytuowany Filiti obdarował żonę salonem piękności dla kobiet Barbella, który miała sama prowadzić. Poza usługami typowo upiększającymi nowa właścicielka postawiła na siłownię dla kobiet, co w latach 50. było dość nowatorskim podejściem. Wszak kanon sylwetki reprezentowany chociażby przez Marilyn Monroe znacznie odbiegał od obecnych trendów. Jednak pani Filiti na brak klienteli nie mogła narzekać – salon bardzo dobrze prosperował.

Ze sprzętu będącego do dyspozycji ćwiczących postanowił też skorzystać Sylvester. Wciąż kołatały mu w głowie mocne słowa jego własnego ojca, które wykorzystał nawet w pierwszej części Rocky’ego. Frank senior, rozczarowany ułomnością syna, bez ogródek stwierdził: „niestety, przyszedłeś na świat z niezbyt dużą ilością rozumu, dlatego musisz trenować mięśnie”. Nietrudno sobie wyobrazić, jaki wpływ na nastolatka miały te przykre słowa ojca, paradoksalnie jednak zmotywowały Slya do regularnych, intensywnych ćwiczeń fizycznych. To nie był zresztą jedyny impuls. Obserwując salon matki, zauważył, jak istotny jest trening i dbanie o ciało, co w przypadku bladolicego, mizernego chłopaka miało niebagatelne znaczenie. Kolejnym motywatorem była fascynacja celuloidowym wcieleniem mitycznego superbohatera. Sylvester był absolutnie oczarowany włosko-hiszpańskim filmem Le fatiche di Ercole, który powstał w 1958 roku (w krajach anglojęzycznych znany był pod tytułem Hercules). Jak sam wspomina – kochał kino w każdej postaci. A najbardziej to, które pozwalało mu uciec od rzeczywistości. Uwielbiał włoskie filmy przedstawiające mitologicznych herosów, bo pozwalały mu przenieść się w zupełnie inny wymiar. Herkules imponował mu ponadludzką siłą i atletyczną, doskonałą sylwetką. Echa tej fascynacji można dostrzec w późniejszych wcieleniach aktorskich Stallone’a – rolach bohaterów prawych, niezłomnych i osamotnionych w walce. W półboga wcielał się w owym filmie legendarny, utytułowany (Mr. America i Mr. Universe) amerykański kulturysta Steve Reeves, idol Arnolda Schwarzeneggera, który wspominał: „dzień, w którym zobaczyłem Steve’a Reevesa, zmienił moje życie. Był niczym Mesjasz. Chciałem być taki jak on”. Stallone otwarcie przyznawał się do tej inspiracji aktorskiej, na przekór wszystkim zapatrzonym w Marlona Brando i jego Na nabrzeżach.

Reeves po sukcesie Herculesa jeszcze raz wcielił się w tę postać i kilku innych herosów, by w 1968 roku zakończyć występy na dużym ekranie. To jednak wystarczyło, by trzynastoletni Sly, będąc pod ogromnym wrażeniem sylwetki aktora-kulturysty, chwycił sztangę, hantle i zaczął trenować. Nie mógł przypuszczać, jak to zmieni jego życie. Zaangażowanie chłopca w intensywną pracę nad ciałem było imponujące, niemal obsesyjne. Chęć udowodnienia najbliższym swojej wartości oraz perspektywa wzbudzenia upragnionego szacunku wśród rówieśników stanowiły dla niego motor napędowy do dalszych ćwiczeń. Zapał w ich wykonywaniu oraz olbrzymia determinacja już wkrótce przyniosły pierwsze efekty. Z cherlawego, wątłego i niepozornego młodzieńca Sylvester stawał się nastolatkiem o słusznej posturze. Brutalne, niesłuszne słowa ojca pośrednio przyczyniły się do przyrostu w obwodzie bicepsa i klatki piersiowej jego syna. Dodatkowo, by udowodnić ojcu, że się co do niego myli, Sylvester postanowił każdego dnia uczyć się znaczenia jednego nowego słowa. Ojciec jednak ignorował nawet te jego starania, a chęć występu syna w szkolnym teatrze spotkała się z odmową Franka Seniora.

