XV Olimpiada Szachowa – Złote Piaski 1962 - ebook

Seria Olimpiad

“Wielka Księga Olimpiad Szachowych” – poczynając od 1927 roku – opisuje kolejne rozgrywane zawody olimpijskie – firmowane przez FIDE - zarówno męskie jak i kobiece. Najbardziej aktualne informacje dotyczące wydanych pozycji książkowych w serii, znajdują się na oficjalnej stronie: https://szachy-kwi.eu

Seria będzie zawierać poniższe pozycje książkowe:

----------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------
Olimpiady męskie Olimpiady kobiece

1. Pierwsza Olimpiada Szachowa - Londyn 1927 1. Pierwsza Kobieca Olimpiada Szachowa - Emmen 1957
2. II Olimpiada Szachowa - Haga 1928 2. II Kobieca Olimpiada Szachowa - Split 1963
3. III Olimpiada Szachowa - Hamburg 1930 3. III Kobieca Olimpiada Szachowa - Oberhausen 1966
4. IV Olimpiada Szachowa - Praga 1931 4. IV Kobieca Olimpiada Szachowa - Lublin 1969
5. V Olimpiada Szachowa - Folkestone 1933 5. V Kobieca Olimpiada Szachowa - Skopje 1972
6. VI Olimpiada Szachowa - Warszawa 1935 6. VI Kobieca Olimpiada Szachowa - Medellin 1974
7. VII Olimpiada Szachowa - Sztokholm 1937 7. VII Kobieca Olimpiada Szachowa - Hajfa 1976
8. VIII Olimpiada Szachowa - Buenos Aires 1939 8. VIII Kobieca Olimpiada Szachowa - Buenos Aires 1978
9. IX Olimpiada Szachowa - Dubrownik 1950 9. IX Kobieca Olimpiada Szachowa - Valletta 1980
10. X Olimpiada Szachowa - Helsinki 1952 10. X Kobieca Olimpiada Szachowa - Lucerna 1982
11. XI Olimpiada Szachowa - Amsterdam 1954 11. XI Kobieca Olimpiada Szachowa - Saloniki 1984
12. XII Olimpiada Szachowa - Moskwa 1956 12. XII Kobieca Olimpiada Szachowa - Dubaj 1986
13. XIII Olimpiada Szachowa - Monachium 1958 13. XIII Kobieca Olimpiada Szachowa - Saloniki 1988
14. XIV Olimpiada Szachowa - Lipsk 1960 14. XIV Kobieca Olimpiada Szachowa - Nowy Sad 1990
15. XV Olimpiada Szachowa - Złote Piaski 1962 15. XV Kobieca Olimpiada Szachowa - Manila 1992
16. XVI Olimpiada Szachowa - Tel Awiw 1964 16. XVI Kobieca Olimpiada Szachowa - Moskwa 1994
17. XVII Olimpiada Szachowa - Hawana 1966 17. XVII Kobieca Olimpiada Szachowa - Erewań 1996
18. XVIII Olimpiada Szachowa - Lugano 1968 18. XVIII Kobieca Olimpiada Szachowa - Elista 1998
19. XIX Olimpiada Szachowa - Siegen 1970 19. XIX Kobieca Olimpiada Szachowa – Stanbuł 2000
20. XX Olimpiada Szachowa - Skopje 1972 20. XX Kobieca Olimpiada Szachowa – Bled 2002
21. XXI Olimpiada Szachowa - Nicea 1974 21. XXI Kobieca Olimpiada Szachowa – Calvia 2004
22. XXII Olimpiada Szachowa - Hajfa1976 22. XXII Kobieca Olimpiada Szachowa – Turyn 2006
23. XXIII Olimpiada Szachowa - Buenos Aires 1978 23. XXIII Kobieca Olimpiada Szachowa – Drezno 2008
24. XXIV Olimpiada Szachowa - Valletta 1980 24. XXIV Kobieca Olimpiada Szachowa – Chanty-Mansyjsk 2010
25. XXV Olimpiada Szachowa - Lucerna 1982 25. XXV Kobieca Olimpiada Szachowa – Stambuł 2012
26. XXVI Olimpiada Szachowa - Saloniki 1984 26. XXVI Kobieca Olimpiada Szachowa – Tromso 2014
27. XXVII Olimpiada Szachowa - Dubaj 1986 27. XXVII Kobieca Olimpiada Szachowa – Baku 2016
28. XXVIII Olimpiada Szachowa - Saloniki 1988 28. XXVIII Kobieca Olimpiada Szachowa – Batumi 2018
29. XXIX Olimpiada Szachowa - Nowy Sad 1990 29. XXIX Kobieca Olimpiada Szachowa – Chanty-Mansyjsk 2020
30. XXX Olimpiada Szachowa - Manila 1992
31. XXXI Olimpiada Szachowa - Moskwa 1994
32. XXXII Olimpiada Szachowa - Erewań 1996
33. XXXIII Olimpiada Szachowa - Elista 1998
34. XXXIV Olimpiada Szachowa - Stambuł 2000
35. XXXV Olimpiada Szachowa - Bled 2002
36. XXXVI Olimpiada Szachowa - Calvia 2004
37. XXXVII Olimpiada Szachowa - Turyn 2006
38. XXXVIII Olimpiada Szachowa - Drezno 2008
39. XXXIX Olimpiada Szachowa – Chanty-Mansyjsk 2010
40. XL Olimpiada Szachowa – Stambuł 2012
41. XLI Olimpiada Szachowa - Tromso 2014
42. XLII Olimpiada Szachowa - Baku 2016
43. XLIII Olimpiada Szachowa - Batumi 2018
44. XLIV Olimpiada Szachowa - Chanty-Mansyjsk 2020
----------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------

Dodatkowe informacje znajdziesz

na oficjalnej stronie internetowej serii

“Wielka Księga Olimpiad Szachowych”

https://szachy-kwi.euXV Olimpiada Złote Piaski, 15 września – 10 października 1962 r.

XXXI Kongres FIDE, obradujący w Lipsku w 1960 roku, postanowił, że Bułgaria będzie traktowana priorytetowo wśród innych chętnych, do zorganizowania kolejnej, XV Olimpiady Szachowej. Jesienią 1961 roku w Sofii odbył się XXXII Kongres FIDE, na którym bułgarscy działacze szachowi wyrazili gotowość przygotowania tej największej na świecie imprezy szachowej. W grę wchodziły Sofia i kurort Złote Piaski. Delegaci na zjazd FIDE wybrali Złote Piaski przypominając równocześnie, że zorganizowane w tym kurorcie Akademickie Mistrzostwa Świata w 1958 roku, zostały przeprowadzone wzorowo. Wiadomo było, bowiem, że po wojnie szachy w Bułgarii uzyskały wielką pomoc finansową ze strony rządu, władz sportowych i związkowych.

