Wokół kryzysu praworządności, demokracji i praw człowieka. Księga jubileuszowa Profesora Mirosława Wyrzykowskiego - ebook

Księga jubileuszowa powstała dla uczczenia działalności naukowej oraz zawodowej dr. hab., prof. UW Mirosława Wyrzykowskiego, który całe swoje życie zawodowe poświęcił budowaniu i umacnianiu praworządności w Polsce, standardów demokratycznych oraz kulturze przestrzegania praw człowieka. 

Teksty zgromadzone w Księdze zgrupowano w cztery części: pierwsza nawiązuje do kwestii fundamentalnych o charakterze ustrojowym; druga podejmuje zagadnienia ustrojowego statusu sędziów oraz ich niezależności i niezawisłości, szczególnie w warunkach antyustrojowej presji; trzecia przedstawia różne współczesne wyzwania dla ochrony praw i wolności jednostki; czwarta spogląda na polski kontekst kryzysu praworządności z perspektywy prawa Unii Europejskiej oraz aktywności organów i instytucji UE.

Słowo wstępne / 5

Laudacja dla Profesora Mirosława Wyrzykowskiego z okazji wręczenia odznaki honorowej Rzecznika Praw Obywatelskich „Za zasługi dla praw człowieka”, wygłoszona 4.09.2020 r. / 7

Życiorys Profesora Mirosława Wyrzykowskiego / 17

Lista publikacji Profesora Mirosława Wyrzykowskiego (wybrane pozycje) / 21

CZĘŚĆ PIERWSZA
U ŹRÓDEŁ

Nadzieja, iluzja i manipulacja – uwagi o udatności konstytucjonalizacji „państwa prawa”
Ewa Łętowska / 39

Gdyby w PRL obowiązywała Konstytucja RP…?
Maria Kruk / 62

Zapomniana postać?
Jerzy Stępień / 80

O paradoksach i wrogach demokracji
Marek Zubik / 94

Rule of law – ewolucja negatywna?
Hanna Suchocka / 105

System polityczny Rzeczpospolitej Polskiej w świetle teorii konkurencyjnego autorytaryzmu
Adam Bodnar / 119

Polityczni liderzy, elity i instytucje we współczesnych falach populizmu
Jan Pakulski / 149

O potrzebie refleksji nad ekonomicznymi aspektami populizmu w dyskusji o kryzysie demokracji liberalnych
Maciej Bernatt / 160

Prawa człowieka a prawo administracyjne
Jan Zimmermann / 174

O obywatelstwie i prawie do obywatelstwa (kilka uwag i refleksji z perspektywy prawnoadministracyjnej)
Jacek Jagielski / 191

Prawo do wniosku – rodowód, rozwój, ochrona wnoszącego
Jacek Lang / 207

Po co naukowcom konstytucja?
Aleksander Jakubowski / 221

CZĘŚĆ DRUGA
NIEZALEŻNOŚĆ I NIEZAWISŁOŚĆ

Niezawisły, bezstronny, właściwy…
Adam Zieliński / 249

Wolne sądy, wolni ludzie
Stanisław Zabłocki / 270

Ex iniuria iudex non oritur. Uwagi o ustrojowym znaczeniu tożsamości konstytucyjnej Krajowej Rady Sądownictwa
Ryszard Piotrowski / 282

Powołanie (odmowa powołania) sędziego przez Prezydenta RP a Konstytucja
Stanisław Trociuk / 306

Granice udziału sędziów sądów powszechnych w debacie publicznej. Standard strasburski a regulacja ustawowa
Adam Ploszka / 319

Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziego za wydane orzeczenie jako instrument naruszania sędziowskiej niezawisłości
Piotr Tuleja / 341

Wolność zrzeszania się sędziów w świetle tzw. ustawy kagańcowej
Magdalena Wilczyńska / 351

Erozja praworządności i niezawisłości sądów w Polsce od 2015 r.: reakcja Rady Europy – za mało, za późno?
Andrzej Drzemczewski / 369

