Wojna Windsorów. Za drzwiami pałacu - ebook

PRO­LOG

Kryp­to­nit

Wy­wiad Oprah Win­frey z księ­ciem Har­rym i Me­ghan, księ­ciem i księżną Sus­sexu, w marcu 2021 roku to jedno z wy­da­rzeń, które w hi­sto­rii te­le­wi­zji na­ro­biły naj­wię­cej szumu. Na­grano go rok po tym, jak para opu­ściła kró­lew­skie sa­lony, w pięk­nych ogro­dach ta­jem­ni­czej re­zy­den­cji w Mon­te­cito, ich ka­li­for­nij­skiej El­bie po­ło­żo­nej wy­soko nad wy­brze­żem Pa­cy­fiku. Skryte za wiel­kimi oku­la­rami oczy Oprah ro­biły się co­raz więk­sze, gdy oby­dwoje za­częli ujaw­niać ko­lejne re­we­la­cje do­ty­czące rodu Wind­so­rów.

„Mil­cza­łaś czy zo­sta­łaś uci­szona?”, spy­tała te­le­wi­zyjna wy­rocz­nia swym naj­bar­dziej roz­ka­zu­ją­cym to­nem na tle zło­wiesz­czej ścieżki dźwię­ko­wej w zwia­stu­nie dwu­go­dzin­nego eks­klu­zyw­nego wy­wiadu. Ka­mera prze­su­nęła się na zwę­żone oczy Me­ghan, po czym ma­te­riał zo­stał ucięty, za­nim zdą­ży­li­śmy usły­szeć jej od­po­wiedź. Czter­dzie­ści dzie­więć mi­lio­nów lu­dzi na ca­łym świe­cie włą­czyło od­bior­niki, by po­znać prawdę. Księżna miała przy­dy­miony, tra­giczny ma­ki­jaż oczu, po który po raz pierw­szy się­gnęła Diana, księżna Wa­lii, w słyn­nym wy­wia­dzie z Mar­ti­nem Ba­shi­rem, i upięte w ni­ski kok włosy, co do­da­wało jej po­wagi. Fani Me­ghan prze­pro­wa­dzili szcze­gó­łową ana­lizę jej ubioru, od mo­tywu bia­łego lo­tosu (zmar­twych­wsta­nie!) po długą czarną suk­nię Gior­gia Ar­ma­niego, od­ciętą nad cią­żo­wym brzusz­kiem.

Kró­lew­scy ła­ma­cze ko­dów za­uwa­żyli, że na le­wym nad­garstku Me­ghan znaj­do­wała się cienka dia­men­towa bran­so­letka od Car­tiera, którą no­siła nie­ży­jąca te­ściowa, co ozna­czało, że te­raz ona prze­jęła rolę źle po­trak­to­wa­nej przez ro­dzinę kró­lew­ską ko­biety. Harry na­to­miast zo­stał skry­ty­ko­wany na Twit­te­rze za wpadkę do­ty­czącą ubioru – wło­żył smutno opa­da­jące skar­pety i ni­czym nie­wy­róż­nia­jący się gar­ni­tur marki J. Crew. Skar­żył się przede wszyst­kim na to, że tata, książę Wa­lii, błęd­nie od­czy­tał jego oświad­cze­nie o dą­że­niu do nie­za­leż­no­ści fi­nan­so­wej i od­ciął mu do­pływ pie­nię­dzy.

Dom Sus­se­xów przed­sta­wił ob­cią­ża­jącą li­stę za­rzu­tów: in­sty­tu­cjo­nalne lek­ce­wa­że­nie zdro­wia psy­chicz­nego Me­ghan; bez­czyn­ność Pa­łacu, gdy jej po­stać była za­bój­czo ata­ko­wana przez me­dia; za­zdrość ro­dziny i – naj­po­waż­niej­sze ze wszyst­kich – sza­le­nie bul­wer­su­jące oskar­że­nie o ra­sizm nie­wy­mie­nio­nego z imie­nia członka ro­dziny kró­lew­skiej, który pod­niósł „obawy” w kwe­stii tego, jak ciemną skórę może mieć nie­na­ro­dzony Ar­chie.

To był kryp­to­nit.

Kilka dni póź­niej książę Wil­liam udzie­lił zwię­złej od­po­wie­dzi dzien­ni­ka­rzom, któ­rzy wy­tro­pili go pod­czas ja­kie­goś spo­tka­nia. Jego słowa brzmiały: „Z pew­no­ścią nie je­ste­śmy ro­dziną ra­si­stow­ską”. Ale skąd miałby to wie­dzieć? Me­ghan Mar­kle jest pierw­szą ko­lo­rową osobą, która po­ślu­biła Mo­unt­bat­tena-Wind­sora, a pra­cow­nicy o in­nym niż biała ko­lo­rze skóry sta­no­wią w pa­łacu Buc­kin­gham 8,5 pro­cent.