Komitet Honorowy XV Olimpiady Szachowej

Przewodniczący:

• Dymitr Ganew – Przewodniczący Prezydium Zgromadzenia Narodowego Bułgarii

Członkowie:

• Nacio Papazow – prezes Akademii Nauk

• Kirył Lazarow – minister finansów

• Stojan Giurow – przewodniczący Centralnej Rady Związków Zawodowych

• Władimir Stojczew – przewodniczący Komitetu Olimpijskiego Bułgarii

• Georgij Pietkow – Minister Obrony Narodowej

• Żeliazko Kolew – minister Sportu

Przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego został Żeliazko Kolew, a jego zastępcami byli Iwan Nikołow, Jekaterina Abramowa, Georgij Georgiew i Georgij Michajłow. Funkcję sekretarza pełnił Zachary Stanczew – zastępca przewodniczącego Bułgarskiej Federacji Szachowej.

Przedstawiciel FIDE Harry Golombek otwiera Olimpiadę
Zdjęcie: Biuletyn Olimpiady

Rozgrywki przeprowadzono w „czarnomorskiej Riwierze”, czyli w Złotych Piaskach znajdujących się 17 kilometrów od Warny. Na okres rozgrywek całe miasteczko tonęło w kolorowych afiszach i plakatach, na których można było przeczytać: „Odwiedzajcie Złote Piaski, forum najsilniejszych szachistów świata!”. Zawodnicy zostali zakwaterowani w „Astorii”, hotelu o bardzo wysokim standardzie, zaś grano w przestronnej sali restauracji „Casino”, tak dużej, że bez problemów pomieściła 220 zawodników (31 arcymistrzów i 37 mistrzów międzynarodowych) oraz liczną rzeszę osób towarzyszących, no i, przede wszystkim, kibiców. Według naocznego świadka, M. Judowicza, do pięknych nadmorskich terenów przybyło wraz z trenerami i opiekunami ekip około 90. arcymistrzów i mistrzów międzynarodowych. Sala gry była pełna światła i świeżego powietrza stwierdził przy ocenie warunków gry mistrz świata Botwinnik. W jej centrum projektanci sali umieścili wiekową potężną lipę. Nad drzewem znajdował się wielki szyberdach i gdy była piękna i ciepła pogoda, zawodnicy widzieli nad sobą piękne południowe niebo. Niestety często padało i wiał silny wiatr, ale kibicom szachowym to nie przeszkadzało. Całymi godzinami śledzili walkę na 64. polach i „łowili” autografy. Kiedy runda kończyła się, także wówczas nikt nie spieszył się z opuszczeniem sali. Przyglądano się arcymistrzom i analizom „świeżo” zakończonych pojedynków. Bardzo chwalono prawdziwie rodzinną atmosferę. Codziennością były wspólne „międzynarodowe” analizy zakończonych partii, pełen szacunku stosunek uznanych mistrzów do zawodników stawiających pierwsze kroki w tak wielkiej imprezie. Podobnie jak w Lipsku, wydano serię znaczków okolicznościowych i nakręcono film poświęcony Olimpiadzie, a około 100 dziennikarzy obsługiwanych przez sprawne centrum prasowe, codziennie donosiło w prasie, radiu i telewizji o ciekawych wydarzeniach, jakich nigdy na tego typu imprezie nie brakowało! W centrum sali gry rozlokowali swoją aparaturę operatorzy bułgarskiej wytwórni filmów dokumentalnych. Zapis kroniki Olimpiady zamówili przedstawiciele ponad 40. krajów. Ogromne rzesze turystów z ZSRR, Polski, NRD, Jugosławii, Francji i wielu innych krajów ciągle napływały do pięknych czarnomorskich okolic, gdzie toczyła się Olimpiada.

Do rozgrywek zgłosiły się 42 drużyny, jednakże w ostatniej chwili zrezygnowały z udziału Chile, Kolumbia i Liban (wszystkie trzy jako przyczynę podały kłopoty finansowe). Natomiast Ekwador i Indonezja po prostu nie przyjechały. Te dwie ostatnie zostały nawet wpisane do grupy 2, eliminacyjnej, a kiedy było pewne, że na pewno się nie zjawią w Złotych Piaskach, skreślone, co spowodowało, że ta grupa była najmniej liczną. Tradycją stało się także wydawanie biuletynu turniejowego, który ukazywał się punktualnie i zawierał wszystkie partie grane w opisywanej rundzie. Najważniejsze z nich pokazywano na dziesięciu wielkich tablicach demonstracyjnych, przy czym w czasie pamiętnego meczu X rundy finału A, ZSRR – USA, sędzia główny Olimpiady, Salo Flohr, aż dwie z nich przeznaczył na potrzeby tego spotkania.

Grono sędziowskie
Od lewej: Georgij Todorow, Aleksandr Kiprow, Salomon Flohr – sędzia główny, Liliana Bonewa i Nikola Juczormański
Zdjęcie: Biuletyn Olimpiady

Rundy grano codziennie o godzinie 16,00, na drugi dzień rano zarządzano dogrywki. Tempo gry ciągle wynosiło 2,5 godziny na 40 posunięć i po jednej godzinie na każde następne 16.

Łącznie rozegrano 1444 partie. Miało ich być 1452, ale 8 oddano walkowerem.

Hotel „Astoria” nocą – lata sześćdziesiąte © nauka.bg

Podobnie jak w Monachium 1958 i w Lipsku 1960, reprezentowane były cztery kontynenty, jednakże rekord lipski „nie padł” i ostatecznie zagrało tylko 37 drużyn. Ale najsilniejsze zjawiły się w komplecie!

Po raz pierwszy ujrzano na Olimpiadzie reprezentacje Turcji i Cypru.

Jak zawsze, w skład ekipy ZSRR weszli wyłącznie arcymistrzowie. W ramach „produkcji mistrzów świata” Tal oddał Botwinnikowi tytuł, dzięki czemu ten pierwszy spadł na II szachownicę rezerwową (!), a ten drugi powrócił na pozycję lidera. Petrosjan awansował na drugą szachownicę, Keres „spadł” na czwartą, a Smysłowa i Korcznoja zastąpili Geller i debiutant, 25. letni Borys Spasski. Był to niezwykle ciekawy skład: mistrz świata, pretendent do tytułu (Petrosjan), mistrz ZSRR (Spasski) i trzej uczestnicy turnieju kandydatów z Curacao (maj – czerwiec 1962).

Za głównego konkurenta Rosjan ponownie uchodzili Amerykanie. Było to troszkę „na wyrost”, bowiem brak Reshevsky’ego (znowu nie zgodził się grać na drugiej szachownicy), Lombardy’ego i Bisguiera stanowił poważne osłabienie. Za to po przerwie znów pojawił się arcymistrz Evans, a ponadto znany ze składu ekipy węgierskiej arcymistrz Benkö, i na szachownicy lidera znowu Fischer (IV miejsce w turnieju kandydatów w Curacao). Skład ten uzupełniali bracia Robert i David Byrne oraz „zwykły” mistrz Mednis, który w eliminacjach zrobił 100%!

