Wyobcowane pokolenie - ebook

Podziękowania

Książka ta nie ukazałaby się bez pomocy wielu oddanych i utalentowanych osób. Chciałbym podziękować im za włożony wysiłek.

Dick Day jest moim mentorem i bliskim przyjacielem od czasów seminarium. W dużej mierze to właśnie on był źródłem informacji o więziach międzyludzkich opisanych w części drugiej. Życie i nauki Dicka inspirują mnie już od wielu lat, a przyjaźń z nim wzbogaciła moje życie i moją rodzinę ponad wszelką miarę.

David Ferguson również wniósł wiele do mego życia i do treści tej książki. Dawid razem ze swą żoną, Teresą, kierują Intimate Life Ministries (Życie w bliskości) w Austin, w stanie Teksas.

Ed Steward jest współautorem tej książki. Jego dar słowa pisanego widać w każdym rozdziale, na każdej stronie i w każdym akapicie. Ta książka nosi w sobie coś, co nazywamy czule „dotknięciem Eda”, co może zainspirować, zmotywować i oświecić czytelnika.

Dave Bellis, który współpracuje ze mną od dwudziestu trzech lat, pochylił się nad każdą stroną, którą napisaliśmy razem z Edem, dbał, aby książka była spójna, redagował z nami wiele rozdziałów oraz brał udział w tworzeniu, przygotowaniu i koordynowaniu publikacji innych materiałów edukacyjnych.

Dottie, moja żona, recenzowała rękopis książki i znalazła wiele ilustracji zamieszczonych w jej treści. Dottie towarzyszy mi już przez dwadzieścia dziewięć lat wspaniałego małżeństwa.

Kelly McDowell, nasza córka, wyszukała dla mnie wiele dodatkowych informacji na temat biologicznego rozwoju mózgu.

Christy Karassey, moja asystentka, kopiowała, faksowała, wycinała i wklejała tyle stron tekstu w pierwszych wersjach książki, że nie sposób ich policzyć.

Deborah Jackson recenzowała książkę i przedstawiła wiele cennych spostrzeżeń na temat jej treści.

Becky Bellis przepisała ostateczny tekst rękopisu książki.

Jennifer Stair zapewniła cenną pomoc, dzieląc się nie tylko swym doświadczeniem w redakcji tekstu, ale także przyczyniając się do poszerzenia grona czytelników, do których jest adresowana ta pozycja.

Joey Paul z wydawnictwa Word Publishing gorąco promował idee niniejszej książki w swoim wydawnictwie, był dla nas inspiracją i oddanym partnerem w jej publikacji.

Głęboko doceniam i szanuję wkład każdej z tych osób i jestem wdzięczny Bogu za ich zaangażowanie w ten projekt.

Josh D. McDowell

Dallas, TeksasRozdział 1 Wyobcowanie drogą do samozniszczenia

Nie pamiętam już, kiedy czułem większy smutek i ból serca, niż wtedy, gdy po raz pierwszy dowiedziałem się o tych wydarzeniach. Być może dla ciebie były one równie szokujące:

• w spokojnym mieście West Paducah, w stanie Kentucky, czternastoletni Michael Carneal zaczął strzelać do grupy nastolatków pogrążonych w modlitwie, zabijając troje z nich,

• w Pearl, w stanie Missisipi, szesnastoletni Luke Woodham zastrzelił swoją matkę, a następnie poszedł do swego liceum i zastrzelił trzy osoby, a siedem innych ranił,

• trzynastoletni Mitchell Johnson i jedenastoletni Andrew Golden uruchomili alarm przeciwpożarowy w gimnazjum w Jonesboro, w stanie Arkansas. Kiedy ich koledzy wyszli na zewnątrz, chłopcy otworzyli do nich ogień z broni maszynowej, zabijając czworo uczniów i nauczyciela,

