-
W empik go
Wokół Kena Robinsona. Kreatywnego myślenia o edukacji - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
15 kwietnia 2014
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
LUB
24,99 zł za tytuł
Tytuł dostępny w abonamencie Empik Go już od 24,99 zł / 30 dni
Sprawdź
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Wokół Kena Robinsona. Kreatywnego myślenia o edukacji - ebook
Niniejsza książka jest próbą ukazania najważniejszych składników koncepcji edukacji Kena Robinsona, które świadczą o tym, że można ją określić jako kreatywne myślenie o edukacji. Ponieważ główne poglądy tego badacza zawarte są w zasadzie w dwóch jego podstawowych dziełach (The Element. How Finding Your Passion Changes Everything oraz Out of Our Minds. Learning to Be Creative), stanowią one bazę analiz i refleksji autora publikacji.
Sir Ken Robinson został uhonorowany z rąk Elżbiety II tytułem szlacheckim za szczególny wkład w rozwój sztuki i edukacji kreatywnej. Cierpiący w dzieciństwie na chorobę Heinego-Medina, został, zgodnie z ówczesnymi przepisami, umieszczony w szkole specjalnej, toteż lata szkolne późniejszego profesora Uniwersytetu w Warwick zdeterminowała walka o możliwość podjęcia edukacji na tym samym, co rówieśnicy, poziomie – nie dziwi zatem późniejsza pasja tropienia wszelkich objawów indoktrynacji oraz dehumanizacji nauczania, pojmowanego jako proces rozwoju duchowego. „Duch kreatywności”, o którego upominał się przez całe życie Robinson, to nic innego jak współczesna odmiana humboldtowskiego „ducha badawczego”, który winien, tak zdaniem Humboldta, jak i jego XX-wiecznego następcy, cechować proces zdobywania wiedzy. Koncepcja ta jest dziś szczególnie aktualna: ostatnie lata ukazały utopijność marzeń o społeczeństwie równości, gwarantowanej gwałtownym rozwojem techniki i coraz prostszym do niej dostępem; tym, co obecnie obserwujemy, jest postępująca zapaść współczesnej humanistyki, bezwzględnie podporządkowywanej wymogom technokracji. „Wolność ducha”, wypracowywana pospołu przez szkołę i otoczenia, może, a nawet powinna stanowić odtrutkę na współczesność.
Spis treści
Wstęp
Rozdział 1
Krytyka tradycyjnego podejścia do edukacji
Rozdział 2
Edukacyjne iluzje
Naukowiec i artysta
Rozdział 3
Szkoła kreatywności
Inteligencja i jej główne cechy
Kreatywność a uczucia
Osobowa natura uczenia się
Trening akademicki a życie
Szkoły kreatywne a program
Zakończenie
Bibliografia
Publikacje Kena Robinsona
| Kategoria: | Popularnonaukowe |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-7850-550-1 |
| Rozmiar pliku: | 198 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Wstęp
Sir Ken Robinson urodził się 4 marca 1950 roku w Anglii (w Liverpoolu). W latach 1961–1963 uczęszczał do Liverpool Collegiate School. W 1963 roku rozpoczął naukę w Wade Deacon Grammar School w Cheshire. Szkołę tę ukończył w 1968 roku. W tym samym roku rozpoczął studia na Uniwersytecie w Leeds. Przedmiotem studiów, które ukończył w roku 1972, były język angielski i dramaturgia. W 1981 roku uzyskał tytuł doktora filozofii na Uniwersytecie Londyńskim. Przedmiotem jego pracy doktorskiej było zastosowanie dramaturgii i sztuki teatralnej w edukacji.
Działalność badawcza Kena Robinsona rozpoczęła się w 1985 roku, kiedy został on kierownikiem projektu The Arts in Schools Project. Realizacja przedsięwzięcia trwała cztery lata, a jego głównym celem było upowszechnienie edukacji artystycznej w Anglii i Walii. W projekcie uczestniczyło ponad 2000 nauczycieli, artystów i pracowników administracji. O znaczeniu przedsięwzięcia świadczy między innymi fakt, że wywarło ono duży wpływ na kształt Rządowego Programu Nauczania w Anglii. Podczas realizacji projektu Ken Robinson był przewodniczącym Narodowej Agencji ds. Rozwoju Sztuki Młodzieżowej w Anglii Artswork. Pełnił także funkcję doradcy w Akademii Sztuk Performatywnych w Hong Kongu.
