Udar mózgu u dzieci i młodzieży - ebook

AUTORZY

PROF. DR HAB. N. MED. EWA PILARSKA

Klinika Neurologii Rozwojowej

Katedra Neurologii

Gdański Uniwersytet Medyczny

DR HAB. N. MED. ILONA KOPYTA, PROF. ŚUM

Katedra i Klinika Neurologii Dziecięcej

Wydział Nauk Medycznych w Katowicach

Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

DR HAB. N. MED. ROBERT SABINIEWICZ, PROF. GUMED

Klinika Kardiologii Dziecięcej i Wad Wrodzonych Serca

Gdański Uniwersytet Medyczny

PROF. DR HAB. N. MED. EDYTA SZUROWSKA

II Zakład Radiologii

Gdański Uniwersytet MedycznyPRZEDMOWA

Jednym z głównych problemów zdrowotnych w skali światowej pozostaje udar mózgu ze względu na częste występowanie, dużą śmiertelność i nadal, pomimo ogromnego postępu w leczeniu, znaczną niepełnosprawność będącą jego następstwem. Mimo że udary u dzieci występują znacznie rzadziej niż u osób dorosłych, stanowią istotny problem diagnostyczny i leczniczy.

„Czas to mózg” – to często używane stwierdzenie w neurologii staje się ważnym wezwaniem dla populacji dziecięcej. Badania prowadzone na całym świecie pokazują, że rozpoznanie udaru mózgu u dzieci jest znacznie opóźnione. Wynika to przede wszystkim z małej świadomości społeczeństwa – a więc rodziców, opiekunów, lecz także lekarzy różnych specjalności – że udar mózgu może dotyczyć wszystkich: od noworodka do osoby pełnoletniej.

W Polsce nie ma podręcznika poświęconego zagadnieniom chorób naczyniowych mózgu u dzieci i młodzieży, a tylko w nielicznych dostępne są rozdziały dotyczące tego ważnego zagadnienia.

W publikacji tej zostały omówione czynniki ryzyka, przyczyny, obraz kliniczny, diagnostyka laboratoryjna, obrazowa i kardiologiczna udaru niedokrwiennego mózgu u dzieci i młodzieży. Przedstawiono leczenie z uwzględnieniem najnowszych metod, jakie obecnie stosuje się u osób dorosłych, a więc trombolizę oraz trombektomię. Poruszono zagadnienia różnicowania udaru i profilaktyki. Przybliżono rzadkie przyczyny udaru mózgu u dzieci. Zaprezentowano też najważniejsze kwestie z zakresu udaru krwotocznego oraz zakrzepicy zatok i żył mózgowia.

Książka jest skierowana nie tylko do neurologów dziecięcych, ale również do neurologów, a zwłaszcza pediatrów, lekarzy rodzinnych, do lekarzy, którzy w ramach dyżuru spotykają się z dzieckiem w ostrym okresie udaru, w którym czas przeprowadzenia właściwej diagnostyki i wdrożenia odpowiedniego leczenia odgrywa kluczową rolę.

Mam nadzieję, że ten podręcznik, oparty na najnowszym piśmiennictwie i doświadczeniu Autorów, pomoże w szybkim rozwiązywaniu problemu dziecka z ostrą chorobą naczyniową mózgu.

