Włoski Kurs podstawowy. Edycja 3 - ebook

Wstęp

WŁOSKI. KURS PODSTAWOWY to nowa, rozbudowana edycja pakietu do nauki języka włoskiego od podstaw. Podręcznik podzielono na dwie części: teoretyczną i ćwiczeniową. Część teoretyczna zawiera niezbędne zagadnienia gramatyczne, które należy przyswoić przed przejściem do części ćwiczeniowej. Część ćwiczeniowa składa się z 13 rozdziałów tematycznych, każdy z nich podzielony jest na 3 lekcje. Po każdych 4 rozdziałach zamieszczono rozdział powtórzeniowy. Na końcu książki znajdują się także: test podsumowujący, sprawdzający znajomość zagadnień z całego podręcznika, klucz do ćwiczeń oraz słowniczek włosko-polski.

JAK SIĘ UCZYĆ?

Naukę rozpocznij od Lekcji 1. Kolejne zadania mają na celu utrwalenie i rozszerzenie zakresu Twojego słownictwa. Lekcja 2 zawiera dialogi, dodatkowe słówka, a także ćwiczenia. Lekcja 3 składa się z dwóch tekstów. Nie wszystkie słówka znajdziesz w słowniczkach znajdujących się pod nimi – teksty zostały pomyślane tak, żeby podczas ich czytania aktywnie uczyć się kolejnych nowych słówek i odgadywać ich znaczenie z kontekstu. Nie przejmuj się, jeśli nie zrozumiesz od razu ciekawostki napisanej w języku włoskim, zwłaszcza w początkowych rozdziałach – wróć do nich po zakończeniu kursu, żeby przekonać się, że są dla Ciebie zrozumiałe. Na końcu każdego rozdziału znajduje się sekcja SPRAWDŹ SIĘ, dzięki której łatwo skontrolujesz, czy opanowałeś nowy materiał. POWTÓRKI pozwalają na sprawdzenie utrwalenia materiału z 4 poprzednich rozdziałów.

Zapraszamy do korzystania z innych publikacji naszego wydawnictwa. Polecamy zestawy fiszek językowych, jak np. Włoski. Fiszki mp3 1000 najważniejszych słów i zdań, Włoski. Fiszki mp3. Praktyczne zwroty konwersacyjne. Polecamy także nowe edycje KURSU PODSTAWOWEGO do nauki innych języków, m. in. angielskiego, francuskiego, hiszpańskiego i niemieckiego. Pełna i aktualna oferta kursów, książek oraz programów multimedialnych naszego wydawnictwa znajduje się na stronie internetowej www.jezykiobce.pl

Życzymy przyjemnej nauki!Podstawowe reguły gramatyczne

Alfabet i wymowa

Alfabet włoski składa się z 21 znaków:

---------- ---------- -----------
A (a) H (akka) Q (ku)
B (bi) I (i) R (erre)
C (czi) L (elle) S (esse)
D (di) M (emme) T (ti)
E (e) N (enne) U (u)
F (effe) O (o) V (wu)
G (dżi) P (pi) Z (dzeta)
---------- ---------- -----------

W języku włoskim występują także następujące litery zapożyczone z innych języków:

J (i lunga) lub (dżej)

K (kappa)

W (wu doppia)

X (iks)

Y (ipsilon)

Ponadto, w pisowni stosowane są litery, których nie ma w języku polskim, czyli samogłoski akcentowane:

à città (miasto)

è è (jest), caffè (kawa), tè (herbata)

é perché (dlaczego)

ì lunedì (poniedziałek), martedì (wtorek)

ò però (ale, lecz)

ù più (więcej)

Oto podstawowe zasady pisowni i wymowy:

c przed e oraz i wymawiamy jak , :

la cena (kolacja)

il cinema (kino)

c przed a, o oraz u wymawiamy jako , , :

la casa (dom) la cosa (rzecz)

la cucina (kuchnia)

c przed h, po którym następuje e lub i wymawiamy jako , :

le amiche (przyjaciółki)

la chiave (klucz)

g przed e oraz i wymawiamy jak , :

la gente (ludzie)

la gita (wycieczka)

g przed a, o oraz u wymawiamy jak , , :

la gamba (noga)

la gola (gardło)

il gufo (sowa)

g przed h, po którym następuje e lub i wymawiamy jako , :

gli spaghetti (spaghetti)

il ghiaccio (lód)

h jest zawsze nieme:

l’hotel (hotel)

l’hamburger (hamburger)

sc przed e oraz i wymawiamy jak , :

la scena (scena)

la scimmia (małpa)

sc przed a, o oraz u wymawiamy jak , , :

la scala (drabina)

lo scopo (cel) la scuola (szkoła)

sc przed h, po którym następuje e lub i wymawiamy jako , :

lo schermo (ekran)

lo schiavo (niewolnik)

z na początku wyrazu czyta się jak :

lo zucchero (cukier)

z w innych przypadkach czyta się dźwięcznie lub bezdźwięcznie:

la tazzina (filiżanka)

la zanzara (komar)

s między samogłoskami oraz gdy po s występują spółgłoski b, d, g, l, m, n, r, v czyta się jak :

la casa (dom)

la sveglia (budzik)

snello (szczupły)

lo sbaglio (błąd)

Podwójne s oraz s w pozostałych przypadkach czyta się jak :

la cassa (kasa)

il sale (sól)

il silenzio (cisza)

la spiaggia (plaża)

qu czyta się jak :

quando (kiedy)

quanto (ile)

gn czyta się jak :

la lavagna (tablica)

gl, po którym występuje i wymawia się jak :

il figlio (syn)