• w domach trzech czternastolatków w Wimberly, w stanie Teksas, znaleziono proch strzelniczy, proste bomby oraz dyski komputerowe z instrukcjami budowy innych bomb. Chłopców oskarżono o planowanie ataku na gimnazjum, do którego uczęszczali,

• Kip Kinkel, piętnastoletni uczeń z Springfield w stanie Oregon, zamordował swoich rodziców, a następnie otworzył ogień do uczniów w szkolnej stołówce. Pociski trafiły dwudziestu czterech z nich, dwoje zmarło,

• osiemnastoletni Eric Harris i siedemnastoletni Dylan Klebold dokonali masakry w liceum Columbine w Littleton, w stanie Colorado. Po zabiciu dwunastu uczniów i nauczyciela oraz ranieniu dwudziestu trzech innych uczniów chłopcy dopełnili rozmiaru zbrodni, popełniając samobójstwo.

Obawiam się, że odkąd usłyszałem te mrożące krew w żyłach relacje, podobne tragedie dotknęły wiele innych lokalnych społeczności przypominających West Paducah, Springfield i Littleton. Liczba aktów agresji i morderstw popełnionych przez młodych ludzi wzrasta w zastraszającym tempie, prowadząc do kolejnych strzelanin, zamachów bombowych i morderstw na szkolnych korytarzach i cichych ulicach przedmieść miast.

Ankiety przeprowadzane wśród nastolatków dostarczają alarmujących danych:

• 80 procent uczniów gimnazjum w pewnym mieście w środkowozachodniej części Stanów Zjednoczonych w ciągu 30 dni poprzedzających ankietę w różnorodny sposób nękało swoich rówieśników,

• 19 procent uczniów przyznało, że w czasie pobytu w szkole zostali uderzeni, popchnięci lub kopnięci,

• 25 procent uczniów stwierdziło, że boją się, iż inni uczniowie wyrządzą im krzywdę¹,

• Ponad połowa amerykańskich nastolatków uważa, że podobne zbiorowe zabójstwo może wydarzyć w ich szkole².

Fragment Listu do Rzymian (3,16–17) dobrze oddaje istotę tych doniesień prasowych oraz wyników ankiet: „Zagłada i nędza są na ich drogach, droga pokoju jest im nieznana”. W naturalny sposób rodzi się pytanie: „Dlaczego?”. Co sprawia, że młodzi ludzie występują z zabójczą agresją przeciw swym rodzicom, nauczycielom i rówieśnikom? Co stało się z naszą kulturą, że pozwalamy, aby dzieci stały się tak okrutne i agresywne? I co jest bardziej alarmujące: czy nasze własne nastoletnie dzieci pogrążą się w chaosie przestępczości?

W pierwszej chwili wydaje się, że to powszechność przemocy w mediach – szczególnie w tych interaktywnych, jak pełne przemocy gry wideo – może przyczyniać się do agresywnych zachowań niektórych młodych ludzi.

Kiedy armia amerykańska uświadomiła sobie, że w czasie II wojny światowej mniej niż 20 procent żołnierzy amerykańskich strzelało z posiadanej broni palnej, postanowiono, że muszą się nauczyć częściej z niej korzystać, aby skuteczniej zabijać wrogów. Jak pisze Lt. Col. David Grossman, autor książki On Killing: The Psychological Cost of Learning to Kill in War and Society (O zabijaniu: Psychologiczny koszt nauki zabijania na wojnie i w społeczeństwie), armia amerykańska przekonała się, że używanie w czasie szkolenia żołnierzy typowej tarczy strzeleckiej nie wpływa na gotowość żołnierzy do użycia broni w czasie walki. Lecz już wykorzystanie tarcz z zarysem sylwetki ludzkiej pozwalało przytępić ich sumienie i sprawić, że zabijanie stawało się niemal odruchową reakcją.