_Ewa Pilarska_WYKAZ SKRÓTÓW

---------- -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ACA (ang. _anterior cerebral artery_) – tętnica przednia mózgu
ACCP – American College of Chest Physicians
aCL (ang. _anti-cardiolipin antibodies_) – przeciwciała antykardiolipinowe
ADC (ang. _apparent diffusion coefficient_) – współczynnik dyfuzji
AHA – American Heart Association
AIS (ang. _arterial ischemic stroke_) – udar niedokrwienny mózgu
APC (ang. _active protin C_) – aktywne białko C
APS (ang. _antiphospholipid syndrome_) – zespół antyfosfolipidowy
aPTT (ang. _activated partial thromboplastin time_) – czas częściowej tromboplastyny po aktywacji
ASA – American Stroke Association
ASPECTS (ang. _Alberta Stroke Programme Early Computed Tomography Score_)
ATIII (ang. _antithrombin III_) – antytrombina III
AVF (ang. _arteriovenous fistula_) – przetoka tętniczo-żylna
AVM (ang. _arteriovenous malformation_) – malformacja tętniczo-żylna
BA (ang. _basilar artery_) – tętnica podstawna
β2GPI (ang. _anti-β2 glycoprotein_) – glikoproteina anty-β2
CADASIL (ang. _Cerebral Autosomal Dominant Arteriopathy with Subcortical Infarcts and Leucoencephalopathy_) – mózgowa autosomalna dominująca arteriopatia z zawałami podkorowymi i leukoencefalopatią
CASCADE (ang. _Childhood AIS Standardized Classification and Diagnostic Evaluation_) – ocena kliniczna oraz standaryzowana klasyfikacja udaru niedokrwiennego mózgu u dzieci
CBF (ang. _cerebral blood flow_) – mózgowy przepływ krwi
CCAD (ang. _craniocervical arterial dissection_) – rozwarstwienie ściany naczynia tętniczego czaszkowego lub szyjnego
CM (ang. _cavernous malformation_) – malformacja jamista
CSVT (ang. _cerebral sinus venous thrombosis_) – zakrzepica zatok żylnych mózgu
CT (ang. _computed tomography_) – tomografia komputerowa
CVT (ang. _cerebral venous thrombosis_) – zakrzepica żylna mózgu
DIC (ang. _disseminated intravascular coagulation_) – zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego
DVT (ang. _deep vein thrombosis_) – zapalenie żył głębokich
DWI (ang. _diffusion-weighted imaging_) – obrazowanie dyfuzyjne
ECMO (ang. _extracorporeal membrane oxygenation_) – pozaustrojowe utlenowanie krwi
EDS (ang. _Ehlers-Danlos syndrome_) – zespół Ehlersa-Danlosa
FAST (ang. _Face Arm Speech Test_) – test twarz–ramię–mowa
FCA (ang. _focal cerebral arteriopathy of childhood_) – ogniskowa arteriopatia naczyń mózgowych okresu dzieciństwa
FGA (ang. _fibrinogen A_) – fibrynogen A
FGB (ang. _fibrinogen B_) – fibrynogen B
FGG (ang. _fibrinogen G_) – fibrynogen G
FII (ang. _factor II_) – czynnik II
FV (ang. _factor V_) – czynnik V
FVII (ang. _factor VII_) – czynnik VII
FIX (ang. _factor IX_) – czynnik IX
FX (ang. _factor X_) – czynnik X
FXIII (ang. _factor XIII_) – czynnik XIII
FLAIR (ang. _fluid attenuated inversion recovery_) – sekwencja inwersji i powrotu
FMD (ang. _fibromuscular dysplasia_) – dysplazja włóknisto-mięśniowa
GRE (ang. _gradient-recalled echo_) – sekwencja echa gradientowego
HDL (ang. _high-density lipoprotein_) – lipoproteiny o wysokiej gęstości
HS (ang. _haemorrhagic stroke_) – udar krwotoczny
ICA (ang. _internal carotid artery_) – tętnica szyjna wewnętrzna
ICH (ang. _intracerebral hemorrhage_) – krwawienie śródmózgowe/wewnątrzczaszkowe
ICP (ang. _increased intracranial pressure_) – wzmożone ciśnienie śródczaszkowe
INR (ang. _international normalized ratio_) – znormalizowany czas protrombinowy
IPSS (ang. _International Paediatric Stroke Study_) – Międzynarodowa Grupa Udaru Dziecięcego
IQ (ang. _intelligence quality_) – poziom rozwoju intelektualnego
