MENU
Nasze ceny
Przeczytaj fragment on-line
Szachy amatorskie. Zasady - ebook
Wojciech Babijczuk - trener szkolnych szachów. W latach 2009–2019 ze swoimi szkolnymi drużynami zdobył na poziomie Wrocławia, Strefy i Mistrzostw Dolnego Śląska 30 złotych medali z rzędu. Ze swoim przyjacielem Januszem Żyłą stworzył Dream Team SP 63 i Laser Team SP 71, które królowały w opisywanym dziesięcioleciu.
• Jedna godzina szachów to trzy godziny matematyki!
• Lepiej grać w szachy, niż chodzić do szkoły, która nie uczy poprawnego myślenia!
| Kategoria: | Sport i zabawa |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-8308-947-8 |
| Rozmiar pliku: | 2,0 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
WSTĘP
Erich Fromm w książce _O_ _sztuce miłości_ nauczał: __ „Stajesz się mistrzem w chwili, kiedy rezultaty twojej teoretycznej wiedzy oraz praktyki zespolą się w jedną całość”. Świadomie nie podaję źródła cytatu. Bardzo zależy mi, aby podręczniki, szczególnie te uznawane w naukowych kręgach za klasyczne, były czytane w całości. Ten podręcznik jest przeznaczony nie tylko dla tych, którzy mają talent do nauczania dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Jest również dla tych, którzy są głęboko przekonani o magicznych siłach zaklętych w drewnianych figurkach. W opracowaniu tym z rozmysłem nie zawarłem żadnych przepisów regulujących tę królewską grę, wystarczy kilka kliknięć, aby znaleźć je w Internecie. Tam każdy pracujący z dziećmi zapaleniec znajdzie bardzo wiele informacji na interesujący nas temat. Szachy od wieków fascynują głębią i rozległością możliwości pracy nad rozwijaniem potęgi ludzkiego, a w naszym przypadku dziecięcego umysłu. Wiedza ta musi być wciąż systematycznie i samodzielnie zdobywana, a dalszy rozwój wymaga już tylko samodyscypliny i nieziemskiej cierpliwości, co na pewno dotyczy nas, współcześnie żyjących w czasach ciągłych reform edukacyjnych, które obniżają poziom nauczania. Książka ta zawiera czterdzieści scenariuszy lekcji szachowych dla nauczycieli – trenerów szachowych. Scenariusze te służą tylko wyzwoleniu potencjału twórczego nauczyciela i nauczanego. Pokazują, jak wspaniałym, wręcz wyśmienitym narzędziem pedagogicznym potrafią być szachy. Prezentują one bowiem wieloaspektowość i interdyscyplinarność gry. Nie wszyscy przecież zostają inżynierami, ale każdy może zostać w jakimś stopniu nauczycielem.
Owe konspekty lekcji ukazują szachy przez pryzmat rzeczywistości, czyli ich związku z życiem. Nie są one absolutne, jak uczą na wyższych uczelniach, ale w użyteczny sposób pokazują, że wartość praktyczna stanowi o ich poprawności. Zaprezentowałem w nich jedną z wielu możliwych form rozpowszechniania wiedzy o szachach. We wszystkich scenariuszach świadomie umieściłem partie tylko jednego amerykańskiego mistrza. Nie ma moim zdaniem lepszego mistrza nauczania początkowego szachów. W pracy z dzieckiem na zawsze pozostanę romantykiem. Jest to efekt działania dawnych szkolnych programów i moich polonistów.
Na koniec tego krótkiego wstępu chciałbym serdecznie podziękować Ewie i Robertowi Korpalskim, moim mentorom i przyjaciołom, bez których nigdy zapewne nie napisałbym tej książki._SIŁA GRY SZACHISTY JEST TYM WIĘKSZA,_ _IM OBLICZENIA I_ _KALKULACJE SĄ GŁĘBSZE__._
1. RELIGIA – ZASADA MIŁOŚCI
Wierzę, że każdy człowiek prędzej czy później stanie przed wyborem pomiędzy materią i duchem. Szachy, będąc wspaniałym modelem odzwierciedlenia rzeczywistości, stanowią od zawsze wdzięczny materiał dla wyrażania tych dwóch sposobów myślenia. W trakcie nauki szachów mamy do czynienia z walką między dwiema szkołami, dwoma sposobami postrzegania świata. Z powyższego podziału ontologicznego w szachach wynikają dwa podejścia do nauczania tej gry: intuicyjne (szybka, śmiała, energiczna gra, momentami nieracjonalna, nielicząca się z materiałem) lub analityczne (w którym liczy się siła kalkulacji, logika czy wyważona, zdroworozsądkowa praca umysłu). Wierność jednej z tych dróg stanowi elementarny warunek współistnienia w dobrej społeczności szachowej.