Według Grossmana, psychologa i byłego wykładowcy psychologii działań wojennych na akademii West Point, współczesne gry wideo są jeszcze bardziej skutecznym środkiem pomagającym przezwyciężyć niechęć do użycia broni. Jak pisze:

„Realistyczne obrazy gier wideo pomagają zatrzeć granicę między fantazją a rzeczywistością – broń będącą wiernym odwzorowaniem prawdziwej broni żołnierzy, realistycznie przedstawione rany, krzyki i inne efekty dźwiękowe, a nawet huk wystrzałów z ciężkiej broni maszynowej”³.

Grossman utrzymuje, że pewne cechy pełnych przemocy gier wideo są widoczne w niedawnych przypadkach użycia broni palnej:

„Przypadek Michela Carneala, który użył broni w Paducah, ilustruje skutki lekcji zabijania odebranych w grach wideo. Carneal z zimną krwią oddał dziewięć strzałów, trafiając osiem osób, z tego pięć z nich w głowę lub w szyję. W wielu grach strzały w głowę nagradzane są dodatkowymi punktami (…). Pora zastanowić się, czym karmimy umysły młodych ludzi. Piloci szkolą się na symulatorach lotu, kierowcy korzystają z symulatorów jazdy, a teraz pozwalamy naszym dzieciom, aby siadały przed symulatorami zabijania⁴.

Za wybuchami agresji, chaosem i morderstwami popełnianymi przez młodych ludzi kryje się coś więcej niż tylko pełne przemocy gry wideo i filmy. W swojej książce Right from Wrong⁵ (Dobro od zła) postawiłem szereg pytań na temat agresji przenikającej kulturę młodego pokolenia. Odpowiedź, jakiej udzielił dziennikarz Rowland Nethaway, zasługuje na powtórzenie:

„Dorośli zawsze narzekali na młodzież, ale tym razem to coś innego. Zawsze byli zbuntowani i niepohamowani młodzi ludzie, którzy zbaczali z drogi i robili coś złego. Lecz wielu współczesnych młodych ludzi wydaje się nie odróżniać dobra od zła. Dzieci kradną, okaleczają i zabijają dla kaprysu, nie okazując litości ani żalu”⁶.

Zgadzam się z Rowlandem Nathawayem. Istotną częścią problemu jest zanik moralnych wartości we współczesnej kulturze. Agresja i przemoc młodzieży rozkwita w moralnej próżni. Kiedy młodzi ludzie nie posiadają systemu wartości, który pozwoliłby im odróżnić dobro od zła, nic nie powstrzyma ich przed wyładowaniem gniewu lub frustracji poprzez przemoc i zupełne lekceważenie dla ludzkiego życia. Kluczem do powstrzymania destrukcyjnych trendów wśród młodych ludzi jest przywrócenie moralnych wartości w naszych rodzinach i społeczeństwie.

Ten cel przyświecał kampanii „Dobro od zła”, którą w ciągu ostatnich lat prowadziłem w Stanach Zjednoczonych. Podjąłem się dzieła przygotowania kościołów i rodzin do przeciwstawienia się zanikowi wartości biblijnych oraz nauczenia młodych ludzi, jak odróżniać dobro od zła. Wraz z zespołem współpracowników odwiedziliśmy ponad 160 miast na czterech kontynentach, dzięki czemu około sześćdziesiąt tysięcy kościołów usłyszało przesłanie o konieczności uszanowania moralnych wartości. Przygotowaliśmy trzydzieści dwie publikacje i przedstawiliśmy setkom tysięcy rodziców i młodych ludzi biblijne i praktyczne zasady umożliwiające zrozumienie moralnych wartości i zastosowanie ich w swym życiu i relacjach.

Gdybym uznał, że jest to potrzebne, powtórzyłbym to wszystko. Lecz choć ważne jest, aby wpoić młodym ludziom system wartości, dzięki któremu odróżnią dobro od zła, wartości moralne są tylko jednym z ważnych aspektów obecnego kryzysu w życiu młodzieży. Nauczenie młodych ludzi jak odróżnić dobro od zła jest ważne, lecz nie wystarczy. Musimy również podjąć kroki, aby chronić ich przed zatraceniem się w kulturze gloryfikującej przemoc i seks bez zobowiązań. Musimy zadbać, aby doświadczyli miłości i opieki troskliwej rodziny. Nasze dzieci muszą nauczyć się szacunku dla ludzi i ich własności.