IUGR (ang. _intrauterine growth retardation_) – wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu
KD (ang. _Kawasaki disease_) – choroba Kawasakiego
LA (ang. _lupus anticoagulant_) – antykoagulant tocznia
LACI (ang. _lacunar anterior circulation infarct_) – mały udar podkorowy w zakresie unaczynienia ICA
LDL (ang. _low-density lipoprotein_) – lipoproteina o niskiej gęstości
LMWH (ang. _low-molecular-weight haparine_) – heparyna drobnocząsteczkowa
Lp(a) (ang. _lipoprotein(a)_) – lipoproteina (a)
LVO (ang. _large vessel occlusion_) – unaczynienie dużych naczyń mózgowych
MCA (ang. _middle cerebral artery_) – tętnica środkowa mózgu
MELAS (ang. _Mitochondrial Encephalopathy with Lactic_ _Acidosis and Stroke-like Episodes_) – encefalopatia mitochondrialna z kwasicą mleczanową i udarami
MRI (ang. _magnetic resonance imaging_) – obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego
MRV (ang. _magnetic resonance venography_) – wenografia metodą rezonansu magnetycznego
MTHFR (ang. _methylenetetrahydrofolate reductase_) – reduktaza metylenotetrahydrofolianowa
NIH (ang. _National Institute of Health_) – Narodowy Instytut Zdrowia
OUN – ośrodkowy układ nerwowy
PACI (ang. _partial anterior circulation infarct_) – mały lub średni udar korowy w obrębie unaczynienia MCA/ACA albo duży udar podkorowy w zakresie MCA
PAI1 (ang. _plasmonogen activator inhibitor-1_) – inhibitor aktywatora plazminogenu typu 1
PAIS (ang. _paediatric arterial ischemic stroke_) – dziecięcy niedokrwienny udar mózgu
PC (ang. _protein C_) – białko C
PCA (ang. _posteriori cerebral artery_) – lewa tętnica tylna mózgu
PedNIHHS (ang. _Pediatric National Institute of Health Stroke Scale_) – Pediatryczna Skala Udaru Mózgu Narodowego Instytutu Zdrowia
POCI (ang. _posterior circulation infarct_) – udar pnia mózgu lub móżdżku
PRV (ang. _post-radiation vasculopathy_) – arteriopatia po leczeniu energią promienistą
PS (ang. _protein S_) – białko S
PT (ang. _prothrombin time_) – czas protrombinowy
PVA (ang. _post-varicella arteriopathy_) – arteriopatia po przebytej ospie wietrznej
PWI (ang. _perfusion-weighted imaging_) – obrazowanie perfuzyjne
RCP – Royal College of Physicians
rtPA (ang. _recombinant tissue plasminogen activator_) – rekombinowany tkankowy aktywator plazminogenu
SAH (ang. _subarrachnoid haemorrhage_) – krwawienie podpajęczynówkowe
SCD (ang. _sickle cell disease_) – niedokrwistość sierpowatokomórkowa
SCI (ang. _silent cerebral ischemia_) – „cichy udar”
SERPIN (ang. _serine protease inhibitor_) – inhibitor proteaz serynowych
SLE (ang. _systemic lupus erythematosus_) – toczeń rumieniowaty
SWI (ang. _susceptibility weighted imaging_) – obrazowanie metodą podatności magnetycznej
TACI (ang. _total anterior circulation infarct_) – duży lub średni udar korowy w zakresie MCA/ACA albo duży udar podkorowy w zakresie MCA
TCA (ang. _transient cerebral arteriopathy_) – przejściowa arteriopatia naczyń mózgowych
TIA (ang. _transient ischemic attack_) – przemijający atak niedokrwienia mózgu
ToF (ang. _time-of-flight_) – czas przepływu (sekwencja do obrazowania naczyń bez podania środka kontrastującego dożylnie)
UFH (ang. _unfractionated heparin_) – heparyna niefrakcjonowana
URI (ang. _upper respiratory tract infection_) – infekcja górnych dróg oddechowych
VA (ang. _vertebral artery_) – tętnica kręgowa
Vkas (ang. _vitamin K antagonists_) – antagoniści witaminy K
VZV (ang. _varicella-zoster virus_) – wirus ospy wietrznej i półpaśca
---------- -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------