Wzbu­rze­nie w me­diach spo­łecz­no­ścio­wych ujaw­niło, że ko­men­tu­jący po­dzie­lili się na dwa obozy, w za­leż­no­ści od tego, po któ­rej stro­nie Atlan­tyku miesz­kali. Ame­ry­ka­nie, któ­rzy ni­gdy nie wy­ba­czyli Wind­so­rom od­rzu­ce­nia Diany, z re­guły ki­bi­co­wali Sus­se­xom za po­ło­że­nie kresu temu roz­pa­da­ją­cemu się kró­lew­skiemu par­kowi roz­rywki. Na tle ru­chu Black Li­ves Mat­ter za­rzut ra­si­zmu tylko po­twier­dził tezę, że kró­lew­skie di­no­zaury nie po­winny dłu­żej rzą­dzić zie­mią. Wtrą­ciła się na­wet se­kre­tarz pra­sowa pre­zy­denta Bi­dena, Jen Psaki, która po­chwa­liła Me­ghan, że miała od­wagę ujaw­nić swój nie­po­kój i przy­gnę­bie­nie.

Więk­szość Bry­tyj­czy­ków za­re­ago­wała prze­ciw­nie – byli obu­rzeni oka­za­niem tak ra­żą­cego braku sza­cunku dla mo­nar­chii i za­gnie­wani sku­pili się na wielu dys­ku­syj­nych, bez­pre­ce­den­so­wych rosz­cze­niach pary. Po­wszech­nie wy­ra­żano scep­ty­cyzm wo­bec twier­dze­nia Me­ghan, że nie miała gdzie zwró­cić się ze swo­imi sa­mo­bój­czymi my­ślami, po­mi­ja­jąc dział HR pa­łacu Buc­kin­gham – choć o ist­nie­niu tego tak sur­re­ali­stycz­nie na­zwa­nego miej­sca sły­szało bar­dzo nie­wiele osób (jego na­zwa by­łaby do­brym ma­te­ria­łem na sit­com BBC au­tor­stwa Ricky’ego Ge­rva­isa). Czyż Harry, który sam przez wiele lat uczęsz­czał na te­ra­pię, nie był rów­nież jed­nym z za­ło­ży­cieli He­ads To­ge­ther, kró­lew­skiej ini­cja­tywy pod­ję­tej z księ­ciem Wil­lia­mem i Kate w celu po­ło­że­nia kresu styg­ma­ty­za­cji cho­rób psy­chicz­nych? Naj­wy­raź­niej Harry nie mógł spo­koj­nie pa­trzeć na pro­blemy z do­sto­so­wa­niem się, ja­kich do­świad­czała Me­ghan. Młod­sze po­ko­le­nie po obu stro­nach oce­anu żar­li­wie wspie­rało Team Me­ghan w dziele ra­to­wa­nia jej uro­czego i sek­sow­nego męża ze szpo­nów sta­ro­świec­kich i nie­ja­snych re­la­cji.

Rza­dziej ana­li­zo­wano za­sta­na­wia­jące – a dla mnie fa­scy­nu­jące – ko­men­ta­rze Me­ghan na te­mat jej nie­przy­go­to­wa­nia do kró­lew­skiego ży­cia. „Nie ro­zu­mia­łam w pełni, na czym po­lega ta praca”, po­wie­działa w wy­wia­dzie z Oprah. „Co to zna­czy być pra­cu­ją­cym człon­kiem ro­dziny kró­lew­skiej? Co się wtedy robi?... Zwłasz­cza gdy się jest Ame­ry­kanką, a o ro­dzi­nie kró­lew­skiej wie się tyle, ile się prze­czy­tało w baj­kach. Do­ra­sta­łam w L.A., tam cały czas spo­tyka się ce­le­bry­tów. To nie to samo, choć Ame­ry­ka­nin może bar­dzo ła­two stwier­dzić: «To sławni lu­dzie». na­leżą do zu­peł­nie in­nej ka­te­go­rii”.

No tak. Już sam po­mysł, że za­ko­rze­niona na wsi, sku­piona na obo­wiąz­kach, przy­wią­zana do tra­dy­cji se­niorka bry­tyj­skiej ro­dziny kró­lew­skiej mo­głaby być po­dobna do hol­ly­wo­odz­kich ce­le­bry­tów, brzmi nie­wia­ry­god­nie. Po­pu­lar­ność ce­le­bry­tów wy­bu­cha i się wy­pala. Mo­nar­chia świeci długo. Za­in­te­re­so­wa­nie opi­nii pu­blicz­nej cię nie ob­cho­dzi, do­póki nie uświa­do­misz so­bie, że to wła­śnie jej głos ma dla cie­bie zna­cze­nie. Kie­dyś babka kró­lo­wej, Ma­ria, po­wie­działa do krew­nej: „Na­le­żysz do bry­tyj­skiej ro­dziny kró­lew­skiej. My ni­gdy nie je­ste­śmy zmę­czeni i wszy­scy ko­chamy szpi­tale”.