W latach 1989–2001 Ken Robinson był zatrudniony jako profesor edukacji artystycznej na Uniwersytecie w Warwick, gdzie pełnił funkcję kierownika ds. Rozwoju Badań Naukowych na Wydziale Edukacji. Był także dyrektorem studiów licencjackich w Instytucie Edukacji w Warwick, dyrektorem studiów magisterskich w zakresie edukacji artystycznej i kulturoznawstwa oraz dyrektorem Zespołu Badawczego ds. Edukacji, Kultury i Sztuki. Obecnie Ken Robinson jest emerytowanym profesorem Uniwersytetu w Warwick.
Sir Ken Robinson jest uznanym na świecie liderem działań na rzecz rozwijania twórczości, innowacji i zasobów ludzkich. Współpracuje z rządami wielu państw w Europie, Azji i Ameryce, z międzynarodowymi organizacjami i stowarzyszeniami kulturowymi. W 1998 roku przewodził Narodowej Komisji ds. Twórczości, Edukacji i Gospodarki na zlecenie rządu angielskiego. Raport z badań, zatytułowany Cała nasza przyszłość. Twórczość, kultura i edukacja, został opublikowany w 1999 roku. Do bardzo ważnych obszarów działalności Kena Robinsona należy kształtowanie strategii na płaszczyźnie rozwoju twórczego i gospodarczego, która miała stanowić ważną cześć procesu pokojowego w Irlandii Północnej. Za działalność w zakresie rozwoju sztuki i edukacji kreatywnej Ken Robinson otrzymał w 2003 roku tytuł szlachecki od królowej Elżbiety II.
Ken Robinson to jeden z najbardziej znaczących głosów w nieustającej kampanii na rzecz rozwijania postawy kreatywnej, która wydaje się niezbędna w przypadku wszystkich dziedzin współczesnego życia społecznego i politycznego, które zmaga się z problemami globalnej ekonomii. Książki i wykłady Kena Robinsona zawierają przede wszystkim głęboką troskę o kondycję współczesnej humanistyki, która wydaje się w coraz większym stopniu podporządkowywana paradygmatom technokratycznego myślenia. Wiele bowiem zdaje się przemawiać za tym, że nie spełniły się oczekiwania tych, którzy wiązali rozwój cywilizacji techniczno-informacyjnej z nową jakością współpracy między ludźmi na wielu płaszczyznach życia. Jakość ta miała się przede wszystkim wyrażać współtworzeniem szeroko pojmowanej sieci, która miała zastąpić dawne hierarchie1. Jednak ta nowa jakość mogła zaistnieć tylko wówczas, gdy fascynacji osiągnięciami społeczeństwa informacyjnego towarzyszyły ostrożność i czujność, o których pisał między innymi John Naisbitt. Amerykański badacz dobrze wiedział, że bez odpowiedzialności, która powinna niejako wyprzedzać rozwój nowych technologii, społeczeństwo informacyjno-przemysłowe stanie się czymś w rodzaju czołgu, który bezlitośnie depcze to, co w człowieku najdroższe – poczucie godności. Czekając na nową magiczną pigułkę, która ma go uwolnić od odpowiedzialności za bezrefleksyjne korzystanie z wszelkich nowinek technicznych, człowiek traci siebie jako podmiot, co oznacza, że nie potrafi już równoważyć gwałtownego rozwoju techniki zaspokajaniem duchowych potrzeb2. Taka jednostka nie jest w stanie wykorzystać wynalazków społeczeństwa informacyjnego tak, jak to postrzega Ken Robinson. Trudno nie zgodzić się z angielskim badaczem, który doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że model edukacji obecny w społeczeństwie przemysłowym nie odpowiada wymogom, jakie stawia społeczeństwo informacyjne. Ken Robinson pisze:
Niektóre najpotężniejsze narzędzia przeznaczone do promowania kreatywności, komunikacji i współpracy, jakich nie znano wcześniej, oferują obecnie bezprecedensowe szanse na personalizację edukacji: aby każdy student mógł rozwijać swoje zainteresowania, zdolności i style uczenia się3.