Podpowiedzią – nie tylko dla dzieci zresztą – którą z tych dróg wybrać, powinna być słynna wypowiedź jedenastego mistrza świata, Amerykanina Roberta Fishera. Co potrzeba, aby wygrywać w szachach? „Ja je kocham, dlatego wygrywam i chyba to tylko wystarczy”. Nic więcej nie potrzeba. Szachów dziecięcych więc, moim zdaniem, należy uczyć całościowo, czyli wszystkich pięciu faz gry od razu. Dlaczego? Przypomnę w tym miejscu starą prawdę pedagogiczną: „styl gry wytrawnego szachisty kształtuje się dopiero na poziomie pierwszej kategorii”. Przed nami pierwsza partia, a jak wiele uczy!
PARTIA PAUL MORPHY – FREDERICK PERRIN (B44); NOWY JORK, 1857
1. E4 C5
2. SF3 E6
3. D4 C:D4
4. S:D4 SC6
5. GE3 SF6
6. GD3 GB4+
7. C3 GA5
8. 0–0 GB6
9. SD2 SE5
10. GE2 D5
11. F4 SC6
12. E5 G:D4
13. C:D4 SD7
14. GD3 F5
15. G4 G6
16. G:F5 E:F5
17. KH1 SF8
18. WC1 SE6
19. G:F5 SE:D4
20. G:C8 W:C8
21. F5! S:F5
22. W:F5 G:F5
23. HH5+ KD7
24. HF7+ HE7
25. E6+ KD8
26. GG5 H:G5
27. HD7#_IM WIĘKSZE MISTRZOSTWO,
TYM MNIEJ DOPUSZCZA SWOBODY._
2. ETYKA – ZASADA INICJATYWY
Szachy bardzo często uwalniają człowieka od niskich pobudek. W nauczaniu dzieci szachowych początków na czoło wysuwają SĄ TRZY zasady etyczne. Przed partią należy przez podanie ręki przywitać się z partnerem, a po walce tym samym gestem godnie mu podziękować. Kolejne zasady to: dotknięta figura musi się ruszyć, a postawiona na danym polu musi tam pozostać Są to prawa bardzo trudne do przestrzegania przez wszystkich zawodników, a co dopiero przez dzieci. Moim zdaniem istotą kultury tej gry jest nieugięte przestrzeganie tych kardynalnych praw. Zwłaszcza że dzieci często znacznie lepiej je rozumieją niż niektórzy dorośli. Osobiście zalecałbym jeszcze wprowadzenie obowiązkowego zapisu gry każdej partii, ponieważ w przypadku powstania konfliktów między zawodnikami ułatwi to sędziemu wydawanie sprawiedliwych werdyktów.
W pracy każdego trenera powstaje wiele trudnych dylematów etycznych, na przykład: nie proponuj remisu, jeśli nie wynika to z pozycji. Jak tych i innych praw nauczyć dzieci? Dla mnie bezkrwawa walka przy szachownicy urzeczywistnia instynkt wzrostu i rozwoju, dążenia do piękna, prawdy i sprawiedliwości. Gra w szachy w tym szczegółowym kontekście pokazuje moralną ewolucję ludzkości, czyli stanowi kompensację atawistycznego instynktu walki. Jednakże niestety praktyka notuje liczne przypadki naruszenia zasad szlachetnej rywalizacji. W rywalizacji zbyt wielu nie panuje nad emocjami.
