System Prawa Administracyjnego Procesowego. Tom 3. Część 2. Administracyjne postępowanie egzekucyjne i zabezpieczające - ebook

Tom III Systemu Administracyjnego Prawa Procesowego prezentuje dorobek polskiej doktryny w zakresie badań nad prawem regulującym postępowanie organów administracyjnych zmierzających do przymusowego wykonania obowiązków pozostających w zakresie odpowiedzialności administracji publicznej przez osoby uchylające się od dobrowolnego wykonania takich powinności. Dostarcza również informacji o możliwościach uniknięcia ponoszenia ciężarów wynikających z nieuzasadnionego prawnie zastosowania środków egzekucyjnych i zabezpieczających.

W publikacji uwzględniono oraz poddano krytycznej analizie i ocenie rezultaty dynamicznie rozwijającego się orzecznictwa sądów administracyjnych.

Tom III składa się z dwóch części. W części 2 omówiono m.in.:

• zagadnienia związane z udzielaniem pomocy w dochodzeniu należności innych państw oraz korzystaniu z ich pomocy w tym zakresie,
• postępowanie zabezpieczające,
• środki egzekucyjne należności pieniężnych,
• kwestie odpowiedzialności za naruszenie prawa w postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
• egzekucję obowiązków o charakterze niepieniężnym.

Autorami publikacji są wybitni praktycy oraz teoretycy prawa, w tym sędziowie sądów administracyjnych oraz organów administracji publicznej, zajmujący się w swojej pracy zawodowej problematyką postępowania egzekucyjnego.

Adresaci:
Książka jest przeznaczona dla adwokatów, radców prawnych, sędziów, notariuszy, komorników, prokuratorów, doradców podatkowych, pracowników administracji, a także ekonomistów i księgowych oraz menedżerów. Będzie cennym źródłem wiedzy dla przedstawicieli nauki prawa administracyjnego.

Wykaz skrótów 25
Wstęp 33
ROZDZIAŁ 1. ŚRODKI EGZEKUCYJNE NALEŻNOŚCI PIENIĘŻNYCH 37
1.1. Uwagi ogólne 41
1.2. Środki egzekucyjne należności pieniężnych 42
1.3. Podstawy zastosowania środka egzekucji należności pieniężnych 49
1.4. Instytucje wspólne dla egzekucji należności pieniężnych 55
1.4.1. Skutki zajęcia i kontrola prawidłowości realizacji środka egzekucyjnego 55
1.4.2. Oszacowanie wartości ruchomości lub prawa majątkowego 64
1.4.3. Wyjawienie majątku 68
1.4.4. Dobrowolna zapłata 71
1.4.5. Stwierdzenie nabycia praw majątkowych i ruchomości w trybie egzekucji administracyjnej 72
1.4.6. Egzekucja zobowiązań państwowych jednostek budżetowych 73
1.5. Egzekucja z pieniędzy 75
1.5.1. Uwagi ogólne 75
1.5.2. Zakres przedmiotowy i podmiotowy egzekucji z pieniędzy 76
1.5.3. Przebieg egzekucji z pieniędzy 80
1.6. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę 89
1.6.1. Uwagi ogólne 89
1.6.2. Zakres przedmiotowy i podmiotowy egzekucji z wynagrodzenia za pracę 90
1.6.3. Przebieg egzekucji z wynagrodzenia za pracę 97
1.7. Egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego oraz renty socjalnej 105
1.7.1. Uwagi ogólne 105
1.7.2. Zakres przedmiotowy i podmiotowy egzekucji ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego oraz renty socjalnej 106
1.7.3. Przebieg egzekucji ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego oraz renty socjalnej 114
1.8. Egzekucja z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych 118
1.8.1. Uwagi ogólne 118
1.8.2. Zakres przedmiotowy i podmiotowy egzekucji z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych 120
1.8.3. Przebieg egzekucji z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych 130
1.8.4. Szczególne sposoby prowadzenia egzekucji z rachunku bankowego 144
1.9. Egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych 151
1.9.1. Uwagi ogólne 151
1.9.2. Zakres przedmiotowy i podmiotowy egzekucji z innych wierzytelności pieniężnych 154