Konsekwencją pracy nad formą fizyczną były zmiany relacji Slya z rówieśnikami. W nowym, nieznanym otoczeniu postanowił zaskarbić sobie ich sympatię, a sposobem na to miało być wręczanie zaskakujących podarków. Pomysł na kupienie sobie przyjaciół okazał się nietrafiony i nie przyniósł oczekiwanych rezultatów. To pogłębiło frustrację Sylvestra, a niedoszli koledzy odczuli jego złość na własnej skórze. Niebezpieczne wybryki Slya stawały się prawdziwym utrapieniem i przybierały coraz bardziej radykalne formy. W efekcie normą stało się, że relegowano go z kolejnych szkół. Sytuacji nie poprawiło nawet uczęszczanie na kółko teatralne czy wstąpienie w szeregi skautów. Z niesfornym uczniem z podejrzeniem ADHD nie umiały poradzić sobie nawet znane ze swej surowości zakonnice ze szkoły katolickiej. Wytrzymały z nim niecały rok. Opinia o młodym Stallonie docierała bardzo szybko do pobliskich szkół i w żadnej z nich nastoletni rzezimieszek nie mógł dłużej zagrzać miejsca. Zdawało się, że ta równia pochyła zaprowadzi go prosto do światka kryminalnego. Kolejne publiczne placówki oświatowe były bezsilne, a nadzieja na społeczne przystosowanie się powoli gasła. Kiedy tradycyjne formy socjalizacji zawiodły, należało spróbować czegoś innego.

Ojciec, po wyperswadowaniu synowi pomysłu wstąpienia do marynarki wojennej (Sly był na to za młody), postanowił przysposobić go do zawodu fryzjera. Półroczna nauka okazała się jednak udręką. Kolejna porażka wychowawcza mogła jednak zostać zmazana pomysłem coraz lepiej sytuowanej Jacqueline – Sylvestra wpisano na listę uczniów niedawno otwartej prywatnej Devereux Hall Manor High School w Berwyn, prowadzonej przez Fundację Devereux. Sylvester mieszkał wtedy z matką i jej mężem przy 2744 Mower Street w Filadelfii, niecałe czterdzieści kilometrów od szkoły, która zajmowała się (i wciąż zajmuje) młodzieżą z problemami emocjonalnymi i trudnościami w adaptacji. Nowatorskie metody, kompleksowa kuratela, fachowa kadra i indywidualne podejście do każdego ucznia przynosiły wymierne efekty. To oraz szereg zajęć pedagogiczno-wychowawczych, a zwłaszcza terapie grupowe i indywidualne okazały się ratunkiem dla 16-letniego Sylvestra, który przekraczając progi tej instytucji, szczerze nienawidząc swojego imienia i chcąc symbolicznie zerwać z przeszłością, postanowił przedstawiać się jako Michael (Mike). Oczywiście zmiana imienia nie mogła być lekarstwem na całe zło, ale pozwoliła uniknąć drwin już na starcie. Pobyt w Hall Manor był dla niego nowym początkiem. Tu nie czuł się wyobcowany, bo uczniowie prezentowali szerokie spektrum niepokornych przypadków. Specjaliści zajęli się jego wymową, co wkrótce dało świetne rezultaty. Lata zaniedbań uniemożliwiły wyeliminowanie problemu, ale ciężka praca po obu stronach przyniosła poprawę. Stallone w ciągu dwóch lat z wyrzutka stał się rozgarniętym i emocjonalnie zdrowym młodzieńcem. Hołdując zasadzie „w zdrowym ciele zdrowy duch”, Sylvester prócz systematycznych ćwiczeń na zwiększenie masy mięśniowej uprawiał futbol amerykański. O tym, że sport ten jest w Stanach Zjednoczonych niemalże religią, chyba nikomu nie trzeba przypominać. Sukcesy odnoszone w tej dyscyplinie, powołanie do reprezentacji szkoły i świetne wyniki osiągane podczas meczów The Eagles (pierwsze mistrzostwo dywizji) uczyniły z niego kapitana i lokalną gwiazdę. Ciężka praca nad własnym ciałem procentowała. Był wyróżniającym się, masywnym, silnym zawodnikiem. Dużo czasu poświęcał też innym dyscyplinom. To w szkole miał pierwszy kontakt z boksem, którego trenowanie pozwalało mu odreagowywać negatywne emocje, a także szlifować umiejętności zdobyte w ulicznych starciach. Próbował też sił w szermierce, piłce nożnej i jeździe konnej.