Blask ro­dziny kró­lew­skiej, który urzekł Me­ghan, to złu­dze­nie optyczne. Trudno jej było po­jąć, że de­ser z eko­lo­gicz­nych cy­tryn i bzu po­dany na jej baj­ko­wym we­selu na zamku Wind­sor to ciastko „Zjedz mnie” Ali­cji w Kra­inie Cza­rów. Na­wet gdy sta­wała się co­raz więk­szą gwiazdą na świa­to­wej sce­nie, jed­no­cze­śnie mu­siała się kur­czyć i do­pa­so­wy­wać do ci­chych wy­mo­gów służby Ko­ro­nie.

Ku­rio­zalne nie­przy­go­to­wa­nie Me­ghan do za­wodu bę­dą­cego kró­lew­skim od­po­wied­ni­kiem wstą­pie­nia do klasz­toru za­sko­czyło wielu jej daw­nych ko­le­gów z se­rialu USA Ne­twork W gar­ni­tu­rach, w któ­rym przez sie­dem lat grała po­stać dru­go­pla­nową. Zda­niem jed­nego z ko­le­gów Me­ghan jako ak­torka za­wsze była znana z „od­ra­bia­nia pracy do­mo­wej” i wy­py­ty­wa­nia o wszystko każ­dego, kto mógłby jej po­móc przy­go­to­wać się do roli.

To za­ska­ku­jące, że nie zro­biła tego sa­mego w przy­padku naj­waż­niej­szej roli w swoim ży­ciu. Głów­nym po­wo­dem, dla któ­rego Pan Wspa­niały Diany, kar­dio­chi­rurg Ha­snat Khan, jej part­ner po roz­sta­niu z Ka­ro­lem, nie chciał się z nią oże­nić, była świa­do­mość, iż nie po­ra­dzi so­bie z co­dzien­nym ob­ga­dy­wa­niem na pierw­szych stro­nach ta­blo­idów.

Dawny czło­nek ro­dziny kró­lew­skiej po­wie­dział mi: „Przy­pusz­czam, że od po­czątku wy­czu­wało się, że Me­ghan nie miała kon­tek­stu, dzięki któ­remu mo­głaby zro­zu­mieć tę in­sty­tu­cję. A w pa­łacu znaj­do­wała się in­sty­tu­cja, która nie miała kon­tek­stu, dzięki któ­remu mo­głaby zro­zu­mieć Me­ghan. Za­ist­niał więc ogromny pro­blem zde­rze­nia dwóch świa­tów, które nie miały ze sobą do­tych­czas żad­nych do­świad­czeń”.

Mo­nar­chia bry­tyj­ska to po­nad­ty­siąc­let­nia in­sty­tu­cja z dzie­więć­dzie­się­cio­sze­ścio­let­nią pre­ze­ską i cze­ka­ją­cym za ku­li­sami męż­czy­zną po sie­dem­dzie­siątce. W ta­kiej in­sty­tu­cji nie można ocze­ki­wać we­rwy i ży­wio­ło­wo­ści. Bu­duje ona swój ka­pi­tał spo­łeczny na sta­łych, stop­nio­wych od­sło­nach mało eks­cy­tu­ją­cych obo­wiąz­ków. Co ja­kiś czas lo­do­wiec się prze­suwa, zwy­kle po so­lid­nym wstrzą­sie ca­łego sys­temu: tak jak po ab­dy­ka­cji Edwarda VIII, który chciał po­ślu­bić ame­ry­kań­ską roz­wódkę Wal­lis Simp­son, kiedy to sys­tem się skon­so­li­do­wał, by ode­przeć ko­lej­nych in­tru­zów; tak jak po śmierci Diany i pu­blicz­nej hi­ste­rii, która póź­niej na­stą­piła, kiedy mo­nar­chia do­ko­nała po­now­nej oceny sy­tu­acji i po ci­chu stała się bar­dziej do­stępna, oraz po kry­zy­sie „me­gxitu”, kiedy to książę i księżna Sus­sexu do­ko­nali wy­boru mię­dzy Wspól­notą Na­ro­dów a Net­fli­xem i po­dą­żyli za pie­niędzmi. Mi­nie kilka lat, za­nim do­wiemy się, jaką lek­cję wy­cią­gnie mo­nar­chia z po­rażki w od­zwier­cie­dle­niu róż­no­rod­no­ści kraju, który sym­bo­li­zuje – i dla któ­rego pra­cuje.

