Sztuka uprawiania róż z kolcami - ebook

Wielki poradnik hodowli róż — Marzec

Wielki poradnik hodowli róż Winslowa Blythe’a

(wydanie dla południowej Kalifornii)

Marzec

W tym miesiącu zobaczysz wreszcie efekty drastycznego przycinania róż w lutym. Czasem odrobina surowości potrafi zdziałać cuda. Ci, którzy hodują róże w szklarniach, już na początku miesiąca mogą się spodziewać pierwszych kwiatów. Pozostali muszą poczekać na koniec marca.

Już prawie wiosna. Twoje róże będą teraz wymagały porządnego odżywienia po ciężkiej zimie. Na dobry początek możesz użyć zwykłego nawozu, żeby zapewnić roślinom zdrowe i piękne liście.

W tym miesiącu, kiedy tylko ustaną zimowe deszcze, masowo zaczną się też pojawiać pierwsze wiosenne szkodniki. Zwolennicy uprawy organicznej będą musieli wstawać wcześnie, by usunąć ze swoich róż ślimaki. Dla ochrony przed mszycami polecam biedronki lub regularne obmywanie róż. Trutki powinny być używane zgodnie z instrukcją. Pamiętaj, aby trzymać je z dala od dzieci i wszelkich futrzaków.

1.

1.

Przez moment wydaje mi się, że popełniłam błąd. Pęseta zatrzymuje się na chwilę, drżąc nad żółtą różą. Zdążyłam już usunąć płatki, aby odsłonić pręcik, który uwolni pyłek z rośliny ojcowskiej, ale czy to na pewno jest ta róża, którą sobie wcześniej przygotowałam? Czy nie miałam przypadkiem użyć tej białej z płatkami o lekko pomarańczowym zabarwieniu, której kwiaty przypominają stokrotkę? Rośliny rodzicielskie oznaczone są tylko kodami: G120 i G10. Sprawdzam jeszcze raz w moim notatniku. G120. G10. Zawsze zapisuję takie informacje, kiedy krzyżuję kwiaty. Dzięki temu mogę odtworzyć wynik albo ulepszyć go poprzez inną krzyżówkę. Moja pamięć nie spisuje się ostatnio najlepiej, chociaż nie chcę się głośno do tego przyznać. Poprawiam lampę, uspokajam drżące ręce i kontynuuję.

Zajmuję się hodowlą róż, nie tylko ich uprawą. Większość miłośników róż jedynie uprawia róże udoskonalone przez innych. Ja tworzę nowe odmiany. Nie jest to zajęcie, któremu oddaję się dla zabawy, a na pewno nie tylko dla zabawy. Większość ludzi ten rodzaj rozrywki określiłaby raczej jako nudną dłubaninę. Cóż, nie jestem taka jak większość ludzi. Róże są moim hobby, moim powołaniem. Mam nadzieję, że któregoś ranka znajdę w szklarni tę jedyną różę, wartą pierwszej nagrody, odejdę z pracy i będę mogła całkowicie poświęcić się kwiatom. Moja pasja skłoniła mnie do rozkopania pięknego, zadbanego trawniczka i zastąpienia go dzikim, kolczastym kłębowiskiem. Wspólnota mieszkaniowa dawno by mnie za coś takiego wykopała.

Trzeba być przynajmniej lekko stukniętym, żeby chcieć zrobić to, co ja mam zamiar osiągnąć, a mianowicie stworzyć zupełnie nową różę Hulthemia i wprowadzić ją na rynek; taką, która będzie nagradzana za zapach i charakterystyczne ubarwienie. Jeśli uda mi się ją wyhodować, pojadę z nią na jedną z mniejszych wystaw różanych. Gdyby tam zdobyła nagrodę, może nawet odważyłabym się wziąć udział w jakiejś większej imprezie, takiej jak ta towarzysząca zjazdom Amerykańskiego Towarzystwa Różanego. Zdobycie przez moją różę tytułu królowej byłoby sukcesem na miarę zdobycia tytułu miss Ameryki przez podrzędną modelkę. Dałoby mi to pewność, że warto postarać się o drogi patent na nią — jakieś dwa tysiące, plus honorarium dla prawnika.