Rodzajnik

Rodzajniki w języku włoskim określają rodzaj i liczbę rzeczownika, przed którym występują. Dzielą się one na określone (il, lo, l’, la, i, gli, le) i nieokreślone (un, uno, una, dei, degli, delle) zgodnie z poniższą tabelą:

Rodzajniki określone

Rodzajniki nieokreślone

Liczba pojedyncza

Liczba mnoga

Liczba pojedyncza

Liczba mnoga

Rodzaj męski

il

i

un

dei

lo

gli

uno

degli

l’

gli

un

dei

Rodzaj żeński

la

le

una

delle

l’

le

un’

delle

Użycie rodzajników określonych:

Rodzaj męski

- il, i przed spółgłoskami il cane (pies) – i cani (psy) il figlio (syn) – i figli (synowie) il ragazzo (chłopiec) – i ragazzi (chłopcy) il tavolo (stół) – i tavoli (stoły)
- lo, gli przed s + spółgłoska, x, y, z, gn, ps, pn lo zaino (plecak) – gli zaini (plecaki) lo gnomo (krasnoludek) – gli gnomi (krasnoludki) lo studente (student) – gli studenti (studenci) lo spagnolo (Hiszpan) – gli spagnoli (Hiszpanie)
- l’, gli przed samogłoskami i h niemym l’amico (przyjaciel) – gli amici (przyjaciele) l’occhio (oko) – gli occhi (oczy) l’orologio (zegarek) – gli orologi (zegarki) l’hotel (hotel) – gli hotel (hotele)

Rodzaj żeński

- la, le przed spółgłoskami la rivista (czasopismo) – le riviste (czasopisma) la ragazza (dziewczyna) – le ragazze (dziewczyny) la festa (święto) – le feste (święta) la gonna (spódnica) – le gonne (spódnice)
- l’, le przed samogłoskami l’edicola (kiosk) – le edicole (kioski) l’amica (przyjaciółka) – le amiche (przyjaciółki) l’idea (pomysł) – le idee (pomysły) l’isola (wyspa) – le isole (wyspy)

Użycie rodzajników nieokreślonych:

Rodzaj męski

- un przed samogłoskami i spółgłoskami un amico (przyjaciel) un quadro (obraz) un libro (książka) un edificio (budynek)
- uno przed s + spółgłoska, x, y, z, gn, ps, pn uno scaffale (regał) uno yogurt (jogurt) uno studente (student) uno psicologo (psycholog)

Rodzaj żeński

- una przed spółgłoskami una ragazza (dziewczyna) una lezione (lekcja) una strada (ulica) una casa (dom)
- un’ przed samogłoskami un’amica (przyjaciółka) un’ora (godzina) un’arancia (pomarańcza) un’insalata (sałatka)

We współczesnym języku włoskim rodzajnik nieokreślony występuje tylko w liczbie pojedynczej. W liczbie mnogiej używane były formy tzw. rodzajnika cząstkowego, które obecnie są stosowane coraz rzadziej i często są opuszczane, na przykład:

Questo è un quaderno. Questi sono (dei) quaderni. – To jest zeszyt. To są zeszyty.

Questo è uno zaino. Questi sono (degli) zaini. – To jest plecak. To są plecaki.

Questa è una casa. Queste sono (delle) case. – To jest dom. To są domy.

Rzeczownik – rodzaj i liczba

Rzeczowniki włoskie nie odmieniają się przez przypadki, mają dwa rodzaje – żeński (femminile) i męski (maschile) oraz dwie liczby: pojedynczą i mnogą.

Końcówki rzeczowników według rodzaju i liczby:

Rzeczownik

Liczba pojedyncza

Liczba mnoga

Rodzaj męski

-o

-i

-e

-i

-a

-i

-spółgłoska

-spółgłoska

Rodzaj żeński

-a

-e

-e

-i

-i

-i

Rodzaju męskiego są rzeczowniki zakończone na -o, niektóre zakończone na -e oraz na spółgłoskę, na przykład:

il libro (książka) il bar (bar)

il fiore (kwiat) lo sport (sport)

Wyjątki! Niektóre rzeczowniki rodzaju męskiego kończą się również na -a (są to często nazwy zawodów) lub na samogłoskę akcentowaną, na przykład:

il problema (problem) il pianista (pianista)

il dramma (dramat) il lunedì (poniedziałek)

l’autista (kierowca) il tè (herbata)

Rodzaju żeńskiego są rzeczowniki zakończone na -a oraz niektóre zakończone na -e, na przykład:

la donna (kobieta) la lezione (lekcja)

la borsa (torebka) la chiave (klucz)

Wyjątki! Niektóre rzeczowniki rodzaju żeńskiego kończą się również na -i lub na samogłoskę akcentowaną, na przykład:

l’analisi (analiza) la città (miasto)

la crisi (kryzys) l’università (uniwersytet)

Tworzenie liczby mnogiej

Liczbę mnogą rzeczowników w języku włoskim tworzy się zgodnie z poniższymi zasadami:

W rodzaju męskim:

- końcówki -o, -e, -a zmieniają się na -i w liczbie mnogiej:

il libro (książka) – i libri (książki)

il fiore (kwiat) – i fiori (kwiaty) il dentista (dentysta) – i dentisti (dentyści)

- rzeczowniki zakończone na -i, -u, spółgłoskę oraz na samogłoskę akcentowaną nie zmieniają końcówki w liczbie mnogiej:

il safari – i safari (safari) il film (film) – i film (filmy) l’alibi – gli alibi (alibi) il caffè (kawa) – i caffè (kawy) lo gnu – gli gnu (gnu) il tè (herbata) – i tè (herbaty)

