Worek kości - ebook

STE­PHEN KING

Wy­bit­ny pi­sarz ame­ry­kań­ski, na­zy­wa­ny „kró­lem hor­ro­ru”. W 2003 uho­no­ro­wa­ny w USA pre­sti­żo­wą na­gro­dą li­te­rac­ką Na­tio­nal Book Award. De­biu­to­wał pod ko­niec lat 60., ale świa­to­wą sła­wę przy­nio­sła mu wy­da­na w 1973 po­wieść Car­rie. Ko­lej­ne utwo­ry – po­wie­ści, zbio­ry opo­wia­dań, ko­mik­sy, sce­na­riu­sze fil­mo­we i sztu­ki te­atral­ne – wy­da­no w set­kach mi­lio­nów eg­zem­pla­rzy i prze­ło­żo­no na kil­ka­dzie­siąt ję­zy­ków. Są wśród nich tak zna­ne książ­ki jak Lśnie­nie, Skle­pik z ma­rze­nia­mi, Chri­sti­ne, De­spe­ra­cja, Zie­lo­na Mila, Ko­mór­ka, Ręka mi­strza, Pod ko­pu­łą, Czar­na bez­gwiezd­na noc i Dal­las ’63. W 2012 uka­zał się ko­lej­ny tom Mrocz­nej Wie­ży za­ty­tu­ło­wa­ny Wiatr przez dziur­kę od klu­cza. Pro­za Kin­ga na­le­ży do naj­czę­ściej ekra­ni­zo­wa­nych. Za­da­nia tego po­dej­mo­wa­ło się wie­lu wy­bit­nych re­ży­se­rów, m.in. Brian de Pal­ma, Stan­ley Ku­brick, Da­vid Cro­nen­berg, John Car­pen­ter, Rob Re­iner i Frank Da­ra­bont.Tego au­to­ra

ROSE MAD­DER

DO­LO­RES CLA­IBOR­NE

GRA GE­RAL­DA

DE­SPE­RA­CJA

RE­GU­LA­TO­RZY

SKLE­PIK Z MA­RZE­NIA­MI

BEZ­SEN­NOŚĆ

ZIE­LO­NA MILA

MA­RZE­NIA I KOSZ­MA­RY

KO­MÓR­KA

4 PO PÓŁ­NO­CY

CHUD­SZY

TO

BA­STION

OCZY SMO­KA

PO ZA­CHO­DZIE SŁOŃ­CA

CZTE­RY PORY ROKU

UCIE­KI­NIER

CZAR­NA BEZ­GWIEZD­NA NOC

CUJO

POD­PA­LACZ­KA

ROK WIL­KO­ŁA­KA

MROCZ­NA PO­ŁO­WA

WO­REK KO­ŚCI

DZIEW­CZY­NA, KTÓ­RA PO­KO­CHA­ŁA TOMA GOR­DO­NA

NOC­NA ZMIA­NA

Saga MROCZ­NA WIE­ŻA

RO­LAND

PO­WO­ŁA­NIE TRÓJ­KI

ZIE­MIE JA­ŁO­WE

CZAR­NO­KSIĘŻ­NIK I KRYSZ­TAŁ

WIL­KI Z CAL­LA

PIEŚŃ SU­SAN­NAH

MROCZ­NA WIE­ŻA

WIATR PRZEZ DZIUR­KĘ OD KLU­CZA

Po­wie­ści gra­ficz­ne MROCZ­NA WIE­ŻA

NA­RO­DZI­NY RE­WOL­WE­ROW­CA

DŁU­GA DRO­GA DO DOMU

ZDRA­DA

UPA­DEK GI­LE­AD

BI­TWA O JE­RI­CHO HILL

PO­CZĄ­TEK PO­DRÓ­ŻY

SIO­STRZYCZ­KI Z ELU­RII

BI­TWA O TULL

www.ste­phen­king.comOD AUTORA

Po­nie­waż po­wieść ta do­ty­ka kwe­stii praw­nych zwią­za­nych z opie­ką nad nie­let­ni­mi, tak jak uj­mu­je je pra­wo sta­nu Ma­ine, o po­moc w zro­zu­mie­niu za­gad­nie­nia po­pro­si­łem do­bre­go ad­wo­ka­ta, mo­je­go przy­ja­cie­la War­re­na Si­lve­ra. Po­pro­wa­dził mnie za rącz­kę, a przy oka­zji opo­wie­dział tak­że o oso­bli­wym sta­rym urzą­dze­niu zwa­nym ste­no­ma­ską. Na­tych­miast do­sto­so­wa­łem je do wła­snych zło­wro­gich ce­lów. Je­śli w mo­jej opo­wie­ści znaj­dzie­cie błę­dy pro­ce­du­ral­ne, wiń­cie za to mnie, a nie źró­dło spe­cja­li­stycz­nych in­for­ma­cji. War­ren po­pro­sił rów­nież, na­wet tro­chę ma­rzą­co, bym umie­ścił w niej do­bre­go praw­ni­ka. Mogę tyl­ko po­wie­dzieć, że zro­bi­łem wszyst­ko, co w mo­jej mocy.

Dzię­ku­ję sy­no­wi za tech­nicz­ną po­moc w Wo­od­stock, stan Nowy Jork, a tak­że przy­ja­cie­lo­wi (i to­wa­rzy­szo­wi z daw­nych Rock Bot­tom) Ri­dley­owi Pe­ar­so­no­wi za tech­nicz­ną po­moc w Ket­chum, Ida­ho. Dzię­ku­ję Pam Do­rman za wni­kli­wą i życz­li­wą lek­tu­rę pierw­szej wer­sji po­wie­ści. Dzię­ku­ję Chuc­ko­wi Ver­ril­lo­wi za gi­gan­tycz­ną pra­cę re­dak­cyj­ną – to twój ży­cio­wy re­kord, Chuck. Dzię­ku­ję Su­san Mol­dow, Nan Gra­ham, Jac­ko­wi Ro­ma­no­so­wi i Ca­ro­lyn Re­idy w Scrib­ner’s za tro­skę i za po­sił­ki. I to­bie też dzię­ku­ję, Tab­by, za to, że znów by­łaś przy mnie, kie­dy zro­bi­ło się cięż­ko. Ko­cham cię, skar­bie.

S.K.Tak, Bar­tle­by, zo­stań w ukry­ciu, po­my­śla­łem; nie będę cię dłu­żej prze­śla­do­wał, je­steś ci­chy i nie­szko­dli­wy jak każ­dy z tych sta­rych fo­te­li; szcze­rze mó­wiąc, nig­dy nie czu­ję się tak sa­mot­ny jak wte­dy, gdy wiem, że je­steś przy mnie.

Ko­pi­sta Bar­tle­by¹, Her­man Me­lvil­le

Śni­ło mi się tej nocy, że zno­wu by­łam w Man­der­ley Gdy tak sta­łam w mil­cze­niu, bez ru­chu, mo­gła­bym przy­siąc, że dom nie jest pu­stą sko­ru­pą, lecz żyje daw­nym ży­ciem.

Re­be­ka², Da­ph­ne du Mau­rier

Mars to raj.

Ray Brad­bu­ryROZDZIAŁ PIERWSZY

Pew­ne­go bar­dzo go­rą­ce­go dnia w sierp­niu 1994 roku żona po­wie­dzia­ła mi, że je­dzie do Der­ry Rite Aid wy­ku­pić prze­dłu­żo­ną re­cep­tę na in­ha­la­tor do oczysz­cza­nia za­tok – ta­kie rze­czy dziś chy­ba po pro­stu się ku­pu­je. Na­pi­sa­łem już to, co za­mie­rza­łem na­pi­sać tam­te­go dnia, więc po­wie­dzia­łem, że go dla niej od­bio­rę. Po­dzię­ko­wa­ła, bo i tak chcia­ła jesz­cze ku­pić rybę w są­sied­nim su­per­mar­ke­cie; dwie mu­chy jed­nym pac­nię­ciem, ta­kie tam. Zdmuch­nę­ła z dło­ni ca­łu­sa, wy­szła, a na­stęp­nym ra­zem zo­ba­czy­łem ją w te­le­wi­zji. Tu, w Der­ry, tak się iden­ty­fi­ku­je zwło­ki. Nie mu­sisz wę­dro­wać pod­ziem­nym ko­ry­ta­rzem wy­ło­żo­nym zie­lo­ny­mi płyt­ka­mi, z dłu­gi­mi świe­tlów­ka­mi na su­fi­cie, nie pa­trzysz na na­gie cia­ło wy­su­wa­ne z chłod­ni, le­żą­ce na no­szach z kół­ka­mi, tyl­ko wcho­dzisz do biu­ra z na­pi­sem: PRY­WAT­NE na drzwiach, pa­trzysz na ekran te­le­wi­zyj­ny i mó­wisz: „tak” lub „nie”.

