MENU
Nasze ceny
Przeczytaj fragment on-line
Wiedza - ebook
Wydawnictwo:
Tłumacz:
Seria:
Format:
EPUB
Data wydania:
17 czerwca 2025
Wiedza - ebook
– książki, które zmieniają sposób myślenia!
Wiedza stanowi zwięzłe wprowadzenie do teorii poznania. Autorka omawia główne zagadnienia i debaty w epistemologii, w tym problem sceptycyzmu. Czym jest wiedza? Czym różni się od przekonania? Jaki charakter powinno mieć uzasadnienie, aby było wystarczająco dobre do posiadania wiedzy? Skąd wiemy, że świat zewnętrzny istnieje naprawdę, a nie jest tylko snem? Autorka nie tylko przybliża czytelnikowi te klasyczne problemy, pojawiające się już w starożytności, ale również odnosi je do najnowszych wyników badań dotyczących poznania, języka i umysłu.
*
Interdyscyplinarna seria KRÓTKIE WPROWADZENIE piórem uznanych ekspertów skupionych wokół Uniwersytetu Oksfordzkiego przybliża aktualną wiedzę na temat współczesnego świata i pomaga go zrozumieć. W atrakcyjny sposób prezentuje najważniejsze zagadnienia XXI w. – od kultury, religii, historii przez nauki przyrodnicze po technikę. To publikacje popularnonaukowe, które w formule przystępnej, dalekiej od akademickiego wykładu, prezentują wybrane kwestie.
Książki idealne zarówno jako wprowadzenie do nowych tematów, jak i uzupełnienie wiedzy o tym, co nas pasjonuje. Najnowsze fakty, analizy ekspertów, błyskotliwe interpretacje.
Opiekę merytoryczną nad polską edycją serii sprawują naukowcy z Uniwersytetu Łódzkiego: prof. Krystyna Kujawińska Courtney, prof. Ewa Gajewska, prof. Aneta Pawłowska, prof. Jerzy Gajdka, prof. Piotr Stalmaszczyk.
Spis treści
Czym jest wiedza? Wstęp do wydania polskiego
Podziękowania
Spis ilustracji
1. Wprowadzenie
2. Sceptycyzm
4. Analiza wiedzy
6. Zeznanie innych osób
7. Zmieniające się standardy?
8. Wiedza na temat wiedzy
Bibliografia
Literatura polecana
Literatura polecana w języku polskim
Indeks
| Kategoria: | Filozofia |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-8331-721-2 |
| Rozmiar pliku: | 4,5 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Czym jest wiedza?
WSTĘP DO WYDANIA POLSKIEGO
Ilość wiedzy posiadanej dziś przez ludzkość jest niepojęta. Opracowaliśmy abstrakcyjne teorie fizycznej struktury świata i wykorzystujemy nasze intelektualne zdobycze do podboju kosmosu. Co więcej, coraz lepiej rozumiemy mechanizmy poznawcze, dzięki którym budujemy to imponujące imperium wiedzy, a nawet imitujemy je, rozwijając sztuczną inteligencję. Wiedza staje się najcenniejszym towarem. Pozwala nie tylko zaspokajać nienasyconą ciekawość, ale również zdobywać fortuny, realizować marzenia, czynić wiele dobra… i zła. Wiedza jest dziś potęgą.
Równocześnie jesteśmy zagubieni w oceanie otaczających nas treści. Rewolucja cyfrowa na dobre odmieniła nasze życie. Cały świat zdaje się być dosłownie na wyciągnięcie ręki – w smartfonie, w naszej własnej kieszeni. Każda informacja jest możliwa do zdobycia w ciągu kilku chwil i za pomocą kilku kliknięć. Jednak która z nich jest wartościowa? Jak poznać, które treści są cennym złotem wiedzy, a które tombakiem? Czym jest ta najcenniejsza dziś waluta?