W rodzaju żeńskim:

- końcówki -a, -e zmieniają się odpowiednio na -e, -i w liczbie mnogiej:

la penna (pióro) – le penne (pióra) la notte (noc) – le notti (noce)

- rzeczowniki zakończone na -i, -u oraz na samogłoskę akcentowaną nie zmieniają końcówki w liczbie mnogiej:

la sintesi (synteza) – le sintesi (syntezy) la gru (żuraw) – le gru (żurawie) la città (miasto) – le città (miasta) l’università (uniwersytet) – le università (uniwersytety)

Przymiotnik

Końcówki przymiotników według rodzaju i liczby:

Przymiotnik

Liczba pojedyncza

Liczba mnoga

Rodzaj męski

-o

-i

-e

-a

Rodzaj żeński

-a

-e

-e

-i

W rodzaju męskim przymiotniki mają najczęściej końcówki -o, -e lub -a, na przykład:

un quaderno nuovo (nowy zeszyt)

un ragazzo felice (szczęśliwy chłopak)

un pensiero ottimista (optymistyczna myśl)

W rodzaju żeńskim końcowki przymiotników to najczęściej -a lub -e, na przykład:

una chiave nuova (nowy klucz)

una professoressa gentile (miła nauczycielka)

Rodzaj żeński przymiotników tworzymy następująco:

- przymiotniki rodzaju męskiego zakończone na -o w rodzaju żeńskim zmieniają końcówkę na -a:

un ragazzo bello (piękny chłopak) – una ragazza bella (piękna dziewczyna)

un uomo ricco (bogaty mężczyzna) – una donna ricca (bogata kobieta)

- przymiotniki rodzaju męskiego zakończone na -e mają taką samą formę w rodzaju żeńskim:

un film breve (krótki film) – una lezione breve (krótka lekcja)

un panino dolce (słodka bułeczka) – una caramella dolce (słodki cukierek)

- przymiotniki rodzaju męskiego zakończone na -a mają taką samą formę w rodzaju żeńskim:

un partito comunista (partia komunistyczna) – un’organizzazione comunista (organizacja komunistyczna)

un comportamento entusiasta (entuzjastyczne zachowanie) – una recensione entusiasta (entuzjastyczna recenzja)

Czasownik

W języku włoskim, tak jak w polskim, czasowniki odmieniają się przez osoby i liczby. Poza tym dzielą się na regularne i nieregularne.

Czasowniki regularne

Wyróżniamy trzy grupy koniugacyjne czasowników regularnych. O przynależności do danej grupy decyduje końcówka. Czasowniki zakończone na:

-are – należą do I grupy koniugacyjnej,

-ere – należą do II grupy koniugacyjnej,

-ire – należą do III grupy koniugacyjnej.

Poniżej znajduje się schemat końcówek odmiany dla każdej grupy w czasie teraźniejszym (presente). Należy zwrócić uwagę na czasowniki z III grupy, które mają dwa typy odmiany:

I -are

II -ere

III-ire

io

-o

-o

-o

-isco

tu

-i

-i

-i

-isci

lui / lei / Lei

-a

-e

-e

-isce

noi

-iamo

-iamo

-iamo

-iamo

voi

-ate

-ete

-ite

-ite

loro / Loro

-ano

-ono

-ono

-iscono

--------------------- ------------------ ---------------- -------------------
parlare (rozmawiać) vedere (widzieć) dormire (spać) capire (rozumieć)
parlo vedo dormo capisco
parli vedi dormi capisci
parla vede dorme capisce
parliamo vediamo dormiamo capiamo
parlate vedete dormite capite
parlano vedono dormono capiscono
--------------------- ------------------ ---------------- -------------------

Czasowniki nieregularne

W języku włoskim bardzo wiele czasowników odmienia się nieregularnie. Poniższe tabele przedstawiają odmianę najważniejszych z nich w czasie teraźniejszym:

-------------- --------------
essere (być) avere (mieć)
sono ho
sei hai
è ha
siamo abbiamo
siete avete
sono hanno
-------------- --------------

+---------------+-----------------------+-------------------+
| andare | venire | uscire |
| | | |
| (iść, jechać) | (przyjść, przyjechać) | (wyjść, wyjechać) |
+---------------+-----------------------+-------------------+
| vado | vengo | esco |
+---------------+-----------------------+-------------------+
| vai | vieni | esci |
+---------------+-----------------------+-------------------+
| va | viene | esce |
+---------------+-----------------------+-------------------+
| andiamo | veniamo | usciamo |
+---------------+-----------------------+-------------------+
| andate | venite | uscite |
+---------------+-----------------------+-------------------+
| vanno | vengono | escono |
+---------------+-----------------------+-------------------+

-------------- -------------- --------------
fare (robić) dare (dawać) dire (mówić)
faccio do dico
fai dai dici
fa dà dice
facciamo diamo diciamo
fate date dite
fanno danno dicono
-------------- -------------- --------------

---------------------------- ------------ ------------------------------------
salire (wchodzić, wsiadać) bere (pić) stare (czuć się, stać, pozostawać)
salgo bevo sto
sali bevi stai
sale beve sta
saliamo beviamo stiamo
salite bevete state
salgono bevono stanno
---------------------------- ------------ ------------------------------------

Zasady użycia czasu teraźniejszego są takie same jak w języku polskim. Używa się go także do wyrażenia czynności i stanów w przyszłości. W zdaniu twierdzącym podmiot najczęściej występuje przed orzeczeniem; zaimek osobowy (io, tu, itd.) możemy zwykle pominąć. Oto przykłady:

Luigi mangia. – Luigi je.