Trzeba jednak pamiętać o tym, że żadna technologia nie jest w stanie sama z siebie rozniecić płomienia we wnętrzu wychowanka – może być co najwyżej skromnym narzędziem, które w pewnych sytuacjach sprzyja jego podsycaniu przez podmioty edukacji, ale ten płomień musi już wcześniej być rozniecony przez sokratejskiego nauczyciela, który w gruncie rzeczy nie musi być ani bardzo inteligentny, ani dobrze obeznany z problematyką moralną, aby rozwinąć w podopiecznym potrzebę bycia i życia z samym sobą4. Dla Hannah Arendt sokratejska zasada życia wystarczy jedynie do tego, aby unikać zła, dlatego musi być uzupełniona przez etykę chrześcijańską, umożliwiającą pozytywne czynienie dobra dzięki bezinteresowności, a więc wyzbyciu się „ja”5. Zdaniem Kena Robinsona samo myślenie także nie wystarcza – nie wystarcza do tego, aby człowiek był kreatywny i zadowolony ze swego istnienia, co z kolei stanowi jeden z podstawowych warunków pokojowego współbycia i konstruktywnej współpracy z innymi na wszystkich płaszczyznach życia społecznego. Myślenie nie może wyprzedzać tego, co Ken Robinson określa jako dążenie w stronę żywiołu (the element), a więc miejsca, w którym dochodzi do spotkania między zdolnościami i osobową pasją.
Dzięki takim osobom jak Ken Robinson odradzają się największe prawdy wpisane w historię myśli pedagogicznej, estetycznej i politycznej. Jedną z nich wypowiedział kiedyś Wilhelm von Humboldt. Prawda, którą niemiecki filozof uczynił zasadą polityki oświatowej, mówi, że
jeżeli człowiek zaprzestanie poszukiwania właściwej wiedzy, albo wyobrazi sobie, że nie trzeba jej tworzyć z głębi ducha, ale można drogą gromadzenia wszystko ekstensywnie uszeregować, wtedy wszystko jest nieodwołalnie i na wieki stracone; stracone dla nauki – która, jeśli taka sytuacja trwa dłużej, tak bardzo wietrzeje, że nawet język pozostawia po sobie w postaci pustej łupiny – i stracona dla państwa. Tylko bowiem ta nauka, która pochodzi z wnętrza i może być zaszczepiana we wnętrzu, przekształca również charakter, państwu zaś podobnie jak ludzkości nie może chodzić o wiedzę i mówienie, ale o charakter i działanie6.
Istotą zasad nauki krytycznej i wolności akademickiej, na których miała się opierać działalność powołanego w 1809 roku Uniwersytetu Berlińskiego, była zmiana myślenia o istocie uniwersytetu. Wybitny historyk filozofii, Herbert Schnädelbach, powołuje się na Immanuela Kanta, który – jak sugeruje – najlepiej opisał cechy uniwersytetu średniowiecznego i absolutystycznego. Na uniwersytecie tym obowiązywał podział na tzw. fakultety wyższe i niższe. Filozofia zaliczana była do tzw. fakultetu wolnego, ale niższego. Do wyższych należały teologia, prawo i medycyna. Zgodnie z zasadą, że prawda została już ustalona, teolog czerpał swoje nauki nie z rozumu, ale z Biblii, nauczyciel prawa nie z prawa naturalnego, lecz z prawa krajowego, natomiast uczony medyk zdobywał swoją wiedzę przekazywaną studentom nie z fizyki ciała ludzkiego, lecz z przepisów postępowania medycznego7. Uniwersytet Humboldta miał przede wszystkim rozwijać u studentów poznanie refleksyjne i tworzyć warunki dla własnej aktywności naukowców. Jednocześnie wykluczono wszelkie formy autorytarnego przekazywania wiedzy.
Myślę, że pojęcie ludzkiego „ducha badawczego”, który stanowi sens humboldtowskiego ideału nauczania i wychowania i który za sprawą własnej aktywności dąży do osiągnięcia coraz wyższych poziomów poznania, a jednocześnie nie zapomina o dążeniu do moralnej doskonałości, można zastąpić pojęciem „ducha kreatywności”, o którego nieustannie upomina się Ken Robinson.