Jugosławia dysponowała czterema arcymistrzami. Skład o wiele silniejszy niż dwa lata temu. Gligorić, Matanović i Ivkov wzmocnili skład świetnym arcymistrzem Trifunoviciem (Warszawa 1935, Sztokholm 1937, Dubrownik 1950, Helsinki 1952, Amsterdam 1954 i Monachium 1958), zaś w roli debiutanta wystąpił silny mistrz międzynarodowy 20. letni Bruno Parma, mistrz świata juniorów z 1961 roku!

Po niefortunnym występie w Lipsku, zespół Argentyny, oczywiście z Najdorfem na pierwszej szachownicy, znowu pozyskał do składu arcymistrzów Panno i Rossetto, oraz świetnie spisującego się na Olimpiadach, Bolbochana. Z poprzedniego składu, obok Najdorfa, „ocalał” tylko Foguelman.

Na pierwszej szachownicy Węgier można było zobaczyć, po raz pierwszy jako arcymistrza, coraz silniejszego Portischa. Szabo zagrał dopiero na drugiej szachownicy, a Barcza na czwartej (w eliminacjach zdobył 6 p. z 6 partii!). Trzecią szachownicę „obsługiwał” Istvan Bilek, już jako arcymistrz, dzięki czemu ekipa węgierska dysponowała czterema arcymistrzami! Filip, Pachman i młody Hort (już w szlifach mistrza międzynarodowego) kolejny raz bronili barw Czechosłowacji. Bułgaria grała w bardzo podobnym składzie do znanego nam z Lipska 1960, ale niestety bez Bobocowa. W zespole NRD walczył Uhlmann, NRF – Unzicker, Darga i Schmid, Rumunii – nowa gwiazda, 18. letni Florin Gheorghiu, który wsławił się tym, że w wieku zaledwie 13 lat zdobył mistrzostwo juniorów Rumunii! Holandia wystąpiła w składzie znanym z Lipska 1960, Anglia – z Penrose, który grał jeszcze lepiej niż 2 lata temu. W zespole angielskim pojawiła się tylko jedna nowa „twarz”: 31. letni Eric John Littlewood zastąpił Haygartha. Z innych znajomych, do stolików szachowych zasiedli m.in. arcymistrzowie: Pomar (Hiszpania), O’Kelly (Belgia) i Robatsch (Austria). Szwecja wystąpiła bez swoich „asów” Stahlberga i Lundina! Nie zapominajmy jednak, że Gideon Stahlberg miał już 54. lata, a Erik Lundin był od niego cztery lata starszy. Z tego m.in. powodu Lundin zakończył swoją „olimpijską” karierę, zaś Stahlberg zagrał jeszcze tylko w Tel Awiwie w 1964 roku. Aaron awansował na mistrza międzynarodowego i grał ponownie na pierwszej szachownicy Indii. Po raz dziewiąty zagrał Dunkelblum, którego mogliśmy podziwiać na przedwojennych Olimpiadach (Haga 1928, Folkestone 1933 i Sztokholm 1937). Od czasów Dubrownika 1950, opuścił tylko zmagania w Helsinkach 1952. Wreszcie na szachownicy lidera zespołu Islandii można było podziwiać arcymistrza Fridrika Olafssona. Kończył karierę olimpijską sławny Josef Lokvenc (Londyn 1927, Haga 1928, Hamburg 1930, Praga 1931, a następnie wszystkie Olimpiady 1952 – 1960).

Poważne wątpliwości budził nowy przepis, który na szczęście miał bardzo krótki żywot, zakazujący zgody na remis przed 30. posunięciem bez zgody sędziego. Złamanie tej zasady miało powodować przegraną obu stron! Nie dotyczyło to przypadku pata lub trzykrotnego powtórzenia się pozycji. „Licho nie śpi” i ten po prostu zły pomysł spowodował kilka incydentów. W VIII rundzie głównego finału Padewski, przed 30. ruchem zaproponował Fischerowi remis. Amerykanin zgodził się, podpisano blankiety, po czym Fischer, zgodnie ze swoim zwyczajem, natychmiast wrócił do hotelu. W chwilę później do stolika podszedł sędzia główny Salo Flohr, wyraził swój sprzeciw, że nie zapytano go o akceptację i… nacisnął zegar Fischera, który w momencie akceptacji remisu był na posunięciu. Hearst, kapitan zespołu USA przeraził się perspektywy straty pół punktu i pobiegł za swoim zawodnikiem. Oczywiście, kto znał chimeryczne zachowanie Fischera, z góry przewidywał klęskę tego przedsięwzięcia: nie było siły zmuszającej go do powrotu! Bułgarzy także nie chcieli w ten sposób zdobywać cennej „połówki” i w końcu na kilkuminutowym zebraniu, ustalono „chwyt”: Padewski zgłosił ponownie propozycję remisu na ręce Neikircha, swojego kapitana, ten przekazał ją kapitanowi zespołu USA, po czym… obaj kapitanowie uzyskali zgodę sędziego głównego, oczywiście uczestniczącego w tym specyficznym spotkaniu, bowiem był to jego dowcipny pomysł! W ten sposób wszyscy byli zadowoleni, a przepisy nie zostały złamane! Mniej dramatyczny „incydent” zdarzył się wcześniej, w IV rundzie także finału A. Był to mecz Argentyny z ZSRR. Najdorf i Spasski zgodzili się na remis przed 30. posunięciem, podpisali blankiety i nagle pojawił się przy nich Salo Flohr, nakazał kontynuowanie partii i niezwłocznie się oddalił. Nastąpiła wówczas krótka wymiana zdań: Najdorf zapytał: „Więc jak, remis?”, „Oczywiście” – padła odpowiedź. Na to nasz rodak: „No dobrze, ale co ja mam teraz zagrać?!”. Odpowiedziało mu milczenie, a w chwilkę potem nastąpiło… trzykrotne powtórzenie pozycji! Smaczku całej tej historii dodaje fakt, że autorem tego niefortunnego przepisu był Salo Flohr, w którego karierze aż roiło się od krótkich i bezbarwnych remisów!

Wieczorem, 15 września 1962 roku w „Teatrze Letnim” nastąpiło uroczyste otwarcie XV Olimpiady. W imieniu Dymitra Genewa, przywitał zaproszonych gości sekretarz Prezydium Zgromadzenia Ludowego, Apostoł Kołczew, a po nim głos zabrał, z ramienia FIDE, uczestnik Olimpiad Szachowych w latach 1935 – 1962 (nie grał tylko w Dubrowniku w 1950 roku) Harry Golombek. Potem mistrz świata Michaił Botwinnik złożył tradycyjne olimpijskie ślubowanie (po rosyjsku). Po nim na trybunę weszli i także złożyli przysięgę Belkadhi (Tunezja) po francusku, kapitan drużyny USA Hearst po angielsku, arcymistrz Uhlmann (NRD) po niemiecku i arcymistrz Najdorf (Argentyna) po hiszpańsku. Następnie zapalono znicz olimpijski, który płonął do końca Olimpiady. Całość zakończyła część artystyczna.

