Tajne przez magiczne - ebook

książkę POLECAją…

Jest prawdą powszechnie znaną, że gdzie zgromadzi się trójkę dowolnych dzieci, tam automatycznie powstaje portal do piekieł. Wyobraźcie więc sobie przedszkole, w którym kilkulatki nieznające słowa „konsekwencje” mają paranormalne zdolności, po korytarzach grasuje demoniczny psycholog, a klasę nawiedza duch zamordowanej woźnej. Wyobraźcie sobie, że pracujecie na zwolnionym przez nią stanowisku, a okoliczny świat postanawia was zabić.

– Anna Szumacher, pisarka

Agata Filipak – kobieta, która z zamiłowaniem wpada w tarapaty! W dodatku nie byle jakie, tylko te magiczne! Granica pomiędzy śmiertelnikami a ludźmi obdarzonymi mocą zaczyna się zacierać, a Agata dowiaduje się o rzeczach, o których wcześniej mogła czytać tylko w książkach... Dodajcie do tego jeszcze demony, słowiański klimat, trochę dreszczyku oraz szczyptę humoru, a macie przed sobą przepis na naprawdę świetną lekturę!

– Kala Konarzewska i Wiga Pszczółkowska,
@fantastyczne.pogaduchy

Jeśli poszukujecie książki, której fabuła będzie was nieustannie zaskakiwać, to właśnie pozycja dla was. „Tajne przez magiczne” jest równie nieprzewidywalne jak dzieci i tak samo jak one nie pozwoli wam oderwać od siebie wzroku. Sprawdźcie sami, co kryje się na kartach tej historii!

– Agnieszka Miela, pisarka

Spis treści

11 października, czwartek

15 października, poniedziałek

23 października, wtorek

26 października, piątek

29 października, poniedziałek

30 października, wtorek

1 listopada, czwartek

9 listopada, piątek

13 listopada, wtorek

19 listopada, poniedziałek

22 listopada, czwartek

23 listopada, piątek

26 listopada, poniedziałek

27 listopada, wtorek

28 listopada, środa

1 grudnia, sobota

3 grudnia, poniedziałek

4 grudnia, wtorek

6 grudnia, czwartek

10 grudnia, poniedziałek

11 grudnia, wtorek

13 grudnia, czwartek

16 grudnia, niedziela

17 grudnia, poniedziałek

21 grudnia, piątek

Słowniczek

Słowo od autorkiUroczyście oświadczam, że wydarzenia przedstawione w utworze są absolutnie fikcyjne. Wszystkie postacie powstały w bujnej, może nieco zwichrowanej wyobraźni autorki, a jakiekolwiek podobieństwo jest całkowicie przypadkowe. Jako matka dzieci w wieku przedszkolnym oraz pracownica w sektorze edukacji chciałam podkreślić, że w swoim życiu spotkałam wielu zaangażowanych, empatycznych, oddanych dzieciom pedagogów i członków personelu przedszkola, a także współpracujących, życzliwych i sympatycznych rodziców. Zdecydowanie i z odrobiną żalu przyznaję, że nigdy nie natknęłam się na dzieci z choćby śladowym talentem magicznym, czarownice, wampiry ani demony.

Nie tracę jednak nadziei. W końcu zostało mi jeszcze trochę czasu do emerytury.11 października, czwartek

– Dyplom ukończenia studiów dziennych magisterskich, trzy lata doświadczenia w wydawnictwie… Proszę powiedzieć, co, na Boga, skłoniło panią do ubiegania się o stanowisko woźnej? – Spojrzenie pani dyrektor świdrowało mnie na wylot.

Westchnęłam ciężko, próbując znaleźć wygodniejszą pozycję na jakby odrobinę za małym krześle. Wbiłam wzrok w obrazki zawieszone na korkowej tablicy. Narysowane krzywą kreską budynki z czerwonymi dachami, dużo kwiatków, koślawe figurki bez szyi i stóp, ale za to z uśmiechem sięgającym daleko za ucho. Podpis: Najlepsiejsze przedszkole na świecie. Wszędzie propaganda.

– Wie pani… – zaczęłam niepewnie. – Zawsze lubiłam dzieci. To takie niewinne, słodkie stworzenia. No i chciałabym pracować w mniej stresujących warunkach niż do tej pory.

– Hi, hi! – wyrwało się z ust mojej przyszłej szefowej. – Znaczy się rozumiem, oczywiście. – Popatrzyła po raz kolejny na rozłożone przed nią na biurku papiery. – No dobrze – powiedziała z nutką wątpliwości w głosie, przygładzając krótkie rude włosy sterczące dookoła głowy. – Nie jest pani karana, a my mamy braki kadrowe. Tak naprawdę nie mogę wybrzydzać.

– Dziękuję bardzo. – Od razu poczułam się doceniona. I wdzięczna losowi za to, że na stanowisko woźnej nie wymaga się zaświadczenia o idealnym stanie zdrowia psychicznego. – Czy to znaczy, że jestem przyjęta?

I tak właśnie się wszystko zaczęło… Gdybym wtedy wiedziała to, co teraz, prędzej poszukałabym sobie jakiejś cichej, relaksującej pracy jako strażniczka w więzieniu o zaostrzonym rygorze, niż zgłaszała się do pobliskiego przedszkola. Co mnie podkusiło, sama nie wiem. Może to, że naprawdę potrzebowałam zmiany i miałam dość dorosłych wokoło. Placówkę oświatową, na której bramie znajdowało się ogłoszenie: „Woźna potrzebna od zaraz, kwalifikacje pedagogiczne niewymagane”, mijałam codziennie rano w drodze po świeże bułeczki na śniadanie. Oczekiwania wobec osoby kandydującej na to stanowisko były dość zabawne. Oferowana pensja zresztą też.

– Powinna pani zająć się teraz czymś życiowym. Takim zwykłym, normalnym, przyziemnym – powiedział mój terapeuta na ostatniej wizycie. – Nie ma co za bardzo bujać w obłokach.

Co może być bardziej przyziemnego niż rozkładanie leżaków, nalewanie zupy mlecznej i wycieranie dzieciom nosów lub innych części ciała?

– Może pani zacząć nawet za kilka dni, jeśli tylko pani chce. – Dyrektorka z trzaskiem zamknęła segregator, do którego wpięła moje CV. Spojrzała na mnie surowo zza okrągłych okularów o pomarańczowych oprawkach. – Nasza poprzednia woźna odeszła od nas w dość… niespodziewany sposób. Praca jest do wzięcia od zaraz.