Pobyt w Hall Manor był najlepszym etapem w dotychczasowym życiu młodego Stallone’a. Rozwinął się, rozpostarł skrzydła i był gotowy na nowe wyzwania. Zmężniał. Sukcesy sportowe i znaczna poprawa wymowy dodały mu pewności siebie i wiary we własne możliwości. Wzrosła jego samoocena. Były też potknięcia wliczone w koszty resocjalizacji. Warto wspomnieć o niesławnej aferze erotycznej. Mike z racji swojego szkolnego statusu gwiazdy był obiektem pożądania wielu dziewczyn. Z jedną z nich nawet się umówił. Kiedy jednak miało dojść do zbliżenia, okazało się, że para jest obserwowana przez chłopaka wybranki Mike’a. Zdradzany nastolatek w odpowiednim momencie zainterweniował i wszystko skończyło się bójką z udziałem kompletnie nagiego Stallone’a oraz interwencją policji. Trzeba przyznać, że był to dość nietypowy pierwszy raz, którym Sylvester zapracował sobie na przydomek Włoski Ogier. Incydent ten nie zepsuł jednak jego wizerunku uwiecznionego na kartach szkolnej kroniki, w której pisze się o nim w samych superlatywach. Wydaje się prawdopodobne, że bez Hall Manor Sly skończyłby marnie, a jego zatargi z prawem mogłyby tylko przybierać na sile.

Studentem być

Matka Sylvestra z ogromnym zaangażowaniem starała się nadrobić zaniedbania z poprzednich lat. Wysoka opłata za szkołę (11 tysięcy dolarów w latach 60. była to znaczna suma) i jej starania przynosiły efekty. Jacqueline pragnęła, by syn po ukończeniu dwuletniej Hall Manor kształcił się dalej. Jednak dostanie się na amerykańskie uczelnie wyższe było dla niego nieosiągalne – po pierwsze z racji horrendalnego czesnego, po drugie z powodu małego prestiżu prywatnej szkoły z Berwyn, która była przecież placówką edukacyjną wyciągającą zagubione nastolatki z kłopotów, a nie kształcącą prymusów. Po trzecie na przeszkodzie stała przeszłość Stallone’a. Nie był to jednak jeszcze powód, by się poddawać. Upór zaprowadził matkę Slya poza granice Stanów Zjednoczonych – poszukiwania odpowiedniej uczelni zakończyły się w Europie. Wybór padł na niedawno otwarty szwajcarski American College w Leysin, położony przy granicy z Francją. Dostanie się w poczet tamtejszych studentów nie było jednak takie proste. Dopiero argument finansowy był w stanie przekonać władze szkolne. Jacqueline zaoferowała dyrektorowi opłacenie czesnego od razu za cały rok bezzwrotnie, nawet gdyby Sly zrezygnował z nauki. Zadziałało i Michael w 1965 roku wylądował w ośnieżonych Alpach.

Trafił do zupełnie innego świata – pełnego rówieśników z dobrze sytuowanych domów, niesprawiających problemów wychowawczych, kulturalnych i elokwentnych. Z takimi ludźmi jeszcze nie miał styczności i czuł, że może czegoś się od nich nauczyć. Wśród świeżo upieczonych studentów byli potomek szacha Iranu i następcy rodu Hersheyów oraz książę Etiopii, z którym Sylvester się zaprzyjaźnił. Jednak by się utrzymać, musiał imać się różnych dorywczych prac. Był instruktorem boksu, sprzedawcą hamburgerów, a nawet portierem w żeńskim internacie.

Odkryty talent do zarobkowania to jedno, ale oczywiście właściwym celem pobytu Slya w Szwajcarii była edukacja. Tu po raz pierwszy miał styczność z takimi przedmiotami jak literatura czy sztuka. Błyskawicznie połknął bakcyla i chłonął literaturę klasyczną oraz współczesną. Jego ulubionymi autorami byli Ernest Hemingway, William Szekspir i John Dos Passos. Zafascynowany słowem pisanym, sam postanowił spróbować sił w poezji, ale efektów do tej pory nie opublikował. To właśnie u podnóża Alp stawiał pierwsze kroki w aktorstwie. Jego scenicznym debiutem była rola Biffa w sztuce Arthura Millera Śmierć komiwojażera. Przyszłemu aktorowi podczas debiutu scenicznego towarzyszyły euforyczne emocje. Nawet po upływie lat Sly bardzo dobrze je pamiętał: „To jest to! Wreszcie zrobiłem coś dobrze”. Aplauz zgotowany po premierze tylko utwierdził go w przekonaniu, że tym właśnie powinien się zająć. Wkrótce ujawniła się też inna jego pasja, pielęgnowana i rozwijana równolegle z aktorstwem. To malarstwo, dzięki któremu dawał upust emocjom i mógł oswajać własne demony. Pierwsze, bardzo osobiste prace, pełne dynamiki, ekspresji i wyrazistych barw, były zalążkiem jego późniejszego stylu. Nigdy nie stronił od autoportretów. Hobby to było jednak przez niego skrywane albo raczej – rzadko eksponowane. Wciąż stosunkowo niewiele osób wie o tej formie autokreacji Stallone’a.