Moim największym marzeniem jest jednak przyjęcie mojej róży do ogrodów testowych Amerykańskiego Towarzystwa Różanego. Polega to na tym, że kilka wybranych nowych odmian trafia do ogrodów o różnych warunkach klimatycznych i przez dwa lata ocenia się, jak sobie tam radzą. Potem towarzystwo wybiera z nich jedną lub dwie odmiany — najlepsze z najlepszych.

Jak duże mam szanse? Cóż, wielkie firmy o nieskończonych zasobach finansowych co roku tworzą setki tysięcy nowych odmian. Tylko dwie lub trzy z nich trafiają ostatecznie na rynek. Biorąc pod uwagę, że ja, Galilee Garner, amatorka z wielkim podwórzem i — w najlepszym wypadku — kilkoma setkami nowych odmian, chcę konkurować z profesjonalnymi hodowcami, chyba nie wygląda to za dobrze...

Jednak w tej konkurencji liczy się coś innego — szczęście. Nie da się przecenić jego znaczenia. To działa jak loteria. Czasem osoba, która zapłaciła za swój los dolara, zgarnia wszystko, podczas gdy ktoś inny gra za sto dolarów tygodniowo i odchodzi z niczym. Weźmy na przykład człowieka, który wyhodował różę herbatnią Dolly Parton w swojej piwnicy w Michigan. Miał w hodowli całe mnóstwo różnych hybryd, wśród których pewnego dnia znalazł małą, brzydką, pomarańczowo-czerwoną siewkę, której pierwszy kwiat zamiast spodziewanych dwudziestu płatków poszczycić się mógł jedynie dwunastoma. Kiedy już zaciskał palce na siewce, by ją wyrwać, przyszło mu na myśl, żeby ją powąchać. Zapach był niesamowity, zostawił ją więc w spokoju. Kwiat rozrósł się przepięknie do sześćdziesięciu płatków, będących inspiracją dla nazwy, i stał się jedną z najbardziej popularnych róż w historii. Wydaje mi się, że człowiek ten zbił na tym niezły majątek. A wszystko dzięki szczęściu.

Moje róże wymagają mnóstwa szczęścia. Nie wybrałam odmiany łatwej do hodowania, takiej, jaką bez problemu można znaleźć w centrach ogrodniczych albo hipermarketach. Zakochałam się w różach Hulthemia. Są wymagające i nieugięte, radzą sobie świetnie, o ile zapewni im się warunki niemal niemożliwe do stworzenia. Jak każdy hodowca, mam własne metody, własne receptury na nawozy, własne przyzwyczajenia. Temperatura jest dla mnie tak ważna, jak dla lodziarza na Saharze, choć wiem, że kiedyś moje szczęśliwe kwiaty będą musiały sprawdzić się w różnych niesprzyjających warunkach. Dostarczam im dokładnie takich ilości wody i nawozu, jakie są im potrzebne, o ściśle określonych porach. Kiedy pojawia się grzyb, atakuję go, nim zdąży rozprzestrzenić się na inne rośliny. Wypuszczam biedronki, żeby zjadały mszyce, małe, wstrętne, zielone robale, które były plagą róż jeszcze przed Mojżeszem. I dopóki nie pojawi się nic innego, co mogłoby im zaszkodzić, rosną pięknie.

Wymagające i nieugięte. Świetnie radzą sobie w ściśle określonych warunkach. Ten opis jest równie trafny w odniesieniu do mnie. Może właśnie dlatego tak bardzo lubię te róże. Jeden z moich uczniów użył dokładnie tych słów — wymagająca i nieugięta — na stronie z ankietami na temat nauczycieli, którą założył doktor O’Malley, nasz dyrektor. Idiotyczny pomysł — to tylko kolejne miejsce, gdzie każdy jest ekspertem od wszystkiego. Wyobrażam sobie dyrektora i tych wszystkich rodziców popijających kawę i cmokających z dezaprobatą: „A ta Garner? Ta to się nigdy nie nauczy...”.

Nieugięta. Byłam pod wrażeniem, że ten anonimowy uczeń wybrał akurat to słowo i tak trafnie mnie opisał. Może gdyby zamiast wymyślać, jak opisać tego czy innego nauczyciela, zajął się nauką biologii, toby ją zdał... Zakładam, że ten uczeń to chłopiec, ponieważ w dopisku przeczytałam jeszcze: „Ciągły PMS. Dałaby sobie spokój”. Kobiety są wyjątkowo wyczulone na takie rzeczy.