Złote Piaski w czasie Olimpiady
Zdjęcie: Biuletyn Olimpiady

W niedzielę, 16 września o godzinie 9,00 odbyła się odprawa techniczna, na której kierownicy i kapitanowie drużyn ustalili listę kolejności, pod względem siły gry, zespołów uczestniczących w Olimpiadzie, co stanowiło podstawę podziału ekip na grupy eliminacyjne. Zresztą robiono tak także na poprzednich „Turniejach Narodów”. W skład komisji, w wyniku losowania, weszli O’Kelly, Prins i Florian. Z kolei Komisję Arbitrów tworzyli: Abramow (ZSRR), Najdorf, Florian (Węgry) i Becher (NRD).

Po dość długiej i… denerwującej przerwie Komisja ogłosiła skład grup i zarządziła losowanie. Zanim je zdradzimy, podamy jeszcze, jak uszeregowano wszystkie zespoły na liście kapitanów: 1. ZSRR, 2. USA, 3. Jugosławia, 4. Argentyna, 5. Węgry, 6. Czechosłowacja, 7. Bułgaria, 8. NRD, 9. NRF, 10. Rumunia, 11. Holandia, 12. Anglia, 13. Austria, 14. Polska, 15. Izrael, 16. Szwecja, 17. Hiszpania, 18. Szwajcaria, 19. Islandia, 20. Dania, 21. Kuba, 22. Finlandia, 23. Norwegia, 24. Belgia, 25. Mongolia, 26. Francja, 27. Indie, 28. Albania, 29. Urugwaj, 30. Tunezja, 31. Grecja, 32. Turcja, 33. Puerto Rico, 34. Cypr, 35. Iran, 36. Irlandia i 37. Luksemburg. Ciągłe „dobijanie się” polskiej ekipy do wrót finału głównego, mimo następnie słabej gry w finale B dało im dość wysoką pozycję na tej liście!

Tradycyjnie podzielono wszystkie zespoły na cztery grupy. Trzy pierwsze z każdej grupy awansowały do głównego finału, następne trzy – do finału B, a pozostałe do finału C.

------- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Grupa Skład grup
1 1. NRF, 2. Hiszpania, 3. Norwegia, 4. ZSRR, 5. Belgia, 6. Grecja, 7. NRD, 8. Szwecja, 9. Turcja.
2 1. Indonezja, 2. USA, 3. Bułgaria, 4. Szwajcaria, 5. Izrael, 6. Tunezja, 7. Rumunia, 8. Puerto Rico, 9. Mongolia, 10. Ekwador.
3 1. Francja, 2. Jugosławia, 3. Czechosłowacja, 4. Luksemburg, 5. Finlandia, 6. Cypr, 7. Holandia, 8. Urugwaj, 9. Polska, 10. Islandia.
4 1. Argentyna, 2. Indie, 3. Irlandia, 4. Iran, 5. Dania, 6. Kuba, 7. Anglia 8. Węgry, 9. Albania, 10. Austria.
------- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Indonezji i Ekwadorowi słusznie przydzielono numery odpowiednio pierwszy i ostatni, bowiem nie uczestniczyły w odprawie. Kiedy w końcu nie zjawiły się, nie zaburzyły przebiegu pierwszej rundy, bo miały grać ze sobą. Ostatecznie grupa 2 liczyła tylko 8 drużyn.

Eliminacje odbyły się w dniach 16 – 25 września, przy czym 26 września rano, odbyły się ostatnie dogrywki! Finały zaczęły się 27 września, a skończyły w dniu 9 października 1962 roku.

W skład zespołu polskiego weszli najlepsi zawodnicy z odbytych w dniach 25 lutego – 16 marca 1962 roku XIX mistrzostw Polski: Bogdan Śliwa (IV miejsce), Witold Balcerowski (mistrz Polski), Zbigniew Doda (podzielił z Balcerowskim I miejsce, ale miesiąc później przegrał z nim mecz o tytuł w stosunku 2:4), Alfred Tarnowski (był dopiero na X pozycji), 19. letni Włodzimierz Schmidt (okrzyknięty rewelacją mistrzostw Polski, gdzie zajął III lokatę) i Andrzej Filipowicz (V miejsce).

Hotel Astoria – miejsce kwaterunku zawodników
Zdjęcie: „Szachy Ryga” numer 21/1962

Tuż przed Olimpiadą spotkała Polski Związek Szachowy miła i zaskakująca niespodzianka: wybierający się na Olimpiadę zawodnicy USA zaproponowali rozegranie we wrześniu 1962 roku treningu z polską ekipą olimpijską! Oczywiście ta niecodzienna oferta została natychmiast przyjęta, a koszty całego przedsięwzięcia wziął na siebie Główny Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki (GKKFiT). 9 września na warszawskim lotnisku przywitano ekipę amerykańską, która pojawiła się w składzie: Fischer, Byrne R., Byrne D., Mednis i Hearst. Zabrakło Evansa i Benkö, którzy od razu wyjechali do Złotych Piasków. Mecz USA – Polska rozpoczął się w świetle jupiterów telewizji i Polskiej Kroniki Filmowej! Największym zainteresowaniem cieszyła się oczywiście partia sławnego Roberta Fischera z polskim szachistą „numer 1”, czyli Bogdanem Śliwą. Zakończyła się, po 34. posunięciach, sukcesem „Bobby’ego”. Na II szachownicy, przeciwnikiem mistrza Polski Balcerowskiego był Robert Byrne. W 33. ruchu zawodnik USA przekroczył czas do namysłu! Zwyciężył także Zbigniew Doda (III szachownica). Donald Byrne odłożył gorszą końcówkę, ale ostatecznie poddał ją rezygnując z dogrywki. Tarnowski szybko przegrał z Mednisem, a grający na ostatniej szachownicy, Filipowicz, wobec nieuchronnego mata złożył broń w partii z Hearstem. I tak nikła porażka Polaków 2:3 i świetna rozgrzewka przed Olimpiadą! Podajemy, według kolejności szachownic, zapisy tych partii z uwagami „na gorąco” Stefana Witkowskiego. W partii Filipowicz – Hearst, polski „kadrowiec” przegrał z… Elliotem Hearstem, niegrającym kierownikiem ekipy USA, który został wstawiony do składu meczu na piątej szachownicy, tylko dlatego, że olimpijska ekipa jego kraju pojawiła się w Warszawie we czwórkę. Nie zapominajmy jednak, że Elliot Hearst był uczestnikiem indywidualnych mistrzostw USA w 1961 roku, gdzie zajął siódme miejsce (5,5 p. z 11) w stawce 12 graczy.