Pytania epistemologii, czyli filozoficznej teorii poznania i wiedzy, chyba nigdy nie były tak bliskie codzienności i pragmatyce życia jak dziś. Sprawne surfowanie po nieskończonych wodach wiedzy i jej pozorach wymaga zadania sobie najbardziej fundamentalnych pytań o jej naturę. Jakie warunki trzeba spełnić, by móc powiedzieć o kimś, że jest w posiadaniu wiedzy? Skąd właściwie czerpać jej najcenniejsze okazy? A może nasze wyobrażenia o prawdziwej wiedzy to tylko ułuda? Może oszukujemy sami siebie, myśląc, że jesteśmy w stanie oddzielić przypadki wiedzy od ich pozorów? Na czym oprzeć swoje przekonania, jeśli mają się one zbliżyć do ideału wiedzy? Nie sposób polegać wyłącznie na własnym doświadczeniu, kiedy budujemy nasz obraz świata i szukamy potrzebnych nam informacji. Jednak jaki charakter ma wiedza, którą zdobywamy dzięki zeznaniom innych? Czy poprzeczka, jaką trzeba przeskoczyć, by zdobyć wiedzę, zależy od praktycznych okoliczności, w jakich się znajdujemy, w tym naszych własnych potrzeb? Skąd właściwie czerpać wiedzę… o wiedzy?
W prezentowanym tomie Wiedza z serii Krótkie Wprowadzenie wybitna współczesna epistemolożka Jennifer Nagel stara się przybliżyć Czytelnikom meandry filozoficznej teorii poznania i wiedzy. Wprowadza odbiorców w myśl wielkich klasyków epistemologii świata Zachodu, takich jak Kartezjusz i Locke, ale równocześnie wspomina o tradycji myślenia o wiedzy i poznaniu w filozofii Wschodu. Doniosłe zagadnienia z zakresu historii filozofii, takie jak problem sceptycyzmu czy źródeł poznania, od zawsze obecne na kartach traktatów epistemologicznych, połączone są tu z wprowadzeniem w spory inicjujące bogatą tradycję dwudziestowiecznej epistemologii analitycznej (problem warunków wiedzy, dyskusje między internalizmem a eksternalizmem). Równocześnie Nagel zapoznaje Czytelników z wybranymi tematami poruszanymi przez epistemologów w ostatnich latach (związek wiedzy z praktycznymi okolicznościami, w których znajduje się podmiot, epistemologia wiedzy pochodzącej z zeznań innych), a nawet wskazuje obszary, w których gałąź filozofii, jaką jest epistemologia, może wejść w dialog z dorobkiem nauk empirycznych. Nie sposób nie wspomnieć przy tym o zdolnościach dydaktycznych Nagel. Z niebywałą lekkością prezentuje Czytelnikom trudne treści w wyjątkowo przystępny sposób.
Takiej pozycji brakowało w literaturze polskojęzycznej – książki, która w zwięzły i ciekawy sposób wprowadzałaby w świat epistemologii Czytelników po raz pierwszy stykających się z tą dziedziną namysłu. Spotkanie z fascynującymi dociekaniami epistemologii warto rozpocząć od Wiedzy Nagel.
Ewa Odoj
PODZIĘKOWANIA
Dziękuję za pomocne komentarze i rozmowy Elenie Derksen, Emmie Ma, Alexowi Tenenbaumowi, Sergio Tenenbaumowi i Timowi Williamsonowi. Jestem także wdzięczna za wsparcie Kanadyjskiej Radzie ds. Badań w Dziedzinie Nauk Społecznych i Humanistycznych (Social Sciences and Humanities Research Council of Canada, SSHRC).Rozdział 1
WPROWADZENIE
Poszukiwanie wiedzy
Zdobywanie wiedzy nigdy nie było łatwiejsze. Odpowiedzi na trudne pytania można uzyskać za pomocą kilku kliknięć klawiszy. Nasze indywidualne zdolności do zapamiętywania, percepcji i rozumowania mogą być zweryfikowane przez odległych przyjaciół i ekspertów, przy minimalnym wysiłku. Poprzednie pokolenia byłyby zachwycone liczbą książek, do jakich mamy dostęp.