Z na­sze­go domu do Rite Aid i Sho­pwell jest mniej niż pół­to­ra ki­lo­me­tra, są czę­ścią ta­kie­go ma­łe­go, lo­kal­ne­go cen­trum han­dlo­we­go, w któ­rym mie­ści się jesz­cze wy­po­ży­czal­nia wi­deo, an­ty­kwa­riat o na­zwie Po­nieś Sło­wo (robi do­bry biz­nes na mo­ich sta­rych pa­per­bac­kach), Ra­dio Shack i Fast Foto. Cen­trum zbu­do­wa­no na Mi­lo­wym Wzgó­rzu, na skrzy­żo­wa­niu Wit­cham i Jack­son.

Za­par­ko­wa­ła przed Block­bu­ster Vi­deo, we­szła do ap­te­ki, za­ła­twi­ła spra­wy z pa­nem Joem Wy­ze­rem, któ­ry w owych cza­sach był na­szym far­ma­ceu­tą, a po­tem prze­niósł się do Rite Aid w Ban­gor. Przy ka­sie wzię­ła so­bie jed­ną małą cze­ko­lad­kę pian­ko­wą – wy­bra­ła taką w kształ­cie mysz­ki. Zna­la­złem tę mysz­kę póź­niej, w ko­sme­tycz­ce, od­wi­ną­łem z pa­pier­ka i zja­dłem. Sie­dzia­łem przy ku­chen­nym sto­le, na blat wy­sy­pa­łem rze­czy z jej czer­wo­nej to­reb­ki i było to jak ko­mu­nia. Kie­dy zo­stał mi już tyl­ko smak cze­ko­la­dy na ję­zy­ku i w gar­dle, roz­pła­ka­łem się. Sie­dzia­łem wśród śmie­ci – chu­s­tecz­ki hi­gie­nicz­ne, pu­der­nicz­ka, klu­cze, mię­to­we cu­kier­ki – i pła­ka­łem, za­sła­nia­jąc dłoń­mi oczy. Jak dziec­ko.

W to­reb­ce z Rite Aid był in­ha­la­tor. Kosz­to­wał dwa­na­ście do­la­rów i osiem­na­ście cen­tów. I jesz­cze coś za dwa­dzie­ścia dwa pięć­dzie­siąt. Pa­trzy­łem na to dru­gie coś, wi­dzia­łem, ale nie ro­zu­mia­łem. By­łem zdzi­wio­ny, owszem, może lep­szym sło­wem by­ło­by „zdu­mio­ny”, ale myśl, że Jo­han­na Ar­len No­onan pro­wa­dzi­ła dru­gie ży­cia, o któ­rym nie mia­łem zie­lo­ne­go po­ję­cia, nie po­sta­ła mi w gło­wie. Nie wte­dy.

***

Jo ode­szła od kasy. Wy­szła na pa­lą­ce, upal­ne słoń­ce, zmie­ni­ła nor­mal­ne oku­la­ry na prze­ciw­sło­necz­ne, zro­bi­ła krok, wy­szła spod ma­łej mar­ki­zy ap­te­ki (to chy­ba pod­po­wia­da mi moja wy­obraź­nia, wkra­czam w kra­inę pi­sar­stwa, ale tyl­ko tro­chę, odro­bi­nę, kil­ka cen­ty­me­trów, mo­że­cie mi ufać na sło­wo) i wte­dy roz­legł się ten cha­rak­te­ry­stycz­ny pisk opon zblo­ko­wa­nych kół zwia­stu­ją­cy albo wy­pa­dek, albo coś, co tyl­ko cu­dem się nim nie sta­ło.

Tym ra­zem to jed­nak był wy­pa­dek, je­den z tych, któ­re na głu­pich skrzy­żo­wa­niach rów­no­rzęd­nych zda­rza­ją się chy­ba raz w ty­go­dniu albo czę­ściej. To­yo­ta z 1989 roku wy­jeż­dża­ła z par­kin­gu ga­le­rii. Skrę­ca­ła w lewo w Jack­son Stre­et. Za kie­row­ni­cą sie­dzia­ła pani Es­ther Easter­ling z Bar­rett’s Or­chards, miej­sce pa­sa­że­ra zaj­mo­wa­ła jej przy­ja­ciół­ka, pani Ire­ne De­or­sey, tak­że z Bar­rett’s Or­chards. Obie szu­ka­ły przed­tem cze­goś w wy­po­ży­czal­ni wi­deo, ale nic nie zna­la­zły. „Za wie­le prze­mo­cy”, po­wie­dzia­ła Ire­ne.

Obie pa­nie były pa­pie­ro­so­wy­mi wdo­wa­mi.

Es­ther nie mo­gła nie za­uwa­żyć po­ma­rań­czo­wej wy­wrot­ki Ro­bót Pu­blicz­nych zjeż­dża­ją­cej wła­śnie ze wzgó­rza. Cho­ciaż za­prze­czy­ła na po­li­cji, za­prze­czy­ła ga­ze­tom, za­prze­czy­ła na­wet mnie, kie­dy roz­ma­wia­łem z nią ja­kieś dwa mie­sią­ce póź­niej, są­dzę, że po pro­stu się nie obej­rza­ła. Jak ma­wia­ła moja mama (ko­lej­na pa­pie­ro­so­wa wdo­wa): „Dwie naj­czę­ściej spo­ty­ka­ne star­cze do­le­gli­wo­ści to reu­ma­tyzm i skle­ro­za. Ich nie da się po­cią­gnąć do od­po­wie­dzial­no­ści”.

Za kie­row­ni­cą wy­wrot­ki sie­dział Wil­liam Fra­ker z Old Cape. W dniu śmier­ci mo­jej żony pan Fra­ker miał trzy­dzie­ści osiem lat, pro­wa­dził bez ko­szu­li i my­ślał tyl­ko o tym, jak bar­dzo po­trze­bu­je chłod­ne­go prysz­ni­ca i zim­ne­go piwa, nie­ko­niecz­nie w tej ko­lej­no­ści. On i jesz­cze trzech lu­dzi przez osiem go­dzin ła­ta­ło as­falt na prze­dłu­że­niu Har­ris Ave­nue, nie­da­le­ko lot­ni­ska, go­rą­ca ro­bo­ta w go­rą­cy dzień i Bill Fra­ker przy­znał, że ja­sne, mógł le­cieć za szyb­ko, sześć­dzie­siąt parę przy ogra­ni­cze­niu do pięć­dzie­siąt­ki. Bar­dzo chciał zje­chać już na bazę, zdać wy­wrot­kę, prze­siąść się do swo­je­go F-150, pick-upa z kli­ma­ty­za­cją. Poza tym ha­mul­ce wy­wrot­ki, cho­ciaż prze­szły prze­gląd, nie były by­najm­niej ide­al­ne. Gdy tyl­ko zo­ba­czył wjeż­dża­ją­cą mu przed nos to­yo­tę, Fra­ker wci­snął je, ile się dało (wci­snął tak­że klak­son), ale było już za póź­no. Usły­szał pisk opon, tych swo­ich i tych Es­ther, któ­ra za póź­no zda­ła so­bie spra­wę z nie­bez­pie­czeń­stwa, przez chwi­lę wi­dział jej twarz.

– Z ja­kie­goś po­wo­du to wła­śnie było naj­gor­sze – po­wie­dział, kie­dy sie­dzie­li­śmy na gan­ku, pi­jąc piwo, a był już paź­dzier­nik i choć słoń­ce świe­ci­ło nam w twa­rze, obaj mie­li­śmy na so­bie swe­try. – Wie pan, jak wy­so­ko sie­dzi się w tych wy­wrot­kach?

Ski­ną­łem gło­wą.