Mecz Polska – USA; Warszawa 1962
Śliwa (po lewej) – Fischer
Zdjęcie: „Chess Review” numer 11/1962

Gambit hetmański
IM Śliwa (Polska) – GM Fischer (USA)

1.d4 d5 2.c4 e6 3.Sc3 Sf6 4.cd5 ed5 5.Gg5 c6 6.Hc2 Sa6 (Nowy plan gry w znanym wariancie gambitu hetmańskiego) 7.e3 Sc7 8.Gd3 Ge7 9.Sge2 Sh5 10.Ge7 He7 11.0–0–0 g6 12.h3 Gd7 13.Kb1 0–0–0 14.Sa4 Kb8 15.Sc5 Gc8 16.Sc1 Sg7 17.S1b3 b6 18.Sa4 Gb7 19.Whe1 Sge6 20.Wc1 Whe8 21.a3 f5 22.f4? (Należało grać 22.g3. Omyłkę białych Fischer doskonale wykorzystał) 22…Hh4! 23.We2 g5! 24.Sd2 gf4 25.Sf3 Hf6 26.Gf5 fe3 27.Ge6 Se6 28.Hc3 c5 29.Wd1 cd4 30.Sd4 Sd4 31.Hd4 Hg6 32.Wc2 We4 33.Hc3 Wc8 34.Hb3 Wc2 (Teraz po 35.Hc2 czarne wygrywają figurę po 35…Wa4) i białe poddały się

Mecz Polska – USA; Warszawa 1962
Balcerowski (po lewej) – R. Byrne
Fotografia: „Chess Review” numer 11/1962

Obrona królewsko – indyjska
IM Byrne R. (USA) – Balcerowski (Polska)

1.d4 Sf6 2.c4 g6 3.g3 Gg7 4.Gg2 0–0 5.Sc3 c5 6.e3 Sc6 7.Sge2 d6 8.0–0 Gg4 9.h3 Ge2 10.Se2 cd4 11.ed4 d5 12.c5 b6 13.Ge3 bc5 14.dc5 Wc8 15.f4 Se4 16.Wb1 f5 17.b4 d4 18.Hb3 Kh8 19.Wfd1 e5 20.fe5 Ge5 21.Hc4? ((Lepsze było 21.Gf4) 21…Sg3 22.Sg3 f4 23.b5 (I teraz należało grać 23.Gf4, chociaż czarne stałyby już lepiej) 23…fe3 24.bc6 Hg5 25.Se2 Wf2 26.Hd5 We2 27.Hf3 Wa2 28.Hg4 Hg4 29.hg4 Wc2 30.Ge4 Wc5 31.Wf1 Wc3 32.Wf3 d3 33.Kf1 i białe przekroczyły czas.

Obrona królewsko – indyjska
Doda (Polska) – IM Byrne D. (USA)

1.Sf3 Sf6 2.g3 g6 3.Gg2 Gg7 4.d4 c5 5.c4 Sc6 6.0–0 0–0 7.d5 Sa5 8.Sfd2 d6 9.Sc3 a6 10.Hc2 Gd7 11.b3 b5 12.Gb2 bc4 13.bc4 Wb8 14.Wab1 Hc7 15.Sce4 Se4 16.Ge4 Ga4 17.Hc1 Gb2 18.Wb2 Wb4! 19.Hc3 Wfb8 20.W2b1! (Czarne nie widziały tego ruchu. Po 20.Wfb1 W8b6 i 21…Hb8 białe zmuszone byłyby do bicia na „b4”) 20…Gd7 21.h4 Gh3 (Bez planu; należało spróbować 21…e5) 22.Wfc1 Gg4 23.f3 Gc8 24.h5 e5 25.de6 Ge6 26.h6 f5 27.Gd5 Gd5 28.cd5 He7 29.a3 Wb1 30.Wb1 Wb1 31.Sb1 Sb7 32.Sd2 Hf8 33.He3 Sd8 34.Sc4 Kf7 35.Hf4 Sb7 36.e4 Ke8 37.e5 de5 38.He5 He7 39.Hh8 Kd7 40.Hg7 Sd6? 41.Se5 i czarne poddały się.

Partia hiszpańska
Mednis (USA) – Tarnowski (Polska)

1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 a6 4.Ga4 Sf6 5.0–0 Ge7 6.He2 b5 7.Gb3 d6 8.c3 Sa5 9.Gc2 c5 10.h3 0–0 11.d4 Sc6 12.d5 Sa5 13.Kh2 Sc4 14.Wg1 Se8 15.g4 g6 16.b3 Sb6 17.Sbd2 Sg7 18.Sf1 f6 19.Sg3 Gd7 20.Wg2 Wf7? (Można było nie dopuścić do ofiary skoczka po 20…Kh8 z dalszym Wf7 i Gf8) 21.Sf5! gf5 22.gf5 Kh8? (Nie jest pewne, czy czarne nie mogłyby się obronić grając 22…Ge8 z dalszym Gf8 i Wa7) 23.Sh4 Sf5 24.ef5 Gf8 (Lepsze było 24…Sd5, na co nastąpiłoby tak jak w partii 25.Hh5) 25.Hh5 Wg7 26.Wg7 Gg7 27.Gh6! (Po tym silnym posunięciu czarne nie mają już ratunku) 27…Hg8 28.Sg6! hg6 29.fg6 i czarne poddały się.

Główna aleja prowadząca do sali gry
Zdjęcie: Biuletyn Olimpiady

Obrona sycylijska
Filipowicz (Polska) – Hearst (USA)

1.e4 c5 2.Sf3 a6 3.Sc3 Sc6 4.d4 cd4 5.Sd4 e5 6.Sf5 d6 7.Se3 Ge6 8.Gc4 Sf6 9.0–0 Ge7 10.Gd5? (Duży pozycyjny błąd; pole „d5” należało zająć skoczkiem) 10…0–0 11.a3 Hc7 12.Kh1 Wab8 13.g4 Kh8 14.g5 Se8 15.Hh5 g6 16.Hh4 Hd8 17.Sg4 Sd4 18.f4 f5! 19.ef5 Sf5 20.He1 Sc7 21.Ge6 Se6 22.fe5 Gg5 23.ed6 Hd6 24.Gg5 Sg5 25.He5 He5 26.Se5 Se3 27.Sd7? Sf1 28.Sb8 Wf2 29.h4 Sg3 i białe poddały się z uwagi na mata w następnym posunięciu.

Teraz krótko o tym, co się „działo” w latach 1961 i 1962 przed bułgarską Olimpiadą.

Rok 1961

Jak zawsze, sezon otworzył turniej w Hastings. Odbył się już po raz 36. Jego początek przypada na daleki rok 1895, kiedy to triumfował młody zawodnik amerykański Pillsbury. Podajemy wyniki turnieju Hastings 1960/61: 1. Gligorić (Jugosławia) 7 punktów z 9 partii, 2. Bondarewski (ZSRR, obaj bez porażki) 6 p., 3 – 4. Lloyd (Anglia) i Szabo (Węgry) po 5 p., 5 – 7. Barden, Clarke i Littlewood (wszyscy Anglia) po 4,5 p., 8. Śliwa (Polska) 4 p., 9. Green (Anglia) 2,5 p. i Cafferty (Anglia) 2 p.

XXVIII Mistrzostwa ZSRR zgromadziły stawkę 20. zawodników, z czego dokładnie połowę stanowili arcymistrzowie. Podajemy czołówkę: 1. GM Petrosjan (przegrał tylko ze Steinem) 13,5 punktu z 19 partii, 2. GM Korcznoj 13 p., 3 – 4. GM Geller i Stein po 12 p., 5 – 6. GM Smysłow i GM Spasski po 11 p., 7 – 8. GM Awerbach i GM Poługajewski po 10,5 p., 9 – 10. IM Simagin i GM Tajmanow po 10 p., 11. IM Furman 10 p., 12 – 13. GM Bolesławski i GM Bronstein po 9,5 p. itd. Sensacyjnie słabo wypadł „olimpijczyk” Bronstein, który przegrał aż sześć partii.