Abito a Roma. – Mieszkam w Rzymie.

Parlano non solo inglese ma anche francese. – Mówią nie tylko po angielsku, ale także po francusku.

Ogni giorno dorme fino a tardi. – Codziennie śpi do późna.

Capisce benissimo perché non andiamo mai a trovare i nostri genitori in questo periodo. – Bardzo dobrze rozumie, dlaczego nigdy nie odwiedzamy naszych rodziców w tym okresie.

Vanno in montagna domani. – Jutro jadą w góry.

Czasowniki modalne

Czasowniki modalne potere (móc), volere (chcieć), dovere (musieć) i sapere (umieć) odmieniają się przez osoby i liczby. Wraz z nimi występują czasowniki w formie bezokolicznika. Poniżej odmiana czasowników modalnych, których formy są nieregularne:

-------------- ----------------- ----------------- ----------------
potere (móc) volere (chcieć) dovere (musieć) sapere (umieć)
posso voglio devo so
puoi vuoi devi sai
può vuole deve sa
possiamo vogliamo dobbiamo sappiamo
potete volete dovete sapete
possono vogliono devono sanno
-------------- ----------------- ----------------- ----------------

Potete andare a giocare a tennis ma prima dovete fare tutti i compiti.

– Możecie iść pograć w tenisa, ale przedtem musicie odrobić wszystkie zadania domowe.

Voglio venire con te, ma non posso. – Chcę pójść z tobą, ale nie mogę.

Non possiamo andare al cinema perché dobbiamo andare dal medico. – Nie możemy pójść do kina, ponieważ musimy iść do lekarza.

Maria sa cucinare bene. – Maria umie dobrze gotować.

Czasowniki zwrotne

W języku włoskim istnieje wiele czasowników zwrotnych. Zdarza się, że czasownik, który nie jest zwrotny w języku polskim, jest zwrotny w języku włoskim i na odwrót. Trzeba pamiętać, że zaimek zwrotny „się” odmienia się w języku włoskim przez osoby. W bezokoliczniku znajduje się za czasownikiem i jest pisany łącznie, natomiast w odmianie znajduje się przed czasownikiem i pisany jest rozdzielnie. Czasowniki zwrotne odmieniają się według zasad grupy koniugacyjnej, do której należą, na przykład:

----------------------------
svegliarsi (budzić się)
io mi sveglio
tu ti svegli
lui / lei / Lei si sveglia
noi ci svegliamo
voi vi svegliate
loro / Loro si svegliano
----------------------------

A che ora vi svegliate di solito? – O której godzinie zazwyczaj się budzicie?

Mi lavo e dopo esco di casa. – Myję się, a potem wychodzę z domu.

Come ti chiami? – Jak się nazywasz?

Ci incontriamo molto spesso al bar. – Bardzo często spotykamy się w barze.

Czasowniki essere (być) i esserci (znajdować się)

Wyrażeń c’è (jest, znajduje się) w liczbie pojedynczej oraz ci sono (są, znajdują się) w liczbie mnogiej używamy w zdaniach rozpoczynających się od okolicznika miejsca oraz w niektórych pytaniach, na przykład:

Sul tavolo c’è il quaderno di Anna. – Na stole jest zeszyt Anny.

Vicino alla mia casa c’è un parco grande. – Blisko mojego domu jest duży park.

C’è Marco? Sì, c’è. / No, non c’è. – Jest Marek? Tak, jest. / Nie, nie ma go.

Cosa c’è nella tua borsa? Nella mia borsa c’è un regalo per te. – Co jest w twojej torbie? W mojej torbie jest prezent dla ciebie.

Porównaj następujące przykłady:

È Marco? – Czy to jest Marek?

Sono Maria e Paolo? – Czy to są Maria i Paweł?

È un tavolo? – Czy to jest stół?

Il film è molto interessante. – Film jest bardzo interesujący.

Ci sono tanti errori? – Czy tu jest dużo błędów?

Sì, ci sono tanti errori. – Tak, jest tu mnóstwo błędów.

In classe ci sono 10 persone. – W klasie znajduje się 10 osób.

A casa non c’è niente da mangiare. – W domu nie ma nic do jedzenia.

Che cosa c’è sul tavolo? – Co jest na stole?

Sul tavolo ci sono tanti libri. – Na stole znajduje się wiele książek.

Pytania i przeczenia

Pytania

Pytania w języku włoskim nie wymagają użycia odmiennej struktury (w żadnym czasie), mają taki sam szyk jak zdania twierdzące i tworzy się je za pomocą intonacji.

Vieni a teatro con noi. – Idziesz z nami do teatru.

Vieni a teatro con noi? – Idziesz z nami do teatru?

Maria chiamerà. – Maria zadzwoni.

Maria chiamerà? – Maria zadzwoni?

Pytania możemy też tworzyć za pomocą zaimków pytajnych:

- Che? (co? jaki? który?)
Che succede? – Co się dzieje?
Che cos’è? – Co to jest?
Che ore sono? – Która jest godzina?
A che ora comincia la lezione? – O której godzinie zaczyna się lekcja?
- Chi? (kto?) Chi è? – Kto to jest?
Con chi vai al cinema? – Z kim idziesz do kina?
A chi pensi? – O kim myślisz?
- Quanto? Quanti? Quante? Quanta? (ile?)
Quanto costano questi libri? – Ile kosztują te książki?
Quanti soldi hai? – Ile masz pieniędzy?
Quante persone verranno? – Ile przyjdzie osób?
Quanta farina hai comprato? – Ile kupiłeś mąki?
- Dove? (gdzie? dokąd?) / Da dove? (skąd?)
Dove abiti? – Gdzie mieszkasz?
Dove vai in vacanza? – Dokąd jedziesz na wakacje?
Da dove vieni? – Skąd jesteś?
- Come? (jak?)
Come si chiama? – Jak się nazywa?
Come funziona questa macchina? – Jak działa ta maszyna?
- Quando? (kiedy?)
Quando ci vediamo? – Kiedy się zobaczymy?
Quando andate in vacanza? – Kiedy jedziecie na wakacje?
- A che ora? (o której godzinie?)
A che ora ti svegli? – O której godzinie się budzisz?
A che ora parte il treno per Firenze? – O której godzinie odjeżdża pociąg do Florencji?
- Perché? (dlaczego?)
Perché non vieni? Perché non posso. – Dlaczego nie przyjdziesz? Dlatego, że nie mogę.
Perché piangi? – Dlaczego płaczesz?

Przeczenia

W zdaniach przeczących partykułę non stawiamy przed czasownikiem.

Non capisco. – Nie rozumiem.

Loro non sono simpatiche. – One nie są miłe.

Non sono contenta. – Nie jestem zadowolona.

Odpowiadając na pytanie zdaniem przeczącym, przed partykułą non wstawiamy przeczenie no.

Vieni a teatro con noi? No, non vengo con voi. – Idziesz z nami do teatru? Nie, nie pójdę z wami.
Vuoi parlare con la mamma dell’esame? No, non voglio parlare con lei. – Chcesz porozmawiać z mamą o egzaminie? Nie, nie chcę z nią rozmawiać.

Hai fame? No, non ho fame. – Jesteś głodna? Nie, nie jestem głodna.

Czasy

W języku włoskim istnieje 8 czasów trybu oznajmującego (indicativo), w odróżnieniu od języka polskiego, w którym występują tylko trzy (teraźniejszy, przeszły i przyszły). Oprócz tego w języku włoskim stosowane są 4 czasy trybu łącznego (congiuntivo) i 2 trybu warunkowego (condizionale). Na szczęście nie trzeba znać ich wszystkich, żeby móc się swobodnie porozumiewać. Poniżej podajemy podstawowe informacje o najczęściej używanych czasach i konstrukcjach.

Konstrukcja stare + gerundio

Bardzo często używana w języku włoskim jest konstrukcja stare + gerundio, która wyraża czynność odbywającą się dokładnie w chwili mówienia. Składa się z czasownika stare (przebywać, pozostawać, czuć się) odmienionego przez osoby i imiesłowu gerundio opisującego daną czynność. Imiesłów gerundio tworzy się poprzez dodanie końcówek -ando lub -endo do tematu czasownika:

-are –­ -ando, parlare (mówić) – parlando

io sto parlando

noi stiamo parlando

tu stai parlando

voi state parlando

lui / lei / Lei sta parlando

loro stanno parlando

-ere – -endo, leggere (czytać) – leggendo

io sto leggendo

noi stiamo leggendo

tu stai leggendo

voi state leggendo

lui / lei / Lei sta leggendo

loro stanno leggendo

-ire – -endo, finire (kończyć) – finendo

io sto finendo

noi stiamo finendo

tu stai finendo

voi state finendo

lui / lei / Lei sta finendo

loro stanno finendo

A oto niektóre imiesłowy nieregularne:

fare – facendo tradurre – traducendo

dire – dicendo porre – ponendo

bere – bevendo

Che cosa stai facendo? Sto cucinando. – Co robisz (w tej chwili)? Gotuję.

Stiamo parlando. – Rozmawiamy.

Marco sta leggendo un giornale. – Marco (właśnie) czyta gazetę.

Czas przeszły złożony (passato prossimo)

Czasu passato prossimo używa się w celu wyrażenia czynności dokonanych, które miały miejsce w niedalekiej przeszłości lub są bliżej nieokreślone w czasie i których skutki często trwają do chwili obecnej. Czas przeszły złożony tworzy się za pomocą czasowników posiłkowych avere (mieć) lub essere (być) w odpowiedniej formie czasu teraźniejszego dla danej osoby oraz imiesłowu czasu przeszłego participio passato.

Uwaga! W przypadku użycia czasownika avere, imiesłów participio passato nie odmienia się (ma taką samą formę dla wszystkich osób), w przypadku essere zmienia się jego końcówka.

------------------- --------------------- -------------------------
ballare (tańczyć) partire (wyjeżdżać) svegliarsi (budzić się)
ho ballato sono partito / a mi sono svegliato / a
hai ballato sei partito / a ti sei svegliato / a
ha ballato è partito / a si è svegliato / a
abbiamo ballato siamo partiti / e ci siamo svegliati / e
avete ballato siete partiti / e vi siete svegliati / e
hanno ballato sono partiti / e si sono svegliati / e
------------------- --------------------- -------------------------

Rodzaj męski, liczba pojedyncza: końcówka -o, liczba mnoga: -i.

Rodzaj żeński, liczba pojedyncza: końcówka -a, liczba mnoga: -e.

Tworzenie regularnych form participio passato:

--------------- --------------------- -----------------
I -are – -ato II -ere – -uto III -ire – -ito
amare – amato ricevere – ricevuto capire – capito
--------------- --------------------- -----------------

Wiele czasowników ma nieregularne formy participio passato, na przykład:

chiedere (pytać, prosić) – chiesto

decidere (decydować) – deciso

dire (mówić) – detto

essere (być) – stato

fare (robić) – fatto

leggere (czytać) – letto

mettere (położyć, włożyć) – messo

nascere (urodzić się) – nato

offrire (oferować, proponować) – offerto

prendere (wziąć) – preso

perdere (zgubić) – perso

rimanere (zostać) – rimasto

rompere (złamać, zepsuć) – rotto

scegliere (wybierać) – scelto

scrivere (pisać) – scritto

succedere (zdarzyć się) – successo

vedere (widzieć) – visto

venire (przyjść, przyjechać) – venuto

Ieri sono andata al cinema. – Wczoraj poszłam do kina.