1.9.3. Przebieg egzekucji z innych wierzytelności pieniężnych 157
1.10. Egzekucja z praw z instrumentów finansowych zapisanych na rachunkach papierów wartościowych lub innych rachunkach oraz z wierzytelności z rachunków pieniężnych 163
1.10.1. Uwagi ogólne 163
1.10.2. Zakres przedmiotowy i podmiotowy egzekucji z praw z instrumentów finansowych zapisanych na rachunkach papierów wartościowych lub innych rachunkach oraz z wierzytelności z rachunków pieniężnych 164
1.10.3. Przebieg egzekucji z praw z instrumentów finansowych zapisanych na rachunkach papierów wartościowych lub innych rachunkach oraz z wierzytelności z rachunków pieniężnych 171
1.11. Egzekucja z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych 178
1.11.1. Uwagi ogólne 178
1.11.2. Zakres przedmiotowy i podmiotowy egzekucji z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych 179
1.11.3. Przebieg egzekucji z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych 180
1.12. Egzekucja z weksla 182
1.12.1. Uwagi ogólne 182
1.12.2. Zakres przedmiotowy i podmiotowy egzekucji z weksla 183
1.12.3. Przebieg egzekucji z weksla 186
1.13. Egzekucja z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej 188
1.13.1. Uwagi ogólne 188
1.13.2. Zakres przedmiotowy i podmiotowy egzekucji z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej 191
1.13.3. Przebieg egzekucji z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej 195
1.14. Egzekucja z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością 200
1.14.1. Uwagi ogólne 200
1.14.2. Zakres przedmiotowy i podmiotowy egzekucji z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością 201
1.14.3. Przebieg egzekucji z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością 203
1.15. Egzekucja z pozostałych praw majątkowych 210
1.15.1. Uwagi ogólne 210
1.15.2. Zakres egzekucji z pozostałych praw majątkowych 211
1.15.3. Przebieg egzekucji z pozostałych praw majątkowych 214
1.16. Egzekucja z ruchomości 215
1.16.1. Uwagi ogólne 215
1.16.2. Zakres przedmiotowy i podmiotowy egzekucji z ruchomości 217
1.16.3. Przebieg egzekucji z ruchomości 221
1.16.3.1. Zajęcie ruchomości 222
1.16.3.2. Dozór 232
1.16.3.3. Sprzedaż 237
1.16.4. Szczególne tryby egzekucji z ruchomości 259
1.17. Egzekucja z nieruchomości 263
1.17.1. Uwagi ogólne 263
1.17.2. Zakres przedmiotowy i podmiotowy egzekucji z nieruchomości 265
1.17.3. Przebieg egzekucji z nieruchomości 270
1.17.3.1. Uwagi wprowadzające 270
1.17.3.2. Zajęcie nieruchomości 273
1.17.3.3. Opis i oszacowanie wartości nieruchomości 283
1.17.3.4. Sprzedaż nieruchomości 288
1.17.3.5. Przybicie 297
1.17.3.6. Przyznanie własności 300
1.17.4. Egzekucja z ułamkowej części nieruchomości oraz użytkowania wieczystego 303
ROZDZIAŁ 2. EGZEKUCJA OBOWIĄZKÓW O CHARAKTERZE NIEPIENIĘŻNYM 307
2.1. Uwagi wprowadzające 309
2.2. Środki egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym 312
2.2.1. Grzywna w celu przymuszenia 313
2.2.1.1. Istota i przesłanki stosowania grzywny w celu przymuszenia 313
2.2.1.2. Zakres podmiotowy grzywny w celu przymuszenia 313
2.2.1.3. Wysokość grzywny w celu przymuszenia 315
2.2.1.4. Tryb zastosowania grzywny w celu przymuszenia 316
2.2.1.5. Charakter prawny obowiązku uiszczenia grzywny w celu przymuszenia i tryb jej egzekucji 318
2.2.1.6. Umarzanie i zwracanie grzywny w celu przymuszenia 318
2.2.2. Wykonanie zastępcze 320
2.2.2.1. Istota i przesłanki stosowania wykonania zastępczego 320
2.2.2.2. Tryb zastosowania wykonania zastępczego 321
2.2.2.3. Zlecenie wykonania egzekwowanych czynności i odpowiedzialność wykonawcy 323
2.2.2.4. Uprawnienia zobowiązanego 324
2.2.2.5. Koszty wykonania zastępczego 325
2.2.3. Odebranie rzeczy ruchomej 326
