Upadłość konsumencka - ebook

Dawno, dawno temu, czyli jak to się zaczęło

Dowiedziałeś się niedawno o możliwości ogłoszenia tzw. upadłości konsumenckiej. Zdziwiłeś się, że istnieje takie rozwiązanie? Otóż nie jest to nic nowego — takie postępowanie znane jest od zarania ludzkiej historii.

Każdy z nas słyszał o Hammurabim i jego kodeksie. Określenie Kodeks Hammurabiego, który notabene obecnie znajduje się w paryskim Luwrze, jest raczej skrótem myślowym. Faktycznie jest to zbiór zasad regulujących najważniejsze relacje panujące w ówczesnym społeczeństwie. W żadnym z dostępnych mi podręczników do historii nie znalazłem wzmianki o tym, jakoby król Hammurabi rozpoczął swoje 42-letnie panowanie właśnie od powszechnego darowania poddanym długów wobec króla. Fakt ten miał miejsce w roku 1792 p.n.e., a pozostałe tzw. wielkie darowania długów odnotowano w latach: 1780, 1771 i 1762 p.n.e.

Wspomniany Kodeks Hammurabiego powstał najprawdopodobniej w roku 1762 p.n.e. W jego zakończeniu czytamy: „Niechaj możni nie uciskają słabych. Prawo musi chronić wdowy i sieroty (…), tak aby uciskani mieli sprawiedliwość”.

Aby zrozumieć dlaczego Hammurabi zdecydował się ogłosić darowanie długów, należy zwrócić uwagę na ówczesny model społeczny. W centrum „państwa” znajdował się pałac i świątynie. Stanowiły one osnowę tego, co dzisiaj nazywamy państwem. Kolejne tereny wokół pałacu zajmowali chłopi, kupcy i pozostałe warstwy społeczne. Istniał także system fiskalny, myto i cały szereg danin na rzecz króla. Jak w każdym czasie istnieli także ludzie, którzy dzięki swoim talentom, sprytowi czy szczęściu zdobywali majątek większy niż inni. Powodowało to naturalną koncentrację dóbr jednostek oraz zadłużanie się tych, którzy predyspozycji przedsiębiorczych nie posiadali. Doprowadzało to do dwóch zjawisk: zadłużenia obywateli wobec króla oraz wobec innych obywateli. Wydaje się, że celem darowania długów, które ogłaszane były zwykle w związku z jakimś doniosłym wydarzeniem, było rozładowanie napięcia społecznego i przywrócenie swoistej równowagi gospodarczej między obywatelami.

Kolejnym potwierdzeniem stosowanej od wieków praktyki oddłużania jest tzw. kamień z Rosetty. Znajduje się on obecnie w zbiorze artefaktów egipskich Muzeum Brytyjskiego w Londynie. Kamień został przywieziony z Egiptu do Paryża w roku 1799 przez wracające z kampanii egipskiej armie Napoleona.

Tekst odczytany na kamieniu potwierdza, iż w starożytnym Egipcie znano pojęcie unieważnienia długów przez faraonów. Zdarzało się to od VIII wieku p.n.e. do czasu podboju Egiptu przez Aleksandra Wielkiego w IV wieku p.n.e. Zapis widniejący na kamiennej płycie podaje szczegółowe informacje dotyczące roku 196 p.n.e., kiedy to faraon Ptolemeusz V zniósł wszystkie długi w Egipcie i poza nim. Okazją do anulowania zobowiązań w tym przypadku było jego wstąpienie na tron.

Czy jednak zwyczaj darowania długów w starożytnym Egipcie wynikał tylko z łaski władcy? Należy niestety założyć, że był to wynik czystej kalkulacji ekonomicznej. Podstawowym motywem zniesienia długów przez Ptolemeusza V była potrzeba posiadania chłopstwa zdolnego zarówno do produkowania żywności, jak też i do wypraw wojennych. Z tych dwóch powodów niezwykle istotna okazała się ochrona chłopów przez faraona przed wywłaszczaniem ich przez ówczesnych wierzycieli.

Inny przykład darowania długów znajdujemy w Starym Testamencie. Takie sytuacje miały miejsce co siedem lat w roku szabatowym. W czasach starotestamentowych udzielanie pożyczki stanowiło akt miłości bliźniego, a nie formę pomnażania majątku. Powodem zaciągnięcia pożyczki była ciężka sytuacja pożyczającego i dlatego bogacenie się na nieszczęściu bliźniego uważano za niesprawiedliwość. Była to swoista forma zwyczajowej pomocy sąsiedzkiej i wsparcia w trudnych chwilach. W roku szabatowym pożyczki przekształcały się w dar udzielany ubogim.

Darmowy fragment