PARTIA PAUL MORPHY – ANONIM (C56); NOWY ORLEAN, 1858, SYMULTANA
1. E4 E5
2. SF3 SC6
3. GC4 SF6
4. D4 E:D4
5. SG5 D5
6. E:D5 S:D5
7. 0–0 GE7
8. S:F7 K:F7
9. HF3+ KE6
10. SC3 D:C3
11. WE1+ SE5
12. GF4 GF6
13. G:E5 G:E5
14. W:E5+ K:E5
15. WE1+ KD4
16. G:D5 WE8
17. HD3+ KC5
18. B4+ K:B4
19. HC4+ KA5
20. H:C3+ KA4
21. HB3+ KA5
22. HA3+ KB5
23. WB1#_LOGIKA NIE POZWALA SZACHIŚCIE ROZPATRYWAĆ MOŻLIWYCH,_ _ALE NIEWŁAŚCIWYCH RUCHÓW_ _– AUTOMATYCZNIE JE WYKLUCZA._
3. LOGIKA – ZASADA AKTYWNOŚCI
Moim zdaniem żaden sport nie uczy związków przyczynowo-skutkowych tak mocno jak szachy. Przed szachistą ciągle stoi wybór między cielesnością a duchem, między konkretnym ruchem a jego ideą. Tak naprawdę wydzielenie logicznej gry z chaosu, ujęcie jej w precyzyjne ramy, służy tylko jednemu celowi – zrozumieniu własnego bytu. Tylko wytrawni gracze wiedzą, że chaos w szachach męczy, a nawet irytuje tych, którzy ryzykują utratę przewagi. Z kolei chaos zawsze wskrzesza nadzieję w stronie słabszej. Byt w szachach jest zawężony do 64-polowej przestrzeni i umownych reguł. Wyrazistość tej przestrzeni jest osiągana przez intensyfikację praw logicznych. Z punktu widzenia logików walka to próba udowodnienia wyższości położenia swoich własnych figur nad lokacją wojska przeciwnika. Logika życiowa podpowiada jednak, że gra szachowa podlega takim samym wypaczeniom, jak każde rozumowanie. Poprzez trenowanie szachów człowiek – jako najbardziej wysublimowana postać materii – realizuje szlachetne pragnienie samookreślenia. Logika w pewnym aspekcie jest głównym impulsem motywów ludzkiego działania, silniejszym od innych. Wykonując logiczne ruchy, wyrażamy szacunek dla osiągnięć w odkrywaniu prawdy. W logicznej grze każda próba ataku w istocie powinna liczyć na najlepszą obronę, ale nie wszyscy młodzi gracze to rozumieją, poddając się za wcześnie. Ponieważ chęć wygranej mocno opanowuje walczących, uczmy, że poczucie zwycięstwa nie powinno być silniejsze od narzuconego poczucia honoru samoograniczenia. Niepoprawne skłonności trenerzy powinni tępić natychmiast, bo one niestety wzmacniają przemoc, czyli najgorsze wynaturzenie kultury.
PARTIA PAUL MORPHY – HENRY BIRD (C39); LONDYN, 1858
1. E4 E5
2. F4 E:F4
3. SF3 G5
4. H4 G4
5. SE5 SF6
6. GC4 D5
7. E:D5 GD6
8. D4 SH5
9. SC3 GF5
10. SE2 G:E5
11. D:E5 F3
12. G:F3 G:F3
13. GG5 F6
14. E:F6 HD6
15. HD4 F:E2
16. G:E2 HG3+
17. KD2 0–0
18. WAG1 HD6
19. GF4+ KH8
20. G:D6 C:D6
21. F7+ SG7
22. H:G7#
Erich Fromm w książce _O_ _sztuce miłości_ nauczał: __ „Stajesz się mistrzem w chwili, kiedy rezultaty twojej teoretycznej wiedzy oraz praktyki zespolą się w jedną całość”. Świadomie nie podaję źródła cytatu. Bardzo zależy mi, aby podręczniki, szczególnie te uznawane w naukowych kręgach za klasyczne, były czytane w całości. Ten podręcznik jest przeznaczony nie tylko dla tych, którzy mają talent do nauczania dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Jest również dla tych, którzy są głęboko przekonani o magicznych siłach zaklętych w drewnianych figurkach. W opracowaniu tym z rozmysłem nie zawarłem żadnych przepisów regulujących tę królewską grę, wystarczy kilka kliknięć, aby znaleźć je w Internecie. Tam każdy pracujący z dziećmi zapaleniec znajdzie bardzo wiele informacji na interesujący nas temat. Szachy od wieków fascynują głębią i rozległością możliwości pracy nad rozwijaniem potęgi ludzkiego, a w naszym przypadku dziecięcego umysłu. Wiedza ta musi być wciąż systematycznie i samodzielnie zdobywana, a dalszy rozwój wymaga już tylko samodyscypliny i nieziemskiej cierpliwości, co na pewno dotyczy nas, współcześnie żyjących w czasach ciągłych reform edukacyjnych, które obniżają poziom nauczania. Książka ta zawiera czterdzieści scenariuszy lekcji szachowych dla nauczycieli – trenerów szachowych. Scenariusze te służą tylko wyzwoleniu potencjału twórczego nauczyciela i nauczanego. Pokazują, jak wspaniałym, wręcz wyśmienitym narzędziem pedagogicznym potrafią być szachy. Prezentują one bowiem wieloaspektowość i interdyscyplinarność gry. Nie wszyscy przecież zostają inżynierami, ale każdy może zostać w jakimś stopniu nauczycielem.