– No więc chcia­ła mnie zo­ba­czyć, pa­trzy­ła w górę, moż­na po­wie­dzieć: za­dzie­ra­ła gło­wę, słoń­ce świe­ci­ło jej w twarz i wi­dzia­łem, jaka jest sta­ra. Pa­mię­tam, że po­my­śla­łem: O do dia­bła, je­śli nie za­ha­mu­ję, to roz­pry­śnie się jak szkło. Ale sta­rzy lu­dzie są twar­dzi, przy­najm­niej więk­szość. Aż się dzi­wisz. Bo pro­szę zo­ba­czyć, jak to się skoń­czy­ło, obie sta­re damy żyją, a ona…

Umilkł i strasz­nie się za­ru­mie­nił, wy­glą­dał jak chło­piec, któ­re­go na prze­rwie wy­śmia­ły dziew­czy­ny, bo zo­ba­czy­ły, że ma roz­pię­ty roz­po­rek. Ko­micz­ne to było, ale gdy­bym się ro­ze­śmiał, tyl­ko wpra­wił­bym go w jesz­cze więk­sze za­kło­po­ta­nie.

– Strasz­nie mi przy­kro, pa­nie No­onan. Cza­sa­mi mó­wię szyb­ciej, niż my­ślę, i…

– W po­rząd­ku – uspo­ko­iłem go. – Naj­gor­sze już za mną.

Kła­ma­łem, ale mo­gli­śmy przy­najm­niej wró­cić do spra­wy.

– W każ­dym ra­zie się zde­rzy­li­śmy. Naj­pierw był huk, po­tem trzask, to to­yo­ta gię­ła się do środ­ka od stro­ny kie­row­cy. No i po­sy­pa­ło się szkło. Po­le­cia­łem na kie­row­ni­cę, wal­ną­łem w nią tak moc­no, że po­tem przez do­bry ty­dzień nie mo­głem od­dy­chać bez bólu. Si­niak mi wy­sko­czył na pier­si, o tu. – Na­ry­so­wał pal­cem łuk pod oboj­czy­ka­mi. – Wal­ną­łem gło­wą w szy­bę tak moc­no, że aż pę­kła, ale z tego był tyl­ko dru­gi, mały, fio­le­to­wy si­niec… ani odro­bi­ny krwi, na­wet gło­wa mnie nie bo­la­ła. Żona mówi, że to przez ten za­ku­ty łeb. Wi­dzia­łem, jak pro­wa­dzą­cą to­yo­tę sta­rusz­kę, pa­nią Easter­ling, spy­cha po de­sce mię­dzy sie­dze­nia. Za­trzy­ma­li­śmy się wresz­cie, scze­pie­ni ze sobą na środ­ku uli­cy. Za­raz wy­sko­czy­łem spraw­dzić, co z nimi. Pro­szę mi wie­rzyć, że spo­dzie­wa­łem się zo­ba­czyć dwa tru­py.

Pa­nie z to­yo­ty po­zo­sta­ły przy ży­ciu, na­wet nie stra­ci­ły przy­tom­no­ści, cho­ciaż pani Easter­ling mia­ła trzy zła­ma­ne że­bra i zwich­nię­te bio­dro. Pani De­or­sey, sie­dzą­ca na miej­scu pa­sa­że­ra, do­zna­ła wstrzą­śnie­nia mó­zgu od ude­rze­nia gło­wą w szy­bę drzwi, i to wszyst­ko. Jak zwy­kle pi­szą w ta­kich przy­pad­kach w „Der­ry News”: „…zo­sta­ła opa­trzo­na w Home Ho­spi­tal i zwol­nio­na do domu”.

Moja żona, świę­tej pa­mię­ci Jo­han­na Ar­len z Mal­den w Mas­sa­chu­setts, wi­dzia­ła to wszyst­ko z chod­ni­ka przed ap­te­ką, na któ­rym sta­nę­ła na chwi­lę z tor­bą prze­wie­szo­ną przez ra­mię i to­reb­ką z za­ku­pa­mi w ręku. Pew­nie jak Bill Fra­ker mu­sia­ła po­my­śleć so­bie, że pa­sa­że­ro­wie to­yo­ty albo nie żyją, albo są po­waż­nie ran­ni. Krak­sie to­wa­rzy­szył do­no­śny, choć głu­chy huk, prze­to­czył się przez upal­ne po­po­łu­dnie jak kula bi­lar­do­wa to­czy się po to­rze, a trzask szkła ozdo­bił je ni­czym po­rwa­ną ko­ron­ką. Do­słow­nie splą­ta­ne ze sobą dwa wozy utkwi­ły na środ­ku Jack­son, a brud­no­po­ma­rań­czo­wa cię­ża­rów­ka gó­ro­wa­ła nad im­portowa­ną za­baw­ką jak wku­rze­ni ro­dzi­ce nad prze­ra­żo­nym dziec­kiem.

Jo­han­na po­bie­gła przez par­king w stro­nę uli­cy. Nie sama, wo­kół niej było wie­lu bie­gną­cych, wśród nich tak­że pan­na Jill Dun­bar­ry, któ­ra w chwi­li wy­pad­ku oglą­da­ła wy­sta­wę Ra­dio Shack. Po­wie­dzia­ła, że chy­ba wy­prze­dzi­ła Jo­han­nę, w każ­dym ra­zie była cał­kiem pew­na, że wy­prze­dza­ła ko­bie­tę w żół­tych spodniach, ale na sto pro­cent to nie pa­mię­ta. Pani Easter­ling wrzesz­cza­ła już, że jest ran­na, obie są ran­ne i niech ktoś wresz­cie po­mo­że jej i bied­nej Ire­ne.

W po­ło­wie par­kin­gu, przy rzę­dzie au­to­ma­tów z ga­ze­ta­mi, moja żona upa­dła. To­reb­ka nie zsu­nę­ła się jej z ra­mie­nia, ale pu­ści­ła tor­bę z za­ku­pa­mi i in­ha­la­tor do po­ło­wy się z niej wy­su­nął. Ta dru­ga rzecz zo­sta­ła w środ­ku.

Nikt nie za­uwa­żył Jo­han­ny le­żą­cej przy au­to­ma­tach z ga­ze­ta­mi, uwa­gę wszyst­kich przy­ku­wa­ły sa­mo­cho­dy, krzy­czą­ce ko­bie­ty i roz­sze­rza­ją­ca się ka­łu­ża wody zmie­sza­nej z pły­nem prze­ciw­za­ma­rza­ją­cym, wy­cie­ka­ją­cych z pęk­nię­tej chłod­ni­cy wy­wrot­ki („To ben­zy­na! – krzy­czał fa­cet z Fast Foto do każ­de­go, obo­jęt­nie, czy go słu­chał czy nie. – To ben­zy­na, uwa­żaj­cie lu­dzie, żeby nie wy­bu­chła!”). Po­dej­rze­wam, że je­den i dru­gi chęt­ny ra­tow­nik mógł na­wet nad nią prze­sko­czyć, za­pew­ne w prze­ko­na­niu, że stra­ci­ła przy­tom­ność. Za­ło­że­nie, że tak to wy­glą­da­ło w dniu, w któ­rym tem­pe­ra­tu­ra do­bi­ja­ła trzy­dziest­ki­piąt­ki na ter­mo­me­trze, nie wy­da­wa­ło się tak cał­kiem nie­roz­sąd­ne.

W su­mie na miej­sce wy­pad­ku do­bie­gły ze dwa tu­zi­ny lu­dzi z cen­trum han­dlo­we­go plus jesz­cze ze czte­ry tu­zi­ny ze Straw­ford Park, gdzie to­czył się wła­śnie mecz ba­se­bal­lu. Po­dej­rze­wam, że wszyst­ko, co za­zwy­czaj moż­na usły­szeć w ta­kiej sy­tu­acji, już się sły­sza­ło, a nie­któ­re rze­czy na­wet wię­cej niż raz. Kłę­bią­cy się tłum. Ktoś się­ga przez zde­for­mo­wa­ną dziu­rę, jesz­cze przed chwi­lą okno od stro­ny kie­row­cy, po­kle­pu­je Es­ther po drżą­cej star­czej dło­ni. Lu­dzie roz­stę­pu­ją się chęt­nie, to­ru­jąc dro­gę Jo­emu Wy­ze­ro­wi; w ta­kich oko­licz­no­ściach kto­kol­wiek ma na so­bie bia­ły far­tuch, au­to­ma­tycz­nie sta­je się pięk­no­ścią balu. Z dala sły­chać sy­gnał zbli­ża­ją­cej się ka­ret­ki po­go­to­wia, drżą­cy jak po­wie­trze nad spa­lar­nią.

