Teksty filozoficzno-polityczne - ebook
Teksty filozoficzno-polityczne - ebook
Jürgen Habermas (rocznik 1920), jeden z najwybitniejszych filozofów przełomu stuleci i przedstawicieli teorii krytycznej, nigdy nie uchylał się od roli intelektualisty zabierającego głos w kluczowych kwestiach współczesności. Zamieszczone w tomie teksty często są owocem bieżących sporów dotyczących jakości publicznej debaty, fasadowości demokracji, patologii wolnego rynku. Ale niemiecki myśliciel powraca również do idei wielkich filozofów XX wieku, Martina Bubera, Hanny Arendt, Martina Heideggera, by na nowo przemyśleć ich dziedzictwo i pokazać aktualność ich myśli.
„Zamiast politycznych roszczeń sięgających w rejony fantazji mamy dziś do czynienia z polityką zgiętą wpół. Uginamy się wobec wymagań rynków finansowych i siedząc cicho, potwierdzamy rzekomą bezsilność polityki, która każe płacić koszty kryzysu masie podatników, nie zaś spekulującym inwestorom” – fragment książki
Kategoria: | Filozofia |
Zabezpieczenie: |
Watermark
|
ISBN: | 978-83-268-2984-0 |
Rozmiar pliku: | 818 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Cyt. za: M. Stark (red.), Deutsche Intellektuelle 1910-1933, Heidelberg 1984, s. 94.
M. Weber, Polityka jako zawód i powołanie, przeł. A. Kopacki, Kraków, Warszawa 1998, s. 96.
Przełożył J. Jankowski, w: H. Heine, Dzieła wybrane, Warszawa 1956, t. I, s. 506.
P.U. Hohendahl, Literarische Kultur im Zeitalter des Liberalismus 1830-1870, München 1985.
W. Hädecke, Heinrich Heine, München 1985, zwł. s. 7-28.
Tak miał się wyrazić de Gaulle z myślą o Sartrze, zob. R. Debray, Voltaire verhaftet man nicht: Die Intellektuellen und die Macht in Frankreich, Köln 1981 .
D. Bering, Die Intellektuellen, Stuttgart 1978, s. 43 nn.
Tamże, s. 263 nn.
M. Stark (red.), dz. cyt., s. 363.
T.W. Adorno, Eingriffe, Frankfurt/M. 1963, s. 32.
Te i kolejne sformułowania czerpię z: O. Flakke, Von der jüngsten Literatur (1915), w: Stark (red.), dz. cyt., s. 79 nn.
T. Mann, Politische Schriften, Frankfurt/M. 1963, t. I, s. 44.
Por. F.K. Ringer, The Decline of the German Mandarins. The German Academic Community, Cambridge, Mass. 1969; moja recenzja tej pracy w: J. Habermas, Philosophisch-politische Profile, Frankfurt/M. 1981, s. 458 nn.
J.R. Becher, Partei und Intellektuelle, w: Stark, dz. cyt., s. 299.
W. Stapel, Der Geistige und sein Volk (1930), w: Stark, dz. cyt., s. 315.
T.W. Adorno, Die Wunde Heine, w: tenże, Noten zur Literatur I, Frankfurt/M. 1958, s. 145 .
Tamże, s. 127 n.
Heine, Sämtliche Schriften, t. IV, s. 574 n.
Hans Mayer wskazuje (w: tenże, Aufklärung heute, Frankfurt/M. 1985, s. 148) na najbardziej radykalny z Nowych wierszy, opublikowanych w 1844 roku: „Na skałach tych budujem chram,/Nowego chram zbawienia,/Gdzie trzeci zakon bierze cześć,/Swobodny od cierpienia./Zniszczone są już oba te,/Co nas trwożyły długo,/I stary ten ascetyzm sczezł,/Gdzie ciało ducha sługą”.
Heine, Sämtliche Schriften, t. V, s. 196 nn.
Heine, Sämtliche Schriften, t. III, s. 641.
Tamże, s. 581 n.
Tamże, s. 454 nn.
M. Windfuhr w trafnej skądinąd analizie za słabo naświetla radykalne motywy wolnościowego i hedonistycznego socjalizmu Heinego, które tłumaczą jego dystans zarówno wobec Börnego, jak wobec Marksa i Rugego (M. Windfuhr, Zum Verhältnis von Dichtung und Politik bei Heinrich Heine, w: Heine-Jahrbuch 24, 1985, s. 103 nn.).
Sämtliche Schriften, t. III, s. 670.