Uśmiechnęłam się nieśmiało i powiedziałam „tak”. Kompletnie nie zdawałam sobie sprawy, w co się pakuję i co mnie czeka w nowym miejscu.

Nie wiedziałam wtedy, że w tym właśnie budynku, za zakrętem korytarza, niedaleko gabinetu pani dyrektor i niewygodnego krzesełka, na którym cały czas usiłowałam się jako tako usadowić, za kilka miesięcy umrę. Opuszczę ten świat w sposób brzydki i bolesny, skrobiąc paznokciami brudną podłogę i krztusząc się własną krwią.

Cóż, takich rzeczy nie da się przewidzieć podczas rozmowy o pracę, prawda?15 października, poniedziałek

Kilka dni później, o ósmej rano, znalazłam się w przestronnej, kolorowej sali, pod oceniającym spojrzeniem dwudziestu pięciu par dziecięcych oczu.

– Dobrze, kochani. Oto nasza nowa specjalistka od ścierek. Woźna, pani Agata. Macie się jej słuchać prawie tak jak mnie. I już, już, do łazienki, myć rączki! Za chwilę śniadanie. Ewa Kwiatkowska jestem. – Zaaferowana nauczycielka wyciągnęła do mnie rękę. W potargane blond włosy zaplątały jej się kawałki krepiny. Przyjrzałam się jej dłoni z pewną dozą nieufności. Widać było na niej ślady kleju, do którego przywarły kolorowe ścinki. Uścisnęłam ją ostrożnie.

– Agata Filipiak. Miło mi. Co ja mam właściwie robić? – Rozejrzałam się wokół bezradnie.

– No, jak to co? Stoliki przetrzeć, zupę do talerzy porozlewać, kanapki i herbatę porozstawiać. I to szybko, szybciutko, bo śniadanie spóźnione! – Pani Ewa klasnęła w dłonie, po czym z wyraźnym obrzydzeniem wytarła je w spódnicę.

Ostatkiem sił powstrzymałam chęć zrobienia tego samego i popędziłam do łazienki po ścierkę. O mało co nie potknęłam się po drodze o rozczochranego rudawego chłopca siedzącego na dywanie. Obrzucił mnie nieuważnym spojrzeniem i nucąc coś pod nosem, wrócił do swojego poprzedniego zajęcia, czyli rozsypywania i zbierania do kubeczka małych plastikowych kulek.

– Marcinku, koniec tego, idź umyć rączki! Później sobie poprzesypujesz! – Nauczycielka zdecydowanym ruchem wyjęła mu z dłoni zabawki i pociągnęła w stronę łazienki.

Zabrałam się za przecieranie stolików. Zaczęłam mieć wrażenie, że tempo pracy w przedszkolu jest jednak trochę szybsze niż na moim poprzednim stanowisku. Część dzieci zakończyła już czynności higieniczne i przystąpiła do zajmowania miejsc.

– O, patrz, nowa pani! – Blondynek z zawadiackim uśmiechem trącił łokciem siedzącą obok dziewczynkę w okularach. Ta zmierzyła mnie chłodnym spojrzeniem od stóp do głów.

– Eee, taka średnio nowa. Starawa. Na zużytą wygląda – wydała bezlitosny wyrok.

– Proszę pani, a ma pani dzieci? – Blondynek nie ustawał w dążeniach, by nawiązać konwersację.

Przyznałam się, że nie mam.

– Phi, to co tam pani wie o dzieciach i przedszkolu? – Okularnica wydęła lekko usteczka.

Zaczęłam się zastanawiać, czym zdążyłam się jej narazić.

– Ale mam kota! – rzuciłam w przypływie natchnienia. To wywołało achy i ochy wokół stolika. Poczułam, że zyskałam sto punktów do akceptacji.

– Pani Agato, no i co z tą zupą? Już, już, szybciutko, zaraz rytmika!

Porzuciłam przecieranie stolików i popędziłam po stojące na wózku koło drzwi wiadro z mleczną breją. Niestety po drodze zderzyłam się z dwiema panienkami, które zdecydowały się prowadzić pogawędki na temat strojów swoich lalek akurat na środku wąskiego przejścia. Jedna z dziewczynek wylądowała na pupie i wybuchła płaczem.

– Masz ci los – jęknęła pani Ewa.

Uklękłam obok szlochającej smarkatki i nieporadnie próbowałam ją pocieszyć. Można objąć czy nie? Jakie są teraz zasady? Nie chciałabym w pierwszy dzień pracy wylądować na komisariacie oskarżona o molestowanie nieletnich lub dostać w zęby od rozgniewanego rodzica. Raz kozie śmierć! – Niezgrabnie poklepałam ją po trzęsących się od płaczu pleckach.

Mała podniosła głowę i na mnie spojrzała. Jezu, jakie ma niesamowite oczy – pomyślałam. Wielkie, intensywnie zielone i palące, jakby w jej źrenicach płonęły dwa małe ogniki. Poczułam się jak zahipnotyzowana. Gdzie ja widziałam takie spojrzenie?

– Iguś, nie ma co beczeć, siadaj do stołu. – Nauczycielka pociągnęła dziewczynkę za rękę. – Pani Agato, i co z tym śniadaniem? Mamy szansę na zjedzenie go przed ­obiadem?

Pozbierałam się z podłogi i westchnęłam ciężko. Zapowiadał się długi dzień.

– No, to tu siedzą: Iwonka, Maciuś, Filipek, Tomek, Igunia, Kubuś, drugi Kubuś, trzeci Kubuś, Mariolka, Marcinek, Ignaś, Bonifacy… – Pani Ewa wskazywała kolejne kędzierzawe główki zamaszystym ruchem ręki.

Wyłączyłam się gdzieś przy Mariolce. Wszystkie te dzieciaki wyglądały dla mnie tak samo: ruchliwe, głośne i zasmarkane. Nerwowo zaszurałam kapciami po dywanie.

– A żadnego Brajanka albo Jessiki w grupie nie mamy? – zapytałam, próbując rozładować trochę atmosferę.

Pani Ewa zmierzyła mnie lodowatym spojrzeniem.

– Nie, a niby czemu?

– No, wie pani… – Język zaczął mi się plątać. – To ponoć takie teraz popularne imiona. Zwłaszcza wśród patologii.