A przez cały ten czas moja żona le­ża­ła na par­kin­gu nie­zau­wa­żo­na, z to­reb­ką cią­gle prze­wie­szo­ną przez ra­mię (w to­reb­ce cze­ka nie­zje­dzo­na cze­ko­lad­ka pian­ko­wa w kształ­cie mysz­ki) i tor­bą z ap­te­ki wy­su­nię­tą nie­co poza za­sięg wy­cią­gnię­tej ręki. To Joe Wy­zer, cho­ciaż śpie­szył się do ap­te­ki po kom­pres na gło­wę dla Ire­ne De­or­sey, do­strzegł ją pierw­szy. I roz­po­znał, mimo że le­ża­ła twa­rzą w dół. Roz­po­znał ją po ru­dych wło­sach, bia­łej bluz­ce i żół­tych spodniach. Roz­po­znał ją, bo prze­cież przed nie­speł­na kwa­dran­sem była jego klient­ką.

– Pani No­onan? – Za­po­mniał o kom­pre­sie dla oszo­ło­mio­nej, ale naj­wy­raź­niej nie­zbyt moc­no po­szko­do­wa­nej Ire­ne De­or­sey.

– Pani No­onan? Pani No­onan, nic pani nie jest?

Już wte­dy wie­dział, a przy­najm­niej po­dej­rze­wam, że wie­dział, choć mogę się oczy­wi­ście my­lić, że na pew­no coś jej jest.

Ob­ró­cił moją żonę. Mu­siał użyć do tego obu rąk, a i tak nie przy­szło mu to ła­two, klęk­nął i po­py­chał cia­ło pod przy­pie­ka­ją­cym z nie­ba słoń­cem, w do­dat­ku na­grze­wa­ją­cym as­falt. Oso­bi­ście je­stem prze­ko­na­ny, że zmar­li na­bie­ra­ją wagi. Oni sami i na­sza pa­mięć o nich… i pod jed­nym, i pod dru­gim wzglę­dem na­bie­ra­ją wagi.

Na twa­rzy mo­jej żony były czer­wo­ne śla­dy. Kie­dy iden­ty­fi­ko­wa­łem cia­ło, wi­dzia­łem je wy­raź­nie, na­wet na mo­ni­to­rze. Na koń­cu ję­zy­ka mia­łem py­ta­nie do asy­sten­ta pa­to­lo­ga, skąd się wzię­ły, ale sam się do­my­śli­łem. Ko­niec lip­ca, roz­grza­ny as­falt… ele­men­tar­ne, dro­gi Wat­so­nie. Moja żona zmar­ła, do­zna­jąc po­ra­że­nia sło­necz­ne­go.

Wy­zer wstał. Zo­ba­czył pod­jeż­dża­ją­cą wła­śnie ka­ret­kę. Po­biegł do niej, prze­pchnął się przez tłum, zła­pał za rę­kaw sa­ni­ta­riu­sza wy­sia­da­ją­ce­go zza kie­row­ni­cy.

– Tam jest ko­bie­ta – po­wie­dział, wska­zu­jąc pal­cem par­king.

– Czło­wie­ku, my tu mamy dwie ko­bie­ty i jesz­cze fa­ce­ta na do­da­tek. – Sa­ni­ta­riusz pró­bo­wał mu się wy­rwać, ale Wy­zer trzy­mał go moc­no.

– To aku­rat nie jest ta­kie waż­ne. Nic im się nie sta­ło. A tej ko­bie­cie tam, wręcz prze­ciw­nie.

Ta ko­bie­ta tam nie żyła, je­stem cał­kiem pe­wien, że Joe Wy­zer do­brze o tym wie­dział, ale wie­dział też, co jest waż­ne, a co mniej. To mu trze­ba przy­znać. Oka­zał się tak prze­ko­ny­wa­ją­cy, że dwaj sa­ni­ta­riu­sze od­da­li­li się od ka­ret­ki i miej­sca wy­pad­ku, cho­ciaż Es­ther Easter­ling krzy­cza­ła z bólu, a grec­ki chór za­grzmiał pro­te­stem.

Po­de­szli do mo­jej le­żą­cej żony. Pierw­szy sa­ni­ta­riusz po­twier­dził po­dej­rze­nia Jo­ego, a dru­gi po­wie­dział:

– O do dia­bła! Co się jej sta­ło?

– Naj­praw­do­po­dob­niej ser­ce – po­wie­dział pierw­szy.

– Prze­ję­ła się i ser­dusz­ko nie wy­trzy­ma­ło.

Ale to nie było ser­ce. Sek­cja wy­ka­za­ła tęt­niak mó­zgu, z któ­rym żyła, nic o nim nie wie­dząc, może na­wet aż pięć lat? A kie­dy bie­gła przez par­king na miej­sce wy­pad­ku, osła­bio­ne na­czy­nie w ko­rze mó­zgo­wej strze­li­ło jak dęt­ka, za­ta­pia­jąc ośrod­ki we krwi i w ten spo­sób ją za­bi­ja­jąc. Śmierć nie była za­pew­ne na­tych­mia­sto­wa, po­wie­dział mi asy­stent pa­to­lo­ga, ale na­stą­pi­ła szyb­ko… i bez cier­pień. Ni­czym eks­plo­zja wiel­kiej czar­nej no­wej, po­chła­nia­ją­ca wra­że­nia i my­śli, nim cia­ło ude­rzy­ło o as­falt.

– Może mógł­bym w czymś po­móc, pa­nie No­onan? – spy­tał dok­tor. Od­wró­cił mnie de­li­kat­nie od ob­ra­zu nie­ru­cho­mej twa­rzy i za­mknię­tych oczu, wy­łą­czył mo­ni­tor. – Ma pan może ja­kieś py­ta­nia? Od­po­wiem, je­śli po­tra­fię.

– Tyl­ko jed­no.

Po­wie­dzia­łem mu, co moja żona ku­pi­ła w ap­te­ce tuż przed śmier­cią. A po­tem za­da­łem py­ta­nie.

***

Dni po­prze­dza­ją­ce po­grzeb i sama uro­czy­stość po­grze­bo­wa po­zo­sta­ły w mej pa­mię­ci ni­czym sen. Naj­le­piej pa­mię­tam tę chwi­lę, kie­dy zja­dłem cze­ko­lad­kę i pła­ka­łem… przede wszyst­kim pła­ka­łem, bo wie­dzia­łem, że jej smak wkrót­ce znik­nie. Ata­ku pła­czu do­sta­łem zno­wu kil­ka dni po po­grze­bie. Opo­wiem wam o tym wkrót­ce.

Ucie­szył mnie przy­jazd ro­dzi­ny Jo, a zwłasz­cza jej star­sze­go bra­ta Fran­ka. To on, Frank Ar­len – ru­mia­ny, za­żyw­ny, z buj­ny­mi ciem­ny­mi wło­sa­mi – za­ła­twił wszyst­kie for­mal­no­ści… na­wet tar­go­wał się z wła­ści­cie­lem domu po­grze­bo­we­go!

– By­łem przy tym, ale cią­gle nie po­tra­fię uwie­rzyć świa­dec­twu wła­snych oczu – po­wie­dzia­łem mu póź­niej, kie­dy sie­dzie­li­śmy w loży Jack’s Pub, po­pi­ja­jąc piwo.

– Wci­skał ci kit, Mi­key. Nie­na­wi­dzę ta­kich lu­dzi. – Frank się­gnął do tyl­nej kie­sze­ni spodni po chu­s­tecz­kę i otarł nią czer­wo­ne po­licz­ki. Nie za­ła­mał się, ża­den z Ar­le­nów się nie za­ła­mał, a przy­najm­niej nie przy mnie, ale cie­kło mu z oczu przez cały dzień. Wy­glą­dał jak fa­cet z ostrym za­pa­le­niem spo­jó­wek.