Ludzi przeważnie zaskakuje moje różane hobby. Wyglądam chyba raczej na kogoś, kto ma w piwnicy tajne laboratorium albo salę tortur, a nie ogród różany. Róże są eleganckie, delikatne i słodko pachną; ja taka nie jestem. Gdyby postawić mnie w rzędzie, jak na rozpoznaniu, z resztą nauczycieli, czy ktokolwiek wskazałby mnie jako potencjalną miłośniczkę róż?

Nikt. Wybraliby raczej Darę, nauczycielkę sztuki, z lokami jak u Botticellego. Ewentualnie panią Wingate, anglistkę, której lekkie plisowane spódnice kojarzyć się mogą z zachodzącymi na siebie płatkami róż. Nikt nie wskazałby mnie — zbyt bezpośredniej, świdrującej każdego bezlitosnym spojrzeniem oczu ukrytych za szarymi, przyciemnianymi szkłami. Wyglądam raczej jak niezbyt wesoły ogrodowy gnom.

Jestem niska, ponieważ już w dzieciństwie cierpiałam na niewydolność nerek — mierzę niecałe metr pięćdziesiąt. Nigdy nie określano mnie mianem ładnej; nie mogłam liczyć na więcej niż: „Wyglądasz nawet korzystnie, biorąc pod uwagę okoliczności”. Moja twarz zawsze jest lekko opuchnięta. Nie mam promiennej skóry, ale przynajmniej dzięki skrupulatnemu stosowaniu kremu i kapelusza ustrzegłam się piegów od słońca.

Jeśli jednak przyjrzeć się różom nieco dokładniej, nietrudno zgadnąć, co mnie w nich pociąga. Kwiaciarze pozbawiają je kolców, aby klienci nie pokłuli sobie rąk, a niektórzy hodowcy specjalnie tworzą odmiany o gładkiej, pozbawionej kolców łodydze. Osobiście nigdy nie odarłabym swoich róż z kolców. Kocham je z kolcami i całą resztą. To ludzie powinni uważać.

Mieszkam w Santa Jimenez w środkowej Kalifornii, niedaleko San Luis Obispo. To świetne miejsce do uprawy róż — ze stosunkowo łagodną zimą i wczesną, ciepłą wiosną. W okolicy znajdują się przeróżne domy — od małych domków, przez niewielkie gospodarstwa, po ogromne rezydencje, w których mieszka wielu naszych uczniów.

Mój dom stoi na długiej prostokątnej działce na obrzeżach miasta. Wolałabym działkę bardziej kwadratową, żeby sąsiedzi nie byli tak blisko. To zupełnie inne miejsce niż Encinitas w południowej Kalifornii, gdzie dorastałyśmy z siostrą. Tam działki były nie większe od znaczka pocztowego — można było powiedzieć sąsiadce „na zdrowie!” za każdym razem, kiedy kichnęła. Moi rodzice wciąż mieszkają w tym samym domu z trzema sypialniami, który kupili dawno temu za jakieś śmieszne pieniądze.

Dochodzi mnie głuche pukanie do winylowych drzwi. Szklarnia jest winylowa, bo nie stać mnie na razie na szklaną. Poprawiam okulary na wilgotnym od potu nosie i mówię: „proszę”. Nieszczególnie obawiam się obcych. Jestem sama na tyle długo, że nauczyłam się martwić tylko o to, co faktycznie znajduje się przede mną.

To Dara, moja przyjaciółka. Stuka lekko w jasnożółty zegarek.

— Nie jesteś gotowa.