Jednak nowe możliwości nie zawsze chronią nas przed starymi problemami – jeśli wiedza jest łatwa do zdobycia, to tak samo jest ze zwykłą opinią, a dostrzeżenie różnicy między nimi może być trudne. Strona internetowa, która wygląda na godną zaufania, może być stronnicza, światowej sławy autorytety mogą podążać za wprowadzającymi w błąd świadectwami (ang. evidence), a iluzje – zniekształcać to, co sami widzimy lub pamiętamy. To, co początkowo wydawało się wiedzą, może okazać się czymś mniej wartościowym. Rozważając te trudności, możemy zacząć zastanawiać się, czym właściwie jest prawdziwa wiedza. Jaka jest różnica między samym myśleniem, że coś jest prawdą, a faktyczną wiedzą, że tak jest? Czy w ogóle jesteśmy w stanie cokolwiek wiedzieć?
Pytania te sięgają starożytności, a gałąź filozofii zajmująca się udzielaniem na nie odpowiedzi – epistemologia – jest aktywnie rozwijana od tysięcy lat. Niektóre z kluczowych pytań pozostały niezmienne przez cały ten czas: jak wiedza ma się do prawdy? Czy zmysły, takie jak wzrok i słuch, dostarczają nam wiedzy w taki sam sposób, jak abstrakcyjne rozumowania? Czy trzeba być w stanie uzasadnić twierdzenie, aby można było uznać je za wiedzę? Inne pytania pojawiły się niedawno, w świetle nowych odkryć dotyczących ludzkości, języka i umysłu. Czy dostrzeganie kontrastu pomiędzy wiedzą a czymś, co jest tylko opinią, jest uniwersalne dla wszystkich kultur? Czy w codziennym użyciu słowo „wiedzieć” zawsze oznacza to samo, czy też odnosi się do czegoś poważniejszego w sądzie, a do czegoś mniej ważnego w swobodnej rozmowie na przystanku autobusowym? Jakie naturalne, instynktowne odczucia mamy na temat tego, co wiedzą inni, i co odczucia te mówią nam na temat wiedzy?
Na przestrzeni wieków filozofowie zajmujący się badaniem zagadnienia wiedzy odkryli kilka dziwnych zagadek i paradoksów. Opracowali również innowacyjne rozwiązania tych problemów. W niniejszej książce, po przyjrzeniu się głównym historycznym osiągnięciom epistemologii, przejdziemy do omówienia najważniejszych współczesnych dyskusji. Rozpoczniemy naszą podróż od zapoznania się z takimi cechami wiedzy, które łatwo wzbudzają filozoficzną ciekawość.
Wiedza i ten, kto wie
Wiedza jest czasami przedstawiana jako swobodnie krążące, bezosobowe zasoby. Mówi się, że jest przechowywana w bazach danych i bibliotekach oraz wymieniana za pośrednictwem „gospodarki opartej na wiedzy”, jak czasami nazywa się handel wykorzystujący informacje. Podobnie jak wiele innych zasobów wiedza może być pozyskiwana, wykorzystywana do różnych celów i tracona – czasami dużym kosztem. Ma jednak z nami dużo bliższy związek niż zasoby takie jak woda czy złoto. Złoto istniałoby nadal, nawet gdyby wszelkie odczuwające istoty wyginęły w wyniku katastrofy. Dalsze istnienie wiedzy zależy natomiast od istnienia kogoś, kto wie.