Historia humanistyki pokazuje, że w życiu wielu badaczy zdarzały się sytuacje, które miały duże znaczenie dla ich poglądów i twórczości. Również w życiu Kena Robinsona miały miejsce takie wydarzenia. Zwłaszcza jedno z nich zasługuje – jak sądzę – na uwagę. W rozdziale swojej książki: The Element. How Finding Your Passion Changes Everything8 autor dzieli się z czytelnikiem jednym ze swoich doświadczeń edukacyjnych, które niewątpliwie w znacznym stopniu zadecydowało o jakości jego dalszego życia.
Będąc w wieku czterech lat, Ken Robinson został dotknięty chorobą Heinego–Medina i później wysłany do szkoły specjalnej. Zgodnie z obowiązującą wówczas w Wielkiej Brytanii procedurą edukacyjną wszystkie dzieci niepełnosprawne umieszczano w różnego typu placówkach specjalnych. Ken Robinson nie wspomina jednak źle pobytu w szkole specjalnej. Podkreśla, że relacje i przyjaźnie między wychowankami w tej placówce oparte były – podobnie jak w przypadku większości dzieci – na osobowościach9. Wspomina, że jego pobyt w placówce specjalnej był przyjemny, a doświadczenia i frustracje dzieciństwa nie różniły się od tych, które przeżywało jego rodzeństwo w szkołach „normalnych”. Co więcej – dodaje – wydawało mu się, że bardziej lubił swoją szkołę, niż ono lubiło swoje10.
Przełomowym momentem w życiu kilkuletniego wówczas Kena Robinsona było spotkanie z inspektorem szkolnym Charlesem Straffordem, który był odpowiedzialny za funkcjonowanie szkół specjalnych działających w północno-zachodniej Anglii. Charles Strafford dostrzegł w młodym Kenie Robinsonie potencjał, który jego zdaniem nie mógł być właściwie rozwijany w klasie, do której chłopiec uczęszczał. Następną osobą, która odegrała dużą rolę w życiu angielskiego badacza, była nauczycielka jego nowej klasy, panna York. Osoba ta różniła się od innych nauczycieli przede wszystkim tym, że nie postrzegała edukacji specjalnej w kategoriach ratownictwa i stawiała swoim podopiecznym takie same wymagania jak innym dzieciom11. Dzięki takiemu podejściu do edukacji osób niepełnosprawnych Ken Robinson mógł podążać dalej drogą, na którą wprowadził go Charles Strafford. Kiedy zdał eleven-plus exams i otrzymał stypendium do Liverpool Collegiate School, zaczął – jak sam pisze – rozwijać własne zainteresowania i możliwości, które ukształtowały jego przyszłe życie.
To, czy życie każdego z nas będzie życiem spełnionym, czyli istnieniem, w trakcie którego nigdy nie doprowadzimy do sytuacji, w której nasze zdolności i osobista pasja przestaną się ze sobą komunikować, nie zależy od żadnego systemu czy podsystemu, lecz od konkretnych osób, które są nie tylko profesjonalistami, ale także – a może: przede wszystkim – twórczymi przewodnikami. Tylko tacy ludzie mogą się stać tym, co Ken Robinson określa jako „ okno na inny świat”12. Tylko takie osoby rozumieją, że wychowanie i nauczanie to przede wszystkim pomaganie wychowankowi w poznawaniu przez niego siebie samego. Chodzi więc o to, aby realizować zasadę, która – jak piszą Ekkehard Martens i Herbert Schnädelbach13 – stanowi podstawę oświeceniowego postrzegania człowieka. Zgodnie z nią edukacja powinna być traktowana jak coś stanowiącego znacznie więcej niż przyjmowanie i gromadzenie informacji. Odwołując się do myśli Maksa Horkheimera, Ekkehard Martens i Herbert Schnädelbach piszą:
Nie jest ten oświecony, kto wszystko wie, ale ten, kto potrafi odnieść to, co wie, do samego siebie, do tego, jak siebie pojmuje, i do własnych zainteresowań praktycznych14.