Było sze­ścio­ro ro­dzeń­stwa Ar­le­nów, z Jo jako naj­młod­szą i je­dy­ną dziew­czyn­ką. Bra­cia trak­to­wa­li ją jak ma­skot­kę. Gdy­bym miał coś wspól­ne­go z jej śmier­cią, ro­ze­rwa­li­by mnie w pię­ciu go­ły­mi rę­ka­mi. Nie mia­łem, więc oto­czy­li mnie nie­wzru­szo­ną opie­ką; było to do­praw­dy wspa­nia­łe. Przy­pusz­czam, że po­ra­dził­bym so­bie ja­koś i bez nich, ale nie mam po­ję­cia jak. Pa­mię­taj­cie, mia­łem trzy­dzie­ści sześć lat. Trzy­dzie­sto­sze­ścio­la­tek nie spo­dzie­wa się cho­wać żony, dwa lata od nie­go młod­szej. Myśl o śmier­ci na­wet nie po­sta­ła nam w gło­wie.

– Je­że­li fa­cet wy­cią­ga ci ra­dio z sa­mo­cho­du, na­zy­wa­ją to kra­dzie­żą i fa­ce­ta za­my­ka­ją – po­wie­dział Frank. Ar­le­no­wie po­cho­dzi­li z Mas­sa­chu­setts i mó­wi­li z ak­cen­tem ich ro­dzin­ne­go Mal­den. W gło­sie Fran­ka „fa­ce­ta” brzmia­ło jak „fa­au­ce­ta”, „sa­mo­cho­du” jak „sa­mo­cho­da”, „kra­dzie­żą” jak „kła­aadzie­żą”.

– A je­śli po­grą­żo­ne­mu w żalu mę­żo­wi pró­bu­je sprze­dać trum­nę war­tą trzy stó­wy za czte­ry­sta pięć­dzie­siąt, na­zy­wa­ją to biz­ne­sem i za­pra­sza­ją go­ścia do Ro­ta­ry Club, żeby wy­gło­sił mowę przed obia­dem. Za­chłan­ny du­pek. Za­ser­wo­wa­łem mu nie­zły obia­dek, nie?

– Owszem, nie­zły.

– Wszyst­ko w po­rząd­ku, Mi­key?

– Ja­sne.

– Na­praw­dę?

– A skąd mam, kur­wa, wie­dzieć? – spy­ta­łem go tak gło­śno, że w są­sied­nich lo­żach od­wró­ci­ły się gło­wy. A po­tem do­da­łem:

– Była w cią­ży.

Twarz Fran­ka ska­mie­nia­ła.

– Co?

Zmu­si­łem się do ści­sze­nia gło­su.

– Była w cią­ży. Sześć, może sie­dem ty­go­dni, jak wy­ka­za­ła… no wiesz, au­top­sja. Wie­dzia­łeś? Po­wie­dzia­ła ci?

– Nie! Chry­ste, skąd, nic a nic! – Ale przez mo­ment wy­glą­dał dziw­nie. Coś mu­sia­ła mu po­wie­dzieć. – Wiem, że pró­bo­wa­li­ście, oczy­wi­ście… mó­wi­ła, że masz małą ilość plem­ni­ków, że to może kosz­to­wać was tro­chę cza­su, ale zda­niem dok­to­rów prę­dzej czy póź­niej… praw­do­po­dob­nie… – prze­rwał. Wpa­trzył się w swe dło­nie. – Oni po­tra­fią to po­wie­dzieć? Spraw­dza­ją?

– Po­tra­fią to po­wie­dzieć. Czy spraw­dza­ją au­to­ma­tycz­nie, tego nie wiem. Po­pro­si­łem o spraw­dze­nie.

– Dla­cze­go?

– Ku­pi­ła nie tyl­ko in­ha­la­tor. Tak­że je­den z do­mo­wych te­stów cią­żo­wych.

– Po pro­stu chcia­ła być pew­na. To wszyst­ko. Wiesz o tym, praw­da?

„Wy­ku­pić prze­dłu­żo­ną re­cep­tę na in­ha­la­tor do za­tok”, po­wie­dzia­ła mi, a po­tem wspo­mnia­ła o ka­wał­ku ryby. Wy­glą­da­ła jak za­wsze. Ko­bie­ta ma­ją­ca do za­ła­twie­nia parę drob­nych spraw. Pró­bo­wa­li­śmy z dziec­kiem od ośmiu lat, a ona wy­glą­da­ła jak za­wsze.

– Ja­sne – po­wie­dzia­łem. Po­kle­pa­łem Fran­ka po dło­ni.

– Ja­sne, sta­ry. Wiem.

***

To Ar­le­no­wie do­wo­dze­ni przez Fran­ka zor­ga­ni­zo­wa­li po­że­gna­nie Jo­han­ny. Moim za­da­niem, jako je­dy­ne­go pi­sa­rza w ro­dzi­nie, było przy­go­to­wa­nie ne­kro­lo­gu. Brat przy­je­chał z Wir­gi­nii, przy­wo­żąc na­szą mat­kę i ciot­kę. Od­da­no mu pod opie­kę księ­gę kon­do­len­cyj­ną przy wy­sta­wie­niu zwłok. Mama, w wie­ku sześć­dzie­się­ciu sze­ściu lat pra­wie cał­kiem zdzie­cin­nia­ła, cho­ciaż le­ka­rze nie na­zwa­li tego al­zhe­ime­rem, miesz­ka­ła w Mem­phis ze swą o dwa lata młod­szą sio­strą, za­le­d­wie odro­bi­nę mniej zwa­rio­wa­ną. Ich za­da­niem było kro­je­nie tor­tu i ciast na sty­pie.

Wszyst­kim in­nym za­ję­li się Ar­le­no­wie, od wy­zna­cze­nia go­dzin po­że­gna­nia po szcze­gó­ły ce­re­mo­nii. Frank i Vic­tor, naj­młod­szy z bra­ci, wy­gło­si­li krót­kie mowy po­grze­bo­we. Oj­ciec po­mo­dlił się za jej du­szę. Na koń­cu Pete Bre­edlo­ve, chło­piec, któ­ry w le­cie ko­sił nam tra­wę, a je­sie­nią zmia­tał li­ście, do­pro­wa­dził wszyst­kich do łez, śpie­wa­jąc Jak bło­go wie­dzieć, zda­niem Fran­ka ulu­bio­ny hymn Jo, kie­dy była małą dziew­czyn­ką. Jak Frank zna­lazł Pete’a i jak skło­nił go do za­śpie­wa­nia na po­grze­bie, nig­dy się nie do­wie­dzia­łem.

Ja­koś przez to prze­szli­śmy, wtor­ko­we po­po­łu­dnie i wie­czór na wy­sta­wie­niu, śro­do­we po­ran­ne na­bo­żeń­stwo po­grze­bo­we, krót­ka mo­dli­twa na cmen­ta­rzu Fa­ir­lawn. Naj­le­piej pa­mię­tam, że my­śla­łem o tym, jak strasz­nie jest go­rą­co, jaki je­stem za­gu­bio­ny, bo nie mogę na­wet po­roz­ma­wiać z Jo, i że po­wi­nie­nem jed­nak ku­pić nowe buty. Gdy­by tu była, moja żona za­ga­da­ła­by mnie na śmierć za te sta­re.

Po­tem roz­ma­wia­łem z bra­tem Si­dem o tym, że mu­si­my coś zro­bić z na­szą mat­ką i ciot­ką Fran­ci­ne, nim obie znik­ną na za­wsze w Stre­fie Mro­ku. Są za mło­de na dom opie­ki, więc co pro­po­nu­je?

Za­pro­po­no­wał coś, ale niech mnie dia­bli, je­śli wiem co. Pa­mię­tam, że zgo­dzi­łem się z jego opi­nią, ale nie mam po­ję­cia, jaka to była opi­nia. Po­tem, jesz­cze tego sa­me­go dnia, Sid­dy, mama i cio­cia Fran­ci­ne wsie­dli do wy­na­ję­te­go sa­mo­cho­du. Mie­li po­je­chać do Bo­sto­nu, prze­no­co­wać tam, a rano zła­pać So­uthern Cre­scent. Mój brat nie ma nic prze­ciw opie­ce nad ludź­mi star­szy­mi, ale nie chce sły­szeć o sa­mo­lo­cie, na­wet kie­dy ja pła­cę za bi­le­ty. Twier­dzi, że na nie­bie nie ma pa­sów awa­ryj­nych, na któ­re może zje­chać, kie­dy zga­śnie sil­nik.