Istnieje pokusa, by utożsamić wiedzę z faktami, jednak nie każdy fakt jest przedmiotem wiedzy. Wyobraź sobie, że potrząsasz zapieczętowanym kartonowym pudełkiem, zawierającym pojedynczą monetę. Kiedy je odkładasz, moneta wewnątrz pudełka ląduje albo orłem, albo reszką do góry – jest to fakt. Jednak dopóki nikt nie zajrzy do środka, fakt ten pozostaje nieznany – nie znajduje się jeszcze w sferze wiedzy. Jeśli napiszesz zdanie „Wypadł orzeł” na jednej kartce papieru, i „Wypadła reszka” na drugiej, to zapiszesz fakt na jednej z kartek, ale nadal nie zdobędziesz wiedzy o wyniku rzutu monetą. Wiedza wymaga pewnego rodzaju dostępu do faktu ze strony jakiegoś żyjącego podmiotu. Bez umysłu wszystko to, co jest przechowywane w bibliotekach i bazach danych, nie będzie wiedzą, a jedynie znakami atramentu i śladami elektronicznymi. W każdym przypadku wiedzy dostęp ten może, choć nie musi, być związany wyłącznie z określoną osobą – ten sam fakt może być znany jednej osobie, a innym nie. Wiedza potoczna może być podzielana przez wiele osób, ale nie ma wiedzy, która „wisiałaby” niepowiązana z żadnym podmiotem. W przeciwieństwie do wody czy złota wiedza zawsze należy do kogoś.
Ściśle rzecz biorąc, powinniśmy powiedzieć, że wiedza zawsze należy do jakiejś jednostki lub grupy – wiedza grupy może wykraczać poza wiedzę poszczególnych członków. Zdarzają się sytuacje, w których uznaje się, że grupa zna jakiś fakt właśnie dlatego, że jest on znany każdemu jej członkowi (np. „Orkiestra wie, że koncert zaczyna się o 20:00”). Jednak możemy również powiedzieć, że orkiestra wie, jak zagrać całą IX Symfonię Beethovena, nawet jeśli poszczególni jej członkowie znają tylko swoje partie. Możemy też powiedzieć, że bandycki naród wie, jak wystrzelić pocisk nuklearny, nawet jeśli żadna pojedyncza osoba z tego narodu nie wie nawet połowy tego, co jest potrzebne do przeprowadzenia wystrzału. Grupy mogą łączyć wiedzę swoich członków w niezwykle produktywny (lub destrukcyjny) sposób.
Czy istnieje wiedza wykraczająca poza wiedzę jednostek i grup społecznych? Co powinniśmy sądzić o wiedzy posiadanej przez zwierzęta? Albo przez Boga, jeśli On istnieje? Pytania te mogą wciągnąć nas w trudne debaty biologiczne i teologiczne. Z tego powodu większość epistemologów zaczyna od prostszego przypadku wiedzy pojedynczego człowieka – takiego jak Ty. Ten rodzaj wiedzy będzie głównym tematem niniejszej książki. Wiedza, w przyjętym tu sensie, jest relacją między osobą a faktem. Opisanie jej pozostaje wyzwaniem, nawet jeśli ograniczymy naszą uwagę do jednej osoby, posiadającej wiedzę, i jednego faktu, będącego przedmiotem wiedzy. Co według Ciebie znaczy wiedzieć coś, a nie tylko być o tym przekonanym (ang. merely believe)?
1. Wszystko, co jest znane, musi być powiązane z jakimś poznającym
WSTĘP DO WYDANIA POLSKIEGO
Ilość wiedzy posiadanej dziś przez ludzkość jest niepojęta. Opracowaliśmy abstrakcyjne teorie fizycznej struktury świata i wykorzystujemy nasze intelektualne zdobycze do podboju kosmosu. Co więcej, coraz lepiej rozumiemy mechanizmy poznawcze, dzięki którym budujemy to imponujące imperium wiedzy, a nawet imitujemy je, rozwijając sztuczną inteligencję. Wiedza staje się najcenniejszym towarem. Pozwala nie tylko zaspokajać nienasyconą ciekawość, ale również zdobywać fortuny, realizować marzenia, czynić wiele dobra… i zła. Wiedza jest dziś potęgą.