Wyróżnianie się pod względem statusu majątkowego na trzystuosobowej uczelni przynosiło pewne korzyści – nie finansowe, ale związane z rozpoznawalnością, a samo studiowanie poszerzyło horyzonty wchodzącego w trzecią dekadę życia Stallone’a. Mimo tego Mike nie był w stanie kontynuować nauki dłużej niż przez dwa lata. Opuścił mury kampusu i przed powrotem do ojczyzny wybrał się w podróż po Europie szlakiem malarzy, poetów oraz muzeów. Wtedy po raz pierwszy odwiedził francuskie Cannes, do którego w późniejszych latach będzie jeszcze wielokrotnie wracał, choć już w zupełnie innym charakterze. Na krótko zatrzymał się też w Hiszpanii. Podczas tych wakacji myślał o skierowaniu swego życia na tory artystyczne i skupieniu się na sztuce aktorskiej. To zawiodło go tuż po powrocie do Stanów Zjednoczonych na wschodnie wybrzeże. Od razu skierował swe kroki na wydział aktorski Uniwersytetu w Miami i został przyjęty w poczet studentów. Był rok 1967. Tego etapu edukacji jednak mile nie wspomina. Wada wymowy dyskwalifikowała go w oczach wszystkich wykładowców, którzy uniemożliwiali mu zaprezentowanie swoich innych talentów. Nie spotkał się ze zrozumieniem ani kadry pedagogicznej, ani części rówieśników. Piekło lekceważenia wróciło, choć na Mike’u nie robiło już takiego wrażenia jak dawniej. Pracował wciąż nad sylwetką i wzmacnianiem mięśni, narażając się na stereotypowe postrzeganie go jako osoby mało inteligentnej. Role wymagające większego zaangażowania intelektualnego omijały go. Paradoksalnie nie został też przyjęty do drużyny futbolowej. Dodatkowo wykładowcom nie podobało się jego zainteresowanie teatrem awangardowym i eksperymentalnym. Wraz z poznanym na roku Johnem Herzfeldem, z którym do dziś się przyjaźni, Stallone zaczął pisać scenariusze właśnie w takim duchu i takiej formie. Stworzył małą trupę performerską, która występowała w garażach, na skwerach i w piwnicach. Ta działalność była jednak nie w smak władzom uczelni, której władze w 1969 roku wykreśliły Stallone’a z listy studentów. Zabrakło mu jedynie trzech zaliczeń, by ukończyć studia. To wydarzenie zakończyło definitywnie etap edukacji 23-latka. Przyszedł czas, by w twórczy sposób wykorzystać kilkanaście lat wyjątkowo trudnego procesu przyswajania wiedzy i nabywania umiejętności. Mike wreszcie dojrzał też do tego, by znów stać się Sylvestrem. Przyczynkiem do tej zmiany był sukces grupy funk-soulowej Sly & The Family Stone i jej koncert na festiwalu Woodstock. Zespół Sylvestra Slya Stone’a wzbudzał niezwykle sympatyczne skojarzenia, co pomogło Stallone’owi w powzięciu decyzji o powrocie do oryginalnego imienia, a w późniejszym czasie wpłynęło na jego decyzję o przybraniu przydomka Sly.

Wkroczenie w nowy etap w życiu przypieczętowała wróżba. Od pewnego czasu Jacqueline Stallone była pochłonięta astrologią, którą zgłębiała pod okiem Marka Edmunda Jonesa. Czytanie przyszłości z gwiazd stało się wręcz jej sposobem na życie. I właśnie podczas jednej z sesji z udziałem syna wywróżyła mu karierę. Jednak nie aktorską, ale pisarską.