Sono stata negli Stati Uniti. – Byłam w Stanach Zjednoczonych.

Si è rotto la gamba. – Złamał sobie nogę.

Mi sono svegliata presto. – Wcześnie się obudziłam.

Sono venuta a Roma 2 anni fa. – Przyjechałam do Rzymu 2 lata temu.

Czasowniki, które odmieniają się z avere jako czasownikiem posiłkowym, to:

- czasowniki przechodnie, czyli takie, które mogą tworzyć formy strony biernej, na przykład: fare (robić), comprare (kupować), scrivere (pisać),
- niektóre czasowniki nieprzechodnie, na przykład: abitare (mieszkać), ballare (tańczyć), rispondere (odpowiadać).

Czasowniki, które odmieniają się z essere jako czasownikiem posiłkowym, to:

- wszystkie czasowniki zwrotne,
- większość czasowników, które wyrażają ruch, takie jak: andare (iść, jechać), venire (przyjść, przyjechać), arrivare (przyjść), entrare (wejść), uscire (wyjść),
- czasowniki, które określają stan lub zmianę stanu, na przykład: diventare (stać się, zostać), rimanere (zostać), restare (pozostać), morire (umrzeć), nascere (urodzić się), piacere (lubić, podobać się).

Czas przeszły niedokonany (imperfetto)

Czasu imperfetto używa się, aby wyrazić czynności:

- niedokonane,
- trwające nieokreślony czas w przeszłości,
- które stanowią opis z przeszłości,
- powtarzające się w przeszłości,
- które są ciągłe, niedokonane i często występują w połączeniu z czynnościami wyrażanymi w czasie dokonanym passato prossimo. Opisują tło wydarzeń, zazwyczaj za pomocą przysłówków mentre (podczas gdy), quando (gdy).

Oto końcówki czasu imperfetto dla poszczególnych grup czasowników:

----------------- -------- --------- ----------
I -are II -ere III -ire
io -avo -evo -ivo
tu -avi -evi -ivi
lui / lei / Lei -ava -eva -iva
noi -avamo -evamo -ivamo
voi -avate -evate -ivate
loro / Loro -avano -evano -ivano
----------------- -------- --------- ----------

+--------------------+--------------------------+-------------------+
| parlare | sapere (wiedzieć, umieć) | capire (rozumieć) |
| | | |
| (mówić, rozmawiać) | | |
+--------------------+--------------------------+-------------------+
| parlavo | sapevo | capivo |
+--------------------+--------------------------+-------------------+
| parlavi | sapevi | capivi |
+--------------------+--------------------------+-------------------+
| parlava | sapeva | capiva |
+--------------------+--------------------------+-------------------+
| parlavamo | sapevamo | capivamo |
+--------------------+--------------------------+-------------------+
| parlavate | sapevate | capivate |
+--------------------+--------------------------+-------------------+
| parlavano | sapevano | capivano |
+--------------------+--------------------------+-------------------+

Niektóre czasowniki nieregularne:

essere (być) – ero, eri, era, eravamo, eravate, erano

avere (mieć) – avevo, avevi, aveva, avevamo, avevate, avevano

fare (robić) – facevo, facevi, faceva, facevamo, facevate, facevano

bere (pić) – bevevo, bevevi, beveva, bevevamo, bevevate, bevevano

tradurre (tłumaczyć) – traducevo, traducevi, traduceva, traducevamo, traducevate, traducevano

dire (mówić) – dicevo, dicevi, diceva, dicevamo, dicevate, dicevano

porre (kłaść) – ponevo, ponevi, poneva, ponevamo, ponevate, ponevano

Anna rideva e piangeva allo stesso tempo. – Ania płakała i śmiała się jednocześnie.

Quando andavo a scuola mi piacevano tanto le commedie.

– Kiedy chodziłem do szkoły, bardzo lubiłem komedie.

Era una mattina bellissima e il sole brillava forte.

– To był piękny poranek i słońce mocno świeciło.

Ogni giorno chiamavo Marco.

– Codziennie dzwoniłem do Marco.

Mentre Maria lavava i piatti, io parlavo al telefono.

– Gdy Maria zmywała, ja rozmawiałem przez telefon.

Mentre camminavo ho visto una bellissima ragazza.

– Gdy spacerowałem, zobaczyłem piękną dziewczynę.

Czas przyszły prosty (futuro semplice)

Czasu tego używamy, aby wyrazić czynność przyszłą lub też niepewność i wątpliwość odnoszącą się do teraźniejszości. Oto końcówki dla poszczególnych grup czasowników.