Równocześnie jesteśmy zagubieni w oceanie otaczających nas treści. Rewolucja cyfrowa na dobre odmieniła nasze życie. Cały świat zdaje się być dosłownie na wyciągnięcie ręki – w smartfonie, w naszej własnej kieszeni. Każda informacja jest możliwa do zdobycia w ciągu kilku chwil i za pomocą kilku kliknięć. Jednak która z nich jest wartościowa? Jak poznać, które treści są cennym złotem wiedzy, a które tombakiem? Czym jest ta najcenniejsza dziś waluta?
Pytania epistemologii, czyli filozoficznej teorii poznania i wiedzy, chyba nigdy nie były tak bliskie codzienności i pragmatyce życia jak dziś. Sprawne surfowanie po nieskończonych wodach wiedzy i jej pozorach wymaga zadania sobie najbardziej fundamentalnych pytań o jej naturę. Jakie warunki trzeba spełnić, by móc powiedzieć o kimś, że jest w posiadaniu wiedzy? Skąd właściwie czerpać jej najcenniejsze okazy? A może nasze wyobrażenia o prawdziwej wiedzy to tylko ułuda? Może oszukujemy sami siebie, myśląc, że jesteśmy w stanie oddzielić przypadki wiedzy od ich pozorów? Na czym oprzeć swoje przekonania, jeśli mają się one zbliżyć do ideału wiedzy? Nie sposób polegać wyłącznie na własnym doświadczeniu, kiedy budujemy nasz obraz świata i szukamy potrzebnych nam informacji. Jednak jaki charakter ma wiedza, którą zdobywamy dzięki zeznaniom innych? Czy poprzeczka, jaką trzeba przeskoczyć, by zdobyć wiedzę, zależy od praktycznych okoliczności, w jakich się znajdujemy, w tym naszych własnych potrzeb? Skąd właściwie czerpać wiedzę… o wiedzy?
W prezentowanym tomie Wiedza z serii Krótkie Wprowadzenie wybitna współczesna epistemolożka Jennifer Nagel stara się przybliżyć Czytelnikom meandry filozoficznej teorii poznania i wiedzy. Wprowadza odbiorców w myśl wielkich klasyków epistemologii świata Zachodu, takich jak Kartezjusz i Locke, ale równocześnie wspomina o tradycji myślenia o wiedzy i poznaniu w filozofii Wschodu. Doniosłe zagadnienia z zakresu historii filozofii, takie jak problem sceptycyzmu czy źródeł poznania, od zawsze obecne na kartach traktatów epistemologicznych, połączone są tu z wprowadzeniem w spory inicjujące bogatą tradycję dwudziestowiecznej epistemologii analitycznej (problem warunków wiedzy, dyskusje między internalizmem a eksternalizmem). Równocześnie Nagel zapoznaje Czytelników z wybranymi tematami poruszanymi przez epistemologów w ostatnich latach (związek wiedzy z praktycznymi okolicznościami, w których znajduje się podmiot, epistemologia wiedzy pochodzącej z zeznań innych), a nawet wskazuje obszary, w których gałąź filozofii, jaką jest epistemologia, może wejść w dialog z dorobkiem nauk empirycznych. Nie sposób nie wspomnieć przy tym o zdolnościach dydaktycznych Nagel. Z niebywałą lekkością prezentuje Czytelnikom trudne treści w wyjątkowo przystępny sposób.
Takiej pozycji brakowało w literaturze polskojęzycznej – książki, która w zwięzły i ciekawy sposób wprowadzałaby w świat epistemologii Czytelników po raz pierwszy stykających się z tą dziedziną namysłu. Spotkanie z fascynującymi dociekaniami epistemologii warto rozpocząć od Wiedzy Nagel.
