Zagłada Żydów. Studia i Materiały vol. 9 R. 2013 - ebook

Zasadniczą tematyką przewijającą się w zawartości tego numeru są źróda historyczne wykrzystywane w badaniach nad Zagładą. Problematyki tej dotyczą studia o snach (B. Engelking), archiwach histori mówionej (P. Filipkowski) oraz piśmiennnictwie religijnych Żydów (H. Drefus). Kolejne teksty dotyczą powojennych rozliczeń w Polsce (A. Prusin pisze o sądzeniu zbrodniarzy nazistowskich przez Naczelny Trybunał Narodowy, A. Kornbluth o postępowaniach sądowych z tzw. dekretu sierpniowego), Francji (J. Grabowski o rozliczeniach w paryskiej policji) i Niemczech (J. S. Legge analizuje traktowanie zbrodni nazistowskich na przykładzie sprawców zbrodni na amerykańskich żołnierzach w Malmédy).

Z okazji 70. rocznicy powstań w getach i obozach zamieszamy specjalny blok materiałów. Składają się nań opracowanie Icchaka Cukiermana „Antka” na temat ŻOB i zapiski Chajki Klinger członkini Haszomer Hacair w Będzinie, a z drugiej strony zeznania Jürgena Stroopa złożone w lipcu 1951 r. przed sądem wojewódzkim w Warszawie. Tematyki oporu dotyczy w dużej części rozmowa ze zmarłym niedawno Israelem Gutmanem.

W dziale „Warsztaty badawcze“ publikujemy m.in. tekst poświęcony konspiracyjnemu archiwum getta białostockiego i jego twórcom, a także opracowanie na temat kart zgonu z warszawskiego getta jako materiału historycznego.

W dziale „Materiały“ zamieszczamy dziennik Miriam Chaszczewackiej z getta w Radomsku w opracowaniu F. Tycha oraz analizę procesu Wilhelma Trappa, dowódcy 101 batalionu policji porządkowej toczonego w lipcu 1948 r. w Siedlcach dokonaną przez J.-Ch. Szurka.

W dziale „Wydarzenia“ publikujemy esej Ch. R. Browninga poświęcony Raulowi Hilbergowi w zwiazku z publikacją polskiej edycji Zagłady Żydów europejskich.

W numerze znalazły się też polemiki, m.in. wokół ksiażki M. Polit o Chaimie Rumkowskim, oraz omówienia i recenzje najnowszej literatury.

W numerze stałe działy:

Studia

Rozmowy

Sylwetki

Z warsztatów badawczych

Materiały

Punkty Widzenia

Polemiki

Omówienia, recenzje, przeglądy

Wydarzenia

Curiosa

a w nich między innymi:

• Opracowanie Icchaka Cukiermana o historii ŻOB
• Pamiętniki Chajki Klinger
• Jürgen Stroop przed warszawskim sądem
• Barbara Engelking o snach w czasie Zagłady
• Havi Dreyfus o charakterze ortodoksyjnych narracji historycznych
• Alexander V. Prusin o rozprawach przed Najwyższym Trybunałem Narodowym
• Jan Grabowski o powojennych rozliczeniach w paryskiej policji
• Andrew Kornbluth o procesach z dekretu „sierpniowego” BADAWCZYCH
• Aleksandra Bańkowska i Weronika Romanik o Podziemnym Archiwum Getta Białostockiego
• Pamiętnik Miriam Chaszczewackiej z Radomska
• Jerzy Kochanowski o listach polskich Żydów do Hansa Franka
• Jean-Charles Szurek o procesie Gustava Wilhelma Trappa
• Tadeusz Bartoś o metafizyce zła
• Grzegorz Krzywiec o Jędrzeju Giertychu
• Rozmowa Barbary Engelking z Israelem Gutmanem

• Od redakcji

In Memoriam

• Israel Gutman [Barbara Engelking]

Studia

• Barbara Engelking, Sny jako źródło do badań nad Zagładą
• Havi Dreyfus, Badania nad życiem religijnym Żydów w Polsce podczas Zagłady – główne źródła i podstawowe zagadnienia
• Piotr Filipkowski, Pozagładowe historie mówione: nagrania, archiwa, sposoby lektury
• Alexander V. Prusin, Polska Norymberga: siedem procesów przed Najwyższym Trybunałem Narodowym, 1946–1948
• Jan Grabowski, Powojenne dochodzenia policyjne we Francji, czyli próba samooczyszczenia paryskiej Prefektury Policji w latach 1944–1946
• Andrew Kornbluth, „Jest wielu Kainów pośród nas”. Polski wymiar sprawiedliwości a Zagłada, 1944–1956
• Jerome S. Legge, Jr., Opór wobec procesów w sprawie zbrodni wojennych: masakra w Malmédy, niemieckie Kościoły a kontrwywiad amerykański CIC

Rozmowy

• Z profesorem Israelem Gutmanem rozmawia Barbara Engelking

Sylwetki

• Agnieszka Haska, Julian Eliasz Chorążycki (1885–1943)

Materiały

• „Dużo trudu i dużo piękna w życiu internatu”. Z Domu Sierot Janusza Korczaka [Marta Ciesielska]
• Jan Górnicki (Ber Oszer Weisbaum), Notatki [Barbara Engelking]
• Agnieszka Witkowska-Krych, Pamiętnik Janusza Korczaka oraz wojenne źródła pochodzące z Domu Sierot. Jak przetrwały?