Pra­wie wszy­scy Ar­le­no­wie wy­je­cha­li na­stęp­ne­go dnia. Znów był upał, słoń­ce ga­pi­ło się na zie­mię z roz­pa­lo­ne­go do bia­ło­ści nie­ba, po­kry­wa­jąc wszyst­ko po­świa­tą roz­to­pio­ne­go mo­sią­dzu. Usta­wi­li się przed na­szym do­mem, któ­ry stał się moim do­mem, na tle po­tul­nie cze­ka­ją­cych trzech tak­só­wek, ban­da wiel­kich nie­zdar ści­ska­ją­cych je­den dru­gie­go wśród mnó­stwa to­reb, że­gna­ją­cych się wśród uprzej­mo­ści wy­gła­sza­nych z tym ich ak­cen­tem z Mas­sa­chu­setts, przez któ­ry każ­de sło­wo wy­da­wa­ło się prze­dzie­rać jak przez mgłę.

Frank zo­stał jesz­cze je­den dzień. Za do­mem ze­bra­li­śmy wiel­ki bu­kiet kwia­tów, nie tych upior­nie pach­ną­cych, szklar­nio­wych, ko­ja­rzą­cych mi się nie­od­par­cie z dźwię­kiem or­ga­nów, ale ta­kich praw­dzi­wych, któ­re Jo za­wsze lu­bi­ła naj­bar­dziej. Wło­ży­li­śmy je do pu­szek po ka­wie, któ­re zna­la­złem w spi­żar­ni, po­je­cha­li­śmy na Fa­ir­lawn i po­sta­wi­li­śmy na świe­żym gro­bie. A po­tem tyl­ko sie­dzie­li­śmy w pa­lą­cym słoń­cu.

– W ży­ciu nie spo­tka­łem ni­ko­go słod­sze­go od niej – prze­rwał mil­cze­nie Frank. Mó­wił dziw­nym, stłu­mio­nym gło­sem. – Opie­ko­wa­li­śmy się nią, kie­dy by­li­śmy dzieć­mi. My, chło­pa­ki. Nikt nie miał pra­wa pod­sko­czyć Jo. Mo­żesz mi wie­rzyć. A jak ktoś pró­bo­wał, ob­ry­wał, bo za­słu­żył.

– Opo­wia­da­ła mi róż­ne hi­sto­rie.

– Te do­bre?

– Tak. Te na­praw­dę do­bre.

– Bę­dzie mi jej strasz­nie bra­ko­wa­ło.

– Mnie też – po­wie­dzia­łem. – Frank… po­słu­chaj… wiem, że by­łeś jej ulu­bio­nym bra­cisz­kiem. Nie od­zy­wa­ła się do cie­bie? Może po to tyl­ko, żeby po­wie­dzieć, że okres się jej spóź­nia albo rano czu­je się nie­wy­raź­nie? Nie wku­rzę się.

– Nic z tych rze­czy. Sło­wo ho­no­ru. A czy rano czu­ła się nie­wy­raź­nie?

– Nie za­uwa­ży­łem.

O to wła­śnie cho­dzi­ło. Ni­cze­go nie za­uwa­ży­łem. Pi­sa­łem, oczy­wi­ście, a kie­dy pi­szę, to od­la­tu­ję, ale ona po­tra­fi­ła roz­po­znać trans. Do­tar­ła­by do mnie, do­pro­wa­dzi­ła do rze­czy­wi­sto­ści. Więc cze­mu tego nie zro­bi­ła? Dla­cze­go ukry­wa­ła przede mną do­brą wia­do­mość? Nie chcia­ła po­wie­dzieć, póki nie była pew­na? Cał­kiem praw­do­po­dob­ne… ale ja­koś to do niej nie pa­so­wa­ło.

– Chło­piec czy dziew­czyn­ka? – spy­tał Frank.

– Dziew­czyn­ka.

Za­raz po ślu­bie wy­bra­li­śmy imio­na. Już cze­ka­ły. Chło­piec miał mieć na imię An­drew, dziew­czyn­ka Kia. Kia Jane No­onan.

***

Frank, roz­wie­dzio­ny przed sze­ściu laty i sa­mot­ny, za­trzy­mał się u mnie. Po dro­dze z cmen­ta­rza po­wie­dział:

– Mar­twię się o cie­bie, Mi­key. Nie masz ro­dzi­ny, któ­ra by ci po­mo­gła w trud­nych chwi­lach, a ta, któ­rą masz, i tak jest da­le­ko.

– Nic mi nie bę­dzie – za­pro­te­sto­wa­łem.

Ski­nął gło­wą.

– Za­wsze tak mó­wi­my, praw­da?

– My?

– Fa­ce­ci. „Nic mi nie bę­dzie”. A je­śli jed­nak coś nam jest, ro­bi­my wszyst­ko, żeby lu­dzie się o tym nie do­wie­dzie­li.

– Spoj­rzał na mnie. Oczy cią­gle miał wil­got­ne, w wiel­kiej opa­lo­nej ręce trzy­mał chu­s­tecz­kę. – Je­śli coś ci jest, Mi­key, a nie chcesz dzwo­nić do bra­ta… wi­dzia­łem, jak na nie­go pa­trzysz… po­zwól mi być swo­im bra­tem. Je­śli nie dla sa­me­go sie­bie, to dla Jo.

– Ja­sne.

Do­ce­ni­łem ofer­tę i sza­no­wa­łem go za te sło­wa, ale wie­dzia­łem też, że nie sko­rzy­stam. Nie dzwo­nię po lu­dziach z proś­bą o po­moc. Nie dla­te­go, że tak zo­sta­łem wy­cho­wa­ny, przy­najm­niej tak mi się wy­da­je, ra­czej dla­te­go, że taki już je­stem. Jo­han­na po­wie­dzia­ła raz, że gdy­bym się to­pił w Dark Sco­re Lake, gdzie mamy let­ni dom, to prę­dzej ci­cho bym umarł pięt­na­ście me­trów od peł­nej pla­ży, niż za­dzwo­nił po po­moc. To nie spra­wa mi­ło­ści czy w ogó­le uczuć. Po­tra­fię je da­wać i po­tra­fię brać. Czu­ję ból, jak każ­dy. Chcę do­ty­kać ko­goś, chcę, żeby i mnie ten ktoś do­ty­kał. Ale na py­ta­nie: „Nic ci nie jest?”, nie umiem od­po­wie­dzieć, że prze­ciw­nie, jest. Nie po­tra­fię pro­sić o po­moc.

Dwie go­dzi­ny póź­niej Frank wy­ru­szył na po­łu­dnie sta­nu. Za­sko­czył mnie, bo kie­dy otwo­rzył sa­mo­chód, zo­ba­czy­łem, że w od­twa­rza­czu ma ka­se­tę z jed­ną z mo­ich ksią­żek. Naj­pierw mnie ob­jął, a po­tem zdu­miał po­ca­łun­kiem w usta, przy­zwo­itym, moc­nym cmok­nię­ciem.

– A je­śli po­czu­jesz, że mu­sisz mieć to­wa­rzy­stwo, po pro­stu przy­jedź.

Ski­ną­łem gło­wą.

– I uwa­żaj.

Zno­wu mnie za­sko­czył. Po­łą­cze­nie upa­łu i żalu spra­wi­ło, że przez ostat­nie kil­ka dni ży­łem jak we śnie, ale te sło­wa się do mnie prze­bi­ły.

– Na co mam uwa­żać?

– Nie wiem. Nie wiem, Mi­key.

Frank, wiel­ki fa­cet, wsiadł do ma­łe­go wozu; wy­glą­da­ło to tak, jak­by go na sie­bie wkła­dał. Od­je­chał. Słoń­ce już za­cho­dzi­ło. Wie­cie, jak wy­glą­da słoń­ce pod ko­niec upal­ne­go sierp­nio­we­go dnia… po­ma­rań­czo­we i ja­kieś ta­kie zgnie­cio­ne, jak­by nie­wi­dzial­na dłoń przy­ci­ska­ła je z góry, jak­by lada chwi­la mia­ło strze­lić ni­czym na­żar­ty ko­mar, za­pa­sku­dzić cały ho­ry­zont. No więc było cał­kiem tak. Na wscho­dzie, gdzie już pa­no­wa­ła ciem­ność, za­grzmia­ło. Ale tej nocy nie pa­dał deszcz, tyl­ko mrok przy­szedł szyb­ko, cięż­ki i du­szą­cy ni­czym koc. Mimo to usia­dłem do pro­ce­so­ra tek­stu. Pi­sa­łem ja­kąś go­dzi­nę. Po­szło mi nad­spo­dzie­wa­nie ła­two, o ile do­brze pa­mię­tam. Ale na­wet je­śli nie, to, ro­zu­mie­cie, przez ja­kiś czas mia­łem przy­najm­niej co ro­bić.