Jej kręcone włosy związane są w kucyk. Ja natomiast odgarniam z czoła brązową grzywkę, żeby nie wchodziła mi do oczu. Spotkałyśmy się w pokoju nauczycielskim w szkole św. Marka prawie trzy lata temu, kiedy Dara przyszła u nas uczyć. Poprosiłam ją, żeby pomogła mi namalować hulthemię, którą staram się wyhodować, ponieważ moje własne szkice są niewiele lepsze od prehistorycznych rysunków naskalnych. W odpowiedzi dostałam akwarelę tak cudną, że oprawiłam ją i powiesiłam w sypialni. Później Dara spytała, czy mogłaby zobaczyć więcej moich róż, i zaczęła przychodzić do mojego ogrodu szkicować. Poprosiła mnie też o zdjęcia DNA do któregoś ze swoich projektów. Nie minęło dużo czasu, kiedy zaczęła mnie ciągać po kinach artystycznych; ja z kolei zabierałam ją na niezbyt ambitne filmy i popcorn. Przez lata nasza znajomość się zacieśniała i teraz Dara jest moją najlepszą przyjaciółką.

Dziś w mojej szklarni jej twarz nabiera czerwonego koloru, a sądząc po plamach na ciemnoniebieskiej jedwabnej koszuli, zaczyna się pocić. Marzec jest w tym roku nadzwyczaj upalny, jak to się czasem zdarza na południu Kalifornii, ale ja nie zauważyłam tego nawet w szklarni, w której przecież jest jeszcze gorzej. W naszym regionie temperatury w lecie dochodzą do niemal czterdziestu stopni Celsjusza, więc jesteśmy przyzwyczajeni do klimatyzacji. Skutek jest taki, że wielu ludzi takich jak Dara odzwyczaja się od prawdziwego powietrza, szybko się przegrzewa i nie może normalnie funkcjonować. Ludzie nie powinni żyć w tak ściśle kontrolowanych warunkach klimatycznych. Ja trzymam się temperatury tak naturalnej, jak tylko się da, biorąc pod uwagę mój stan zdrowia.

— Przerywasz mi w najbardziej kluczowym momencie — mówię, mimo że właściwie już kończę. — Tworzę właśnie moje nowe różane dziecko.

Dara twierdzi, że róże są dla mnie freudowskim substytutem życia miłosnego. Mówię jej wtedy, że nie mogę tęsknić za czymś, czego nigdy nie miałam.

— Gotowa? — Dara wygląda, jakby miała zaraz zemdleć, więc popycham w jej stronę po betonowej podłodze drugi stołek na kółkach.

Mogłaby być moją siostrą bliźniaczką, gdyby bliźnięta stanowiły swoje dokładne przeciwieństwa. Ja jestem mała, ona wysoka. Ja jestem chuda, skóra wręcz wisi na mnie, postarzając mnie o dwie lub trzy dekady, a ona jest umięśniona i ma jędrną skórę. Moje włosy są niemal czarne, jej kolor to ten z natury złoty blond, który ludzie zawsze nieskutecznie starają się uzyskać za pomocą farby. Jeśli dodamy jeszcze, że ona jest nauczycielką sztuki w prywatnej katolickiej szkole, w której obie uczymy, a ja jestem nudną nauczycielką biologii — tworzymy idealne jin-jang. Jedyną naszą cechą wspólną jest rozmiar stopy — obie nosimy numer czterdzieści dwa. Tak duże stopy wyglądają dużo lepiej przy jej wzroście, nawet ja — przy moim braku zmysłu artystycznego — to dostrzegam.

Oczywiście Dara nigdy nie założyłaby moich praktycznych tenisówek, ja natomiast najpewniej zabiłabym się, gdybym próbowała nosić jej szpilki z czubem, które zachwyciłyby każdą wiedźmę.

— To są buty, które pokazują w programie Jak się nie ubierać — brzmi zawsze jej odpowiedź.

— No właśnie, Jak się nie ubierać, więc oni tam radzą, żeby ich nie nosić — drażnię ją. — Poza tym nie wierzę w kablówkę. Jest droga, a życie za krótkie. — W odpowiedzi Dara przewraca oczami, jakby była moją nastoletnią siostrą, a nie o cztery lata młodszą koleżanką z pracy.

— Spóźnisz się. — Opiera łokcie na stole, kierując twarz w stronę wentylatora. — Dziwię się, jak ty tu możesz wytrzymać.

— Mogę przecież pojechać sama. — Przenoszę pręciki do szklanego pojemniczka. Później ich główki wytworzą pyłek, który zbiorę i przeniosę na roślinę matkę.