Z warsztatów badawczych

• Aleksandra Bańkowska, Weronika Romanik, Podziemne Archiwum Getta Białostockiego. Archiwum Mersika–Tenenbauma
• Marta Janczewska, Dokumenty urzędowo-medyczne jako źródło do badania losu warszawskich Żydów 1939–1941
• Jacek Partyka, Literackie formy graniczne (Weiss – Reznikoff – Grynberg)

Materiały rocznicowe

• Pierwszy zarys historii Żydowskiej Organizacji Bojowej [Icchak Cukierman, Powstanie i rozwój ŻOB, oprac. Dariusz Libionka]
• Pamiętniki Chajki Klinger [oprac. Avihu Ronen]
• Katarzyna Person, Mówi Jürgen Stroop. Proces likwidatora powstania w getcie warszawskim przed Sądem Wojewódzkim w Warszawie

Materiały

• Pamiętnik Miriam Chaszczewackiej [oprac. Feliks Tych]
• Jean-Charles Szurek, Proces Gustava Wilhelma Trappa 6 lipca 1948 r.
• Jerzy Kochanowski, Żydowskie listy do Hansa Franka (1940): sprzeciw czy strategia przetrwania?
• Laurence Weinbaum, Epizod z biografii Dawida Wdowińskiego
• Monika Taras, Źródła autobiograficzne w zbiorach Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie

Punkty widzenia

• Tadeusz Bartoś, Szoa – nowe stworzenie. Metafizyka zła
• Grzegorz Krzywiec, O klerykalnym faszyzmie (Na marginesie Curriculum Vitae Jędrzeja Giertycha)

Polemiki

• Wokół książki Moniki Polit „Moja żydowska dusza nie obawia się dnia sądu”. Mordechaj Chaim Rumkowski. Prawda i zmyślenie [Michał Głowiński, Andrea Löw, Agnieszka Żółkiewska]
• Monika Polit, W odpowiedzi recenzentkom
• Adam Puławski, Uwagi i refleksje wokół wydawnictwa edukacyjnego Zrozumieć Holokaust
• Robert Szuchta, Piotr Trojański, Jak pisać podręczniki szkolne o Zagładzie? Na marginesie recenzji książki pt. Zrozumieć Holokaust

Omówienia

• Zuzanna Schnepf-Kołacz, Włoski ogród historii. Rzym, Ferrara, Mediolan – nowe projekty na mapie żydowskich muzeów we Włoszech

Recenzje

• Marek Kaźmierczak, Auschwitz w Internecie. Przedstawienia Holokaustu w kulturze popularnej [Sławomir Buryła]
• Encyclopedia of Camps and Ghettos 1933–1945, t. 2: Ghettos in German-Occupied Eastern Europe [Dariusz Libionka]
• Ewa Domańska, Historia egzystencjalna [Małgorzata Wosińska]
• Anna Ziębińska-Witek, Historia w muzeach. Studium ekspozycji Holokaustu [Jacek Leociak]
• Joshua M. Greene, Sprawiedliwość w Dachau. Opowieść o procesach nazistów [Jan Borowicz]
• Anatol Chari, Timothy Braatz, Podczłowiek. Wspomnienia członka Sonderkomanda [Jan Borowicz]
• Derek Hastings, Catholicism and the Roots of Nazism: Religious Identity and National Socialism [Grzegorz Krzywiec]
• Avihu Ronen, Nidona lechaim [Skazana na życie] [Michał Sobelman]

Wydarzenia

• Agnieszka Haska, Międzynarodowa konferencja naukowa „Być świadkiem Zagłady”(Warszawa, 22–23 kwietnia 2013 r.)
• Jerzy Giebułtowski, Dać przemówić faktom. O polskim wydaniu Zagłady Żydów europejskich Raula Hilberga
• Christopher R. Browning, Raul Hilberg
• Jerzy Kochanowski, Cisi bohaterowie („Stille Helden”)
• Renata Piątkowska, Muzeum Żydowskie i Centrum Tolerancji w Moskwie

Curiosa

• Dariusz Libionka, Uwagi o ratowaniu Żydów w „okolicach Treblinki” [recenzja: Edward Kopówka, ks. Paweł Rytel-Andrianik, Dam im imię na wieki. Polacy z okolic Treblinki ratujący Żydów]