Z pew­no­ścią się jed­nak zmieni. Hi­sto­ria tego, co na­pę­dzało bry­tyj­ską mo­nar­chię od cza­sów, kiedy w 1955 roku księż­niczka Mał­go­rzata nie mo­gła po­ślu­bić uko­cha­nego, po­nie­waż był roz­wie­dziony, po­przez to, co wy­da­rzyło się dwa­dzie­ścia sześć lat póź­niej, kiedy książę Ka­rol zo­stał zmu­szony do po­ślu­bie­nia dwu­dzie­sto­let­niej dzie­wicy z od­po­wied­nim ro­do­wo­dem, aż do do­nio­słego ka­mie­nia mi­lo­wego w 2018 roku, gdy roz­wie­dziona dwu­ra­sowa Ame­ry­kanka otrzy­mała bło­go­sła­wień­stwo kró­lo­wej na po­ślu­bie­nie jej wnuka: wszyst­kie te wy­da­rze­nia wy­raź­nie przy­po­mi­nają, że głów­nym ce­lem mo­nar­chii jest prze­trwa­nie.

„Nie prze­pro­wa­dzi­łam żad­nego re­se­ar­chu”, przy­znała Me­ghan w wy­wia­dzie prze­pro­wa­dzo­nym przez Oprah.

Ale ja go prze­pro­wa­dzi­łam. W ciągu dwóch lat oso­bi­ście oraz przez Zoom, kiedy roz­po­częła się pan­de­mia CO­VID-19, roz­ma­wia­łam z po­nad stu dwu­dzie­stoma oso­bami, z któ­rych wiele było bli­sko zwią­za­nych z naj­star­szymi człon­kami rodu kró­lew­skiego i ich do­mow­ni­kami w burz­li­wym okre­sie po śmierci Diany.

W ni­niej­szej książce sku­piam się na na­stęp­nych dwu­dzie­stu pię­ciu la­tach, aż do dzi­siaj. Jak się jed­nak prze­ko­namy, fa­scy­na­cja mo­nar­chią bie­rze się stąd, że jej sprawy – i jej pro­blemy – stały się po­wta­rzalne dzięki nie­za­wod­nie za­wod­nym i aż na­zbyt śmier­tel­nym bo­ha­te­rom. Aby zro­zu­mieć ród Wind­so­rów ta­kim, jaki jest dzi­siaj, trzeba zro­zu­mieć siły, ludz­kie i hi­sto­ryczne, które go ukształ­to­wały. Wojnę Wind­so­rów po­dzie­li­łam na roz­działy sku­pione wo­kół klu­czo­wych osób kształ­tu­ją­cych naj­now­szą hi­sto­rię mo­nar­chii: Diany, Ka­mili, Ka­rola, Fi­lipa, Mał­go­rzaty, An­drzeja, a ostat­nio Wil­liama, Harry’ego, Kate, Me­ghan i ich ro­dzin. Od­bę­dziemy po­dróż w cza­sie od dru­giej wojny świa­to­wej do nie­sa­mo­wi­tych lat dzie­więć­dzie­sią­tych, od mo­der­ni­zu­ją­cej się mi­le­nij­nej Wiel­kiej Bry­ta­nii do „Peak Lon­don” igrzysk olim­pij­skich, od gniew­nych po­dzia­łów bre­xitu do wspól­nego bólu świa­to­wej pan­de­mii. Spo­tkamy pre­mie­rów, wpły­wo­wych człon­ków dworu, po­tęż­nych rzecz­ni­ków pra­so­wych, pod­rzęd­nych po­chleb­ców, ko­chan­ków, ry­wali, a na­wet jaw­nych wro­gów. Prze­ana­li­zu­jemy war­stwy ary­sto­kra­cji, a także skom­pli­ko­wane re­la­cje mię­dzy ro­dziną kró­lew­ską, me­diami a opi­nią pu­bliczną.

Mam na­dzieję, że przede wszyst­kim zbli­żymy się do zro­zu­mie­nia ko­biety, która li­czyła się bar­dziej niż kto­kol­wiek inny: kró­lo­wej.

Chcia­ła­bym, żeby Me­ghan mo­gła prze­czy­tać trzy­maną przez cie­bie książkę, za­nim spa­ko­wała się w To­ronto i wsia­dła do sa­mo­lotu do An­glii, by za­pla­no­wać ślub z młod­szym sy­nem na­stępcy bry­tyj­skiego tronu. Do­wie­dzia­łaby się, że nie ma więk­szej marki niż Firma.