Gdyby wzrok mógł zabijać, już bym leżała na spokojnym, cichym cmentarzu.

– U nas w grupie nie ma patologii – stwierdziła nauczycielka zimno i zdecydowanie.

– No… Jasne! To może ja trochę posprzątam. Kurze powycieram… – Zaczęłam wycofywać się ostrożnie. Nadepnęłam przy tym na rączkę tego samego chłopczyka co ostatnio. Jak mu tam było? Marcinek?

– Przepraszam, nic ci nie jest? – Kucnęłam przy maluchu.

Nawet nie podniósł głowy. Nadal przerzucał kolorowe kulki z jednej ręki do drugiej.

– Proszę pani! Proszę pani! Ciooocia! Kupę zrobiłem! – usłyszałam dramatyczne nawoływania z łazienki.

– Tak? To świetna wiadomość! Brawo ty! – Zareagowałam, jak mi się wydawało, odpowiednio do sytuacji.

– Tyłek trzeba mu wytrzeć. – Pani Ewa rozwiała moje złudzenia. – Rękawiczki jednorazowe są na szafce – dodała. – Ja wychodzę powiesić w szatni rysunki.

Odwróciła się gwałtownie przy samych drzwiach, ściskając naręcze kartek. Kwiecista długa spódnica falowała wokół jej nóg niczym wojenna flaga.

– Przy okazji, mój synek nazywa się Brajanek. A córeczka Nikola. Też się pani nie podoba?

Cholera, czemu ja zawsze w nowej pracy muszę z czymś wyskoczyć i narazić się współpracownikom? – jęknęłam w duchu. Przełknęłam ślinę i pokręciłam głową. A potem ruszyłam, niezbyt ochoczo, w stronę toalety. Gdzie mogą być te cholerne rękawiczki? Bez nich nie tknę żadnego dziecięcego tyłka! Papier, chusteczki, ścierki, ręczniki… Przeglądałam nerwowo półki w szafce.

– Proszę pani, kuku mi się zrobiło. – Dziewczynka w niebieskiej sukience wyciągała do mnie palec, z którego obficie ściekała krew.

– Jezus Maria! O mój Boże! Agato, tylko nie panikuj! – westchnęłam, czując, jak robi mi się słabo. Jak tonący brzytwy chwyciłam się małego srebrnego smoka wiszącego na mojej szyi. Wisiorek zawsze dodawał mi otuchy w trudnych chwilach.

– Mam na imię Elżbietka – poinformowała mnie niewzruszona dziewczynka.

– Możliwe, Agata to ja. Dobrze, zaraz przykleję ci plasterek. Włóż rękę pod wodę. Jak to się w ogóle stało?

– Tomek mnie ukłuł. Nożyczkami. A teraz goni Iwonkę.

– Nożyczkami? A skąd on wziął nożyczki? – Zrozpaczona wpatrywałam się w Elżbietkę. W odpowiedzi otrzymałam stoickie spojrzenie i wzruszenie ramionami. – Dobra, trzymaj tę rękę pod wodą, a ja zaraz przyjdę. – Wybiegłam z łazienki. Maluchy skakały, wyły i przewracały się nawzajem. Który to Tomek?

Przez głowę zdążyły przelecieć mi wizje wyłupionych dziecięcych oczu, obciętych kończyn i dziur wyciętych w firmowych ubrankach, gdy nagle usłyszałam dziki krzyk w końcu sali. Popędziłam w tamtą stronę z przeczuciem, że nożyczki się znalazły.

Jednak nie. To tylko jeden chłopczyk z zapamiętaniem okładał drugiego drewnianym klockiem. Rozdzieliłam ich z trudem.

– Dość! O co w ogóle poszło? – wrzasnęłam na całe gardło i ugryzłam się w język. Cholera, przecież na dzieci nie wolno krzyczeć. W każdym razie nie na cudze.

– Bo on mi wieżę rozwalił! – krzyknął blondasek o odstających uszach i pokazał język drugiemu.

– A wcale że nie! – pisnął chłopczyk o zadartym nosku i kopnął blondaska. A przynajmniej próbował, bo źle wycelował i kapeć z twardą podeszwą trafił w mój piszczel. Mocno. Zawyłam.

– Proszę pani, a długo mam trzymać rękę pod wodą? – usłyszałam w tym momencie uprzejme pytanie z łazienki.

Przeklęłam pod nosem i kuśtykając, podążyłam w stronę toalet.

– To komu miałam wytrzeć pupę? – zapytałam z nutą rozpaczy w głosie. Straciłam już nadzieję na znalezienie jednorazowych rękawiczek.

Chłopczyk stojący przy umywalce obrzucił mnie urażonym spojrzeniem.

– Już nie trzeba. Marek mi wytarł.

– Blee… To dobrze. Chyba. Powiedz koniecznie Markowi, żeby ręce umył! – powiedziałam z obrzydzeniem. Westchnęłam i zwróciłam się do Elżbietki. – No dobrze, kochanie, to teraz założymy ci plaster.

– A po co? – zdziwiła się dziewczynka.

– No jak to po co? Na twój palec. Pamiętasz kuku? Nożyczkami? – Patrzyłam na jej spokojną, pełną uprzejmego niezrozumienia buzię i zaczęłam się zastanawiać, czy skleroza może atakować w tak młodym wieku.

– Ale ja nie mam żadnego kuku – odparła Elżbietka i podniosła ręce. Faktycznie, nigdzie nie było widać śladu skaleczenia. Gapiłam się na nią z otwartymi ustami. Czyżby znowu zaczynało mi się wszystko mylić? Przez moment serce ścisnęło mi się z przerażenia. Nie chciałam przechodzić przez swój koszmar jeszcze raz…

– Pani Agato, gdzie pani sobie poszła? I dlaczego chłopcy ścigają się z nożyczkami? – dobiegło mnie z sali zagniewane wołanie pani Ewy. – Naprawdę nie można wyjść nawet na kilka minut?

Potrząsając głową, wycofałam się z łazienki. Wpadłam po raz trzeci na nieszczęsnego Marcinka. Tym razem wywołałam jakąś reakcję – syknął na mnie zniecierpliwiony, bo jego kulki rozsypały się na wszystkie strony.