----------------- ------------------ ----------
I -are / II -ere III -ire
io -erò -irò
tu -erai -irai
lui / lei / Lei -erà -irà
noi -eremo -iremo
voi -erete -irete
loro / Loro -eranno -iranno
----------------- ------------------ ----------

+--------------------+-------------+-----------+
| parlare | ripetere | finire |
| | | |
| (mówić, rozmawiać) | (powtarzać) | (kończyć) |
+--------------------+-------------+-----------+
| parlerò | ripeterò | finirò |
+--------------------+-------------+-----------+
| parlerai | ripeterai | finirai |
+--------------------+-------------+-----------+
| parlerà | ripeterà | finirà |
+--------------------+-------------+-----------+
| parleremo | ripeteremo | finiremo |
+--------------------+-------------+-----------+
| parlerete | ripeterete | finirete |
+--------------------+-------------+-----------+
| parleranno | ripeteranno | finiranno |
+--------------------+-------------+-----------+

Niektóre czasowniki nieregularne:

-------------- --------------
essere (być) avere (mieć)
sarò avrò
sarai avrai
sarà avrà
saremo avremo
sarete avrete
saranno avranno
-------------- --------------

vedere (widzieć) – vedrò, vedrai, vedrà, vedremo, vedrete, vedranno

bere (pić) – berrò, berrai, berrà, berremo, berrete, berranno

volere (chcieć) – vorrò, vorrai, vorrà, vorremo, vorrete, vorranno

potere (móc) – potrò, potrai, potrà, potremo, potrete, potranno

dovere (musieć) – dovrò, dovrai, dovrà, dovremo, dovrete, dovranno

sapere (wiedzieć, umieć) – saprò, saprai, saprà, sapremo, saprete, sapranno

rimanere (zostać) – rimarrò, rimarrai, rimarrà, rimarremo, rimarrete, rimarranno

andare (iść) – andrò, andrai, andrà, andremo, andrete, andranno

venire (przyjść) – verrò, verrai, verrà, verremo, verrete, verranno

fare (robić) – farò, farai, farà, faremo, farete, faranno

tenere (trzymać) – terrò, terrai, terrà, terremo, terrete, terranno

vivere (żyć) – vivrò, vivrai, vivrà, vivremo, vivrete, vivranno

cadere (upaść) – cadrò, cadrai, cadrà, cadremo, cadrete, cadranno

Fra due settimane dovrò telefonare di nuovo a Franco. – Za 2 tygodnie będę musiał znowu zadzwonić do Franco.

Fra cinque mesi andrò in Australia. – Za 5 miesięcy pojadę do Australii.

Che ore sono? Saranno le 12:00. – Która jest godzina? Jest (chyba) 12:00.

Quanti anni ha? Ne avrà 25. – Ile ma lat? Pewnie około 25.

Tryb przypuszczający prosty (condizionale semplice)

Trybu tego używamy do wyrażenia możliwości, życzenia lub wątpliwości w czasie teraźniejszym oraz formułowania pytań, próśb lub poleceń w formie grzecznościowej.

----------------- ------------------ -----------
I -are / II -ere III -ire
io -erei -irei
tu -eresti -iresti
lui / lei / Lei -erebbe -irebbe
noi -eremmo -iremmo
voi -ereste -ireste
loro / Loro -erebbero -irebbero
----------------- ------------------ -----------

+--------------------+--------------+-------------+
| parlare | credere | finire |
| | | |
| (mówić, rozmawiać) | (wierzyć) | (kończyć) |
+--------------------+--------------+-------------+
| parlerei | crederei | finirei |
+--------------------+--------------+-------------+
| parleresti | crederesti | finiresti |
+--------------------+--------------+-------------+
| parlerebbe | crederebbe | finirebbe |
+--------------------+--------------+-------------+
| parleremmo | crederemmo | finiremmo |
+--------------------+--------------+-------------+
| parlereste | credereste | finireste |
+--------------------+--------------+-------------+
| parlerebbero | crederebbero | finirebbero |
+--------------------+--------------+-------------+

Niektóre czasowniki nieregularne:

essere (być) – sarei, saresti, sarebbe, saremmo, sareste, sarebbero

avere (mieć) – avrei, avresti, avrebbe, avremmo, avreste, avrebbero

vedere (widzieć) – vedrei, vedresti, vedrebbe, vedremmo, vedreste, vedrebbero

bere (pić) – berrei, berresti, berrebbe, berremmo, berreste, berrebbero

volere (chcieć) – vorrei, vorresti, vorrebbe, vorremmo, vorreste, vorrebbero

potere (móc) – potrei, potresti, potrebbe, potremmo, potreste, potrebbero

dovere (musieć) – dovrei, dovresti, dovrebbe, dovremmo, dovreste, dovrebbero

sapere (wiedzieć, umieć) – saprei, sapresti, saprebbe, sapremmo, sapreste, saprebbero

rimanere (zostać) – rimarrei, rimarresti, rimarrebbe, rimarremmo, rimarreste, rimarrebbero

andare (iść) – andrei, andresti, andrebbe, andremmo, andreste, andrebbero

venire (przyjść) – verrei, verresti, verrebbe, verremmo, verreste, verrebbero

fare (robić) – farei, faresti, farebbe, faremmo, fareste, farebbero

tenere (trzymać) – terrei, terresti, terrebbe, terremmo, terreste, terrebbero

vivere (żyć) – vivrei, vivresti, vivrebbe, vivremmo, vivreste, vivrebbero

cadere (upaść) – cadrei, cadresti, cadrebbe, cadremmo, cadreste, cadrebbero

Mangerei un gelato. – Zjadłbym loda.

Laura vorrebbe partire per l’Italia. – Laura chciałaby wyjechać do Włoch.

Signora, potrebbe chiudere la finestra? – Mogłaby pani zamknąć okno?

Vorreste venire al concerto con noi? – Chcielibyście iść z nami na koncert?

Przyimki

Przyimki w języku włoskim zastępują odmianę rzeczownika przez przypadki. Podstawowymi przyimkami są: a, da, di, in, con, su, per, tra / fra.