Ewa Odoj
PODZIĘKOWANIA
Dziękuję za pomocne komentarze i rozmowy Elenie Derksen, Emmie Ma, Alexowi Tenenbaumowi, Sergio Tenenbaumowi i Timowi Williamsonowi. Jestem także wdzięczna za wsparcie Kanadyjskiej Radzie ds. Badań w Dziedzinie Nauk Społecznych i Humanistycznych (Social Sciences and Humanities Research Council of Canada, SSHRC).Rozdział 1
WPROWADZENIE
Poszukiwanie wiedzy
Zdobywanie wiedzy nigdy nie było łatwiejsze. Odpowiedzi na trudne pytania można uzyskać za pomocą kilku kliknięć klawiszy. Nasze indywidualne zdolności do zapamiętywania, percepcji i rozumowania mogą być zweryfikowane przez odległych przyjaciół i ekspertów, przy minimalnym wysiłku. Poprzednie pokolenia byłyby zachwycone liczbą książek, do jakich mamy dostęp.
Jednak nowe możliwości nie zawsze chronią nas przed starymi problemami – jeśli wiedza jest łatwa do zdobycia, to tak samo jest ze zwykłą opinią, a dostrzeżenie różnicy między nimi może być trudne. Strona internetowa, która wygląda na godną zaufania, może być stronnicza, światowej sławy autorytety mogą podążać za wprowadzającymi w błąd świadectwami (ang. evidence), a iluzje – zniekształcać to, co sami widzimy lub pamiętamy. To, co początkowo wydawało się wiedzą, może okazać się czymś mniej wartościowym. Rozważając te trudności, możemy zacząć zastanawiać się, czym właściwie jest prawdziwa wiedza. Jaka jest różnica między samym myśleniem, że coś jest prawdą, a faktyczną wiedzą, że tak jest? Czy w ogóle jesteśmy w stanie cokolwiek wiedzieć?
Pytania te sięgają starożytności, a gałąź filozofii zajmująca się udzielaniem na nie odpowiedzi – epistemologia – jest aktywnie rozwijana od tysięcy lat. Niektóre z kluczowych pytań pozostały niezmienne przez cały ten czas: jak wiedza ma się do prawdy? Czy zmysły, takie jak wzrok i słuch, dostarczają nam wiedzy w taki sam sposób, jak abstrakcyjne rozumowania? Czy trzeba być w stanie uzasadnić twierdzenie, aby można było uznać je za wiedzę? Inne pytania pojawiły się niedawno, w świetle nowych odkryć dotyczących ludzkości, języka i umysłu. Czy dostrzeganie kontrastu pomiędzy wiedzą a czymś, co jest tylko opinią, jest uniwersalne dla wszystkich kultur? Czy w codziennym użyciu słowo „wiedzieć” zawsze oznacza to samo, czy też odnosi się do czegoś poważniejszego w sądzie, a do czegoś mniej ważnego w swobodnej rozmowie na przystanku autobusowym? Jakie naturalne, instynktowne odczucia mamy na temat tego, co wiedzą inni, i co odczucia te mówią nam na temat wiedzy?
Na przestrzeni wieków filozofowie zajmujący się badaniem zagadnienia wiedzy odkryli kilka dziwnych zagadek i paradoksów. Opracowali również innowacyjne rozwiązania tych problemów. W niniejszej książce, po przyjrzeniu się głównym historycznym osiągnięciom epistemologii, przejdziemy do omówienia najważniejszych współczesnych dyskusji. Rozpoczniemy naszą podróż od zapoznania się z takimi cechami wiedzy, które łatwo wzbudzają filozoficzną ciekawość.