Systemowa kradzież konfliktu
Piotr Girdwoyń / 396

Nieposłuszeństwo sędziów jako problem filozofii prawa i konstytucjonalizmu porównawczego. Refleksje nad przypadkiem Polski
Mateusz Pilich / 411

Wymiana kadr w demokracji populistycznej, czyli o rzeczywistych i pozornych celach ustawodawczych
Anna Śledzińska-Simon / 434

Granice swobody wypowiedzi prokuratora – lekcja dla Polski ze sprawy Kövesi przeciwko Rumunii
Agnieszka Grzelak, Mirosław Wróblewski / 455

CZĘŚĆ TRZECIA
WYZWANIA DLA OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA

Czy nadal funkcjonują konstytucyjne gwarancje wolności i praw jednostki?
Roman Wieruszewski / 479

„Bezpieczna przystań” dla ofiar handlu ludźmi w Kolorado
Zbigniew Lasocik / 493

O karze dożywotniego pozbawienia wolności, dyskryminacji ze względu na płeć i wyborze „mniejszego zła”. Refleksje na tle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Khamtokhu i Aksenchik przeciwko Rosji
Joanna Grygiel, Katarzyna Sękowska-Kozłowska / 508

Problem przewlekłości tymczasowego aresztowania w świetle orzecznictwa sądów polskich i organów międzynarodowych
Wojciech Hermeliński / 532

Wolności wypowiedzi pod rządami populistów
Aleksandra Gliszczyńska-Grabias / 542

Prawdziwość wypowiedzi a jej karalność
Piotr Kładoczny / 559

Komu służy małżeństwo?
Monika Płatek / 572

Ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych przed Trybunałem Konstytucyjnym. Wybrane aspekty proceduralne i merytoryczne
Mirosław Granat / 590

Praca w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej
Łukasz Pisarczyk / 609

O celach i funkcjach klauzuli derogacyjnej z art. 15 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w kontekście pandemii COVID-19
Michał Balcerzak / 627

Granice ingerencji państwa w wolność zgromadzeń w czasach epidemii
Monika Florczak-Wątor / 644

Działalność służb specjalnych w Polsce w świetle zasady praworządności
Barbara Grabowska-Moroz / 664

Kilka uwag o pojęciu mniejszości narodowej i etnicznej na gruncie prawa międzynarodowego i w praktyce polskiej
Władysław Czapliński / 680

Zrównoważony rozwój a dobra administracja
Robert Rybski / 692

Polityka klimatyczna jako przykład wielopoziomowej polityki publicznej
Hanna Gronkiewicz-Waltz / 708

Czy prawo do życia w zdrowym środowisku to prawo przyszłości?
Hanna Machińska / 718

Zmiany klimatu a perspektywa praw człowieka
Zdzisław Kędzia / 735

Niematerialne dziedzictwo kulturowe a prawa i wolności człowieka. Perspektywa konstytucyjna
Marzena Laskowska / 754

CZĘŚĆ CZWARTA
WOKÓŁ UNII EUROPEJSKIEJ

„Mapa” judykatury Trybunału Konstytucyjnego dotyczącej członkostwa Polski w Unii Europejskiej
Robert Grzeszczak / 781

Ochrona praworządności i środki tymczasowe przed sądami krajowymi
Maciej Taborowski / 800

Trybunał Konstytucyjny wypowiada posłuszeństwo prawu Unii Europejskiej
Stanisław Biernat / 817

Kilka uwag o bezpośrednim skutku horyzontalnym przepisów Karty praw podstawowych Unii Europejskiej
Krystyna Kowalik-Bańczyk / 835

Ochrona praw podstawowych w prawie autorskim
Maciej Szpunar / 853

Konferencja w sprawie przyszłości Europy. Szczególne wyzwania dla społeczeństwa obywatelskiego
Jan Barcz / 862

Unijny etos sądzenia. O fundamentach, metapolityce i POLEXIT
Tomasz Tadeusz Koncewicz / 872