Piękną obsadę miał XXIII turniej w Beverwijk. W okresie „zimnej” wojny sensacją był udział arcymistrza Uhlmanna, zawodnika z tzw. „bloku komunistycznego”. Drugą niespodzianką przygotowaną przez organizatorów był przyjazd legendarnego 68. letniego Ernesta Grünfelda, który w pierwszej rundzie pokonał arcymistrza Donnera! Oto wyniki: 1 – 2. Ivkov (Jugosławia) i Larsen (Dania) po 7,5 punktu z 9 partii, 3. Uhlmann (NRD) 5,5 p., 4. Olafsson (Islandia) 5 p., 5. Van der Berg (Holandia) 4,5 p., 6. Gereben (Szwajcaria) 4 p., 7. Van Scheltinga (Holandia) 3,5 p., 8. Grünfeld (Austria) 3 p., 9. Donner 2,5 p. i 10. Barendregt (obaj Holandia) 2 p.

Hiszpanie zorganizowali silny turniej w Maladze: 1 – 2. Gligorić (Jugosławia) i Pomar (Hiszpania) po 8,5 punktu z 11 partii. 3. Najdorf 6 p., 4 – 7. Eliskases (obaj Argentyna), Farre (Hiszpania), O’Kelly (Belgia) i Toran po 5,5 p., 8 – 9. Perez F. (obaj Hiszpania) i Portisch (Węgry) po 5 p., 10 – 12. Heidenfeld (NRF), Lopez i Saborida (obaj Hiszpania) po 4 p.

Wyniki nowojorskich mistrzostw USA: 1. Fischer 9 punktów z 11 partii (bez porażki), 2. Lombardy 7 p., 3. Weinstein 6,5 p., 4 – 6. Bisguier, Reshevsky i Sherwin po 6 p., 7. Kalme 5,5 p., 8 – 11. Benkö, Berliner, R. Byrne i Saidy po 4,5 p., 12. Seidman 2,5 p.

Osiemnastym mistrzem Polski został Tarnowski 12 punktów z 17 partii. dalej szli: 2.Śliwa 11,5 p., 3. Drozd 11 p., 4 – 5. Grąbczewski i A. Adamski po 10,5 p., 6 – 7. Doda i Kostro po 10 p., 8 – 9. Podolski i Brzózka po 9,5 p. itd.

14 marca po długiej i ciężkiej chorobie zmarł Akiba Rubinstein, dzięki któremu ekipa polska na Olimpiadzie w Hamburgu w 1930 roku sięgnęła po złote medale.

Michaił Botwinnik, 12 maja 1961 roku, wygrał dwudziestą pierwszą partię meczu z Talem, którego stawką był tytuł mistrza świata i powrócił na tron szachowy wygrywając całe spotkanie w stosunku 13:8.

Turniej Centralnego Klubu Szachowego w Moskwie: 1 – 2. Smysłow i Wasjukow (obaj ZSRR) po 7,5 punktu z 11 partii, 3. Olafsson (Islandia) 7 p., 4. Aronin (ZSRR) 6,5 p., 5 – 7. Bisguier (USA), Bronstein (ZSRR) i Portisch (Węgry) po 6 p., 8 – 9. Gufeld (ZSRR) i Pachman (Czechosłowacja) po 5,5 p., 10. Tołusz (ZSRR) 3,5 p., 11. Rabar (Jugosławia) 3 p. i 12. Bakulin (ZSRR) 2 p.

Tradycyjny turniej w Zurychu miał świetną obsadę. Triumfował Keres 9 punktów z 11 partii. Dalej szli: 2. Petrosjan (obaj ZSRR) 8,5 p., 3. Gligorić (Jugosławia) 7 p., 4 – 5. Lombardy (USA) i Schmid (NRF) po 6,5 p., 6 – 7. Larsen (Dania) i Matulović (Jugosławia) po 6 p., 8. Keller 5 p., 9. Kupper 4,5 p., 10. Walther 3,5 p., 11. Bhend 2 p. i Christoffel (wszyscy Szwajcaria) 1,5 p.

Ojanen został mistrzem Finlandii wygrywając turniej w Helsinkach z wynikiem 9 punktów z 11 partii. Eero Böök nie uczestniczył.

W okresie od 2 września do 4 października cały świat śledził przebieg wielkiego turnieju w Bled. Planowano udział 20. arcymistrzów. Kiedy Reshevsky, Uhlmann, Unzicker, Schmid, Szabo, Lombardy, Larsen, Spasski, Robatsch i Pirc z różnych przyczyn nie mogli przyjąć zaproszenia, postanowiono dopuścić pięciu „nie arcymistrzów”: Dargę (NRF), mistrza świata juniorów Parmę oraz trzech młodych mistrzów Bertoka, Udovcicia i Germeka. Podajemy wyniki tego super turnieju: 1. Tal (ZSRR) 14,5 punktu z 19 partii, 2. Fischer (USA) 13,5 p. 3 – 5. Gligorić (Jugosławia), Keres i Petrosjan po 12,5 p., 6 – 7. Geller (wszyscy trzej ZSRR) i Trifunović po 10,5 p., 8. Parma (obaj Jugosławia) 10 p., 9 – 10. Bisguier (USA) i Matanović (Jugosławia) po 9,5 p., 11 – 13. Darga (NRF), Donner (Holandia) i Najdorf (Argentyna) po 9 p., 14. Olafsson (Islandia) 8,5 p., 15 – 16. Ivkov (Jugosławia) i Portisch (Węgry) po 8 p., 17. Pachman (Czechosłowacja) 7 p., 18. Bertok 6,5 p., 19. Germek 5,5 p. i Udovcić (wszyscy trzej Jugosławia) 4 p. Robert Fischer okazał się nie tylko jedynym niepokonanym, ale i jedynym zawodnikiem, który pokonał Michaiła Tala.

Jeszcze nie przebrzmiały echa turnieju w Bled, a już Federacja Szachowa Jugosławii zaprosiła na piękny turniej w Belgradzie. Najdorf spóźnił się o dwa dni i już nie został dopuszczony do rozgrywek. Zagrało 24. szachistów, w tym czterech arcymistrzów, systemem szwajcarskim, na dystansie 11 rund. Oto wyniki: 1. Wasjukow (ZSRR) 9 punktów z 11 partii, 2. Gligorić 8 p., 3. Džurasević 7,5 p., 4. Matanović (wszyscy trzej Jugosławia) 6,5 p., 5 – 12. Doda (Polska), Forintos (Węgry), Kozomara, Karaklajić, Puc, Smederevac, Marić i Trajković (cała piątka Jugosławia) po 6 p. itd. Debiutujący jako arcymistrz Miłko Bobocow z Bułgarii był dopiero na dzielonym trzynastym miejscu z wynikiem 5,5 p.