Edukacja, w której owa oświeceniowa zasada zostaje zatracona, staje się indoktrynacją. Ken Robinson przez swoją twórczość wyraźnie – jak sądzę – sugeruje, że systemy oświatowe większości krajów świata nie realizują przesłania wypowiedzianego przez myślicieli oświecenia, a ich skostniałe paradygmaty służą indoktrynacji, co przynosi fatalne skutki we wszystkich dziedzinach życia ludzkiego.
Niniejsza książka jest próbą ukazania najważniejszych składników koncepcji edukacji Kena Robinsona, które świadczą o tym, że można ją określić jako kreatywne myślenie o edukacji. Ponieważ główne poglądy tego badacza zawarte są – jak sądzę – w zasadzie w dwóch jego podstawowych dziełach (mam na myśli The Element. How Finding Your Passion Changes Everything oraz Out of Our Minds. Learning to Be Creative), stanowią one bazę moich analiz i refleksji. Zdaję sobie oczywiście sprawę, że twórczość angielskiego myśliciela obejmuje wiele interesujących wątków, które niejako wynikają ze stworzonej przez niego koncepcji nie tylko edukacji, ale także całej kultury. Na uwagę zasługują przede wszystkim prace i raporty związane z wykorzystaniem teatru w nauczaniu. Zagadnienia te są jednak na tyle ważne i ciekawe, że powinno się im poświęcić – jak sądzę – odrębną pracę (być może niejedną). Moim celem było ukazanie istoty koncepcji Kena Robinsona i podzielenie się z Czytelnikiem swoimi refleksjami, które są niejako rezultatem moich spotkań z twórczością tego interesującego badacza.
Sir Ken Robinson urodził się 4 marca 1950 roku w Anglii (w Liverpoolu). W latach 1961–1963 uczęszczał do Liverpool Collegiate School. W 1963 roku rozpoczął naukę w Wade Deacon Grammar School w Cheshire. Szkołę tę ukończył w 1968 roku. W tym samym roku rozpoczął studia na Uniwersytecie w Leeds. Przedmiotem studiów, które ukończył w roku 1972, były język angielski i dramaturgia. W 1981 roku uzyskał tytuł doktora filozofii na Uniwersytecie Londyńskim. Przedmiotem jego pracy doktorskiej było zastosowanie dramaturgii i sztuki teatralnej w edukacji.
Działalność badawcza Kena Robinsona rozpoczęła się w 1985 roku, kiedy został on kierownikiem projektu The Arts in Schools Project. Realizacja przedsięwzięcia trwała cztery lata, a jego głównym celem było upowszechnienie edukacji artystycznej w Anglii i Walii. W projekcie uczestniczyło ponad 2000 nauczycieli, artystów i pracowników administracji. O znaczeniu przedsięwzięcia świadczy między innymi fakt, że wywarło ono duży wpływ na kształt Rządowego Programu Nauczania w Anglii. Podczas realizacji projektu Ken Robinson był przewodniczącym Narodowej Agencji ds. Rozwoju Sztuki Młodzieżowej w Anglii Artswork. Pełnił także funkcję doradcy w Akademii Sztuk Performatywnych w Hong Kongu.
W latach 1989–2001 Ken Robinson był zatrudniony jako profesor edukacji artystycznej na Uniwersytecie w Warwick, gdzie pełnił funkcję kierownika ds. Rozwoju Badań Naukowych na Wydziale Edukacji. Był także dyrektorem studiów licencjackich w Instytucie Edukacji w Warwick, dyrektorem studiów magisterskich w zakresie edukacji artystycznej i kulturoznawstwa oraz dyrektorem Zespołu Badawczego ds. Edukacji, Kultury i Sztuki. Obecnie Ken Robinson jest emerytowanym profesorem Uniwersytetu w Warwick.
Sir Ken Robinson jest uznanym na świecie liderem działań na rzecz rozwijania twórczości, innowacji i zasobów ludzkich. Współpracuje z rządami wielu państw w Europie, Azji i Ameryce, z międzynarodowymi organizacjami i stowarzyszeniami kulturowymi. W 1998 roku przewodził Narodowej Komisji ds. Twórczości, Edukacji i Gospodarki na zlecenie rządu angielskiego. Raport z badań, zatytułowany Cała nasza przyszłość. Twórczość, kultura i edukacja, został opublikowany w 1999 roku. Do bardzo ważnych obszarów działalności Kena Robinsona należy kształtowanie strategii na płaszczyźnie rozwoju twórczego i gospodarczego, która miała stanowić ważną cześć procesu pokojowego w Irlandii Północnej. Za działalność w zakresie rozwoju sztuki i edukacji kreatywnej Ken Robinson otrzymał w 2003 roku tytuł szlachecki od królowej Elżbiety II.