Kiedy już to zrobię, zostawię ją w spokoju. Jeśli wszystko pójdzie dobrze, na jesieni róża dojrzeje i wyda owoc, zawierający nasiona. Przetnę torebkę nasienną i umieszczę je w torfie, a następnie wstawię do lodówki, aby przeszły w stan utajenia. Na wiosnę posieję je, a z tej nowej odmiany, mam nadzieję, wykiełkuje wspaniała nowa róża z najlepszymi cechami obojga rodziców.

Matką jest intensywnie różowa hulthemia o sercu rozświetlonym żywą czerwienią, rozlewającą się w kierunku płatków. Hulthemie nie są szeroko znane, są odmianą stosunkowo nową i jedną z najtrudniejszych w uprawie. Większość amatorów nawet nie bierze się za ich hodowlę. Kwiaty są okrągłe jak u zwykłej róży, ale po otwarciu odsłaniają żółty pręcik i charakterystyczną ciemną plamkę w samym sercu. Nie jest to może najpiękniejsze określenie koloru, ale tak właśnie opisują go hodowcy. Plamki są zazwyczaj czerwone, ale mogą przyjmować również barwę od ciemnoróżowej przez fioletową po pomarańczową. Zawsze są ciemniejsze od otaczających płatków.

Jeżeli komuś wydaje się, że hulthemie różnią się od innych róż, to dlatego, że faktycznie są inne. Nie są prawdziwymi różami. Odmiana ta jest hybrydą kwiatów zwanych Hulthemia persicas, które Persowie z powodu dziko wijących się, kolczastych pnączy uważali za chwasty. W 1836 roku uwagę hodowców zwróciła przypadkowa hybryda hulthemii, rosnąca w Ogrodzie Luksemburskim w Paryżu. Zapragnęli oni uzyskać czerwone serce także u zwykłych róż.

Osiągnięcie tego celu zajęło sto czterdzieści dziewięć lat. Pierwsze hulthemie, w tym ta paryska, były mało atrakcyjne i niepłodne. Dopiero pod koniec lat sześćdziesiątych przełomu dokonał Anglik, Jack Harkness. Jego przyjaciel Alec Cocker doszedł do wniosku, że skoro kwiat mógł powstać przez przypadek, może też równie dobrze zostać wyhodowany. Sprowadził więcej nasion hulthemii z Iranu i dał część Harknessowi. Jemu właśnie w 1985 roku w końcu udało się wyhodować pierwszą płodną odmianę hulthemii — Tigris. Te wczesne odmiany wysiłkiem wielu innych hodowców zostały skrzyżowane z prawdziwymi różami i dzięki temu mamy w końcu to, co mamy.

Żeby spodobać się przeciętnemu hodowcy, hulthemia powinna szczycić się pewnymi ważnymi cechami. Ludzie marzą o krzewach różanych, które nie zajmą im całego niewielkiego podwórka. Chcą także, by ich kwiaty pachniały, przy czym idealnie byłoby, gdyby róża kwitła kilka razy w sezonie. Wielokrotne kwitnienie współczesnych róż udało się uzyskać dopiero niedawno, dzięki krzyżówce z różami chińskimi. A Francuzi zaczęli krzyżować róże europejskie z chińskimi już w 1798 roku. Jak zwykle więc klient oczekuje niemożliwego i to najlepiej po dyskontowej cenie.

Jak na razie taka hulthemia nie istnieje. Ten, kto zdoła stworzyć przyjazną ogrodnikowi odmianę i wprowadzi ją na rynek, zbije na tym fortunę. Jej (ponieważ to ja planuję wygrać ten wyścig) imię po wsze czasy trwać będzie w pieśniach różanych bardów.

Najtrudniej uzyskać zapach. We współczesnych odmianach już się go prawie nie spotyka, hodowcy bowiem skupiali się przeważnie na wytrzymałości i odporności na choroby, a poświęcili w zamian woń kwiatów. Dzięki temu mogą teraz rozsyłać róże po całym świecie, nie zważając na pory roku.

Zapach wydaje się pojawiać przypadkowo, nie zawsze związany jest z genem recesywnym, nie zawsze daje się przewidzieć. Na przykład, jeśli wystąpił dwa pokolenia wstecz, niekoniecznie musi wystąpić w trzecim. Ponadto róże mające tę cechę często są delikatniejsze, więc przeciętnemu hodowcy raczej nie będzie na nich zależało.

