System Prawa Sądownictwa Administracyjnego. Tom 2. Zakres podmiotowy i przedmiotowy postępowania sądowoadministracyjnego - ebook

Drugi tom Systemu Prawa Sądownictwa Administracyjnego stanowi kontynuację badań nad istotą sądownictwa administracyjnego. Obejmuje on zagadnienia dotyczące przedmiotu sądowej kontroli administracji publicznej oraz podmiotów, które biorą udział w postępowaniu przed sądem administracyjnym. Przedstawione w nim zostały zagadnienia dotyczące istoty każdego rodzaju aktu i czynności poddanych sądowej kontroli, w tym decyzji administracyjnej, różnych form bezczynności oraz przewlekłego prowadzenia postępowania administracyjnego.

W oddawanym do rąk czytelników tomie znajduje się także pogłębiona analiza uprawnień procesowych poszczególnych podmiotów, które biorą udział w postępowaniu sądowoadministracyjnym, począwszy od skarżącego, a skończywszy na sądzie, przed którym toczy się postepowanie.

Sądownictwo administracyjne w Polsce ma długoletnią tradycję. Imponujący dorobek orzeczniczy sądów administracyjnych stanowi podstawę do głębszej refleksji naukowej mającej na celu usystematyzowanie dotychczasowej wiedzy w dziedzinie sądowej kontroli administracji publicznej oraz wytyczenie kierunków rozwoju jednej z mających konstytucyjne umocowanie gałęzi sądownictwa w Polsce.

Autorzy powołują przy tym aktualny dorobek nauki w tej dziedzinie.

Wykaz skrótów | str. 13
Wstęp | str. 19
ROZDZIAŁ 1. Ramy konstrukcyjne postępowania sądowoadministracyjnego | str. 21
1.1. Uwagi wprowadzające | str. 23
1.2. Układ podmiotowy | str. 24
1.2.1. Geneza | str. 24
1.2.2. Stan obecny | str. 30
1.2.2.1. Źródła regulacji | str. 30
1.2.2.2. Układ podstawowy | str. 31
1.2.2.3. Układ rozszerzony | str. 32
1.2.2.4. Zakres wyłączony (nieznany) | str. 34
1.2.3. Perspektywy zmian | str. 34
1.3. Układ przedmiotowy | str. 36
1.3.1. Geneza | str. 36
1.3.2. Stan obecny | str. 43
1.3.3. Perspektywy zmian | str. 47
ROZDZIAŁ 2. Struktura przedmiotowa sądownictwa administracyjnego | str. 52
2.1. Pojęcie sprawy sądowoadministracyjnej | str. 55
2.1.1. Geneza pojęciowa sporów administracyjnych (administracyjnoprawnych) i spraw spornoadministracyjnych | str. 60
2.1.1.1. Uwagi wprowadzające | str. 60
2.1.1.2. Francuska teoria sporów administracyjnych | str. 62
2.1.1.3. Niemiecka teoria sporów administracyjnych i jej recepcja | str. 65
2.1.2. Typologia koncepcji spraw sądowoadministracyjnych | str. 70
2.1.2.1. Uwagi wprowadzające | str. 70
2.1.2.2. Sprawa sądowoadministracyjna w sensie podmiotowym | str. 71
2.1.2.3. Sprawa sądowoadministracyjna w sensie przedmiotowo­subiektywnym | str. 71
2.1.2.4. Sprawa sądowoadministracyjna w sensie przedmiotowo­obiektywnym | str. 82
2.1.2.5. Sprawa sądowoadministracyjna w ujęciu złożonym (materialno­relacyjnym i formalno­procesowym) | str. 86
2.1.2.6. Sprawa sądowoadministracyjna w ujęciu formalnym (szerokim) i materialnym (wąskim) | str. 89
2.1.2.7. Sprawa sądowoadministracyjna w ujęciu procesowym | str. 93
2.1.2.8. Sprawy sądowoadministracyjne weryfikacyjne i merytoryczne | str. 95
2.1.3. Sprawa sądowoadministracyjna a sprawa administracyjna oraz sądowe sprawy cywilne i karne | str. 97
2.1.3.1. Sprawa sądowoadministracyjna a sprawa administracyjna i konstrukcje pokrewne | str. 97
2.1.3.2. Sprawa sądowoadministracyjna a sprawa cywilna | str. 100
2.1.3.3. Sprawa sądowoadministracyjna a sprawa karna | str. 102
2.1.4. Sprawa sądowoadministracyjna jako przedmiot postępowania. Struktura i dynamika sprawy | str. 104
2.1.4.1. Sprawa sądowoadministracyjna jako instytucja procesowa konkretnego (polskiego) systemu prawnego. Zakres normatywny sprawy | str. 104
2.1.4.2. Sprawa sądowoadministracyjna jako bezpośredni i pośredni przedmiot postępowania przed sądem administracyjnym | str. 108
2.1.4.3. Elementy strukturalne i tożsamość sprawy sądowoadministracyjnej | str. 111