Ken Robinson to jeden z najbardziej znaczących głosów w nieustającej kampanii na rzecz rozwijania postawy kreatywnej, która wydaje się niezbędna w przypadku wszystkich dziedzin współczesnego życia społecznego i politycznego, które zmaga się z problemami globalnej ekonomii. Książki i wykłady Kena Robinsona zawierają przede wszystkim głęboką troskę o kondycję współczesnej humanistyki, która wydaje się w coraz większym stopniu podporządkowywana paradygmatom technokratycznego myślenia. Wiele bowiem zdaje się przemawiać za tym, że nie spełniły się oczekiwania tych, którzy wiązali rozwój cywilizacji techniczno-informacyjnej z nową jakością współpracy między ludźmi na wielu płaszczyznach życia. Jakość ta miała się przede wszystkim wyrażać współtworzeniem szeroko pojmowanej sieci, która miała zastąpić dawne hierarchie1. Jednak ta nowa jakość mogła zaistnieć tylko wówczas, gdy fascynacji osiągnięciami społeczeństwa informacyjnego towarzyszyły ostrożność i czujność, o których pisał między innymi John Naisbitt. Amerykański badacz dobrze wiedział, że bez odpowiedzialności, która powinna niejako wyprzedzać rozwój nowych technologii, społeczeństwo informacyjno-przemysłowe stanie się czymś w rodzaju czołgu, który bezlitośnie depcze to, co w człowieku najdroższe – poczucie godności. Czekając na nową magiczną pigułkę, która ma go uwolnić od odpowiedzialności za bezrefleksyjne korzystanie z wszelkich nowinek technicznych, człowiek traci siebie jako podmiot, co oznacza, że nie potrafi już równoważyć gwałtownego rozwoju techniki zaspokajaniem duchowych potrzeb2. Taka jednostka nie jest w stanie wykorzystać wynalazków społeczeństwa informacyjnego tak, jak to postrzega Ken Robinson. Trudno nie zgodzić się z angielskim badaczem, który doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że model edukacji obecny w społeczeństwie przemysłowym nie odpowiada wymogom, jakie stawia społeczeństwo informacyjne. Ken Robinson pisze:
Niektóre najpotężniejsze narzędzia przeznaczone do promowania kreatywności, komunikacji i współpracy, jakich nie znano wcześniej, oferują obecnie bezprecedensowe szanse na personalizację edukacji: aby każdy student mógł rozwijać swoje zainteresowania, zdolności i style uczenia się3.
Trzeba jednak pamiętać o tym, że żadna technologia nie jest w stanie sama z siebie rozniecić płomienia we wnętrzu wychowanka – może być co najwyżej skromnym narzędziem, które w pewnych sytuacjach sprzyja jego podsycaniu przez podmioty edukacji, ale ten płomień musi już wcześniej być rozniecony przez sokratejskiego nauczyciela, który w gruncie rzeczy nie musi być ani bardzo inteligentny, ani dobrze obeznany z problematyką moralną, aby rozwinąć w podopiecznym potrzebę bycia i życia z samym sobą4. Dla Hannah Arendt sokratejska zasada życia wystarczy jedynie do tego, aby unikać zła, dlatego musi być uzupełniona przez etykę chrześcijańską, umożliwiającą pozytywne czynienie dobra dzięki bezinteresowności, a więc wyzbyciu się „ja”5. Zdaniem Kena Robinsona samo myślenie także nie wystarcza – nie wystarcza do tego, aby człowiek był kreatywny i zadowolony ze swego istnienia, co z kolei stanowi jeden z podstawowych warunków pokojowego współbycia i konstruktywnej współpracy z innymi na wszystkich płaszczyznach życia społecznego. Myślenie nie może wyprzedzać tego, co Ken Robinson określa jako dążenie w stronę żywiołu (the element), a więc miejsca, w którym dochodzi do spotkania między zdolnościami i osobową pasją.