***

Dru­gie­go ata­ku pła­czu do­sta­łem trzy czy czte­ry dni po po­grze­bie. Wra­że­nie, że to wszyst­ko sen, nie chcia­ło ustą­pić. Cho­dzi­łem, roz­ma­wia­łem, od­bie­ra­łem te­le­fo­ny, pra­co­wa­łem nad książ­ką, w dniu śmier­ci Jo w ja­kichś osiem­dzie­się­ciu pro­cen­tach skoń­czo­ną, ale przez cały czas wy­da­wa­ło mi się, że to, co się dzie­je, dzie­je się da­le­ko od mo­je­go praw­dzi­we­go ja, że mniej lub bar­dziej wszyst­ko to so­bie tyl­ko wma­wiam.

Mama Pete’a, De­ni­se Bre­edlo­ve, za­dzwo­ni­ła i spy­ta­ła, czy miał­bym coś prze­ciw­ko temu, gdy­by kie­dyś w przy­szłym ty­go­dniu przy­szła z dwie­ma przy­ja­ciół­ka­mi i po­rząd­nie, od dzio­bu do rufy, wy­sprzą­ta­ła tę wiel­ką edwar­diań­ską kupę ka­mie­nia, w któ­rej sie­dzia­łem te­raz sam, jak ziarn­ko gro­chu te­le­pią­ce się w pusz­ce wiel­ko­ści tych do­wo­żo­nych do re­stau­ra­cji. Zro­bią to, oznaj­mi­ła mi, za sto do­la­rów na trzy, głów­nie dla­te­go, że kie­dy ktoś odej­dzie, trze­ba po­sprzą­tać, że po śmier­ci robi się po­rząd­ki w domu, na­wet je­śli to nie w nim ktoś umarł.

Od­par­łem, że to świet­ny po­mysł, ale za­pła­cę i jej, i oso­bom, któ­re przy­pro­wa­dzi po sto do­lców na łeb­ka za sześć go­dzin pra­cy i że mu­szą się zmie­ścić w tych sze­ściu go­dzi­nach. Je­śli się nie zmiesz­czą, wię­cej i tak im nie dam.

– Pa­nie No­onan, to o wie­le za dużo – za­pro­te­sto­wa­ła.

– Może tak, może nie, w każ­dym ra­zie tyle pła­cę. Zgo­da?

Ucie­szy­ła się. Tak, oczy­wi­ście, że tak.

Pew­nie moż­na było to ła­two prze­wi­dzieć, ale wie­czo­rem w przed­dzień spo­tka­nia od­kry­łem rap­tem, że cho­dzę po domu, do­ko­nu­jąc cze­goś w ro­dza­ju in­spek­cji. Chy­ba nie chcia­łem, żeby te ko­bie­ty (a dwóch z nich w ogó­le nie zna­łem) zna­la­zły coś, co mo­gło­by za­wsty­dzić któ­rąś z nich lub mnie. Jak je­dwab­ne maj­tecz­ki Jo mię­dzy po­dusz­ka­mi ka­na­py („Na ogół le­piej nam wy­cho­dzi na ka­na­pie, Mi­cha­el – zwró­ci­ła mi kie­dyś uwa­gę.

– Za­uwa­ży­łeś”?). Jak pusz­ki po pi­wie pod ka­na­pą na dwie oso­by sto­ją­cą na gan­ku. Albo nie­spłu­ka­na to­a­le­ta. Nie po­tra­fię wam po­wie­dzieć, cze­go wła­ści­wie szu­ka­łem, za­cho­wy­wa­łem się jak we śnie ma­ją­cym peł­ną wła­dzę nad mym umy­słem. Je­śli o czymś my­śla­łem wów­czas ja­sno, to albo o za­koń­cze­niu po­wie­ści, nad któ­rą pra­co­wa­łem (psy­cho­pa­tycz­ny mor­der­ca zwa­bia moją bo­ha­ter­kę do wie­żow­ca, żeby ją ze­pchnąć z da­chu), albo o te­ście cią­żo­wym Nor­co, któ­ry Jo ku­pi­ła w dzień śmier­ci. Po­wie­dzia­ła mi, że ma już prze­dłu­żo­ną re­cep­tę na in­ha­la­tor. Po­wie­dzia­ła mi, że kupi rybę na ko­la­cję. A w jej oczach nie było nic, co zwró­ci­ło­by moją uwa­gę.

***

Pod ko­niec in­spek­cji po­rząd­ko­wej zaj­rza­łem pod na­sze łóż­ko. Po stro­nie Jo le­ża­ła otwar­ta książ­ka w ta­nim wy­da­niu. Od jej śmier­ci nie mi­nę­ło wie­le cza­su, ale też nie­wie­le do­mo­wych księ­ste­wek za­ku­rzo­nych jest tak jak Kró­le­stwo Pod­łóż­ka. Ja­sno­sza­ra war­stew­ka, któ­rą zo­ba­czy­łem na okład­kach, kie­dy wy­ją­łem książ­kę spod łóż­ka, ka­za­ła mi po­my­śleć o twa­rzy i rę­kach le­żą­cej w trum­nie żony; Jo w Kró­le­stwie Pod­zie­mi. Czy w trum­nie się ku­rzy? Z pew­no­ścią nie, ale…

Ode­gna­łem od sie­bie tę myśl. Uda­wa­ła, że już jej nie ma, ale przez cały dzień szu­ka­ła so­bie dro­gi po­wro­tu jak prze­śla­du­ją­cy Toł­sto­ja bia­ły niedź­wiedź.

Obo­je z Jo­han­ną ukoń­czy­li­śmy an­gli­sty­kę na Uni­wer­sy­te­cie Sta­nu Ma­ine, więc jak wie­lu in­nych (tak przy­najm­niej są­dzę) za­ko­cha­li­śmy się przy Szek­spi­rze i cy­ni­zmie Edwi­na Ar­ling­to­na Ro­bin­so­na, ro­dem wprost z jego Til­bu­ry Town. Na­to­miast pi­sa­rzem, któ­ry nas naj­bar­dziej do sie­bie zbli­żył, nie był ja­kiś po­eta i ese­ista typu uni­wer­sy­tec­ki piesz­czo­szek, ale W. So­mer­set Mau­gham, star­szy, wę­dru­ją­cy po świe­cie po­wie­ścio­pi­sarz i dra­ma­to­pi­sarz o ga­dziej twa­rzy (chy­ba na każ­dej fo­to­gra­fii przy­sło­nię­tej chmu­rą pa­pie­ro­so­we­go dymu) i ser­cu ro­man­ty­ka. Nie zdzi­wi­ło mnie więc, że książ­ką spod łóż­ka oka­zał się Księ­życ i mie­dziak. Prze­czy­ta­łem ją jako póź­ny na­sto­la­tek, nie raz, lecz dwa razy, żar­li­wie iden­ty­fi­ku­jąc się z po­sta­cią Char­le­sa Stric­klan­da, tyle że ja nie chcia­łem ma­lo­wać, ale pi­sać gdzieś tam na wy­spach mórz po­łu­dnio­wych.

Za za­kład­kę po­słu­ży­ła Jo kar­ta z ja­kiejś zde­kom­ple­to­wa­nej ta­lii. Otwie­ra­jąc książ­kę, po­my­śla­łem o czymś, co po­wie­dzia­ła, kie­dy do­pie­ro się po­zna­wa­li­śmy. Na za­ję­ciach z dwu­dzie­sto­wiecz­nej li­te­ra­tu­ry an­giel­skiej, pew­nie w 1980 roku. Jo­han­na Ar­len, drob­na i wy­bu­cho­wa, była wów­czas na dru­gim roku, ja na ostat­nim i cho­dzi­łem na dwu­dzie­sto­wiecz­nych An­go­li tyl­ko dla­te­go, że w koń­co­wym se­me­strze mia­łem mnó­stwo wol­ne­go cza­su.