2.2.3.1. Istota odebrania rzeczy ruchomej 326
2.2.3.2. Odebranie rzeczy ruchomej będącej we władaniu innej osoby 328
2.2.3.3. Procedura odebrania rzeczy ruchomej 328
2.2.3.4. Wydanie rzeczy ruchomej 329
2.2.4. Odebranie nieruchomości. Opróżnienie lokalu i innych pomieszczeń 330
2.2.4.1. Istota i przesłanki stosowania środka egzekucyjnego odebrania nieruchomości lub opróżnienia lokalu i innych pomieszczeń 330
2.2.4.2. Tryb zastosowania środka egzekucyjnego odebrania nieruchomości lub opróżnienia lokalu i innych pomieszczeń 332
2.2.4.3. Otwarcie nieruchomości (lokalu, pomieszczenia) 335
2.2.4.4. Zasady postępowania z usuniętymi ruchomościami 335
2.2.4.5. Sprzedaż nieodebranych ruchomości 336
2.2.5. Przymus bezpośredni 337
2.2.5.1. Istota przymusu bezpośredniego 337
2.2.5.2. Formy przymusu bezpośredniego 341
2.2.5.3. Zakres stosowania przymusu bezpośredniego 343
2.2.5.4. Tryb zastosowania przymusu bezpośredniego 343
2.2.5.5. Zastosowanie przymusu bezpośredniego w ramach stosowania innych środków egzekucyjnych 345
2.2.5.6. Użycie przymusu bezpośredniego wobec osoby trzeciej 346
2.2.5.7. Użycie przymusu bezpośredniego wobec funkcjonariuszy 347
2.2.5.8. Przymusowe doprowadzenie żołnierza 348
ROZDZIAŁ 3. POSTĘPOWANIE ZABEZPIECZAJĄCE 349
3.1. Pojęcie, cele i funkcja postępowania zabezpieczającego 351
3.1.1. Uwagi wstępne 351
3.1.2. Istota i cel postępowania zabezpieczającego 353
3.2. Charakter prawny, zasady i przesłanki postępowania zabezpieczającego 355
3.2.1. Charakter prawny postępowania zabezpieczającego 355
3.2.2. Zasady postępowania zabezpieczającego 356
3.2.3. Przesłanki postępowania zabezpieczającego 360
3.3. Przedmiot postępowania zabezpieczającego a przedmiot zabezpieczenia 363
3.3.1. Uwagi wstępne 363
3.3.2. Charakter postępowania zabezpieczającego 363
3.3.3. Cel stosowania zabezpieczenia 365
3.4. Podstawy udzielenia zabezpieczenia 365
3.4.1. Uwagi wstępne 365
3.4.2. Istnienie obowiązku podlegającego zabezpieczeniu w trybie administracyjnym 368
3.4.3. Złożenie wniosku o zabezpieczenie i zarządzenie zabezpieczenia 371
3.4.4. Kompetencja wierzyciela do wnioskowania o zabezpieczenie 379
3.4.5. Właściwość wierzyciela 384
3.4.6. Okoliczności wyłączające zabezpieczenie 385
3.4.7. Zbieg postępowań zabezpieczających 388
3.5. Sposoby zabezpieczenia zobowiązań poddanych egzekucji administracyjnej 389
3.5.1. Uwagi wprowadzające 389
3.5.2. Zajęcie zabezpieczające 393
3.5.3. Zabezpieczenie obowiązków pieniężnych 395
3.5.3.1. Zajęcie pieniędzy 395
3.5.3.2. Zajęcie wynagrodzenia za pracę 397
3.5.3.3. Zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego 398
3.5.3.4. Zajęcie innych wierzytelności i praw majątkowych 400
3.5.3.5. Zajęcie ruchomości 402
3.5.3.6. Kaucja 403
3.5.3.7. Hipoteka przymusowa 405
3.5.4. Zabezpieczenie obowiązków niepieniężnych 408
3.6. Rola podmiotów postępowania zabezpieczającego 410
3.6.1. Uwagi wstępne 410
3.6.2. Organy postępowania zabezpieczającego 411
3.6.3. Organ egzekucyjny dokonujący zabezpieczenia 412
3.6.4. Egzekutor i poborca skarbowy 414
3.6.5. Strony 415
3.6.6. Wierzyciel 416
3.6.7. Zobowiązany 420
3.6.8. Uczestnicy postępowania zabezpieczającego 423
3.7. Przebieg postępowania zabezpieczającego 424
3.7.1. Uwagi wstępne 424
3.7.2. Struktura postępowania zabezpieczającego 425
3.7.3. Wszczęcie postępowania zabezpieczającego 427
3.7.4. Stwierdzenie niedopuszczalności zabezpieczenia 429
3.7.5. Stwierdzenie braku podstaw wszczęcia postępowania zabezpieczającego 431
3.7.6. Stwierdzenie braku kompetencji do inicjowania postępowania zabezpieczającego 432
3.7.7. Stwierdzenie braku właściwości organu egzekucyjnego 434
3.7.8. Wybór sposobu i zakresu zabezpieczenia 435
3.7.9. Zawiadomienie zobowiązanego 437