2.1.4.3.1. Podstawa normatywna sprawy sądowoadministracyjnej | str. 111
2.1.4.3.2. Podstawa faktualna sprawy sądowoadministracyjnej i jej elementy | str. 113
2.1.4.3.3. Problem tożsamości sprawy sądowoadministracyjnej | str. 117
2.1.4.4. Dynamika sprawy sądowoadministracyjnej | str. 120
2.1.4.4.1. Sprawa sądowoadministracyjna a kategoryzacja postępowań sądowoadministracyjnych i ich tryby | str. 120
2.1.4.4.2. Zakres rozpoznania i rozstrzygania sprawy sądowoadministracyjnej w postępowaniu zwyczajnym i postępowaniach nadzwyczajnych | str. 126
2.1.4.4.3. Rodzaje rozstrzygnięć sprawy sądowoadministracyjnej oraz problem trwałości skutków jej konkretyzacji | str. 127
2.2. Akty i czynności poddane sądowej kontroli | str. 131
2.2.1. Decyzje administracyjne | str. 131
2.2.1.1. Istota decyzji administracyjnej | str. 136
2.2.1.1.1. Uwagi wprowadzające | str. 136
2.2.1.1.2. Decyzja administracyjna w przepisach postępowania administracyjnego oraz przepisach postępowania sądowoadministracyjnego w ujęciu historycznym | str. 138
2.2.1.1.3. Decyzja administracyjna jako postać indywidualnego aktu administracyjnego | str. 157
2.2.1.1.4. Decyzja administracyjna w doktrynie i orzecznictwie | str. 163
2.2.1.1.5. Wzorzec decyzji administracyjnej zbudowany w oparciu o koncepcję reguł konstytutywnych | str. 174
2.2.1.1.6. Decyzja administracyjna – wnioski końcowe | str. 201
2.2.1.2. Sądowa kontrola decyzji administracyjnych | str. 209
2.2.2. Postanowienie | str. 221
2.2.2.1. Istota postanowienia | str. 222
2.2.2.2. Sądowa kontrola postanowień | str. 226
2.2.3. Akty i czynności inne niż decyzje i postanowienia | str. 236
2.2.3.1. Istota aktów, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. | str. 239
2.2.3.1.1. Uwagi wprowadzające | str. 239
2.2.3.1.2. Akty i czynności „inne niż określone w art. 3 § 2 pkt 1–3 p.p.s.a.” | str. 248
2.2.3.1.3. Akty i czynności „z zakresu administracji publicznej” | str. 258
2.2.3.1.4. Akty i czynności „dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa” | str. 261
2.2.3.2. Sądowa kontrola aktów czynności, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. | str. 269
2.2.4. Interpretacje indywidualne, opinie zabezpieczające, opinie, o których mowa w art. 119zzl § 1 o.p. | str. 284
2.2.4.1. Istota aktu (czynności) | str. 286
2.2.4.2. Sądowa kontrola aktu (czynności) | str. 301
2.2.5. Akty prawa miejscowego i inne akty organów jednostek samorządu terytorialnego | str. 324
2.2.5.1. Istota aktów prawa miejscowego | str. 327
2.2.5.2. Sądowa kontrola aktów prawa miejscowego | str. 341
2.2.5.3. Istota i sądowa kontrola innych aktów organów samorządu terytorialnego | str. 352
2.2.6. Akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego | str. 366
2.2.6.1. Istota aktów nadzoru nad samorządem terytorialnym | str. 369
2.2.6.2. Sądowa kontrola aktu nadzoru nad samorządem terytorialnym | str. 397
2.3. Bezczynność i przewlekłość | str. 413
2.3.1. Istota bezczynności i przewlekłego prowadzenia postępowania | str. 415
2.3.1.1. Instrumenty zapobiegające bezczynności i przewlekłości postępowania administracyjnego | str. 415
2.3.1.2. Zakres aktów objętych skargą na bezczynność i przewlekłość | str. 419
2.3.1.3. Bezczynność a przewlekłość postępowania | str. 421
2.3.1.4. Czasowy aspekt skargi na bezczynność i przewlekłość | str. 428
2.3.2. Sądowa kontrola bezczynności i przewlekłego prowadzenia postępowania | str. 432
2.3.2.1. Krąg podmiotowy | str. 432
2.3.2.2. Wszczęcie postępowania | str. 434
2.3.2.2.1. Przesłanki procesowe | str. 434
2.3.2.2.2. Wymogi formalne i fiskalne skargi | str. 437
2.3.2.3. Przebieg postępowania | str. 439
2.3.2.4. Rozstrzygnięcie | str. 443
2.3.2.5. Zaskarżenie | str. 445
2.3.2.6. Problem szybkości postępowania sądowoadministracyjnego w przedmiocie bezczynności lub przewlekłości | str. 447