Wizyta u matki w Filadelfii była dla Slya tylko przystankiem w drodze do Nowego Jorku. Stallone zakotwiczył w tej aktorskiej mekce, wynajmując niewielki pokój w hotelu Sutton. Jak sam wspomina, mieszkanie w nim mogło przyprawić o klaustrofobię. Z powodu bardzo małego metrażu wszystko było na wyciągnięcie ręki. Jednak z racji mocno ograniczonych środków finansowych tylko na taki komfort mógł sobie pozwolić. Marna klitka z nieproszonymi rezydentami w postaci szczurów czy karaluchów w łazience była świadkiem początków trudnej drogi młodego, ambitnego i niepokornego autora. Awangardowy styl ustąpił tradycyjnej formie, a jego scenariusze, na przekór przygnębiającej rzeczywistości, były fantazyjnymi opowieściami. Pierwszy, zatytułowany Cry full, whisper empty in the same breath, jak i kolejne Sad blues oraz Till young men exit nie nadawały się jednak nawet do czytania, nie mówiąc już o adaptacji. Były to koszmarne literackie potworki, o których sam ich autor ma jak najgorsze zdanie. Niestety, kopie tych „dzieł” zaginęły i trudno dziś w pełni ocenić ich wartość, niemniej – choć Sly rozesłał je do producentów – nie spotkały się z żadnym odzewem.

Na szczęście w literackim amoku Stallone nie porzucił marzeń o aktorstwie. Brał udział w castingach, ale większość z nich kończył na pierwszym etapie. Dobrze zbudowany i ze względu na buntownicze zacięcie przypominający Marlona Brando, nie był jednak odpowiednim kandydatem do jakiejkolwiek roli. Nieco antypatyczny wygląd nie wystarczał, by zdobyć angaż nawet do ról cechujących się dynamizmem i agresją, jak choćby do off-broadwayowej sztuki Fortune and men’s eyes autorstwa Johna Herberta. To było jednak pierwsze spotkanie Stallone’a z kimś znaczącym w filmowym biznesie – reżyserem i odtwórcą głównej roli, Salem Mineo, nominowanym do Oscara za drugoplanową rolę w Buntowniku bez powodu. Salowi ta sztuka była szczególnie bliska z racji tematu – opowiadała o homoseksualnych praktykach w kanadyjskim więzieniu. Aktor później ujawnił swoją biseksualną orientację. Ubiegający się o angaż Sly nie spodobał się Mineo jako rzekomo zbyt łagodny. Ta opinia mocno rozwścieczyła Stallone’a, który rzucił się na reżysera z pięściami. To zdecydowanie poprawiło jego notowania, choć roli i tak nie otrzymał. Trafiła do przyszłego policjanta z Miami – Dona Johnsona.

Masywna postura przydała się jednak w adaptacji jedynej sztuki Pabla Picassa Desire caught by the tail. Pierwszą płatną rolą Stallone’a była więc postać Minotaura, którą odgrywał na dalekim Bronxie. Niestety ledwie przez trzy tygodnie. Nie udało się przyciągnąć widowni i sztukę zdjęto z afisza. Ta przygoda równie niemiło skończyła się dla samego Sylvestra, który padł ofiarą nieprzemyślanej inwencji artystycznej swego scenicznego partnera i został przez niego potraktowany gaśnicą przeciwpożarową. Ten incydent zakończył się infekcją, bo dwutlenek węgla dostał się Slyowi do płuc.

Z początkiem roku 1970 wyczerpały się oszczędności Stallone’a. Nie był w stanie zapłacić nawet za niewielki pokoik w hotelu „Slutton”, jak go pieszczotliwie nazywał. Widmo bezdomności stało się faktem. Nowym domem aspirującego do kariery filmowej Slya został dworzec autobusowy przy 42 ulicy. Ciężko być w takim momencie optymistą, ale honor i duma nie pozwoliły Slyowi poprosić o pomoc bardzo dobrze sytuowanych rodziców. I nawet głód nie zmienił tego stanu rzeczy. Ostatnie pieniądze przeznaczył na zakup materiałów biurowych, by móc dalej pisać.