– Już zbieram, spokojnie. – Pochyliłam się nad podłogą i szybko cofnęłam dłoń, krzywiąc się z bólu. Co tu mogło być ostrego? Przecież nie ta zabawka – pomyślałam ze zdziwieniem, patrząc na rankę, z której zaczynała się sączyć krew. Czerwone kropelki pojawiały się na skórze i skapywały, rozchlapując się na podłodze. Czym ja się mogłam tak skaleczyć? – przemknęło mi przez głowę, gdy owijałam rękę papierem toaletowym. Na każdej kolejnej warstwie szybko wykwitała czerwona plama. Zagryzłam wargi, usiłując powstrzymać mdłości.

– Pani Agato, proszę to opatrzyć i odkurzyć dywan. Zabieram dzieci na rytmikę. Naprawdę, musi się pani jakoś ogarnąć. Czuję się, jakbym miała dwudzieste szóste dziecko pod opieką. A to już powyżej standardów MEN. – Pani Ewa pokręciła z dezaprobatą głową.

Zostałam sama w opustoszałej sali – dużej, przestronnej, z wysokimi oknami i drzwiami balkonowymi wychodzącymi na placyk zabaw. Na wprost drzwi stało biurko z obrotowym krzesłem, przed którym karnie ustawione były w dwóch rzędach stoliki i krzesełka jak dla krasnoludków. Dalej rozciągało się terytorium zabaw dywanowych. Dwie ściany pokrywały regały i półeczki, na których piętrzyły się stosy puzzli, klocków i samochodzików. Najwyższe półki okupowały maskotki wyglądające, jakby trafiły tu za karę. Między regałami po lewej wciśnięte były drzwi prowadzące do niewielkiej łazienki z trzema niziutko zawieszonymi umywalkami i dwoma malutkimi sedesami. Na ścianie za biurkiem szczerzyły zęby w maniakalnych uśmiechach wymalowane postacie z bajek: Śnieżka z miną taką, jakby się zorientowała, że siedmiu krasnoludków to trochę za dużo na nią jedną, Piękna i Bestia na zawsze zatrzymani w półobrocie w walcu, Piotruś Pan z głupkowatym wyrazem twarzy i wkurzony, nie wiadomo czemu, Dzwoneczek. Miś z urwanymi nogami, porzucony na podłodze na torach kolejki, łypał na mnie smętnie jedynym szklanym okiem. Czy ja na pewno wybrałam dla siebie najwłaściwszą ścieżkę kariery? – zastanowiłam się, usiłując zabandażować prawą rękę. Chyba było już za późno na takie rozważania. Z westchnieniem docisnęłam gruby opatrunek plastrami z wizerunkiem misia Puchatka i Kłapouchego. A potem zabrałam się za swoje nowe obowiązki.23 października, wtorek

– Proszę pani, proszę pani, a dlaczego Tomek może bez czapki, a ja muszę? – Maciek podskakiwał wyraźnie wkurzony, podczas gdy ja próbowałam zapiąć pięćdziesiąt malutkich guzików jego kurtki.

Bo go rodzice nie kochają albo są ślepi i nie widzą, jaka jest pogoda za oknem – nie odpowiedziała tak żadna pani z przedszkola w całej historii świata.

– Kochanie, rodzice Tomka uznali, że może przy minus pięciu stopniach chodzić z gołą główką. Twoi dali ci czapeczkę, więc bardzo proszę ją założyć! – stwierdziłam zdecydowanie. W szatni, jak to w szatni, panował kompletny rozgardiasz i dziki hałas. Dwadzieścioro pięcioro dzieci próbowało równocześnie na niewielkiej przestrzeni wcisnąć się w buty, sweterki, kurtki i szaliki.

Rozejrzałam się dokoła, próbując z otaczającego mnie chaosu wyłowić tych, którzy najbardziej potrzebowali pomocy przy ubieraniu. Mój wzrok automatycznie pobiegł do Martuni.

Martunia to dziewczynka, którą jako jedyną zaczęłam rozpoznawać już od pierwszego dnia mojej pracy. Zawsze ubrana jak spod igiełki, śliczna i elegancka, wyróżniała się nie tylko starannym strojem, lecz także wyjątkowo flegmatycznym i pełnym spokoju podejściem do życia. Mistrzowie zen mogliby się od niej uczyć. Zwłaszcza jeśli w grę wchodziło zjedzenie obiadu lub przygotowanie się do wyjścia na dwór. Martunia zamierała wówczas w pozie pełnej szlachetnego namysłu, ze świetlistymi oczami wpatrzonymi poważnie w przyszłość i kawałek sufitu nad swoją głową. Teraz też była pogrążona w pełnej skupienia kontemplacji swojej prawej stopy. Tkwiącej nadal, niestety, w kapciuszku.

Ruszyłam w jej stronę przez wzburzony ocean dzieci, po drodze rozdzielając Ignasia i któregoś z Kubusiów tłukących się zapamiętale po głowach. Kiedy stanęłam tuż obok, Martunia nadal wpatrywała się w czubek swojej stopy. Chrząknęłam.

– Martuniu, słoneczko, trzeba by się ubrać. Na spacer idziemy.

Brak reakcji. Jeszcze nigdy w życiu nie czułam się tak ignorowana jak teraz, kiedy próbowałam przekonać małych podopiecznych do zjedzenia kanapki, skorzystania z toalety czy sprzątnięcia zabawek. Czasem można by odnieść wrażenie, że robię się kompletnie niewidzialna. A przynajmniej niesłyszalna.

– Martuniu. – Przykucnęłam i powtórzyłam głośniej. – Wkładaj buciki!

– Pani Agato, wychodzimy, szybciutko. Czemu dzieci nie są jeszcze gotowe? – Pani Ewa wpadła do szatni z rozwianym włosem.

– Łaaa! – rozległo się dziecięce wycie za moimi plecami. – Nie ma mojego szaliczka!

– Już szukam! – Wyprostowałam się energicznie. Obróciłam się i stanęłam oko w oko prosto z nim. Facetem, którego, jak miałam nadzieję, zostawiłam w swoim życiu daleko za sobą i którego nie chciałam nigdy więcej oglądać. – O kurwa… – wymsknęło mi się cicho. Zielone oczy patrzyły na mnie z uprzejmym, obojętnym zaciekawieniem.

– Witaj, Agato. Nie wiedziałem, że teraz pracujesz w przedszkolu – powiedział spokojnie Mariusz.

Zaczerwieniłam się aż po czubki uszu. W tym momencie boleśnie zdałam sobie sprawę, jak wyglądam: rozczochrana, zmęczona, w bluzce pobrudzonej zupą mleczną i smarkami.