Ja mam przed sobą wielokrotnie kwitnącą hulthemię, piąte pokolenie rośliny, którą stworzyłam, przez pięć lat krzyżując jej przodków. W zeszłym roku kwitła na wiosnę, w lecie i jesienią, wydając jeden kwiat za drugim. Zamierzam w przyszłym miesiącu zabrać ją na wystawę w San Luis Obispo. Jeszcze jej oficjalnie nie nazwałam. Dla mnie to jak na razie tylko G42, pomarańczowa hulthemia z czerwonym środkiem. W tym roku mam także nadzieję uzyskać zapach. Jeśli dostanie się do konkursu, nazwę ją Gal.

Róża ma status ściśle tajnej i zajmuje specjalne miejsce w szklarni, którą mój ojciec, emerytowany budowlaniec, zmontował z gotowych części, kiedy tu był pięć lat temu. Mam tu stoły do pracy, przystosowane do mojego skromnego wzrostu, i stołki na kółkach. Nie wpuszczam do środka pszczół, ale kilka — podobnie jak mszyce — zawsze się jakoś prześlizgnie. Nie są moimi sprzymierzeńcami; tylko ja mogę zapylać moje róże — szalona pani naukowiec.

Zawsze taka byłam, począwszy od chwili, kiedy w wieku kilkunastu lat wyhodowałam pierwszą różę w ramach szkolnego projektu naukowego. W ciągu jednego sezonu połknęłam bakcyla. Zamieniłam garaż rodziców w prawdziwe centrum hodowlane. Mimo że żadna z odmian, które wtedy stworzyłam, nie nadawała się na wystawę, nie mogłam przestać. To okropnie uzależnia.

Teraz, z zapoconą Darą u boku, czyszczę pęsetę sterylnym wacikiem i alkoholem i odkładam ją do pudełka, gdzie grzechocze razem z innymi.

— Ale skoro już tu jesteś, równie dobrze możesz mnie odwieźć.

Dara szczerzy się i robi balona z różowej gumy.

— Przecież nie możesz sama wracać do domu.

Uśmiecham się do niej i daję jej lekkiego kuksańca w ramię.

— Dzięki, dziewczyno. — Nie wiem, co bez niej zrobię, jeśli kiedykolwiek będzie miała własne życie.

— Lepiej się zbierajmy. — Przekłada butelkę z wodą z jednej ręki do drugiej. Na pewno chciałaby się napić, ale pamięta, że nie mogę przyjmować żadnych płynów przed zabiegiem, więc też tego nie zrobi. Jest na to zbyt uprzejma; nie powinna taka być. A jednak nie zachęcam jej, by się napiła, bo na pewno wzmogłoby to moje pragnienie. Mam sucho w ustach i przecieram dłonią spękane wargi.

Wskazuję na czarny notes leżący na stole.

— Dziś przyjeżdża Brad. Przypomnij mi, żebym zostawiła mu klucz pod wycieraczką.

Brad jest rozgrywającym naszej drużyny futbolowej, miotaczem drużyny bejsbolowej, przewodniczącym samorządu szkolnego, a także — co trudno pojąć — najlepszym uczniem z biologii w grupie zaawansowanej, którą prowadzę. W ramach wymaganych przez szkołę prac społecznych pomaga mi przy różach. Brad jest oczywiście moim ulubionym uczniem, a czasem wręcz jedynym powodem, dla którego w ogóle wchodzę do klasy.

Ma zdolność zapamiętywania nazw łacińskich, królestw i podkrólestw, typów i podtypów oraz taksonów. Przychodzi mu to z taką łatwością, z jaką mali chłopcy zapamiętują statystyki bejsbolowe. Zwraca uwagę na szczegóły, co bardzo cenię. Nasze umysły pracują w podobny sposób, choć nigdy bym mu tego nie powiedziała. Zastanawiałam się nawet, czy nie nazwać róży jego imieniem, ale doszłam do wniosku, że to nie najlepszy pomysł — kwiaty rzadko noszą męskie imiona. Żaden mężczyzna nie kupi przecież swojej żonie bukietu róż „Brad”...