Większość wymienionych wyżej przyimków (oprócz fra / tra, con, per) łączy się z rodzajnikami określonymi, tworząc następujące formy ściągnięte:

Liczba pojedyncza

Liczba mnoga

il

lo

l’

la

i

gli

le

a

al

allo

all’

alla

ai

agli

alle

da

dal

dallo

dall’

dalla

dai

dagli

dalle

di

del

dello

dell’

della

dei

degli

delle

in

nel

nello

nell’

nella

nei

negli

nelle

su

sul

sullo

sull’

sulla

sui

sugli

sulle

Przyimek di określa:

- tworzywo, materiał, temat (z, o): una borsa di pelle (torebka ze skóry) una bottiglia di plastica (plastikowa butelka) un libro di storia (książka do historii)
- ilość: un chilo di pomodori (kilogram pomidorów) un litro di vino bianco (litr białego wina)
- czas (na, w): di mattina (rano) d’inverno (zimą) di sera (wieczorem) d’estate (latem)

Przyimek da określa:

- miejsce, kierunek, pochodzenie (z, u, od, do): tornare da scuola (wracać ze szkoły) abitare da qualcuno (mieszkać u kogoś) andare dal dentista (iść do dentysty)
- czas (od): da domani (od jutra) da due mesi (od dwóch miesięcy) da anni (od lat)

Przyimek a określa:

- miejsce, kierunek (do, na, w, przy): a casa (do domu, w domu) al cinema (do kina, w kinie) al ristorante (do restauracji, w restauracji) al bar (do baru, w barze) andare a scuola (iść do szkoły) andare all’università (iść na uniwersytet)

Uwaga! To użycie nie dotyczy m.in. nazw kontynentów, państw, regionów i dużych wysp. W tych przypadkach używamy przyimka in.

- cel, po czasowniku andare (iść, jechać): andare a fare la spesa (iść zrobić zakupy) andare a studiare (iść się uczyć)
- czas (o): svegliarsi alle 6 (budzić się o szóstej)

Przyimek in określa:

- miejsce, kierunek (do, na, w): in centro (do centrum, w centrum) in montagna (w góry, w górach) in banca (do banku, w banku) in Toscana (w Toskanii, do Toskanii) in libreria (do księgarni, w księgarni)
- czas (w, po): in primavera (wiosną) nel pomeriggio (po południu) nel 1999 (w 1999 r.)
- sposób: andare in macchina / in treno / in autobus / in metro (jechać samochodem / pociagiem / autobusem / metrem)

Przyimek con określa:

- związek lub współdziałanie (z): con mio fratello (z moim bratem) andare al cinema con qualcuno (iść z kimś do kina)
- sposób (z): scrivere con la penna (pisać długopisem) ascoltare con attenzione (słuchać z uwagą)

Przyimek per określa:

- miejsce (do), występuje też z czasownikiem partire (jechać): il treno per Parigi (pociąg do Paryża) partire per le vacanze (jechać na wakacje)
- czas (przez, na): per tutta la vita (przez całe życie) per domani (na jutro)
- przeznaczenie, cel (dla): un regalo per te (prezent dla ciebie) una lettera per Maria (list do Marii)

Przyimek su określa:

- miejsce (na): sulla scrivania (na biurku) sul tavolo (na stole) sul letto (na łóżku)
- temat (o): un articolo sulla Polonia (artykuł o Polsce) un programma sul Portogallo (program o Portugalii)

Przyimek fra (lub tra) określa:

- miejsce (pomiędzy): fra la chiesa e la farmacia (między kościołem i apteką) tra me e te (między mną a tobą)
- czas (za): fra quattro mesi (za cztery miesiące) tra due minuti (za dwie minuty)

Przymiotniki dzierżawcze

Przymiotniki dzierżawcze określają przynależność. Zawsze zgadzają się w rodzaju i liczbie z towarzyszącym im rzeczownikiem.

Liczba pojedyncza

Liczba mnoga

Rodzaj męski

Rodzaj żeński

Rodzaj męski

Rodzaj żeński

mio (mój)

mia (moja)

miei (moi)

mie (moje)

tuo (twój)

tua (twoja)

tuoi (twoi)

tue (twoje)

suo (jego / jej)

sua (jego / jej)

suoi (jego / jej)

sue (jego / jej)

nostro (nasz)

nostra (nasza)

nostri (nasi)

nostre (nasze)

vostro (wasz)

vostra (wasza)

vostri (wasi)

vostre (wasze)

loro (ich)

loro (ich)

loro (ich)

loro (ich)

W większości przypadków przymiotniki dzierżawcze muszą być poprzedzone rodzajnikami określonymi, na przykład:

la mia macchina (mój samochód) il tuo cane (twój pies)

la sua scuola (jego / jej szkoła) i suoi amici (jego / jej przyjaciele)

i nostri libri (nasze książki) le vostre case (wasze domy)

il loro insegnante (ich nauczyciel) la loro madre (ich matka)

le loro decisioni (ich decyzje)Rozdział 1

1.1

a. Ciao.; Sono (np.) Andrea.

b. Buongiorno.; Un cappuccino per favore.; Sì, grazie.

c. Ciao, sono (np.) Alberto.; Sono (np.) Michele.; Il piacere è mio.

<<< Powrót

1.2

1. c, 2. b, 3. c, 4. a, 5. c

<<< Powrót

1.3

1. b, 2. c, 3. a, 4. a

<<< Powrót

1

1. mi scusi, 2. grazie,

3. buon pomeriggio,

4. arrivederci / arrivederLa,

5. sono d’accordo,

6. Mi scusi, …,

7. Buon appetito!, 8. Che ne pensi?

2

1. ho, 2. (voi) siete,

3. È, 4. hanno,

5. siamo, 6. ha,

7. sono, 8. (noi) abbiamo,

9. sono, 10. ha

<<< Powrót