Wierzę jednak, że wśród młodych ludzi panuje jeszcze głębsze pragnienie, na które musimy odpowiedzieć, starając się przywrócić wartości moralne i przeciwstawiając się grzechowi, który przenika świat. Gdybym miał wskazać główny powód, dla którego młodzi ludzie ulegają powabowi bezbożnej kultury i wybuchają agresją, powiedziałbym, że jest tak dlatego, iż czują się samotni, wyobcowani i niepewni, kim tak naprawdę są. Wielu młodych ludzi, nawet tych, którzy pochodzą z dobrych chrześcijańskich rodzin, czuje, że są wyobcowani od swych rodziców, innych dorosłych i całego społeczeństwa. Wyniki badań opublikowane w ostatnich latach, a także moje osobiste badania i kontakty z tysiącami młodych ludzi potwierdzają, że współcześni młodzi ludzie są wyobcowani od większości dorosłych i brakuje im poczucia tożsamości i celu. Wyalienowanie i niejasne poczucie tożsamości sprawiają, że dryfują bez celu we wrogim świecie. Dlatego właśnie nazywam ich wyobcowanym pokoleniem.

Wyobcowanie w relacjach odczuwane przez młodych ludzi napełnia ich przerażeniem i emocjonalnym bólem, a znaczna część antyspołecznych zachowań, jakie przejawiają – w tym tak skrajne, jak wydarzenia w West Paducah, Jonesboro i Columbine – jest tego rezultatem. Aby dotrzeć do wyobcowanego pokolenia, musimy najpierw zrozumieć młodych ludzi, którzy je tworzą, i pojąć, dlaczego czują się tak boleśnie wyobcowani i samotni.

On-line, lecz pozbawieni więzi

Wyobcowane pokolenie zawiera się w grupie społecznej, którą określono mianem „echa eksplozji demograficznej”, czyli ludzi urodzonych w latach 1977–1994. Niektórzy nazywają je „pokoleniem przełomu tysiącleci”. Urodzeni po 1983 roku nazywani są czasami także „mozaiką pokoleń”. Współcześni młodzi ludzie są głównie potomkami pokolenia wyżu demograficznego. Populacja nastolatków liczy ponad dwadzieścia dwa miliony. Są prawdopodobnie najbogatszym, najliczniejszym, najlepiej wykształconym i najsprawniejszym fizycznie pokoleniem w historii⁷. Nasze dzieci dojrzewają w doskonale prosperującym społeczeństwie, a przed nimi stoją wręcz bezprecedensowe możliwości rozwoju kariery i dostęp do nieograniczonych zasobów informacji. Ponad jedna trzecia współczesnych nastolatków korzysta z internetu i szacuje się, że wkrótce 70 procent z nich będzie z dużą łatwością poruszało się po informacyjnej superautostradzie⁸.

Młodzi ludzie sięgają do internetu po znacznie więcej niż informację i rozrywkę. Coraz więcej z nich korzysta z poczty elektronicznej i komunikatorów internetowych, próbując nawiązać relacje z innymi. Lecz ludzie, którzy poszukują emocjonalnych i międzyosobowych więzi w internecie, przekonują się, że wirtualne znajomości są niesatysfakcjonujące i stanowią tani substytut bezpośrednich kontaktów i interakcji. Badania przeprowadzone na Carnegie Mellon University w Pittsburgu pokazują, że im więcej godzin człowiek spędza w internecie, tym bardziej czuje się przygnębiony, zestresowany i samotny⁹. Hill Walker, jeden z dyrektorów Instytutu ds. Przemocy i Destrukcyjnych Zachowań (The Institute on Violence and Destructive Bevahior), stwierdził, że nowe technologie komunikacji doprowadziły do powstania „niemal całkowicie wirtualnej rzeczywistości pozbawionej obecności dorosłych”¹⁰.