Debiutancki falstart

Będąc bez dachu nad głową, wciąż próbował zainteresować swoimi scenariuszami kogokolwiek. Bezskutecznie. Niedługo jednak nadarzyła się okazja, by wyrwać się z marazmu. Niespodziewana oferta dotyczyła roli głównej. Można powiedzieć – szansa nie do odrzucenia. Wymarzony debiut filmowy. Był tylko jeden problem. Miała to być rola w filmie erotycznym, a właściwie pornograficznym, jak wynikało z szumnych zapowiedzi producentów. Warto zauważyć, że zapotrzebowanie na tego rodzaju kino było wówczas ogromne, a jego rozwój bardzo dynamiczny. Nowy Jork stał się głównym ośrodkiem produkcyjno-dystrybucyjnym tej gałęzi X muzy. Jeśli pojawiły się w głowie Stallone’a jakieś dylematy, to błyskawicznie zostały zdławione. Jego fatalna sytuacja życiowa nie pozwalała na roztrząsanie aspektów moralnych. Tłumaczenia: „Codziennie rozbieram się wieczorem i nikt mi za to nie płaci, więc dlaczego nie?” oraz „Głodujący człowiek jest w stanie zrobić wiele”wydają się całkiem logiczne. Szybkie i konkretne zlecenie, świetne pod względem finansowym, pozwoliłoby Slyowi wrócić na właściwe tory. Stawka w wysokości 200 dolarów za dwa dni na planie oznaczała powrót do godziwych warunków bytowych, zapewniających komfort dalszej pracy. Film The Party at Kitty and Stud’s (pol. Przyjęcie u Kitty i Studa) został nakręcony. I nic z tym fantem nie można już zrobić. Jego banalny – w tym wypadku to i tak komplement – a raczej szczątkowy scenariusz był jedynie pretekstem do zaprezentowania walorów cielesnych aktorów w celu wywołania odpowiednich wrażeń wizualno-estetycznych, co jest przecież standardem w takich produkcjach. Z kronikarskiego obowiązku nakreślę jednak zarys fabuły. Rzecz opowiada o jurnym Studzie i jego namiętnej dziewczynie Kitty, którzy postanawiają urozmaicić sobie życie erotyczne, zapraszając na wieczorną prywatkę grupkę znajomych. Spotkanie bardzo szybko przeradza się w pozbawioną zahamowań seksualną orgię. Wbrew pozorom nie ma tu scen charakteryzujących współczesne kino pornograficzne. Żadnych członków we wzwodzie, penetracji czy ekstremalnych zbliżeń. Mamy za to Stallone’a skaczącego przez płot, wywracającego się na śniegu i tańczącego niczym Travolta. Nakręcony za 5 tysięcy dolarów i błyskawicznie zmontowany film premierę miał 10 lutego 1970 roku i nie wzbudził większego zainteresowania. Przemknął niezauważenie przez kina dla dorosłych. Jeśli już szukać jakiegoś pozytywu tej produkcji, to trzeba przyznać, że sprawdza się jako dokument wizualizujący ówczesną budowę ciała aktora. Pewnie nikt nigdy nie zwróciłby uwagi na ten film, gdyby nie późniejszy sukces Slya. Sam Stallone z pewnością nie spodziewał się, że ten drobny epizod po pół wieku wciąż będzie mu przypominany. Po olbrzymim sukcesie Rocky’ego w 1976 roku producenci wyczuli okazję na odzyskanie zainwestowanych pieniędzy. Dopuszczając się szantażu, zaoferowali świeżo wschodzącej gwieździe rzekomo kompromitujące negatywy za kwotę 100 tysięcy dolarów. Stallone, jak przystało na prawdziwego Amerykanina nienegocjującego z terrorystami, zdecydowanie odrzucił tę propozycję, co poskutkowało niemal natychmiastową reakcją producentów. Wykorzystując przydomek z przeboju Slya, twórcy The Party at Kitty and Stud’s zmienili tytuł filmu na Italian Stallion (pol. Włoski ogier), dodali muzykę do złudzenia przypominającą słynne fanfary Billa Contiego i ponownie wprowadzili film do kin. Krótko mówiąc, Stallone miał swoje sekstaśmy, zanim te stały się modne. Złaknieni pikanterii widzowie tym razem dopisali, pozwalając „inwestorom” na odzyskanie włożonych w produkcję środków finansowych. Wielce wątpliwe były już same wrażenia erotyczno-estetyczne, które mocno rozczarowywały, głównie płeć piękną. Powiedzenie „z dużej chmury mały deszcz” w tym wypadku jest jak najbardziej adekwatne do sytuacji. Film pojawił się także na kasetach wideo, ciesząc się jeszcze większym powodzeniem, ale wciąż bardziej jako ciekawostka niż wartościowa produkcja. Wraz z nadejściem epoki płyt DVD został odnowiony i wydany w kilku kolekcjonerskich edycjach. Ostatnia, włoska, zawiera aż trzy wersje celuloidowych harców Slya: 66-, 70- i 83-minutową, z czego dwie ostatnie zawierają zmontowane materiały z zupełnie innych produkcji pornograficznych, mających dodać pikanterii wydaniu.