– Mi­nie sto lat i za sła­bość kry­ty­ki po­ło­wy dwu­dzie­ste­go wie­ku uzna się to, że uwiel­bia­ła Law­ren­ce’a, a zi­gno­ro­wa­ła Mau­gha­ma.

Jej twier­dze­nie wzbu­dzi­ło zdro­wy, choć pod­szy­ty po­gar­dą śmiech (oni wszy­scy do­brze wie­dzie­li, że Za­ko­cha­ne ko­bie­ty to jed­na z naj­wspa­nial­szych na­pi­sa­nych kie­dy­kol­wiek cho­ler­nych ksią­żek), ale mnie to nie roz­ba­wi­ło. Ja się za­ko­cha­łem.

Kar­ta wło­żo­na była mię­dzy sto dru­gą i sto trze­cią stro­nę. Dirk Stro­eve wła­śnie się zo­rien­to­wał, że żona rzu­ci­ła go dla Stric­klan­da, Mau­gha­mow­skiej wer­sji Pau­la Gau­gi­na. Nar­ra­tor pró­bu­je uspo­ko­ić Stro­eve’a. „Mój dro­gi przy­ja­cie­lu, nie martw się. Ona wró­ci…”.

– Ła­two ci mó­wić – burk­ną­łem pod no­sem. By­łem w po­ko­ju, któ­ry na­le­żał już tyl­ko do mnie.

Prze­wró­ci­łem stro­nę.

„Obe­lży­wy spo­kój Stric­klan­da po­zba­wił Stro­eve’a resz­tek cier­pli­wo­ści. Ogar­nę­ła go śle­pa fu­ria i nie zda­jąc so­bie spra­wy z tego, co robi, rzu­cił się na Stric­klan­da. Ten, zdzi­wio­ny, za­to­czył się, lecz był bar­dzo sil­ny – na­wet po cho­ro­bie – i w jed­nej chwi­li Stro­eve, sam nie wie­dząc jak, zna­lazł się na pod­ło­dze. »Ty za­baw­ny ka­rzeł­ku« – po­wie­dział Stric­kland”³.

Uświa­do­mi­łem so­bie, że Jo już nig­dy nie od­wró­ci stro­ny, nie usły­szy Stric­klan­da na­zy­wa­ją­ce­go ża­ło­sne­go Stro­eve’a „za­baw­nym ka­rzeł­kiem”. Moje my­śli roz­bły­sły na­gle tak ja­sno, że aż ośle­pia­ją­co; była to chwi­la ob­ja­wie­nia, bo wte­dy wła­śnie po­ją­łem, że to nie błąd, któ­ry moż­na ja­koś na­pra­wić, nie sen, z któ­re­go się obu­dzę, że Jo­han­na na­praw­dę nie żyje.

Żal ode­brał mi wszyst­kie siły. Gdy­by nie to, że łóż­ko było tak bli­sko, upadł­bym na pod­ło­gę. Pła­cze­my ocza­mi, tyl­ko tak po­tra­fi­my pła­kać, ale tego wie­czo­ru pła­ka­łem każ­dym po­rem cia­ła, każ­dym jego za­ka­mar­kiem. Sie­dzia­łem na brze­gu łóż­ka, z za­ku­rzo­nym ta­nim wy­da­niem Księ­ży­ca i mie­dzia­ka w rę­kach, i za­no­si­łem się pła­czem. Za­sko­cze­nie, jak są­dzę, było rów­ne ża­lo­wi, bo mimo że wi­dzia­łem cia­ło na mo­ni­to­rze wy­so­kiej roz­dziel­czo­ści i zi­den­ty­fi­ko­wa­łem je, mimo po­grze­bu, mimo od­śpie­wa­ne­go przez Pete’a Bre­edlo­ve’a słod­kim te­no­rem hym­nu Jak bło­go wie­dzieć, mimo po­grze­bu z jego „z pro­chu po­wsta­łeś i w proch się ob­ró­cisz” do tej pory tak na­praw­dę nie wie­rzy­łem. Pa­per­back Pen­gu­ina do­ko­nał tego, cze­go nie mo­gła do­ko­nać wiel­ka sza­ra trum­na: wparł we mnie, że moja żona nie żyje.

„»Ty za­baw­ny ka­rzeł­ku« – po­wie­dział Stric­kland”.

Po­ło­ży­łem się, Ukry­łem twarz pod skrzy­żo­wa­ny­mi przed­ra­mio­na­mi, uko­ły­sa­łem się do snu wła­snym pła­czem, jak to ro­bią małe, nie­szczę­śli­we dzie­ci. I mia­łem strasz­ny sen. W tym śnie obu­dzi­łem się, zo­ba­czy­łem książ­kę Księ­życ i mie­dziak le­żą­cą przy mnie na na­rzu­cie i po­sta­no­wi­łem wło­żyć ją tam, gdzie zna­la­złem, pod łóż­ko. Wie­cie, ja­kie po­mie­sza­ne po­tra­fią być sny, z ich lo­gi­ką jak ze­ga­ry Da­le­go, tak mięk­kie, że wi­szą na ga­łę­ziach drzew ni­czym za­rzu­co­ne na nie do trze­pa­nia dy­wa­ni­ki.

Wło­ży­łem kar­tę za­kład­kę mię­dzy stro­ny sto dwa i sto trzy,za­le­d­wie mały ruch pal­cem wska­zu­ją­cym od „»Ty za­baw­ny ka­rzeł­ku« – po­wie­dział Stric­kland”, te­raz i na za­wsze, prze­tur­la­łem się na swo­ją stro­nę, zwie­si­łem gło­wę, żeby odło­żyć książ­kę do­kład­nie tam, skąd ją wzią­łem.

Pod łóż­kiem, wśród kłęb­ków ku­rzu, le­ża­ła Jo. Zwi­sa­ją­ca ze sprę­ży­ny pa­ję­czy­na pie­ści­ła jej po­li­czek jak piór­kiem. Rude wło­sy stra­ci­ły swój po­łysk, ale w bla­dej twa­rzy błysz­cza­ły ciem­ne, przy­tom­ne, złe oczy. A kie­dy prze­mó­wi­ła, wie­dzia­łem, że śmierć przy­pra­wi­ła ją o sza­leń­stwo.

Daj mi to – syk­nę­ła. Daj mi to, co tak ła­pie kurz.

Wy­rwa­ła mi książ­kę z ręki, nim zdą­ży­łem speł­nić jej po­le­ce­nie. Przez chwi­lę na­sze pal­ce sty­ka­ły się, a jej były zim­ne jak ga­łąz­ki po noc­nym przy­mroz­ku. Otwo­rzy­ła Księ­życ i mie­dziak, kar­ta sfru­nę­ła na pod­ło­gę. Po­ło­ży­ła so­bie otwar­tą po­wieść So­mer­se­ta Mau­gha­ma na twa­rzy, we­lon słów, a po­tem skrzy­żo­wa­ła dło­nie na pier­siach i znie­ru­cho­mia­ła. Uświa­do­mi­łem so­bie, że ubra­na jest w nie­bie­ską su­kien­kę, w któ­rej ją po­cho­wa­łem. Wy­szła z gro­bu, by ukryć się pod na­szym łóż­kiem.

Obu­dzi­łem się ze stłu­mio­nym okrzy­kiem i spra­wia­ją­cym ból drże­niem, któ­re omal nie zrzu­ci­ło mnie z łóż­ka. Nie spa­łem dłu­go, po­licz­ki mia­łem wil­got­ne, po­wie­ki na­cią­gnię­te – ta­kie uczu­cie ma się po dłu­go­trwa­łym pła­czu. Sen wy­da­wał mi się tak praw­dzi­wy, że po pro­stu mu­sia­łem zwie­sić gło­wę z łóż­ka, zaj­rzeć pod nie i nie wąt­pi­łem, że zo­ba­czę ją tam le­żą­cą z książ­ką na twa­rzy, że wy­cią­gnie rękę, ze­chce do­tknąć mnie zim­ny­mi pal­ca­mi.

Oczy­wi­ście ni­cze­go nie zo­ba­czy­łem, sny to w koń­cu tyl­ko sny. Ale resz­tę nocy prze­spa­łem na ka­na­pie w ga­bi­ne­cie. Chy­ba był to do­bry wy­bór, po­nie­waż tej nocy już nie śni­łem. Tyl­ko ni­cość jest do­brem we śnie.