Dzięki takim osobom jak Ken Robinson odradzają się największe prawdy wpisane w historię myśli pedagogicznej, estetycznej i politycznej. Jedną z nich wypowiedział kiedyś Wilhelm von Humboldt. Prawda, którą niemiecki filozof uczynił zasadą polityki oświatowej, mówi, że
jeżeli człowiek zaprzestanie poszukiwania właściwej wiedzy, albo wyobrazi sobie, że nie trzeba jej tworzyć z głębi ducha, ale można drogą gromadzenia wszystko ekstensywnie uszeregować, wtedy wszystko jest nieodwołalnie i na wieki stracone; stracone dla nauki – która, jeśli taka sytuacja trwa dłużej, tak bardzo wietrzeje, że nawet język pozostawia po sobie w postaci pustej łupiny – i stracona dla państwa. Tylko bowiem ta nauka, która pochodzi z wnętrza i może być zaszczepiana we wnętrzu, przekształca również charakter, państwu zaś podobnie jak ludzkości nie może chodzić o wiedzę i mówienie, ale o charakter i działanie6.
Istotą zasad nauki krytycznej i wolności akademickiej, na których miała się opierać działalność powołanego w 1809 roku Uniwersytetu Berlińskiego, była zmiana myślenia o istocie uniwersytetu. Wybitny historyk filozofii, Herbert Schnädelbach, powołuje się na Immanuela Kanta, który – jak sugeruje – najlepiej opisał cechy uniwersytetu średniowiecznego i absolutystycznego. Na uniwersytecie tym obowiązywał podział na tzw. fakultety wyższe i niższe. Filozofia zaliczana była do tzw. fakultetu wolnego, ale niższego. Do wyższych należały teologia, prawo i medycyna. Zgodnie z zasadą, że prawda została już ustalona, teolog czerpał swoje nauki nie z rozumu, ale z Biblii, nauczyciel prawa nie z prawa naturalnego, lecz z prawa krajowego, natomiast uczony medyk zdobywał swoją wiedzę przekazywaną studentom nie z fizyki ciała ludzkiego, lecz z przepisów postępowania medycznego7. Uniwersytet Humboldta miał przede wszystkim rozwijać u studentów poznanie refleksyjne i tworzyć warunki dla własnej aktywności naukowców. Jednocześnie wykluczono wszelkie formy autorytarnego przekazywania wiedzy.
Myślę, że pojęcie ludzkiego „ducha badawczego”, który stanowi sens humboldtowskiego ideału nauczania i wychowania i który za sprawą własnej aktywności dąży do osiągnięcia coraz wyższych poziomów poznania, a jednocześnie nie zapomina o dążeniu do moralnej doskonałości, można zastąpić pojęciem „ducha kreatywności”, o którego nieustannie upomina się Ken Robinson.
Historia humanistyki pokazuje, że w życiu wielu badaczy zdarzały się sytuacje, które miały duże znaczenie dla ich poglądów i twórczości. Również w życiu Kena Robinsona miały miejsce takie wydarzenia. Zwłaszcza jedno z nich zasługuje – jak sądzę – na uwagę. W rozdziale swojej książki: The Element. How Finding Your Passion Changes Everything8 autor dzieli się z czytelnikiem jednym ze swoich doświadczeń edukacyjnych, które niewątpliwie w znacznym stopniu zadecydowało o jakości jego dalszego życia.
Będąc w wieku czterech lat, Ken Robinson został dotknięty chorobą Heinego–Medina i później wysłany do szkoły specjalnej. Zgodnie z obowiązującą wówczas w Wielkiej Brytanii procedurą edukacyjną wszystkie dzieci niepełnosprawne umieszczano w różnego typu placówkach specjalnych. Ken Robinson nie wspomina jednak źle pobytu w szkole specjalnej. Podkreśla, że relacje i przyjaźnie między wychowankami w tej placówce oparte były – podobnie jak w przypadku większości dzieci – na osobowościach9. Wspomina, że jego pobyt w placówce specjalnej był przyjemny, a doświadczenia i frustracje dzieciństwa nie różniły się od tych, które przeżywało jego rodzeństwo w szkołach „normalnych”. Co więcej – dodaje – wydawało mu się, że bardziej lubił swoją szkołę, niż ono lubiło swoje10.