Owe konspekty lekcji ukazują szachy przez pryzmat rzeczywistości, czyli ich związku z życiem. Nie są one absolutne, jak uczą na wyższych uczelniach, ale w użyteczny sposób pokazują, że wartość praktyczna stanowi o ich poprawności. Zaprezentowałem w nich jedną z wielu możliwych form rozpowszechniania wiedzy o szachach. We wszystkich scenariuszach świadomie umieściłem partie tylko jednego amerykańskiego mistrza. Nie ma moim zdaniem lepszego mistrza nauczania początkowego szachów. W pracy z dzieckiem na zawsze pozostanę romantykiem. Jest to efekt działania dawnych szkolnych programów i moich polonistów.
Na koniec tego krótkiego wstępu chciałbym serdecznie podziękować Ewie i Robertowi Korpalskim, moim mentorom i przyjaciołom, bez których nigdy zapewne nie napisałbym tej książki._SIŁA GRY SZACHISTY JEST TYM WIĘKSZA,_ _IM OBLICZENIA I_ _KALKULACJE SĄ GŁĘBSZE__._
1. RELIGIA – ZASADA MIŁOŚCI
Wierzę, że każdy człowiek prędzej czy później stanie przed wyborem pomiędzy materią i duchem. Szachy, będąc wspaniałym modelem odzwierciedlenia rzeczywistości, stanowią od zawsze wdzięczny materiał dla wyrażania tych dwóch sposobów myślenia. W trakcie nauki szachów mamy do czynienia z walką między dwiema szkołami, dwoma sposobami postrzegania świata. Z powyższego podziału ontologicznego w szachach wynikają dwa podejścia do nauczania tej gry: intuicyjne (szybka, śmiała, energiczna gra, momentami nieracjonalna, nielicząca się z materiałem) lub analityczne (w którym liczy się siła kalkulacji, logika czy wyważona, zdroworozsądkowa praca umysłu). Wierność jednej z tych dróg stanowi elementarny warunek współistnienia w dobrej społeczności szachowej.
Podpowiedzią – nie tylko dla dzieci zresztą – którą z tych dróg wybrać, powinna być słynna wypowiedź jedenastego mistrza świata, Amerykanina Roberta Fishera. Co potrzeba, aby wygrywać w szachach? „Ja je kocham, dlatego wygrywam i chyba to tylko wystarczy”. Nic więcej nie potrzeba. Szachów dziecięcych więc, moim zdaniem, należy uczyć całościowo, czyli wszystkich pięciu faz gry od razu. Dlaczego? Przypomnę w tym miejscu starą prawdę pedagogiczną: „styl gry wytrawnego szachisty kształtuje się dopiero na poziomie pierwszej kategorii”. Przed nami pierwsza partia, a jak wiele uczy!
PARTIA PAUL MORPHY – FREDERICK PERRIN (B44); NOWY JORK, 1857
1. E4 C5
2. SF3 E6
3. D4 C:D4
4. S:D4 SC6
5. GE3 SF6
6. GD3 GB4+
7. C3 GA5
8. 0–0 GB6
9. SD2 SE5
10. GE2 D5
11. F4 SC6
12. E5 G:D4
13. C:D4 SD7
14. GD3 F5
15. G4 G6
16. G:F5 E:F5
17. KH1 SF8
18. WC1 SE6
19. G:F5 SE:D4
20. G:C8 W:C8
21. F5! S:F5
22. W:F5 G:F5
23. HH5+ KD7
24. HF7+ HE7
25. E6+ KD8
26. GG5 H:G5
27. HD7#_IM WIĘKSZE MISTRZOSTWO,
TYM MNIEJ DOPUSZCZA SWOBODY._
2. ETYKA – ZASADA INICJATYWY
Szachy bardzo często uwalniają człowieka od niskich pobudek. W nauczaniu dzieci szachowych początków na czoło wysuwają SĄ TRZY zasady etyczne. Przed partią należy przez podanie ręki przywitać się z partnerem, a po walce tym samym gestem godnie mu podziękować. Kolejne zasady to: dotknięta figura musi się ruszyć, a postawiona na danym polu musi tam pozostać Są to prawa bardzo trudne do przestrzegania przez wszystkich zawodników, a co dopiero przez dzieci. Moim zdaniem istotą kultury tej gry jest nieugięte przestrzeganie tych kardynalnych praw. Zwłaszcza że dzieci często znacznie lepiej je rozumieją niż niektórzy dorośli. Osobiście zalecałbym jeszcze wprowadzenie obowiązkowego zapisu gry każdej partii, ponieważ w przypadku powstania konfliktów między zawodnikami ułatwi to sędziemu wydawanie sprawiedliwych werdyktów.