Turniej międzynarodowy w Bled 1961
Bisguier (po lewej) – Fischer
Fotografia: „Chess Review” numer 3/1962

Rok 1962.

Oczywiście kolejny sezon rozpoczął się turniejem w Hastings 1961/62. Zawody wygrał „tak jak chciał” mistrz świata Botwinnik, który oddał przeciwnikom tylko dwie partie na remis. Oto wyniki: 1. Botwinnik (ZSRR) 8 punktów z 9 partii, 2. Gligorić (Jugosławia) 6 p., 3. Flohr (ZSRR) 5,5 p., 4 – 5. Bisguier (USA) i Penrose po 5 p., 6 – 7. Littlewood (obaj Anglia) i Robatsch (Austria) po 4,5 p., 8.Wade 3,5 p., 9. Barden (obaj Anglia) 3 p. i 10. Aaron (Indie) 1 p. Botwinnik zremisował z Gligoriciem i Flohrem. Aaron pokonał Littlewooda, a pozostałe partie przegrał.

Niewielka miejscowość Beverwijk w Holandii była miejscem następnego tradycyjnego turnieju. W rozgrywkach, które zorganizowano tu już po raz dwudziesty czwarty triumfował pamiętający przedwojenne Olimpiady Trifunović (Jugosławia), który uzyskał 6 punktów z 9 partii i był jedynym, który nie przegrał żadnej partii. Dalej szli: 2 – 3. Donner (Holandia) i Robatsch (Austria) po 5,5 p., 4 – 5. Bisguier (USA) i Kottnauer (Anglia) po 5 p., 6 – 8. Langeweg (Holandia), O’Kelly (Belgia) i van Scheltinga (Holandia) po 4,5 p., 9. Aaron (Indie) 2,5 p. i 10. Henneberke (Holandia) 2 p.

Jak powiadomił miesięcznik „Szachmaty w ZSRR”, numer 4/1962, 11 marca 1962 roku zmarł wiceprezydent FIDE, Wiaczesław Ragozin. Działaczem FIDE był przez 15 lat. Pamiętamy, jak na poprzedniej Olimpiadzie w Lipsku 1960 uruchamiał zegar przy partii Pietzsch (NRD) – Soler (Malta), rozpoczynając w ten sposób pierwszą rundę Olimpiady. Miał 54 lata.

Mistrzem Chile został Flores Alvarez z wynikiem 10,5 punktu z 13 partii. Na dalszych miejscach znaleźli arcymistrz Pilnik (Argentyna) i Letelier.

W mistrzostwach Izraela było trzech zwycięzców. Triumfatorzy Aloni, Domnitz i Porath musieli rozegrać uzupełniający mecz, w którym zwyciężył Porath przed Alonim.

Ważnym wydarzeniem był trwający aż sześć tygodni turniej międzystrefowy w Sztokholmie. Pierwsza „szóstka” awansowała do turnieju kandydatów. Oto wyniki: 1. Fischer (USA) 17,5 punktu z 22 partii bez porażki, 2 – 3. Petrosjan i Geller (obaj ZSRR) po 15 p., 4 – 5. Filip (Czechosłowacja) i Korcznoj (ZSRR) po 14 p., 6 – 8. Benkö (USA), Gligorić (Jugosławia) i Stein (ZSRR) po 13,5 p., 9 – 10. Uhlmann (NRD) i Portisch (Węgry) po 12,5 p., 11 – 12. Olafsson (Islandia) i Pomar (Hiszpania) po 12 p., 13. Bolbochan (Argentyna) 11,5 p., 14 – 15. Barcza i Bilek (obaj Węgry) po 11 p., 16. Bisguier (USA) 9,5 p., 17 – 18. Bertok (Jugosławia) i Yanofsky (Kanada) po 7,5 p., 19 – 20. German (Brazylia) i Schweber (Argentyna) po 7 p., 21. Teschner (NRF) 6,5 p., 22. Cuellar (Kolumbia) 5,5 p. i 23. Aaron (Indie) 4 p.

XVII Mistrzostwa Jugosławii. Zwyciężyli Matanović i Milić po 10 punktów z 16 partii. Dalsze miejsca zajęli: 3. Sokołow 10 p., 4. Cirić 9,5 p., 5 – 7. Ugrinović, Bukić i Ostojić po 9 p., 8 – 9. Pirc i Smalljbegović po 8,5 p., 10 – 11. Janosević i Marović po 8 p., 12. Udovcić 7,5 p., 13. Lukić 7 p., 14. Bułovcić 6 p., 15 – 16. Sofrevsky i Mejić po 5,5 p. i 17. Michałcziszyn 3 p. Turniej był słabiutko obsadzony. Nie zagrali m.in. Gligorić, Ivkov i Trifunović. Na domiar złego, w trakcie zawodów, Puc, Damjanović i Kozomara wycofali się z powodu choroby.

XXV turniej w hiszpańskiej miejscowości Mar del Plata ze względu na wysokie nagrody zebrał doborową obsadę. Triumfował z dużą przewagą mistrz międzynarodowy Poługajewski, który wyprzedził dziesięciu arcymistrzów. Rosjanin uzyskał wynik 11,5 punktu z 15 partii bez porażki. Na kolejnych miejscach znaleźli się: 2 – 3. Smysłow (ZSRR) i Szabo (Węgry) po 9,5 p., 4 – 6. R. Byrne (USA), Najdorf i Sanguinetti (obaj Argentyna) po 8,5 p., 7 – 9. Pachman (Czechosłowacja), Panno (Argentyna) i Parma (Jugosławia), 10. Eliskases 8 p., 11 – 12. Pilnik i Rossetto po 6,5 p., 13 – 14. Guimard (wszyscy trzej Argentyna) i Penrose (Anglia) po 5,5 p., 15 – 16. Bielicki (Argentyna) i Letelier (Chile) po 4,5 p.

Sztokholm 1962
Filip (po lewej) – Korcznoj
Zdjęcie: „Chess Review” numer 5/1962

W Sofii rozegrano finał XVI Mistrzostw Bułgarii. Wygrał Padewski 15,5 punktu z 19 partii bez porażki. Dalej szli: 2. Pejew 14 p., 3 – 4. Popow i Minew po 12,5 p., 5. Kolarow 11,5 p. itd. Weteran Cwetkow i Neikirch podzielili dopiero 11 – 13 miejsce z dorobkiem 9,5 p. Sensacyjną katastrofę przeżył pierwszy arcymistrz Bułgarii Miłko Bobocow, który przegrał aż sześć partii i ze skromnym dorobkiem 8,5 punktu „wylądował” na 14. miejscu.

Dnia 3 kwietnia zmarł we Wiedniu jeden z najstarszych arcymistrzów świata Ernst Grünfeld.