– Kulwa! Pani Agatka powiedziała kulwa! – Maciuś podskakiwał z ekscytacji.

– Pani Agato! – Pani Ewa przestała wciskać nóżkę Martusi w długi do kolan kozaczek i spojrzała na mnie ze zgorszeniem. – Nie przeklinamy przy dzieciach!

– Przepraszam. Powiedziałam… kurczę… Kurczę pieczone, znaczy się. I tak, pracuję teraz w przedszkolu. A ty co tu robisz? – zapytałam słabo Mariusza.

– Ja? Odbieram wcześniej córkę. Igusia, gotowa już jesteś? Idziemy do dentysty na kontrolę. – Mężczyzna starannie i ze skupieniem poprawiał mankiet koszuli, wystający spod rękawa eleganckiego beżowego płaszcza.

– Córkę? Iga to twoja córka? – powtarzałam bezmyślnie. No jasne, te cholerne zielone oczy. Po kim innym ona może mieć takie piękne, szmaragdowe spojrzenie…

– No tak. Mam nadzieję, że to nie wpłynie na twój stosunek do niej? A teraz wybaczcie, moje panie, musimy się już zbierać. Iga, daj łapkę. Do widzenia. – Mariusz skłonił się nieznacznie i nie czekając na odpowiedź, opuścił szatnię z godnością i córką przy boku.

Stałam jak wryta, próbując powstrzymać łzy napływające do oczu.

– Znajomy? – zapytała nauczycielka, przepychając się w moim kierunku przez tłum wpółubranych maluchów.

– Dawny znajomy – potwierdziłam i westchnęłam ciężko. – Taki z tych zapominalskich. Zapomniał mi powiedzieć, że ma żonę i trójkę dzieci.

– O kurwa – powiedziała współczującym tonem pani Ewa i również zaczerwieniła się aż po czubek nosa.

Mariusz… Moja największa miłość. Facet, który doprowadził mnie do obłędu. I to dosłownie. Mimo to cały czas nie mogłam zapomnieć momentu, kiedy zobaczyłam go po raz pierwszy.

– Dziewczyny, przyszedł Mariusz Malusiński, no wiecie, ten, co podpisał z nami umowę na kolejną książkę z serii Przygody Drapieżnej Wampirelli. Zuzanko, będziesz go znowu prowadzić? – Szef wpadł do naszego biura w przekrzywionym krawacie i z miną człowieka obarczonego wszystkimi najpoważniejszymi problemami tego świata.

– Wykluczone! – Zuzanna poderwała się od biurka i zamachała rękami tak dynamicznie, że kubek z kawą niebezpiecznie zadygotał. – Nigdy więcej nie będę pracować z tym facetem! To psychopata ortograficzny! Kłócił się ze mną, że potwór pisze się przez „u”! I nie pozwalał stawiać przecinka przed „który”, bo mu to płynność czytania zaburzało! Nigdy! Nigdy więcej!

– Dobrze, dobrze, spokojnie. – Szef wycofał się w stronę drzwi. – On też pytał, czy nie można by wyznaczyć do redakcji jego książki kogoś nowego. Agatko, może ty chciałabyś go przejąć? Lubisz fantastykę, prawda?

Pewnie, że chciałam go przejąć. Szalenie podobała mi się jego pierwsza książka, która zresztą okazała się bestsellerem. To była spora szansa dla takiej początkującej redaktorki jak ja. No i na zdjęciu na obwolucie autor wyglądał naprawdę przystojnie…

Z sercem mocno walącym w piersi schodziłam na parter.

– Panie Mariuszu, to jest właśnie Agata Filipiak, będzie pana redaktorką prowadzącą. Przesłałem jej pańską propozycję wydawniczą, a teraz, w sprawie szczegółów, to już się państwo będziecie kontaktować między sobą. No, to ja nie przeszkadzam, do widzenia… – Zaaferowany jak zwykle szef wybiegł z pokoju.

Prześwietliły mnie zielone oczy osadzone w całkiem niebrzydkiej, choć dość pochmurnie wyglądającej męskiej twarzy. Ciepły uśmiech, który rozjaśnił ją po chwili, nie do poznania złagodził surowe rysy. Jednodniowy zarost tylko dodawał zawadiackiego uroku.

– Bardzo mi miło. Mam nadzieję, że będzie nam się lepiej pracowało niż z poprzednią panią redaktor. Kompletnie nie rozumiała artystycznego wyrazu mojej powieści…

– Wie pan, artyzm artyzmem, ale zasady ortograficzne muszą być – chrząknęłam trochę onieśmielona, poprawiając kołnierzyk koszuli, który jak zwykle mi się zawinął. Miałam nadzieję, że na ciemnym materiale dżinsów nie widać plamy po pomidorze z kanapki na drugie śniadanie.

– Ja pani prześlę cały materiał, proszę sobie spokojnie przeczytać, ale co powiedziałaby pani na to, żebyśmy teraz poszli na kawę? Porozmawialibyśmy o założeniach i głównym przesłaniu mojej nowej książki. Chciałbym, aby – zanim zasiądzie pani do poprawek – wczuła się pani w klimat tej opowieści. – Mariusz kompletnie zignorował moje napomknięcie o ortografii.

– Dobrze. Dobrze, oczywiście. Ale tak teraz? W godzinach pracy?

– Mogę obiecać, że będziemy rozmawiać wyłącznie o sprawach zawodowych. – Uroczy, odrobinę szelmowski uśmiech nie schodził mu z twarzy.

No i poszłam na tę kawę. A potem na następną. Po trzeciej umówiliśmy się na kolację, a po niej wylądowaliśmy na kanapie w pisarskiej garsonierze Mariusza.

– Tylko tu mogę się skupić – szeptał mi do ucha. – Tu przychodzą mi do głowy najlepsze pomysły. Dlatego do tego miejsca wpuszczam jedynie wyjątkowych dla mnie ludzi.

