Zarażeni dźwiękiem - ebook

To najobszerniejsza i najbardziej kompleksowa publikacja poświęcona polskiemu rynkowi muzycznemu i modelom odbioru muzyki w Polsce. Co ważne - jest to pierwsza wydana w naszym kraju książka podejmująca problematykę społecznego i ekonomicznego funkcjonowania muzyki w warunkach, które zaczyna współtworzyć sztuczna inteligencja. Trzeba koniecznie podkreślić, że mamy tu do czynienia z opisem całej serii przedsięwzięć badawczych, zarówno jakościowych ,jak i ilościowych. Zakres tych dokonań jest imponujący. Książka zawiera nie tylko analizę współczesnej sytuacji kultury muzycznej, ale w każdym z podjętych zagadnień przedstawia ich rys historyczny. Ma to szczególne znaczenie w odniesieniu do technologicznego rozwoju fonografii, mediów elektronicznych, ale również dla opisanych w książce zmian w preferencjach muzycznych, w reklamie, marketingu i innych obszarach korzystania z muzyki. Trzeba sporej odwagi, by skupić wysiłek analityczny na zjawiskach takich jak wykorzystanie sztucznej inteligencji w muzyce, co jeszcze nie zostało poddane poważnej systematyzacji także w skali globalnej i nikt jeszcze nie wie, jakie mogą być tego skutki w tworzeniu muzyki i - szerzej - kształtowaniu się kultury muzycznej.Trzciński to ryzyko podjął.

dr hab. Mirosław Pęczak, prof. UW

Książka w wyczerpujący sposób prezentuje aktualny stan rynku muzycznego w niezwykle ciekawym momencie. Z jednej strony bowiem dystrybucja muzyki została zdominowana przez streaming (co przekłada się zarówno na konsumpcję, jak i na produkcję oraz promocję nagrań), z drugiej natomiast branża muzyczna stoi w obliczu zmian zapoczątkowanych przez wykorzystanie sztucznej inteligencji. Dzięki pogłębionym badaniom empirycznym autor pokazuje nam nie tylko aktualny stan rynku muzycznego w Polsce, ale daje też wyobrażenie o zmianach, które dopiero się rozpoczynają.

dr hab. Patryk Gałuszka, prof. UŁ

W obecnych czasach po raz pierwszy tak mocno odczuwam to, że rewolucyjne zmiany na świecie następują również w obszarze muzyki. Dotychczasowe działania oparte głównie na intuicji, wyczuciu i własnych emocjach muszą zastąpić kroki bazujące na bardzo szerokiej i stale ewoluującej wiedzy. Na całe szczęście mnie to już nie będzie dotyczyło ;) Ale zdecydowanie zachęcam wszystkich, którzy planują coś znaczyć w branży muzycznej, aby potraktowali tę książkę jako lekturę obowiązkową! To wiedza unikatowa - w pigułce przekazane są lata doświadczeń, badań, rozmów kuluarowych i odważne, merytoryczne spojrzenie w przyszłość!

Jan Borysewicz, muzyk i autor

Nie musisz być naukowcem ani muzykiem, żeby zrozumieć tę książkę. Pomimo wszelkich znamion publikacji naukowej, a także swojej objętości jest to książka dla każdego, kto chce po prostu dowiedzieć się czegoś o zapleczu branży oraz o sobie samym. Dlaczego tak, a nie inaczej odbieramy muzykę? Czemu słuchamy akurat takich utworów, a nie innych? Kto i jak podsuwa nam daną muzykę do słuchania? Na te i inne pytania próbuje znaleźć odpowiedź Staszek Trzciński. Czyta się to dobrze, lekko i szybko, niemal jak artykuł w prasie.

Wojtek Sokół, raper i wydawca muzyczny

Czy umiemy sprostać rotacji zjawisk i naszym emocjonalnym, czytaj: duchowo- -artystycznym, rozkminom przed nadchodzącą rewolucją sztucznej inteligencji? Ja wierzę w człowieka, a Wy? Staszek powiedział mi, żebym przeczytała tę książkę, a wtedy wszystkie Grammy są moje :-) No więc przeczytałam i czekam na te nagrody. Dobre, rzetelne i profesjonalne rozliczenie się z przeszłością, by dotrzeć do tego, co będzie...