3.7.10. Wykonanie zabezpieczenia 439
3.7.11. Uchylenie zabezpieczenia 440
3.7.12. Przekształcenie zajęcia zabezpieczającego w zajęcie egzekucyjne 441
3.8. Wykonywanie postanowienia o zabezpieczeniu majątkowym 442
3.9. Podsumowanie 446
ROZDZIAŁ 4. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NARUSZENIE PRAWA W POSTĘPOWANIU EGZEKUCYJNYM W ADMINISTRACJI 449
4.1. Odpowiedzialność odszkodowawcza 452
4.1.1. Powództwo osoby, która rości sobie prawo do rzeczy lub prawa majątkowego, z których przeprowadzono egzekucję przez sprzedaż rzeczy lub wykonanie prawa majątkowego (powództwo osoby trzeciej) 453
4.1.2. Powództwo zobowiązanego o odszkodowanie od organu egzekucyjnego lub wierzyciela na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego za szkody wyrządzone wskutek niezgodnego z prawem wszczęcia lub prowadzenia egzekucji administracyjnej lub postępowania zabezpieczającego; powództwo zobowiązanego o odszkodowanie od wierzyciela lub organu prowadzącego rejestr za szkodę wyrządzoną wskutek niezgodnego z prawem ujawnienia w rejestrze danych, o których mowa w art. 18b § 2 u.p.e.a. 455
4.1.3. Powództwo przeciwko dłużnikowi zajętej wierzytelności, który nie wykonał lub nienależycie wykonał ciążące na nim obowiązki (powództwo wierzyciela) 465
4.1.4. Podsumowanie 467
4.2. Odpowiedzialność porządkowa 469
4.2.1. Zagadnienia wstępne 469
4.2.2. Odpowiedzialność za odmowę udzielenia informacji lub wyjaśnień oraz za udzielenie fałszywych informacji lub wyjaśnień 474
4.2.3. Odpowiedzialność zobowiązanego za niewykonanie obowiązku powiadomienia organu egzekucyjnego o wskazanych w ustawie zdarzeniach 482
4.2.4. Odpowiedzialność porządkowa zarządcy nieruchomości za niezłożenie sprawozdania oraz za niewykonanie polecenia organu egzekucyjnego 484
4.2.5. Odpowiedzialność porządkowa dłużnika zajętej wierzytelności 485
4.2.6. Orzekanie o karze pieniężnej i jej wymiar 486
4.2.7. Tryb i forma nakładania kar porządkowych 490
ROZDZIAŁ 5. WZAJEMNA POMOC W DOCHODZENIU OKREŚLONYCH KATEGORII NALEŻNOŚCI PIENIĘŻNYCH 495
5.1. Wzajemna pomoc w dochodzeniu należności pieniężnych jako instrument prawny współpracy państw 500
5.1.1. Wzajemna pomoc w dochodzeniu należności pieniężnych jako gwarancja realizacji zasady współpracy państw 500
5.1.2. Pojęcie dochodzenia należności pieniężnych w drodze wzajemnej pomocy 503
5.1.3. Znaczenie dochodzenia należności pieniężnych w drodze wzajemnej pomocy 506
5.1.4. Geneza i rozwój wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych 512
5.1.5. Multicentryczny system źródeł prawa wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych 519
5.1.6. Wzajemna pomoc w dochodzeniu należności pieniężnych a współpraca europejska w ujęciu Kodeksu postępowania administracyjnego 533
5.1.7. Kolizja źródeł prawnych wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych 537
5.1.8. Założenia i zasady wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych 543
5.1.9. Obowiązek wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych 563
5.2. Przesłanki udzielania wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności publicznoprawnych 569
5.2.1. Pojęcie i klasyfikacja przesłanek udzielania wzajemnej pomocy 569
5.2.2. Charakterystyka przesłanek materialnych ostrych 576
5.2.2.1. Przedawnienie prawa dochodzenia należności w drodze wzajemnej pomocy 576
5.2.2.2. Minimalna kwota dochodzonej należności 580
5.2.2.3. Bezskuteczność egzekucji w państwie wnioskującym o pomoc 582
5.2.3. Charakterystyka przesłanek materialnych nieostrych 583
5.2.3.1. Zwroty szacunkowe 583
5.2.3.2. Klauzule generalne jako przesłanki odmowy udzielenia pomocy 587
5.3. Przedmiot wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych 599