Przełomowym momentem w życiu kilkuletniego wówczas Kena Robinsona było spotkanie z inspektorem szkolnym Charlesem Straffordem, który był odpowiedzialny za funkcjonowanie szkół specjalnych działających w północno-zachodniej Anglii. Charles Strafford dostrzegł w młodym Kenie Robinsonie potencjał, który jego zdaniem nie mógł być właściwie rozwijany w klasie, do której chłopiec uczęszczał. Następną osobą, która odegrała dużą rolę w życiu angielskiego badacza, była nauczycielka jego nowej klasy, panna York. Osoba ta różniła się od innych nauczycieli przede wszystkim tym, że nie postrzegała edukacji specjalnej w kategoriach ratownictwa i stawiała swoim podopiecznym takie same wymagania jak innym dzieciom11. Dzięki takiemu podejściu do edukacji osób niepełnosprawnych Ken Robinson mógł podążać dalej drogą, na którą wprowadził go Charles Strafford. Kiedy zdał eleven-plus exams i otrzymał stypendium do Liverpool Collegiate School, zaczął – jak sam pisze – rozwijać własne zainteresowania i możliwości, które ukształtowały jego przyszłe życie.
To, czy życie każdego z nas będzie życiem spełnionym, czyli istnieniem, w trakcie którego nigdy nie doprowadzimy do sytuacji, w której nasze zdolności i osobista pasja przestaną się ze sobą komunikować, nie zależy od żadnego systemu czy podsystemu, lecz od konkretnych osób, które są nie tylko profesjonalistami, ale także – a może: przede wszystkim – twórczymi przewodnikami. Tylko tacy ludzie mogą się stać tym, co Ken Robinson określa jako „ okno na inny świat”12. Tylko takie osoby rozumieją, że wychowanie i nauczanie to przede wszystkim pomaganie wychowankowi w poznawaniu przez niego siebie samego. Chodzi więc o to, aby realizować zasadę, która – jak piszą Ekkehard Martens i Herbert Schnädelbach13 – stanowi podstawę oświeceniowego postrzegania człowieka. Zgodnie z nią edukacja powinna być traktowana jak coś stanowiącego znacznie więcej niż przyjmowanie i gromadzenie informacji. Odwołując się do myśli Maksa Horkheimera, Ekkehard Martens i Herbert Schnädelbach piszą:
Nie jest ten oświecony, kto wszystko wie, ale ten, kto potrafi odnieść to, co wie, do samego siebie, do tego, jak siebie pojmuje, i do własnych zainteresowań praktycznych14.
Edukacja, w której owa oświeceniowa zasada zostaje zatracona, staje się indoktrynacją. Ken Robinson przez swoją twórczość wyraźnie – jak sądzę – sugeruje, że systemy oświatowe większości krajów świata nie realizują przesłania wypowiedzianego przez myślicieli oświecenia, a ich skostniałe paradygmaty służą indoktrynacji, co przynosi fatalne skutki we wszystkich dziedzinach życia ludzkiego.
Niniejsza książka jest próbą ukazania najważniejszych składników koncepcji edukacji Kena Robinsona, które świadczą o tym, że można ją określić jako kreatywne myślenie o edukacji. Ponieważ główne poglądy tego badacza zawarte są – jak sądzę – w zasadzie w dwóch jego podstawowych dziełach (mam na myśli The Element. How Finding Your Passion Changes Everything oraz Out of Our Minds. Learning to Be Creative), stanowią one bazę moich analiz i refleksji. Zdaję sobie oczywiście sprawę, że twórczość angielskiego myśliciela obejmuje wiele interesujących wątków, które niejako wynikają ze stworzonej przez niego koncepcji nie tylko edukacji, ale także całej kultury. Na uwagę zasługują przede wszystkim prace i raporty związane z wykorzystaniem teatru w nauczaniu. Zagadnienia te są jednak na tyle ważne i ciekawe, że powinno się im poświęcić – jak sądzę – odrębną pracę (być może niejedną). Moim celem było ukazanie istoty koncepcji Kena Robinsona i podzielenie się z Czytelnikiem swoimi refleksjami, które są niejako rezultatem moich spotkań z twórczością tego interesującego badacza.
więcej..