A ja głupia uwierzyłam i czułam się wzruszona do łez…

Praca nad redakcją szła opornie. Fabuła okazała się dość ciekawa, historię o czarodziejskich stworach ukrywających się w świecie ludzi czytało się lekko, łatwo i przyjemnie, ale styl był dość toporny, a błędów gramatycznych, interpunkcyjnych i ortograficznych znajdowałam co niemiara. Mariusz był przeciwny każdej, najmniejszej nawet zmianie w tekście, a na wszelkie uwagi o przydatności przecinków i innych znaków przestankowych reagował wręcz alergicznie. Był głęboko przekonany o swoim geniuszu. Spotykaliśmy się zatem często i toczyliśmy boje o zasadność każdej kropki czy półpauzy, a potyczki te nierzadko kończyły się w łóżku. Ewentualnie na biurku. Czasami w wannie. Był to nawet całkiem przyjemny aspekt pracy redaktorskiej. A potem coś zaczęło się psuć.

– Mam ostatnio wrażenie, że jestem ciągle obserwowana – powiedziałam zdenerwowana przez telefon, domykając drzwi od swojego mieszkania. – I to z pewnością nie przez Behemota – dodałam. Czarny kocur na mój widok nie raczył nawet unieść głowy ze swojej ulubionej poduszki. Przykucnęłam i wyciągnęłam do niego rękę. Położył uszy płasko po sobie, zmrużył bursztynowe ślepia i syknął ostrzegawczo. Cholera, dlaczego te kilka lat temu ze wszystkich zwierząt w schronisku musiałam wybrać sobie najbardziej nieprzyjaźnie nastawionego do świata kociaka? Nawet to musiałam spieprzyć.

– A dlaczego ktoś chciałby cię obserwować, córuś? – odrzekł mój wspierający tatuś. Miałam ochotę pominąć jego uwagę wzniosłym milczeniem, ale komu innemu mogłabym się zwierzyć? Nie prowadziłam zbyt bujnego życia towarzyskiego.

– Śmiej się, tato, ale ja tak naprawdę czuję.

– Może masz cichego wielbiciela? – zasugerował ojciec z nadzieją w głosie.

Westchnęłam. A właśnie chciałam mu opowiedzieć, że chyba ktoś wchodził do mieszkania podczas mojej nieobecności i przekładał rzeczy. Lepiej nie. Nie zrozumiałby. I znów by się zaczęło.

– A z tą panią psycholog to jesteś nadal w kontakcie, córuś? – No właśnie.

– Jasne, jasne – odpowiedziałam szybko i z nonszalancją w głosie.

Nie byłam. Babka doprowadzała mnie do szału. Siedziała tylko naprzeciwko i wpatrywała się we mnie wielkimi jak u sowy oczami, czekając, aż się złamię i zacznę wylewać z siebie żale i pretensje do świata. Mogłaby wtedy zapisać najważniejsze fakty w notesie i z zadowoleniem postawić diagnozę. Nie cierpiałam tych spotkań, ale czegóż lepszego mogłam wymagać za nędzne składki odprowadzane do NFZ-u? Odkryłam jednak, że na moje wahania nastrojów lepiej niż siedzenie i wpatrywanie się w ścianę nad głową pani psycholog działają szklanka piwa i dobry serial. I od jakiegoś czasu Mariusz. Nawet pomimo jego irytującego zwyczaju mówienia o postaciach ze swojej książki, jakby były żywe.

– Nadal czytujesz te publikacje… eee… popularne czy zabrałaś się wreszcie za coś naukowego? – Głos ojca przerwał moje rozmyślania.

– Nadal. Kurczę, gdzie ja położyłam klucze? Przecież przed chwilą otwierałam drzwi!

– Oj, Agatko, ty się musisz nauczyć koncentrować. Strasznie roztrzepana jesteś. Z takim podejściem to ty nigdy kariery nie zrobisz.

Odsunęłam słuchawkę od ucha, a potem, po namyśle, przełączyłam tryb na głośnomówiący i odłożyłam telefon na stolik. Wiedziałam, że jak mój kochany ojciec, profesor etnografii na Uniwersytecie Warszawskim, zacznie temat marnowania przeze mnie potencjału intelektualnego, to szybko nie odpuści. Swoją jedyną córkę, którą w dodatku po odejściu żony wychowywał sam, widziałby najchętniej w roli świetnego i cenionego na świecie naukowca. Praca redaktorki w wydawnictwie zajmującym się głównie romansami i fantastyką była zdecydowanie poniżej jego oczekiwań.

Zdjęłam buty i posłałam je celnym kopem pod wieszak w przedpokoju. Zerknęłam w zakurzone lusterko wiszące trochę krzywo naprzeciw szafy wnękowej i szybko odwróciłam wzrok z niesmakiem. „Gdyby mysz była kobietą, wyglądałaby zupełnie jak ty” – powiedział kiedyś zjadliwie jeden z moich niedoszłych byłych. Zabolało, bo było bliskie prawdy. Z lustra spojrzała na mnie blada, trójkątna twarz z rozszerzonymi jakby w przestrachu niebieskimi oczami i mocno zaciśniętymi, wąskimi ustami. Wyglądałam zwykle tak, jakbym ostatkiem sił starała się nie rozpłakać. Drobne, skulone, zabiedzone coś. Nie lubiłam się malować i nie nosiłam biżuterii, z wyjątkiem wisiorka w kształcie smoka. Tego drobiazgu nigdy nie zdejmowałam z szyi, nawet podczas snu.

Co właściwie Mariusz we mnie widzi? – przemknęło mi przez głowę, ale odsunęłam od siebie tę myśl. Skup się na teraźniejszości. Koniec roztkliwiania się. Zaczęłam przeglądać torebkę i kieszenie płaszcza w poszukiwaniu kluczy, którymi przecież przed chwilą otwierałam drzwi. Przy okazji uświadomiłam sobie, że nie widzę nigdzie portfela. Nagle zorientowałam się, że monotonny głos tatuśka przestał się wylewać z telefonu. Szybko chwyciłam komórkę.

– Tak, tato? Coś przerwało na chwilę – powiedziałam niewinnie.

– Oj, córcia, córcia – westchnął ciężko ojciec. Chyba za dużo czasu spędzał na badaniach folkloru ściany wschodniej, bo jęczeć na temat moich wad i niepowodzeń potrafił lepiej niż niejedna babuleńka o niefrasobliwości swoich wnuków. I to nawet z odpowiednim zaśpiewem. – A jak tam twoje życie się układa? Poznałaś kogoś w końcu?

– Cały czas kogoś poznaję, tata. Nie żyję na pustyni. Niestety, muszę już kończyć, Behemota trzeba nakarmić. No, to pa, buziaczki, zadzwonię jutro. – Rozłączyłam się, nie słuchając protestów w słuchawce. Odetchnęłam głęboko. Rozmowy z moim ojcem zawsze trochę wyczerpywały mnie psychicznie.