Na szczęście ten drobny epizod nie zaważył na karierze młodego, ambitnego aktora. Swoje życie seksualne zostawił w sferze prywatnej i wciąż szukał szansy na zaistnienie. Na razie gotówka pozwoliła mu na wynajęcie mieszkania nad sklepem na skrzyżowaniu 56 ulicy z Lexington Avenue. Niewygórowany czynsz w wysokości 71 dolarów za miesiąc pozwalał na chwilę wytchnienia, jednocześnie mobilizując do pracy. A była to przyziemna praca zarobkowa, wystarczająca do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Dawało to jednak Slyowi możliwość pisania scenariuszy, choć ograniczało czas na to przeznaczony. O komforcie nie mogło być mowy. Stallone imał się różnorakich zajęć, jednak o stabilizacji finansowej mógł jedynie pomarzyć. Był dostawcą pizzy, pracował w sklepie, a zdecydowanie najbardziej niewdzięcznym zajęciem była praca czyściciela klatek lwów w miejskim zoo za 1,12 dolara na godzinę. Usuwanie fekaliów wiązało się z bardzo niemiłym zapachem, który przylgnął do Sylvestra. Ta odpychająca woń była wielokrotnie przyczyną nieprzyjemnych sytuacji, choćby w czasie przejazdów środkami komunikacji miejskiej. Odór był trudny do usunięcia i dokuczliwy nawet w czasie castingów. Przez ciągły smród Sly stracił kilka intratnych propozycji reklamowych. Trudnym zajęciem zarobkowym było też wypraszanie koczujących bezdomnych z miejsc publicznych: przystanków, holi czy dworców. Łagodne usposobienie Stallone’a i chęć niesienia pomocy wespół z pamięcią o własnej przeszłości sprawiały, że nie był właściwą osobą do rzetelnego wypełniania powierzonych mu obowiązków.

Zdecydowanie lżej i przede wszystkim przyjemniej pracowało się Slyowi w kinie Baronet Theatre w Asbury Park, które cieszyło się zasłużoną renomą. Objął tam stanowisko biletera. Bardzo dobrze wspomina tę pracę, której w pewnym momencie niestety dał się ponieść. Zachowanie Stallone’a zdradziło jego charakter i mogło być ostrzeżeniem przed pułapką późniejszego sukcesu. Na początku lat 70. wszystko odbyło się jeszcze w skali mikro. Niezłe warunki finansowe i stabilizacja rozluźniły Slya, który w myśl zasady, że apetyt rośnie w miarę jedzenia, postanowił poszukać w ramach swojej profesji dodatkowego, niezupełnie uczciwego zarobku. Interes, który rozkręcił na boku, świetnie prosperował, szczególnie przy okazji premier. Został konikiem wprowadzającym widzów na korzystne miejsca poza kolejką za nieco wyższą opłatą niż w okienku kasowym. Przekręt szybko zaczął przynosić duże zyski. Kwoty od 300 do 600 dolarów tygodniowo nawet dziś robią wrażenie. Każda dobra passa kiedyś się jednak kończy. Podczas jednej z dużych premier obrotny Sly jak zwykle wyławiał zamożniejszych miłośników kinematografii. Traf chciał, że jednym z wypatrzonych przez niego klientów był Walter Reade, właściciel kina. Reakcja była natychmiastowa i oznaczała koniec kariery biletera. Przynajmniej oficjalnie, bo nie mogąc pogodzić się z porażką, Sly kontynuował proceder w innej formie: powielał bilety wstępu i sprzedawał je studentom. Ostatecznie zdekonspirowany handlarz fałszywkami porzucił kino.

Największą i nieocenioną wartością epizodu z Baronet Theatre było dla Slya poznanie pewnej blondynki o czeskich korzeniach, która ukryta za dużymi okularami pojawiła się kiedyś przed okienkiem kasowym. Był to klasyczny przykład miłości od pierwszego wejrzenia. Zauroczony absztyfikant wypalił prosto z mostu do niczego niepodejrzewającej Sashy Czack (prawdziwe imię: Alexandra Jane): „Myślę, że cię kocham”. Jego bezpośredniość i otwartość (jak później mówił, wynikające z braku pieniędzy na tradycyjne randki) ujęły młodą pracownicę kina, która zobaczyła w wielbicielu mężczyznę godnego bliższego poznania. Niewinny zaczątek przerodził się w głębokie uczucie zbudowane na przyjaźni i wzajemnym wsparciu. To Sasha była motorem napędowym Slya, dopingowała go z całych sił w drodze do aktorskiej kariery, o której sama zresztą marzyła.