2.3.2.7. Skutki sądowego stwierdzenia bezczynności i przewlekłości | str. 449
2.3.2.7.1. Obowiązek wykonania wyroku stwierdzającego bezczynność lub przewlekłość | str. 449
2.3.2.7.2. Dopuszczalność wystąpienia o odszkodowanie | str. 454
2.4. Spory kompetencyjne i o właściwość | str. 455
2.4.1. Istota sporów kompetencyjnych i o właściwość | str. 457
2.4.1.1. Konstytucyjne i ustawowe umiejscowienie regulacji | str. 457
2.4.1.2. Przedmiot kontroli sądu administracyjnego | str. 460
2.4.1.3. Typologia sporów | str. 465
2.4.2. Sądowe rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość | str. 468
2.4.2.1. Sądy administracyjne jako organy ochrony prawnej właściwe rzeczowo do rozstrzygania sporów | str. 468
2.4.2.2. Źródła prawa i charakter regulacji o postępowaniu w sprawie rozstrzygania sporów | str. 470
2.4.2.3. Legitymacja czynna w sprawie rozstrzygania sporów | str. 471
2.4.2.4. Przebieg postępowania sądowego | str. 473
2.4.2.5. Postanowienie rozstrzygające spór kompetencyjny i o właściwość | str. 478
2.5. Akty i czynności wyłączone spod sądowej kontroli | str. 482
2.5.1. Istota aktów i czynności wyłączonych spod sądowej kontroli | str. 483
2.5.2. Rys historyczny | str. 485
2.5.3. Akty i czynności poddane kognicji sądów powszechnych | str. 492
2.5.4. Akty i czynności wyłączone spod kontroli na mocy art. 5 p.p.s.a. | str. 497
2.5.4.1. Uwagi wprowadzające | str. 497
2.5.4.2. Akty i czynności podejmowane w sferze wewnętrznej administracji | str. 498
2.5.4.3. Akty i czynności podejmowane w sprawach odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej | str. 507
2.5.4.4. Akty i czynności podejmowane w sprawach wiz wydawanych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych lub konsulów oraz zezwoleń na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego wydawanych przez konsulów | str. 509
2.5.4.5. Akty i czynności wyłączone spod kontroli na mocy przepisów szczególnych | str. 510
2.5.5. Akty i czynności wyłączone spod kontroli na mocy art. 3 § 2 p.p.s.a. | str. 519
ROZDZIAŁ 3. Struktura podmiotowa sądownictwa administracyjnego | str. 524
3.1. Strony postępowania | str. 533
3.1.1. Relacje między podmiotami występującymi przed sądem administracyjnym | str. 533
3.1.1.1. Relacje między podmiotami występującymi przed sądem administracyjnym w postępowaniach sądowoadministracyjnych wszczynanych na podstawie skarg i sprzeciwów | str. 533
3.1.1.1.1. Model sporu prawnego między skarżącym a organem administracji i konsekwencje jego przyjęcia | str. 533
3.1.1.1.2. Wielopodmiotowość i problem współuczestnictwa po stronie skarżących | str. 537
3.1.1.2. Relacje między podmiotami występującymi przed sądem administracyjnym w postępowaniach sądowoadministracyjnych wszczynanych na podstawie wniosków o rozstrzygnięcie sporów kompetencyjnych oraz o wydanie przez sąd uchwały wyjaśniającej wątpliwości prawne | str. 542
3.1.1.3. Uprawnienia procesowe będące konsekwencją korzystania ze statusu strony postępowania | str. 545
3.1.2. Zdolność sądowoadministracyjna | str. 549
3.1.2.1. Pojęcie zdolności sądowoadministracyjnej i problemy w związku z ustaleniem jego znaczenia i odpowiedzią na pytanie o potrzebę jego wprowadzenia na grunt postępowania sądowoadministracyjnego oraz o konsekwencje braku tego atrybutu | str. 549
3.1.2.2. Kategorie uczestników obrotu prawnego wyposażonych w zdolność sądowoadministracyjną – problem korzystania z tego atrybutu in genere lub wyłącznie w poszczególnych sprawach | str. 558
3.1.2.3. Problem zdolności sądowoadministracyjnej przeciwnika skarżącego | str. 572
3.1.3. Zdolność procesowa | str. 574
3.1.3.1. Pojęcie zdolności procesowej i założenia ogólne decydujące o korzystaniu z niej przez poszczególne kategorie skarżących | str. 574
3.1.3.2. Czynności podejmowane przez strony osobiście i przez przedstawiciela | str. 577