To przez uczniów takich jak Brad w ogóle zajęłam się nauczaniem — kształtowaniem młodych umysłów i całą resztą. To wszystko jest bardzo przyjemne, pod warunkiem że umysły zechcą być kształtowane. To plus dwa miesiące wakacji, plus praca przed południem sprawiły, że nauczanie wydawało mi się idealnym zajęciem. Mam wystarczająco dużo czasu dla róż, nie wspominając o moich problemach.

— Chodź — mówi Dara, wyciągając rękę, by pomóc mi wstać, choć osobiście uważam, że to jej przydałaby się pomoc, skoro włożyła tak niepraktyczną, niemożliwie wąską spódnicę ołówkową.

— Jestem niemal pewna, że twoja spódnica kłóci się z polityką szkoły. — Wstaję, a Dara chwiejnym krokiem zmierza w stronę drzwi.

Przewraca oczami, po raz kolejny strzelając gumą do żucia.

— To się nazywa styl. Powinnaś kiedyś tego spróbować.

— Forma musi podążać za funkcją, Daro. Nauczycielka sztuki powinna o tym wiedzieć.

Zamykam drzwi szklarni i przekręcam klucz. Za płotem widzę sąsiadkę, starą panią Allen, podlewającą trawnik. W czarnej jedwabnej podomce i słomkowym kapeluszu w tym samym kolorze wygląda, jakby ją wycięli z filmu niemego. Ze swojego miejsca widzę też czerwone rozcięcie, które jest jej ustami. Unoszę rękę, by jej pomachać. W odpowiedzi ona już niemal unosi swoją, kiedy nagle przypomina sobie, kim jestem, i czym prędzej opuszcza ją, krzywiąc się. To dzięki jej uprzejmości śmierdzący organiczny nawóz dla róż, którego użyłam w zeszłym roku, sprowadził do mnie w gości policję. Dzieci sąsiadów nazywają ją starą wiedźmą. Gdybym była dzieckiem, pewnie też bym tak o niej mówiła. Ciekawe, jak te dzieciaki przezywają mnie? Różana wariatka?

Posyłam Darze uśmiech i wślizguję się na przednie siedzenie auta.

Mimo znajomości procedury Dara nalega, że zostanie w poczekalni. Po rejestracji czeka mnie przejście przez siedem kręgów piekielnych wszelkich środków ostrożności. Założą mi te wszystkie opaski na nadgarstki — przypominające te, których używa się do znakowania dzikich zwierząt. Chociaż z drugiej strony, chyba nikt nie winiłby mnie za ewentualną ucieczkę stamtąd. Od dzieciństwa szpital jest właściwie moim drugim domem — nic dziwnego po dwóch przeszczepach nerki i latach dializowania.

Ta mała od papierów w rejestracji musi być nowa, nigdy wcześniej jej tu nie widziałam. Teraz zatrzymuje się przy wpisywaniu mojego nazwiska.

— Galilee Garner? — ledwie jest w stanie to wymówić.

— Zgadza się. — Opieram się wygodniej na krześle. — Może mi pani mówić Gal.

Rodzice postanowili uraczyć mnie imieniem Galilee po swojej hipisowskiej podróży do Ziemi Świętej w latach siedemdziesiątych — najwyraźniej zainspirowali się Morzem Galilejskim.

Już kiedy miałam dwa lata, stało się jasne, że nie był to najtrafniejszy wybór. Melodyjne Galilee pasowałoby do uroczej dziewczynki w różowej sukieneczce z kokardkami — cóż, czyli nie do mnie. Więc od tamtej pory wszyscy mówią do mnie Gal.

Moja starsza siostra, Becky, miała więcej szczęścia. Nikt nigdy nie przekręcił jej imienia ani nie prosił o jego powtórzenie.

— Dobrze się czujesz? — pyta kobieta za biurkiem, zaniepokojona wyglądem mojej skóry, zmęczonymi oczami i bliznami na przedramionach.

Kiwam głową. Pracownicy szpitala, którzy mnie nie znają, zawsze tak samo nerwowo reagują na mój widok. Kiedy przyjeżdżam na pogotowie, wszyscy przepuszczają mnie na początek kolejki, nawet jeśli ktoś inny przywiózł w przenośnej lodówce własną nogę. Cóż, najwyraźniej wiecznie wyglądam, tak jakby wisiało nade mną fatum, jakby ścigało mnie straszne przeznaczenie.