W Hawanie, w dniach 28 kwietnia – 30 maja odbył się Memoriał Capablanki. Na starcie stanęło dziewięciu arcymistrzów i siedmiu mistrzów międzynarodowych reprezentujących 12 państw, co w owym czasie było wielkim osiągnięciem. Zwyciężył wiecznie młody Najdorf (Argentyna) 16,5 punktu z 21 partii. Na kolejnych miejscach znaleźli się: 2 – 3. Poługajewski i Spasski (obaj ZSRR) po 16 p., 4 – 5. Gligorić (Jugosławia) i Smysłow (ZSRR) po 15,5 p., 6. Ivkov (Jugosławia) 14,5 p., 7 – 8. Haag (Węgry) i Pietzsch (NRD) po 13 p., 9. Ciocaltea (Rumunia) 12,5 p., 10. Guimard (Argentyna) 11 p., 11. Pachman (Czechosłowacja) 10,5 p., 12. Cobo (Kuba) 10 p., 13. Matanović (Jugosławia) 9,5 p., 14. F. Perez (Hiszpania) 8,5 p., 15 – 16. J. Gonzales i E. Jimenez (obaj Kuba) po 8 p., 17. Milew (Bułgaria) 7,5 p., 18. De Greiff (Kolumbia) 7 p., 19. R. Ortega 5,5 p., 20. Siero (obaj Kuba) 5 p., 21. J. L. Alvarez (Urugwaj) 4,5 p. i 22. G. Garcia (Kuba) 3,5 p.

Niewielkie 50. tysięczne miasto Willemstad na wyspie Curacao w Antylach Holenderskich przez dwa miesiące było miejscem V Turnieju Kandydatów. Do walki o prawo stoczenia meczu z Botwinnikiem stanęło ośmiu arcymistrzów, a wśród nich uczestnik wszystkich turniejów kandydatów Tal, senior turnieju Keres, triumfator turnieju międzystrefowego w Sztokholmie Fischer. Turniej rozegrano systemem czterokołowym i uzyskano wyniki: 1. Petrosjan 17,5 punktu z 28 partii, 2 – 3. Geller i Keres (cała trójka ZSRR) po 17 p., 4. Fischer (USA) 5. Korcznoj (ZSRR) 13,5 p., 6. Benkö (USA) 12 p., 7 – 8. Tal (ZSRR) i Filip (Czechosłowacja) po 7 p.

Mistrzem Finlandii znowu został Ojanen 9,5 punktu z 13 partii. kolejne miejsca zajęli: 2. Räisä 8,5 p., 3 – 5. Böök, Niemelä i Rantanen po 8 p., 6 – 8. Koskinen, Pastuchow i Westerinen po 7 p. itd.

Jak doniosła bułgarska agencja BTA znany mistrz międzynarodowy Francisco Perez, który w Lipsku 1960 grał na pierwszej szachownicy Hiszpanii po zakończeniu Memoriału Capablanki poprosił o azyl polityczny, który władze kubańskie mu udzieliły. Kto zna ówczesne realia polityczne, ma świadomość kuriozalności tego zdarzenia. W Olimpiadzie tu omawianej Perez nie zagrał, chociaż siłą gry przewyższał praktycznie wszystkich szachistów reprezentacji Kuby.

Geller i Keres, którzy podzielili w Curacao II – III miejsce rozegrali mecz o drugie miejsce w V Turnieju Kandydatów. Zwycięzca uzyskiwał prawo gry w kolejnym turnieju kandydatów bez eliminacji. Triumfował Keres w stosunku 4,5:3,5.

Mistrzem Szkocji został po raz jedenasty Fairhurst, Szwecji – Ekenberg, a Szwajcarii – Kupper.

Teraz jeszcze trochę ciekawostek towarzyszącym zmaganiom w Złotych Piaskach. Jak wiemy, na czele zespołu argentyńskiego, jak zawsze, był wiecznie młody 52. letni Mieczysław Najdorf. Wigoru mogli mu pozazdrościć młodzi! Wszędzie było go pełno. Bił z jego twarzy nieustanny optymizm. Gdy tylko wykonał posunięcie, natychmiast wstawał i z wielkim zainteresowaniem śledził wszystkie pozostałe partie. Jeśli gdzieś toczyła się analiza partii, nie mogło tam zabraknąć pana Mieczysława! Grał śmiało, z pełnym optymizmem i energicznie. Grając na przykład z bardzo silnym arcymistrzem Robatschem szybko poświęcił figurę i triumfował już po 18. posunięciach! „Oczywiście” mknął później do przyjaciół z pytaniem „Podobała się partia?” i nie czekając na odpowiedź mawiał „Jestem zadowolony z siebie i… przeciwnika”. Ale działo się to tylko wtedy, gdy grał z młodym przeciwnikiem, który uważał, że „z dziadkami wszystko można grać”!

Do Fischera podszedł korespondent pisma „Narodowy Sport” z prośbą o wywiad. Fischer miał odpowiedzieć „50 lewów z góry i będziemy rozmawiać”. Dziennikarz na to „Dziękuję, pan już udzielił mi wywiadu”.

W meczu Argentyna – NRF, arcymistrz Panno nieudanie rozegrał debiut w partii ze Schmidem i szybko stracił figurę. Mimo to uparcie grał dalej. Jest oczywiste, że Panno myśli, że przed 30. ruchem także nie wolno poddać się – żartowali z niego koledzy.

Ja gram wyłącznie genialnie. Wygrałem genialnie z Robatschem i Unzickerem, a także przegrałem genialnie z Fischerem. Tak „skromnie” opowiadał o swoich partiach Najdorf.

Trudne zadanie postawił sędziom francuski zawodnik Thiellement w czasie partii z Polakiem Tarnowskim. „Pan dotknął gońca i powinien zrobić tą figurą ruch” zwrócił się Polak do Francuza. „Ja przecież powiedziałem, że poprawiam” – odpowiedział zagadnięty. „Według mnie pan niczego nie powiedział” – ripostował Tarnowski. Do sporu zostali zaangażowani sędziowie i kapitanowie obu drużyn. Wówczas Thiellement rzekł: „Mnie tylko wydawało się, że ja przed dotknięciem figury wcześniej rzekłem, że poprawiam. Właśnie sobie przypomniałem…” Ruch gońcem został wykonany.

W holu restauracji „Astoria” do Fischera podeszła zbierająca autografy dziewczynka i podała mu karteczkę. Fischer złożył wielki, zamaszysty podpis. „Nie zostawiłeś miejsca na inne autografy” powiedział wówczas Fischerowi jeden z obok stojących mistrzów. „Pozostałe nie są już potrzebne” odpowiedział amerykański arcymistrz.

Stoliki szachowe z wnękami na „drobiazgi” zastosowane w Lipsku 1960 zdały świetnie egzamin, toteż i na tej Olimpiadzie pojawiły się podobne.

W dniu zakończenia Olimpiady, 10 października, do zawodników dotarła smutna wiadomość o śmierci profesora dr Milana Vidmara, 77. letniego najstarszego arcymistrza jugosłowiańskiego, znanego z udziału w przedwojennych Olimpiadach.

16 września 1962 roku, o godzinie 16,00 sędziowie uruchomili zegary i rozpoczęła się I runda eliminacji!

W grupie 1 liczba drużyn była nieparzysta, dlatego przy zespołach, które miały jeszcze przed sobą dzień wolny (pauzowanie), tradycyjnie będzie widnieć gwiazdka (*).