3.1.3.2.1. Czynności podejmowane przez strony osobiście | str. 577
3.1.3.2.2. Działanie przez przedstawiciela ustawowego | str. 580
3.1.4. Legitymacja w postępowaniu sądowoadministracyjnym | str. 602
3.1.4.1. Legitymacja procesowa – pojęcie, sposób uregulowania i interesy chronione w ramach jej konstrukcji | str. 602
3.1.4.2. Interes prawny w zaskarżeniu lub naruszenie interesu skarżącego jako przesłanka legitymacji skargowej | str. 614
3.1.4.3. Ochrona samodzielności (kompetencji) jako przesłanka legitymacji skargowej | str. 622
3.1.4.4. Skutki wniesienia skargi przez podmiot nielegitymowany | str. 627
3.2. Uczestnicy postępowania | str. 629
3.2.1. Źródła prawa określające status uczestników postępowania na prawach stron | str. 629
3.2.2. Uczestnicy z mocy prawa | str. 635
3.2.3. Uczestnicy dopuszczeni do udziału w postępowaniu przez sąd | str. 642
3.2.4. Szczególny status podmiotów, którym prawa strony przyznają ustawy szczególne | str. 650
3.3. Następstwo procesowe w postępowaniu sądowoadministracyjnym | str. 651
3.3.1. Następstwo ustrojowe, materialnoprawne i procesowe w prawie administracyjnym jako przesłanka następstwa w postępowaniu sądowym | str. 651
3.3.2. Sposób unormowania następstwa-a procesowego w postępowaniu sądowoadministracyjnym | str. 658
3.4. Podmioty reprezentujące interes publiczny i interes społeczny | str. 664
3.4.1. Prokurator w postępowaniu sądowoadministracyjnym | str. 664
3.4.1.1. Uwagi wprowadzające | str. 664
3.4.1.2. Zdolność do udziału w postępowaniu | str. 664
3.4.1.3. Celowość działań | str. 671
3.4.1.4. Uprawnienia procesowe | str. 677
3.4.2. Rzecznik Praw Obywatelskich w postępowaniu sądowoadministracyjnym | str. 689
3.4.2.1. Uwagi wprowadzające | str. 689
3.4.2.2. Zdolność do udziału w postępowaniu | str. 691
3.4.2.3. Celowość działań | str. 694
3.4.2.4. Uprawnienia procesowe | str. 696
3.4.3. Rzecznik Praw Dziecka w postępowaniu sądowoadministracyjnym | str. 703
3.4.3.1. Uwagi wprowadzające | str. 703
3.4.3.2. Zdolność do udziału w postępowaniu | str. 705
3.4.3.3. Celowość działań | str. 706
3.4.3.4. Uprawnienia procesowe | str. 707
3.4.4. Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców w postępowaniu sądowoadministracyjnym | str. 708
3.4.4.1. Uwagi wprowadzające | str. 708
3.4.4.2. Zdolność do udziału w postępowaniu | str. 711
3.4.4.3. Celowość działań | str. 712
3.4.4.4. Uprawnienia procesowe | str. 713
3.4.5. Organizacja społeczna w postępowaniu sądowoadministracyjnym | str. 717
3.4.5.1. Uwagi wprowadzające | str. 717
3.4.5.2. Zdolność do udziału w postępowaniu | str. 720
3.4.5.3. Celowość udziału organizacji społecznej w postępowaniu sądowoadministracyjnym | str. 738
3.4.5.4. Uprawnienia procesowe organizacji społecznej w postępowaniu sądowoadministracyjnym | str. 746
3.5. Sąd administracyjny. Uwarunkowania procesowe | str. 753
3.5.1. Sędzia jako jeden z urzędników sądowych | str. 755
3.5.2. Skład sądu administracyjnego | str. 757
3.5.3. Asesor sądu administracyjnego | str. 760
3.5.4. Sędziowie delegowani w sądach administracyjnych | str. 765
3.5.5. Sędziowie sądów administracyjnych | str. 769
3.5.6. Rola Prezydenta RP w procesie nominacyjnym | str. 771
3.5.7. Sposób ukształtowania Krajowej Rady Sądownictwa a legalność nominacji sędziowskich | str. 777
3.5.8. Podstawy, zakres i mechanizmy weryfikacji nominacji sędziowskiej | str. 785
3.5.9. Postępowanie o badanie niezawisłości i niezależności | str. 787
3.5.10. Wyłączenie sędziego | str. 796
3.5.11. Wyłączenie sędziego z mocy ustawy | str. 799
3.5.12. Wyłączenie sędziego na wniosek strony bądź żądanie sędziego | str. 807
3.5.13. Orzekanie przez sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym | str. 813
3.5.14. Czynności sądu administracyjnego na posiedzeniu jawnym | str. 820
Skorowidz | str. 831
Autorzy | str. 839