Zaawansowane technologie umożliwiające młodym ludziom porozumiewanie się z ludźmi na całym świecie mogą również przyczyniać się do rozluźnienia relacji z domownikami. W coraz większej liczbie rodzin dzieci i młodzież mają własne komputery i linie telefoniczne. A ponieważ często także rodzice posiadają własne komputery, wszyscy domownicy spędzają coraz więcej czasu przed monitorem, zamiast rozmawiać ze sobą. Choć komputery są wspaniałym narzędziem, mogą również w podstępny sposób przyczyniać się do powstania wyobcowanego pokolenia. Młodzi ludzie, spędzając wiele godzin w internecie, czatując z przyjaciółmi i grając w gry komputerowe, mają mniej czasu na kontakty z innymi, w szczególności z rodzicami i innymi znaczącymi w ich życiu dorosłymi. Także dorosłym, którzy podobnie jak młodzież są coraz bardziej zaabsorbowani internetem, karierą zawodową, życiem towarzyskim lub działalnością w Kościele, grozi utrata relacji z dziećmi.

Wszystkie poważniejsze badania socjologiczne z ostatnich piętnastu lat, które zestawiają relacje – lub ich brak – z zachowaniem człowieka, ukazują, że im bardziej wyobcowany jest człowiek, tym bardziej skłonny jest angażować się w antyspołeczne zachowania. Dwa zlecone przeze mnie obszerne badania młodych wierzących ludzi, pierwsze z 1987 i drugie z 1994 roku, ukazały, że im bliższe są związki między dziećmi i ich rodzicami, tym mniejsze jest prawdopodobieństwo, że będą wśród nich występowały nieakceptowalne zachowania. Wiele niepokojących danych ukazuje narastające wyobcowanie i samotność tego pokolenia:

• blisko połowa młodych ludzi doświadczyła rozwodu rodziców,

• 63 procent młodych ludzi wychowuje się w rodzinach, w których oboje rodzice pracują poza domem,

• tylko 25 procent nastolatków stwierdziło, że gdy wracają ze szkoły, ich matki są w domu,

• 98 procent nastolatków spędza przed telewizorem jedenaście godzin tygodniowo,

• każdego dnia młodzi ludzie spędzają samotnie średnio trzy i pół godziny!¹¹

Nie powinniśmy być zaskoczeni, że pokolenie, które doświadczyło rozwodów rodziców, wraca do pustych domów, spędza wiele czasu w samotności i godzinami przesiaduje przed telewizorem lub ekranem komputera – jest jednocześnie pokoleniem, które czuje się oderwane od świata dorosłych i angażuje się w ryzykowne zachowania. Kiedy młodzi ludzie nie znajdują lekarstwa na swoją samotność, ich gniew i strach mogą z łatwością doprowadzić do aktów przemocy i tragedii.

Każdego roku otrzymuję tysiące listów i kartek od młodych ludzi. Kiedy czytam takie słowa, jak te, który napisała pewna uczennica szkoły średniej, moje oczy rozświetlają się radością. Oto fragment tego listu:

Drogi Josh,

Moi rodzice są chrześcijanami już od wielu lat. Odkąd tylko pamiętam, chodziliśmy razem do kościoła. W lipcu tego roku moi rodzice będą obchodzić dwudziestą rocznicę ślubu. To najbardziej kochający i wyrozumiali ludzie, jakich Bóg mógł mi dać za rodziców. Nie wiem, co zrobiłabym bez nich. Moi rodzice są wspaniali. Najlepsi!