Zastanawiałam się, czemu z nikim się nie związał po odejściu mamy. Może nie był zbyt atrakcyjny – chyba że dla kogoś, kto by uwielbiał niskich i zgarbionych facecików w wielkich jak denka od butelek okularach – ale przecież każda potwora znajdzie swego amatora, jak zwykł mi z wrodzonym sobie taktem powtarzać. Nie tacy jak on żenili się z młodszymi od siebie i atrakcyjniejszymi kobietami. Moja mama zresztą, o ile dobrze pamiętałam, była prawdziwą pięknością. Ciekawe swoją drogą, co widziała w ojcu…

Z rozmyślań wyrwał mnie dźwięk komórki. Mariusz. Kurczę, miałam przeczytać ostatni rozdział i dać mu znać, co sądzę o zakończeniu. Tyle że gdzieś mi się zapodział wydruk. Odebrałam z drżeniem serca.

– Dzień dobry, kochanie. Widzimy się dziś wieczorem? – usłyszałam jego głos w słuchawce.

– Dzień dobry. Okej, jak tylko znajdę klucze – odpowiedziałam zirytowana.

– No to kupię wino. O dwudziestej. U mnie – zadecydował mój ukochany i się rozłączył.

Wypuściłam z wolna powietrze z płuc. Nad czerwone wytrawne przekładałam zimne piwo z dyskontu, ale Mariusz nawet nie chciał o tym słyszeć. Jasne pszeniczne miało dla niego zdecydowanie zbyt mało artyzmu.

Nie dotarłam w końcu na spotkanie. Napisałam Mariuszowi na Messengerze, że zbliża mi się okres i boli mnie głowa, i zajęłam się przeszukiwaniem dobytku. Zanim znalazłam portfel i klucze, zrobiło się późno, w dodatku po drodze zaginęła mi komórka. Czary jakieś czy co? – pomyślałam poirytowana, kładąc się z laptopem w łóżku. A może jestem po prostu przemęczona? Zawiłe i obciążone setkami przymiotników zdania Mariusza mogłyby wykończyć każdego.

Odłożyłam laptop na szafkę nocną i wyłączyłam lampkę. Zapadłam w objęcia Morfeusza szybciej, niż zdążyłam dotknąć głową poduszki. Jednak lektura polskiego fantasy najwyraźniej nie zrobiła mi zbyt dobrze, bo całą noc dręczyły mnie koszmary. Małe ludziki w czerwonych czapeczkach łaziły po mieszkaniu, głaskały Behemota, wściubiały długie nosy w szuflady i komentowały rozmiar moich staników.

Obudziłam się nad ranem, jeszcze w ciemności. W skroniach łupało mi coś nieznośnie, a usta wyschły na wiór. Co za niefart, nie piłam, a mam kaca – przemknęło mi przez głowę, zanim przewróciłam się na drugi bok z nadzieją na jeszcze kilka godzin snu. Oczy otworzyły mi się jednak ze zdumienia, a senność przeszła jak ręką odjął. Tuż obok mojej głowy, na poduszce, stała stareńka, siwowłosa krasnoludka. Miała około sześćdziesięciu centymetrów wzrostu. Była ubrana w jaskrawozielone, szerokie spodnie, pomarańczowy, rozciągnięty podkoszulek i czerwoną czapeczkę z białym kwiatkiem doczepionym z przodu. Wyglądała na mocno rozzłoszczoną, a w kościstych rączkach ściskała moje najlepsze nożyczki do podcinania końcówek. Podnosiła je z trudem, zamierzając się na moje gardło. Wrzasnęłam przeraźliwie. Ona też.

Wyskoczyłam z łóżka jak oparzona. Mojej sytuacji nie poprawiał fakt, że lubiłam spać nago. Nie wiedziałam teraz, czy zakrywać swoje strategiczne punkty, czy rzucać się do walki z intruzką. Krasnoludka wykorzystała moje wahanie. Upuściła nożyczki na kołdrę i utykając, rzuciła się do ucieczki. Schodzenie z łóżka nie szło jej jednak sprawnie, więc – wrzasnąwszy jeszcze raz, tym razem bojowo dla dodania sobie kurażu – doskoczyłam do niej i złapałam za jej czapkę. Zadyndała mi w ręku. Starowinka, zsunąwszy się na ziemię, odwróciła się wyraźnie zaskoczona.

– Moja czapeczka! – jęknęła, wytrzeszczając i tak wyłupiaste oczy. – Oddawaj, nierządnico wszeteczna, moją czapeczkę!

– Że co? – obruszyłam się. – Jaka znowu nierządnico? Czy ja wyglądam, jakbym zarabiała na moich wdziękach?

Krasnoludka obejrzała mnie uważnie od góry do dołu.

– Zupełnie nie – poinformowała mnie zjadliwie. – Ja bym tam grosza za twoje wdzięki nie dała. Naprawdę nie wiem, co on w tobie widzi! Ani się umywasz do jego ­Heleny!

– Zaraz, zaraz! Jakiej Heleny? – Poczułam się kompletnie skołowana. Zmrożona krytycznym wzrokiem babuleńki wymacałam na łóżku koc i owinęłam się nim jak togą. Rzeczywistość powoli zaczynała przedzierać się do mojego jeszcze pogrążonego w letargu mózgu.

– Ty jesteś realna? A Mariusz ma jakąś babę? – Dotarło do mnie w końcu.

Krasnoludka syknęła, pokazując ostre, spiczaste ząbki.

– Tylko nie babę, ladacznico! Żonę! Ładną, mądrą, sama mu ją wybrałam! Troje dzieci mają! A ty im rodzinę ­rozbijasz!

Przysiadłam z wrażenia na skraju łóżka. Minę musiałam mieć wyraźnie ogłupiałą, bo babina odrobinę złagodniała. Przejechała dłonią po siwych, krótkich włosach i westchnęła głośno.

– Nie powiedział ci, co? Ech, wszyscy faceci są tacy sami! Durni jak psy, gdy sukę zobaczą! Inaczej go chowałam.

– Ale że co? Jak to go chowałaś? A w ogóle kim jesteś i co robisz w moim domu? – zadawałam nieskładne pytania, przytulając rozpaczliwie czerwoną czapeczkę do łona.