5.4. Podmioty wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych 604
5.4.1. Charakterystyka podmiotów wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych 604
5.4.2. Organy wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych 605
5.4.2.1. Ogólna charakterystyka organów wzajemnej pomocy 605
5.4.2.2. Minister właściwy do spraw finansów publicznych jako organ wzajemnej pomocy 611
5.4.2.3. Centralne biuro łącznikowe jako organ wzajemnej pomocy 615
5.4.2.4. Wierzyciele jako organy wzajemnej pomocy 619
5.4.2.5. Naczelnicy urzędów skarbowych i organy egzekucyjne jako organy wzajemnej pomocy 624
5.4.3. Podmioty zobowiązane z tytułu należności pieniężnych objętych wzajemną pomocą 635
5.4.4. Komisja Europejska i Komitet do spraw Odzyskiwania Wierzytelności jako podmioty wzajemnej pomocy 639
5.5. Stosunek prawny wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych 643
5.5.1. Charakterystyka stosunku prawnego wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych 643
5.5.2. Sposoby nawiązania stosunku wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych 645
5.5.3. Wymogi formalne wniosku o udzielenie wzajemnej pomocy 649
5.6. Formy udzielania wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych 659
5.6.1. Pojęcie formy udzielania wzajemnej pomocy 659
5.6.2. Klasyfikacja form udzielania wzajemnej pomocy 660
5.6.3. Charakterystyka form udzielania wzajemnej pomocy 662
5.6.3.1. Udzielanie wzajemnej pomocy poprzez przekazanie informacji 662
5.6.3.1.1. Istota pomocy w udzielaniu informacji 662
5.6.3.1.2. Udzielanie informacji na wniosek 666
5.6.3.1.3. Wymiana informacji bez wniosku 670
5.6.3.1.4. Bezpośrednia wymiana informacji 674
5.6.3.1.5. Jednoczesne kontrole podatkowe 676
5.6.3.2. Dalsza wymiana informacji 677
5.6.3.3. Udzielanie wzajemnej pomocy w powiadomieniu o dokumencie 679
5.6.3.4. Udzielanie pomocy w egzekucji i zabezpieczeniu należności pieniężnych 693
5.6.3.4.1. Wzajemna pomoc w egzekucji i zabezpieczeniu należności jako bezpośrednia forma dochodzenia należności 693
5.6.3.4.2. Wzajemna pomoc w egzekucji należności pieniężnych 694
5.6.3.4.2.1. Wzajemna pomoc w egzekucji należności pieniężnych jako efektywna forma pomocy 694
5.6.3.4.2.2. Tytuł wykonawczy w sprawie prowadzenia egzekucji w trybie wzajemnej pomocy 695
5.6.3.4.2.3. Zarzuty w sprawie tytułu wykonawczego jako środek ochrony prawnej zobowiązanego 701
5.6.3.4.2.4. Charakterystyka podstaw zarzutów w sprawie tytułu wykonawczego 706
5.6.3.4.2.5. Tryb rozpoznawania zarzutów w sprawie tytułu wykonawczego 718
5.6.3.4.2.6. Zażalenie na postanowienie w przedmiocie zarzutów w sprawie tytułów wykonawczych 724
5.6.3.4.2.7. Suspensywność zarzutów w sprawie tytułu wykonawczego i zażalenia na postanowienie w przedmiocie zarzutów 740
5.6.3.4.2.8. Suspensywność postępowania egzekucyjnego a spór we wnioskującym państwie 750
5.6.3.4.2.9. Procedura wzajemnego porozumienia a bieg postępowania egzekucyjnego 756
5.6.3.4.3. Wzajemna pomoc w zabezpieczeniu należności pieniężnych 774
5.6.3.4.3.1. Zabezpieczenie należności jako forma udzielania wzajemnej pomocy 774
5.6.3.4.3.2. „Dokument umożliwiający dokonanie zabezpieczenia należności” 775
5.6.3.4.3.3. Środki zaskarżenia „dokumentu umożliwiającego zabezpieczenie należności” 781
5.7. Procedura udzielania wzajemnej pomocy w dochodzeniu określonej kategorii należności 783
5.7.1. Ogólna charakterystyka procedury udzielania wzajemnej pomocy w dochodzeniu określonej kategorii należności 783
5.7.2. Etapy procedury udzielania wzajemnej pomocy w dochodzeniu określonych kategorii należności 785
5.8. Ujawnianie i ochrona danych pozyskanych w toku udzielania wzajemnej pomocy 807
Autorzy 815