Sytuacja Norwida – sytuacja Baudelaire'a. Paralele nowoczesności - ebook

Książka Magdaleny Siwiec jest pierwszą tak obszerną propozycją komparatystycznej lektury twórczości Norwida i Baudelaire’a. Punktem wyjścia zaproponowanego zestawienia poetów, urodzonych w tym samym 1821 roku, jest ich szczególna, jak ją nazwał Paul Valéry, sytuacja wymuszająca  konieczność określenia się i wobec romantycznych wieszczów, i wobec budzącej ambiwalentne reakcje nowoczesności. Interpretacje utworów literackich, esejów krytycznych, listów Baudelaire’a i Norwida podporządkowane są zagadnieniom takim jak: dialog z tradycją, z wielkimi poprzednikami, diagnoza związanego z postępem wyobcowania, problematyka wielkomiejska, świadomość kształtowania nowego pola literackiego, a także hamletyzm, melancholia i jej poetologiczne manifestacje. Te interpretacje, a także analizy wypracowanych przez obu pisarzy nowych rozwiązań estetycznych, koncepcji ułomnego piękna, strategii ironicznych oraz ich postaw wobec aksjologii i zagadnień etycznych  pozwalają dostrzec różnice, ale i wspólnotę twórczości tych „klasyków naszej moderny”, wyznaczających przyszłe kierunki w literaturze.

Magdalena Siwiec, dr hab., prof. UJ, kieruje Katedrą Komparatystyki Literackiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka książek: Romantyzm, czyli inter esse (2017, nagroda „Literatury na Świecie”), Romantyczne koncepcje poezji. Poeta i Muza – relacja w stanie kryzysu (Alfred de Musset i Juliusz Słowacki) (2012), Romantyzm i zatrzymany czas (2009), Orfeusz romantyków. Mit o Orfeuszu w twórczości Juliusza Słowackiego i Gérarda de Nerval w kontekście epoki (2002) oraz Sen w twórczości Juliusza Słowackiego i Gérarda de Nerval (1998). Członkini redakcji naukowej „Ruchu Literackiego” oraz serii „Studia romantyczne” IBL PAN.

Nareszcie. Po wielu latach spekulacji, przypuszczeń, rozważań, twierdzeń pozbawionych argumentów, przeczuć, polski czytelnik otrzymuje książkę, w której po raz pierwszy tak szeroko rozpatrzony został związek twórczości Cypriana Norwida z dziełem Charles’a Baudelaire’a. (…) kwestia możliwych relacji między Baudelaire’em a Norwidem powracała [w badaniach] nieustannie, choć nikt nie odważył się zgłębić tego problemu i wyciągnąć wszystkich konsekwencji z porównawczej analizy ich twórczości. W tym sensie najnowsza książka Magdaleny Siwiec jest przełomowa i trudno przecenić jej znaczenie. (…) Tak, porównanie nie jest dowodem, niemniej przyjęta przez Magdalenę Siwiec strategia pozwala dostrzec, w jaki sposób (czasami tożsamy, czasami zupełnie odmienny) Baudelaire oraz Norwid reagowali na kryzys wynikający z konieczności rewizji haseł romantycznych oraz z potrzeby skonstruowania nowych ram dla poezji, która mierzyć się musi z wyzwaniami nowoczesności.
(z recenzji prof. dra hab. Piotra Śniedziewskiego)

I. WPROWADZENIE

Poeci progu nowoczesności

II. SYTUACJA

Kłopoty z cezurą

III. WOBEC ROMANTYZMU

Ze stygmatem romantyzmu

Pierwsze zmagania: (anty)romantyczne „fanfar(l)onady”

Prze-pisywanie „wielkoludów”

IV. „NIEGOŚCINNE, OŚLEPIAJĄCE DOŚWIADCZENIE EPOKI WIELKIEGO PRZEMYSŁU”

„I wciąż tylko jeden jeszcze trud”. Postęp i jego skutki

„O kilku motywach”, czyli poezja miasta

Wobec reguł sztuki

V. MELANCHOLIA

Dwie melancholie

Czarne przędze: „ta nić czarna” – „ce filon ténébreux”

Czerń jako substancjalność braku

VI. ZMAGANIA Z OLBRZYMEM

Czytanie Szekspira

„Zwątpienie rzeczywistości”. Hamletyzm jako doświadczenie pokoleniowe

W roli Hamleta

VII. W STRONĘ NOWEJ ESTETYKI

Ułomne Muzy

„Bo jest w tym realizm”?

Metafory reprezentacji

VIII. WOBEC KRYZYSU WARTOŚCI

Zbliżenie przez etykę?

„Horreur du mal”

Profanacje

IX. ZAMIAST ZAKOŃCZENIA

Ironia, czyli ucieczka od zakończenia

Resumé

Summary

Bibliografia

Nota bibliograficzna

Indeks nazwisk

Spis ilustracji