W pracy każdego trenera powstaje wiele trudnych dylematów etycznych, na przykład: nie proponuj remisu, jeśli nie wynika to z pozycji. Jak tych i innych praw nauczyć dzieci? Dla mnie bezkrwawa walka przy szachownicy urzeczywistnia instynkt wzrostu i rozwoju, dążenia do piękna, prawdy i sprawiedliwości. Gra w szachy w tym szczegółowym kontekście pokazuje moralną ewolucję ludzkości, czyli stanowi kompensację atawistycznego instynktu walki. Jednakże niestety praktyka notuje liczne przypadki naruszenia zasad szlachetnej rywalizacji. W rywalizacji zbyt wielu nie panuje nad emocjami.
PARTIA PAUL MORPHY – ANONIM (C56); NOWY ORLEAN, 1858, SYMULTANA
1. E4 E5
2. SF3 SC6
3. GC4 SF6
4. D4 E:D4
5. SG5 D5
6. E:D5 S:D5
7. 0–0 GE7
8. S:F7 K:F7
9. HF3+ KE6
10. SC3 D:C3
11. WE1+ SE5
12. GF4 GF6
13. G:E5 G:E5
14. W:E5+ K:E5
15. WE1+ KD4
16. G:D5 WE8
17. HD3+ KC5
18. B4+ K:B4
19. HC4+ KA5
20. H:C3+ KA4
21. HB3+ KA5
22. HA3+ KB5
23. WB1#_LOGIKA NIE POZWALA SZACHIŚCIE ROZPATRYWAĆ MOŻLIWYCH,_ _ALE NIEWŁAŚCIWYCH RUCHÓW_ _– AUTOMATYCZNIE JE WYKLUCZA._
3. LOGIKA – ZASADA AKTYWNOŚCI
Moim zdaniem żaden sport nie uczy związków przyczynowo-skutkowych tak mocno jak szachy. Przed szachistą ciągle stoi wybór między cielesnością a duchem, między konkretnym ruchem a jego ideą. Tak naprawdę wydzielenie logicznej gry z chaosu, ujęcie jej w precyzyjne ramy, służy tylko jednemu celowi – zrozumieniu własnego bytu. Tylko wytrawni gracze wiedzą, że chaos w szachach męczy, a nawet irytuje tych, którzy ryzykują utratę przewagi. Z kolei chaos zawsze wskrzesza nadzieję w stronie słabszej. Byt w szachach jest zawężony do 64-polowej przestrzeni i umownych reguł. Wyrazistość tej przestrzeni jest osiągana przez intensyfikację praw logicznych. Z punktu widzenia logików walka to próba udowodnienia wyższości położenia swoich własnych figur nad lokacją wojska przeciwnika. Logika życiowa podpowiada jednak, że gra szachowa podlega takim samym wypaczeniom, jak każde rozumowanie. Poprzez trenowanie szachów człowiek – jako najbardziej wysublimowana postać materii – realizuje szlachetne pragnienie samookreślenia. Logika w pewnym aspekcie jest głównym impulsem motywów ludzkiego działania, silniejszym od innych. Wykonując logiczne ruchy, wyrażamy szacunek dla osiągnięć w odkrywaniu prawdy. W logicznej grze każda próba ataku w istocie powinna liczyć na najlepszą obronę, ale nie wszyscy młodzi gracze to rozumieją, poddając się za wcześnie. Ponieważ chęć wygranej mocno opanowuje walczących, uczmy, że poczucie zwycięstwa nie powinno być silniejsze od narzuconego poczucia honoru samoograniczenia. Niepoprawne skłonności trenerzy powinni tępić natychmiast, bo one niestety wzmacniają przemoc, czyli najgorsze wynaturzenie kultury.
PARTIA PAUL MORPHY – HENRY BIRD (C39); LONDYN, 1858
1. E4 E5
2. F4 E:F4
3. SF3 G5
4. H4 G4
5. SE5 SF6
6. GC4 D5
7. E:D5 GD6
8. D4 SH5
9. SC3 GF5
10. SE2 G:E5
11. D:E5 F3
12. G:F3 G:F3
13. GG5 F6
14. E:F6 HD6
15. HD4 F:E2
16. G:E2 HG3+
17. KD2 0–0
18. WAG1 HD6
19. GF4+ KH8
20. G:D6 C:D6
21. F7+ SG7
22. H:G7#
więcej..