– No, chowałam, chowałam. Co było robić, jak rodziców stracił. Nie powinni byli włazić, gdzie nie trzeba, a nasze chłopaki prędkie, jak chodzi o obronę kolonii. Głupio wyszło, trza to było inaczej załatwić. A on malutki był, płakał jak mój Antoś zupełnie. No i tak go wzięłam, bo mój mały zimą podumarł. Co ci zresztą będę opowiadać. – Pociągnęła nosem. – Ale nie na takiego łajdaka go chowałam, co se lafiryndy do jakichś garderób sprasza! – wrzasnęła nagle ze złością, aż podskoczyłam z wrażenia.

– Jesteś gnomem? – zapytałam z niedowierzaniem.

– Chyba ty! – obruszyła się babuleńka. – Niech cię nie interesuje w ogóle, co ja jestem. A dlaczego ty mnie właściwie widzisz?

– A nie powinnam? To ty mi ciągle chowasz rzeczy! – Nagle mnie olśniło. – Oddawaj moją komórkę!

– To ty mi oddawaj czapeczkę – zaperzyła się krasnoludka.

Mierzyłyśmy się lodowatym wzrokiem. Nagle starowinka odwróciła się i całkiem żwawo pogalopowała w stronę okna. Przebiegła między sofą a stolikiem i zanim się zerwałam na równe nogi, zniknęła za zasłoną. A potem na dobre. W ręku pozostała mi jedynie malutka czapka…

Najchętniej zadzwoniłabym od razu do Mariusza i powiedziała mu, co o tym wszystkim myślę, ale mała cholera nie zwróciła mojej komórki. Zajadając nerwy wszystkim, co znalazłam w lodówce (nie próbujcie łączenia miodu z ogórkami kiszonymi, nie warto), doczekałam jakoś do rana. A potem wsiadłam w tramwaj i pojechałam do pracy. Wiedziałam, że on tam będzie. Nie mógłby wytrzymać dłużej bez obgadania ze mną tego nieszczęsnego ostatniego rozdziału.

– Dzień dobry, Agatko! – Uśmiechnął się jak zwykle półgębkiem. – Jak się czujesz? Doczytałaś wreszcie do końca?

– Doczytałam. Chujowe. Sapkowskiego to z ciebie nie będzie – skwitowałam i patrząc na jego oburzoną minę, dodałam głośno: – Ty świnio! Nie sądzisz, że powinieneś mi powiedzieć, że masz żonę? I ostrzec, że za twoją matkę robi psychopatyczna krasnoludka?

Z satysfakcją patrzyłam, jak lód w jego oczach topnieje i zamienia się w gorącą panikę.

– Ależ… Co ty mówisz? Jaka krasnoludka? Agata, zlituj się – wyszeptał i przełknął ślinę. – To nie jest miejsce na takie tematy. Pozwól, że cię gdzieś zabiorę.

– Tak, zapewne w jakiś zakątek, żeby mnie te gnomy zaciukały? – wydarłam się i rąbnęłam w nerwach służbowym laptopem w ziemię. – Wykluczone! Ja wszystkim powiem, co się dzieje! Zresztą mam tu jej czapeczkę…

Zaczęłam grzebać w kieszeni. Oczywiście nic nie znalazłam. Rozszlochałam się i rozhisteryzowałam do końca. W tym momencie nadbiegł szef zwabiony krzykami i hukiem rozbitego laptopa. Jak można się domyślić, Mariuszowi udało się zrobić ze mnie kompletną wariatkę. Gdy próbowałam opowiadać swoją wersję wydarzeń, w oczach mojego przełożonego i koleżanek z pracy widziałam tylko niedowierzanie.

– Pani Agato, ta fantastyka wyraźnie pani zaszkodziła. Krasnoludki? U pani w domu? Może pani weźmie kilka dni urlopu? Albo pójdzie do lekarza?

– Do psychiatry – warknął Mariusz. – Co ta pana redaktorka sobie ubzdurała? Że mamy romans? Ja sobie wypraszam takie insynuacje! To równie wiarygodne jak istnienie krasnoludków!

– Biedactwo, wiedziałam, że redagowanie tych grafomańskich bredni może doprowadzić do obłędu – westchnęła współczująco Zuzanna.

No i tak właśnie trafiłam po raz kolejny na kozetkę do terapeuty. Jednego z najlepszych i najdroższych w Warszawie. Płacił tata, wystraszony, że poddana zbyt dużej presji córka zwariowała do końca i będzie się musiał palić ze wstydu za mnie wśród swoich znajomych profesorów. Terapeuta wart był swojej wagi w złocie. Szybko przekonał mnie, że wszystko, co widziałam tamtej nocy, było wynikiem przemęczenia i stresu. Ostatecznie miałam za sobą długą historię walki z problemami psychicznymi. Niestabilność emocjonalna, brak zrozumienia kontekstu sytuacyjnego, nadmierna impulsywność – specjaliści od nastoletnich samobójczyń nie bardzo potrafili się zdecydować, co jest moim największym problemem. Zafundowali mi za to dwa pobyty w młodzieżowym szpitalu psychiatrycznym z powodu samookaleczeń. Nikt zatem nie dziwił się, kiedy po kilku latach do kompletu dołączyły omamy wzrokowo-słuchowe. Z mojego komputera zniknęły wszelkie poprawki, jakie naniosłam w książce Mariusza. A może nigdy ich naprawdę nie zrobiłam? Wspomnienia z tamtego okresu były zamazane, niejasne. Jakbym żyła na pograniczu jawy i snu. Trudno było poskładać ich przebłyski w jedną całość.

W efekcie tego zamieszania termin publikacji się przesunął, plany wydawnicze i promocyjne poszły do kosza, a wydawnictwo rozwiązało ze mną umowę. Przyjęłam to bez większego żalu. Zresztą wtedy potulnie zgadzałam się ze wszystkim, co mi mówiono. Zwłaszcza kiedy codziennie rano przełykałam owalne, białe tabletki, które przepisał mi psychiatra. Miałam dość. Wszystkiego. Mariusza, miłości, głupiej nadziei, że wreszcie może być normalnie i że ktoś, kogo pokochałam, nie opuści mnie, kiedy będę go najbardziej potrzebować. Po dziurki w nosie miałam zjawisk paranormalnych oraz książek fantasy. Chciałam czegoś prostego, przyziemnego. Pracy bez większej odpowiedzialności, za to z dużą ilością świętego spokoju…