Sämtliche Schriften, t. V, s. 232.
Zamierzone przełamywanie dziedzictwa romantycznego Heine doprowadza w swoich wierszach do wirtuozerii. Odwołanie subtelnego tonu, którym najpierw zjednuje sobie romantycznie nastawionego czytelnika, owo końcowe dementi staje się niemal rutyną. Por. np. z Nowych wierszy: Seraphine X albo Yolanthe und Marie IV. Co prawda przez to nawet najbardziej wzruszające fragmenty nabierają charakteru czegoś zamiennego, przywiera do nich lakier piękna instrumentalizowanego. Tym tłumaczą się zastrzeżenia do liryki Heinego zgłaszane przez Adorna, który wolał jego prozę. Słychać werdykt Karla Krausa, gdy Adorno wyjaśnia: „Wiersze Heinego były doraźnymi pośrednikami między sztuką a ogołoconą z sensu codziennością. Przeżycia, które przetwarzały, stawały się dla nich surowcem, jak dla felietonisty; niuanse i wartości, które odkrywały, czyniły zarazem zamiennymi, oddawały je we władzę gotowego, spreparowanego języka”. Adorno, dz. cyt., s. 147.
G. Benn, Der neue Staat und die Intellektuellen, w: Stark (red.), dz. cyt., s. 336.
Heine, Listy z Helgolandu, przeł. J. Jędrzejewicz, w: Dzieła wybrane, wyd. cyt., t. II, s. 305 n.
Heine, Sämtliche Schriften, t. III, s. 468.
H. Hesse, Phantasien, w: Stark (red.), dz. cyt., s. 184.
Sämtliche Schriften, t. III, s. 393.
Tamże, t. V, s. 232.
Tamże, t. IV, s. 133 .
Tamże, t. III, s. 514.
Tamże, s. 593.
Tamże, t. IV, s. 591.
W. Herzog, Unabhängigkeits-Erklärung des Geistes, w: Stark, dz. cyt., s. 200.
E. Hoernle, Die kommunistische Partei und die Intellektuellen, tamże, s. 255.
Heine, Sämtliche Schriften, t. III, s. 593.
Tamże, t. IV, s. 595.
Tamże, s. 617.
Zob. H. Glaser, Bundesrepublikanisches Lesebuch. Drei Jahrzehnte geistiger Auseinandersetzung, München/Wien 1978.
Jeśli chodzi o te obserwacje, por. H. Brunkhorst, Im Schatten der Wahrheit. Notizen über Philosophie und Denken mit öffentlichen Anspruch, w: Neue Rundschau 95, 1984, s. 120 nn.
Tak brzmi podtytuł książki Schelsky’ego pt. Die Arbeit tun die anderen, Opladen 1975.
A. Steil, Selbstverwandlung und Ich-Opfer. Zur Ethik des Klassenverrats, w: Düsseldorfer Debatte 10, 1985, s. 27 nn.
J. Schumpeter, Kapitalismus, Sozialismus und Demokratie, 2 wyd. Bern 1950, s. 255.
A. Gehlen, Das Engagement der Intellektuellen gegen den Staat, w: tenże, Einblicke, Frankfurt/M. 1978, s. 253 nn.
Tamże, s. 255.
K. Sontheimer, Das Elend unserer Intellektuellen. Linke Theorie in der Bundesrepublik Deutschland, Hamburg 1976, s. 263 nn.
H. Dubiel, Was ist Neokonservatismus?, Frankfurt/M. 1985.
Denkschrift für die Gründung einer Akademie der Wissenschaften zu Berlin, s. 15. Por. Streitschrift gegen die Akademie der Wissenschaften zu Berlin, Berlin 1986 (wyd. Alternative Liste Berlin).
G. Mann, Heine, wem gehört er?, w: „Neue Rundschau” 83, 1972, przedruk w: G. Busch, J. H. Freund (red.), Gedanke und Gewissen, Frankfurt/M. 1986, s. 465 nn.
Cytuję ze starannego sześciotomowego wydania Klausa Briegleba: Heinrich Heine, Samthche Schriften, Carl Hanser Verlag, München 1969-1976, t. 2, s. 376.
Zob. H. Heine, Z dziejów religii i filozofii w Niemczech, przełożył Tadeusz Zatorski, Nomos, Kraków 1997. Dalej korzystam z własnego przekładu .
G. Höhn, Heine-Handbuch, J.B. Metzler Yerlag, Stuttgart 1987, s. XI; wyd. 2 1997, s. VII.