Tymczasem w połowie 1970 roku Stallone otrzymał propozycję zagrania w adaptacji sztuki Jerry’ego Douglasa Score. W hołdującą wolnemu seksowi wizję artystyczną wpisał się błyskawicznie, mając już pewne doświadczenie z produkcji niesławnego The Party at Kitty and Stud’s. Na scenie wcielał się w Mike’a, mechanika, który dołącza do dwóch par żądnych erotycznych wrażeń. Angaż zdobył, jak wspomina reżyser: „dzięki charyzmie i świetnemu ciału”. Mająca premierę 28 października 1970 roku odważna i niszowa inscenizacja nie spotkała się z większym zainteresowaniem poza, rzecz jasna, entuzjastycznymi reakcjami płci pięknej na walory Slya. Mocno wstrzemięźliwe recenzje i kiepska frekwencja przyspieszyły zejście sztuki z afisza, co nastąpiło po 23 przedstawieniach. Warta uwagi jest ciekawostka dotycząca materiałów promujących Score. Stallone miał możliwość własnoręcznie napisać krótką notkę biograficzną, która mówiąc eufemistycznie, zawierała kilka nieścisłości. W broszurze widzowie mogli przeczytać o teatralnym tournée aktora po Szwajcarii, gdzie miał wystawiać Śmierć komiwojażera czy Virginię Wolf, o wyimaginowanych profesjach (gwiazda rocka) i pojawieniu się w kilku filmach (choć trzeba oddać, że w paru z wymienionych statystował). Stallone nie omieszkał wytworzyć wokół swojej osoby pewnego rodzaju nimbu tajemniczości, a raczej w osobliwy sposób pojmowanej szlachetności, przez dodanie inicjału E. jako drugiego imienia (Enzio to skrót od Gardenzio).

Po fiasku „niemalże pornograficznego śmiecia” (to cytat z recenzji) Sly dołączył na krótką chwilę do aktorskiej trupy The Extension. Współpraca nie zaowocowała niczym godnym uwagi i od tego momentu aktor zupełnie zerwał kontakt z teatrem.

Celuloidowe epizody

Na wspominanej broszurce prócz wytworów wybujałej wyobraźni Stallone’a znalazły się trzy tytuły filmów, które mógł wpisać do CV bez posądzania go o nieprawdę. Rok 1970 był bowiem powolnym początkiem jego kinematograficznej drogi. Poza frywolnym debiutem udało mu się dostać angaż w niezależnej adaptacji sztuki teatralnej Josepha Bologny i Renée Taylor Zakochani i inni – udanej i cieszącej się względnym uznaniem krytyków oraz widzów. Pierwsze kroki Slya w produkcjach dla szerokiego grona odbiorców nie były imponujące. Jego praca ograniczyła się do statystowania na planie i wcielenia w kompletnie nic nieznaczącą rolę gościa weselnego, czyli żywego tła. Jedynie niezwykle wprawne oko jest w stanie odnotować moment pojawienia się Slya w filmie, w którym ostatecznie nie załapał się nawet do oficjalnej listy płac. Wynikło to oczywiście z rozmiarów roli. Film wszedł na ekrany kin 12 sierpnia 1970 roku i szybko został zapomniany, mimo że stanowi przyjemne, choć schematyczne kino dla miłośników komedii. Tego samego nie można powiedzieć o Klute Alana J. Pakuli. Już w swoim drugim filmie ten twórca wykazał się bowiem kunsztem reżyserskim i zrealizował pamiętny, bardzo precyzyjny thriller, wyznaczający jego dalszą drogę artystyczną. Wysokiej jakości kreacje Donalda Sutherlanda i Jane Fondy przydały produkcji blasku i jakości. I właśnie w tym klasowym filmie wystąpił Stallone. Wystąpił, a nie zagrał, bo jego rola ponownie ograniczyła się do mignięcia przed kamerą. W tym obrazie zlokalizowanie jego postaci jest jeszcze trudniejsze. Sly bryluje w obłędnym tańcu w scenie, która rozgrywa się w dyskotece. Widzowie te kocie ruchy mogli oglądać na dużych ekranach od 25 czerwca 1971 roku, nie wiedząc, że na parkiecie tańczy przyszły gwiazdor.

Ale już dwa miesiące wcześniej można go było podziwiać w trzecim filmie kształtującego swój niepowtarzalny styl Woody’ego Allena. W zjadliwej, inteligentnej i zabawnej satyrze kpiącej z południowoamerykańskich dyktatur włoski ogier wcielił się w oprycha gnębiącego pasażerów nowojorskiego metra, a wśród nich samego reżysera. Nie była to rola mówiona, wystarczyła aparycja Slya. Półtoraminutowa scenka, którą odegrał z jednym z najsławniejszych reżyserów filmowych, przeszła do historii. Na ponowne spotkanie dwóch panów trzeba było czekać ponad ćwierć wieku.