Kobieta zadaje mi te wszystkie standardowe pytania o miejsce urodzenia, ubezpieczenie i tak dalej.

Dziś w poczekalni oprócz mnie siedzą starsza pani o włosach przypominających różową watę cukrową i brzuchaty facet w średnim wieku, któremu co chwila się odbija. Zastanawiam się, czy te włosy specjalnie są takie różowe, czy miały być rude, ale farba się nie sprawdziła.

Jest też, oczywiście, Mark Walters, starszy facet, który najwyraźniej zapomniał okularów i teraz trzyma numer jakiegoś magazynu motoryzacyjnego tuż przed nosem. Wszyscy tu nazywają go Markiem Twainem z powodu wielkich białych wąsów i bujnej siwej czupryny, choć według mnie bardziej przypomina Einsteina. Zawsze ubiera się na biało, jakby uważał się za anioła. Dziś ma na sobie białe dżinsy i koszulkę w serek, odkrywającą nieco jego owłosioną klatkę piersiową. Lepiej by było, gdyby się tak nie odsłaniał. Poza tym, nawet siedząc w drugim końcu pomieszczenia, czuję zapach jego płynu po goleniu. Aż mnie nos swędzi.

Jakby właśnie poczuł na sobie moje spojrzenie, podnosi wzrok znad gazety i puszcza do mnie oko. Nie peszy mnie to. Zawsze twardo patrzę ludziom w oczy, zwłaszcza moim uczniom. Przychodzi po niego pielęgniarka. To siostra Sonia, duża Rosjanka, która wydaje się czerpać ze swojej pracy tyle radości, co grabarz.

— Wygląda pan na zdrowego jak ryba, panie Walters! — szczebiocze.

Otwieram szeroko oczy ze zdumienia.

— Chyba taka, którą ktoś wyłowił z wody i zostawił na brzegu... — Jego głos jest szorstki, a oddech dość ciężki. Wstaje powoli z jej pomocą.

Mark. Mark jest tutaj, ponieważ nie brał leków na nadciśnienie, zbyt zajęty pochłanianiem krwistych steków, zakrapianych odpowiednimi trunkami. Najpierw współpracy odmówiła mu wątroba; zrobiono mu przeszczep. Teraz, ponieważ siadły mu także obie nerki, znalazł się na liście osób oczekujących na przeszczep nerki. I właśnie mnie na niej wyprzedził.

Urodziłam się z refluksem. Oznacza to, że przejście między nerką a pęcherzem nie zamykało się tak, jak trzeba. Mama nie mogła nadążyć ze zmianą pieluszek. Skutkiem tego były ciągłe infekcje pęcherza, a potem nerek. Zanim lekarze w końcu doszli do tego, co jest nie tak, jednej nerki już prawie nie było. Miałam wtedy cztery lata, a moja druga nerka była na dobrej drodze, żeby podzielić los pierwszej, co nastąpiło, kiedy skończyłam dwanaście lat. Pierwszym dawcą była moja mama — ta nerka służyła mi dwanaście lat. Drugą dostałam od ofiary wypadku, kogoś, kto po prostu zaznaczył odpowiednie pole w swoim prawie jazdy. Ta wytrzymała tylko cztery lata, potem mój organizm ją odrzucił. Od ośmiu lat jestem na dializach.

Dializa oczyszcza krew, tak jak zrobiłaby to nerka. Podpina się do żyły maszynę i krew jest przez nią przepompowywana. Są różne rodzaje dializ; tę moją trzeba powtarzać co drugi dzień. Można się dializować zarówno w nocy, jak i w ciągu dnia. Ja wolę w nocy, bo tak jest łatwiej i mogę spać. Jeśli nie przeprowadzi się dializy w odpowiednim czasie, człowiek czuje się, jakby miał grypę, a mózg nie może pracować na wysokich obrotach. Jeśli zupełnie zaprzestanie się dializowania, wszystkie organy się w końcu wyłączają i człowiek umiera.

DALSZY CIĄG DOSTĘPNY W WERSJI PEŁNEJ