Wiedza i ten, kto wie
Wiedza jest czasami przedstawiana jako swobodnie krążące, bezosobowe zasoby. Mówi się, że jest przechowywana w bazach danych i bibliotekach oraz wymieniana za pośrednictwem „gospodarki opartej na wiedzy”, jak czasami nazywa się handel wykorzystujący informacje. Podobnie jak wiele innych zasobów wiedza może być pozyskiwana, wykorzystywana do różnych celów i tracona – czasami dużym kosztem. Ma jednak z nami dużo bliższy związek niż zasoby takie jak woda czy złoto. Złoto istniałoby nadal, nawet gdyby wszelkie odczuwające istoty wyginęły w wyniku katastrofy. Dalsze istnienie wiedzy zależy natomiast od istnienia kogoś, kto wie.
Istnieje pokusa, by utożsamić wiedzę z faktami, jednak nie każdy fakt jest przedmiotem wiedzy. Wyobraź sobie, że potrząsasz zapieczętowanym kartonowym pudełkiem, zawierającym pojedynczą monetę. Kiedy je odkładasz, moneta wewnątrz pudełka ląduje albo orłem, albo reszką do góry – jest to fakt. Jednak dopóki nikt nie zajrzy do środka, fakt ten pozostaje nieznany – nie znajduje się jeszcze w sferze wiedzy. Jeśli napiszesz zdanie „Wypadł orzeł” na jednej kartce papieru, i „Wypadła reszka” na drugiej, to zapiszesz fakt na jednej z kartek, ale nadal nie zdobędziesz wiedzy o wyniku rzutu monetą. Wiedza wymaga pewnego rodzaju dostępu do faktu ze strony jakiegoś żyjącego podmiotu. Bez umysłu wszystko to, co jest przechowywane w bibliotekach i bazach danych, nie będzie wiedzą, a jedynie znakami atramentu i śladami elektronicznymi. W każdym przypadku wiedzy dostęp ten może, choć nie musi, być związany wyłącznie z określoną osobą – ten sam fakt może być znany jednej osobie, a innym nie. Wiedza potoczna może być podzielana przez wiele osób, ale nie ma wiedzy, która „wisiałaby” niepowiązana z żadnym podmiotem. W przeciwieństwie do wody czy złota wiedza zawsze należy do kogoś.
Ściśle rzecz biorąc, powinniśmy powiedzieć, że wiedza zawsze należy do jakiejś jednostki lub grupy – wiedza grupy może wykraczać poza wiedzę poszczególnych członków. Zdarzają się sytuacje, w których uznaje się, że grupa zna jakiś fakt właśnie dlatego, że jest on znany każdemu jej członkowi (np. „Orkiestra wie, że koncert zaczyna się o 20:00”). Jednak możemy również powiedzieć, że orkiestra wie, jak zagrać całą IX Symfonię Beethovena, nawet jeśli poszczególni jej członkowie znają tylko swoje partie. Możemy też powiedzieć, że bandycki naród wie, jak wystrzelić pocisk nuklearny, nawet jeśli żadna pojedyncza osoba z tego narodu nie wie nawet połowy tego, co jest potrzebne do przeprowadzenia wystrzału. Grupy mogą łączyć wiedzę swoich członków w niezwykle produktywny (lub destrukcyjny) sposób.
Czy istnieje wiedza wykraczająca poza wiedzę jednostek i grup społecznych? Co powinniśmy sądzić o wiedzy posiadanej przez zwierzęta? Albo przez Boga, jeśli On istnieje? Pytania te mogą wciągnąć nas w trudne debaty biologiczne i teologiczne. Z tego powodu większość epistemologów zaczyna od prostszego przypadku wiedzy pojedynczego człowieka – takiego jak Ty. Ten rodzaj wiedzy będzie głównym tematem niniejszej książki. Wiedza, w przyjętym tu sensie, jest relacją między osobą a faktem. Opisanie jej pozostaje wyzwaniem, nawet jeśli ograniczymy naszą uwagę do jednej osoby, posiadającej wiedzę, i jednego faktu, będącego przedmiotem wiedzy. Co według Ciebie znaczy wiedzieć coś, a nie tylko być o tym przekonanym (ang. merely believe)?
1. Wszystko, co jest znane, musi być powiązane z jakimś poznającym
więcej..