Lecz na każdy pozytywny list przypada tuzin lub więcej takich, które łamią mi serce, pisanych przez młodych mężczyzn i kobiety, którzy czują się oderwani od jednego lub obojga swoich rodziców. Oto przykłady smutnych słów, które kierują do mnie ci młodzi ludzie:

Czuję się tak samotna, że nie mogę tego znieść. Chcę być ważna choć dla jednej osoby, ale nikomu na mnie nie zależy. Nie pamiętam, kiedy ktoś mnie dotknął, uśmiechnął się do mnie lub chciał spędzić ze mną czas. Czuję się taka pusta w środku.

*

To tak, jakby serce i ramiona przygniatał mi wielki ciężar, ale nie wiem, co to jest. Coś we mnie każe mi płakać, ale wciąż nie wiem, co to jest.

*

Nie doświadczyłem jeszcze wiele w życiu, ale zawsze towarzyszyło mi silne uczucie samotności. Wczoraj nad jeziorem zobaczyłem chłopaka w moim wieku, który siedział z twarzą zakrytą dłońmi. Podszedłem do niego i rozmawialiśmy przez chwilę. Okazało się, że obaj od wielu lat czujemy się samotni i zagubieni.

*

Pierwszego lipca skończę szesnaście lat. Gdy miałam jedenaście lat, mój tata wykorzystał mnie seksualnie. Z tego powodu trzy razy próbowałam odebrać sobie życie. Zamknęłam się w sobie. Nienawidziłam ludzi. Niedawno stałam się chrześcijanką i muszę od początku uczyć się kochać ludzi. Mam już dosyć samotności, ale tak bardzo boję się kochać.

Być może twoim nastoletnim dzieciom daleko jest do wybuchu agresji, ale zdziwiłbyś się, wiedząc, jak bardzo mogą czuć się wyobcowani i osamotnieni.

Dawna przepaść międzypokoleniowa

Niechlubna przepaść międzypokoleniowa, społeczny i emocjonalny dystans oddzielający dorosłych od ich dzieci, w pewnym sensie istnieje od zawsze. Naturalne jest, że każde nowe pokolenie pragnie zbudować swą wyjątkową tożsamość, odrębną od swych rodziców. Lecz kiedy potężne zmiany społeczne następują w krótkim czasie, przepaść międzypokoleniowa poszerza się. I chyba żadne inne pokolenie w historii nie doświadczyło tak szybkich i znaczących zmian w tak krótkim czasie, jak dzisiejsi nastolatkowie.

Pomyśl tylko: wszyscy młodzi ludzie urodzili się już po tym, jak Ronald Reagan został prezydentem Stanów Zjednoczonych. Większość z nich prawdopodobnie nigdy w życiu nie kupiła winylowej płyty ani nie oglądała filmu w kinie samochodowym. Wielu z nich nie pamięta świata bez AIDS. Większość jest zbyt młoda, aby pamiętać upadek komunizmu. Nie wyobrażają sobie świata bez komputerów, gier wideo lub internetu. Podczas ich krótkiego życia świat zmienił się nie do poznania, a młodzi ludzie są odzwierciedleniem tych zmian.

Spójrz przez chwilę na różnice między pokoleniem powojennego wyżu demograficznego a dzisiejszą młodzieżą:

--------------------------------------- ------------------------------------
Pokolenie powojennego wyżu Współczesna młodzież
Kolorowy telewizor Internet
Pracujący ojciec Nieobecny ojciec
Matka zostająca z dziećmi Żłobki i przedszkola
Kobiety na stanowiskach produkcyjnych Kobiety w kadrze zarządzającej
Płyty winylowe Płyty CD
Rock&Roll Hip-hop
Długie włosy Kolczyki w różnych częściach ciała
„Wolny” seks „Bezpieczny” seks¹²
--------------------------------------- ------------------------------------

Także pod względem etnicznym nowe pokolenie jest bardziej zróżnicowane niż pokolenie powojennego wyżu demograficznego. Współcześni młodzi ludzie są również pierwszym pokoleniem, które już od narodzin doświadcza powszechnej obecności komputerów. W dużej mierze młodzież wcale nie buntuje się przeciw swoim rodzicom; po prostu czuje się wobec nich bardzo zdystansowana.