Kayah, piosenkarka i autorkaPODZIĘKOWANIA

Zdaniem Glenna Goulda muzyka stała się w naszym życiu wszechobecna, a uzależniając się od niej, straciliśmy wobec niej estymę (Gould, 2010). Wybitny pianista napisał te słowa w swoim eseju już w 1966 roku, ale wszystkie badania, które znam, włącznie z moimi własnymi, potwierdzają ten pogląd także dzisiaj. Dla mnie muzyka była, jest oraz zawsze będzie świętem i autentyczną radością. Według wielu badań, które analizowałem, muzyka bezsprzecznie zbliża do siebie ludzi. Kto mnie zna, ten wie, że jestem doświadczonym obserwatorem tego procesu na co dzień. Innymi słowy, lubię ludzi i muzykę.

W ostatnich latach doświadczyłem jednak czegoś zupełnie nowego. Pandemia COVID-19 i lockdown to czas spędzony w odosobnieniu. Z założenia także proces pisania doktoratu to wyjątkowo samotny okres w życiu człowieka. Nigdy wcześniej niczego takiego nie przeżyłem. Realizacja większości analiz wymagała pracy w pojedynkę i dużego skupienia. Szczególnie odczuwałem to jako początkujący, mimo wieku, naukowiec. Swój doktorat obroniłem tuż przed pięćdziesiątką. Kolejne wyzwanie – redagowanie własnej książki bazującej na doktoracie i swoich badaniach. Praca nad zmianą języka i stylu na bardziej przystępny, wprowadzanie poprawek recenzentów, dopisanie 300 stron tekstu wraz z ilustracjami i kolejnymi dwustoma pozycjami w bibliografii (przez rok codziennie zapisywałem w notatniku nowe, nieporuszone w doktoracie tematy), aktualizacja informacji aż do ostatniej chwili przed oddaniem książki do druku – wszystko to ponownie wymagało odosobnienia.

A jednak nie byłem sam. Otrzymałem ogrom wsparcia i inspiracji ze strony niemałej liczby osób. Ponadto dzięki kilku instytucjom zrealizowałem drogie badania, które zaczynaliśmy w bardzo trudnym okresie, bo podczas czwartej fali pandemii. Wszystkim jestem za to niezwykle wdzięczny. Wydanie pierwszej w życiu książki to świetna okazja, aby napisać dziękuję wszystkim, którzy mi pomagali. Co niniejszym czynię.

Podziękowania te zaczynam od mojej szefowej prof. dr hab. Doroty Ilczuk, która jest najlepszą i najbardziej opiekuńczą promotorką na świecie, a także, nie tylko moim zdaniem, jedną z najlepszych ekonomiczek kultury w Europie. W Polsce reformowała między innymi finansowanie polskiej kultury po okresie transformacji. To dzięki niej uczestniczę w wielu fascynujących badaniach sektorów kreatywnych w Polsce i Europie. Ale przede wszystkim to właśnie dzięki Dorocie czułem się najbardziej zmotywowany do pracy i byłem w stanie dokończyć swój przewód doktorski. To właśnie prof. Ilczuk nauczyła mnie pisać i zrobiła ze mnie badacza. Dziękuję.

Przekazuję wyrazy szacunku i sympatii dla moich recenzentów prof. Mirosława Pęczaka i prof. Patryka Gałuszki, a także dla wszystkich egzaminatorów i członków komisji – na czele z prof. Mariuszem Czubajem, prof. Piotrem Kwiatkowskim, prof. Mikołajem Cześnikiem i prof. Mirosławem Filiciakiem. Zarówno wasze recenzje, nasze dyskusje, jak i przygotowania do egzaminów doktorskich z socjologii i kulturoznawstwa poszerzyły moje horyzonty, a co za tym idzie, dodały mi pewności siebie. Dziękuję za to.

Chciałbym również pokłonić się mojemu zespołowi badawczemu, czyli wszystkim osobom wymienionym w dalszej części książki, które pomagały w badaniach jakościowych i ilościowych jako podwykonawcy, współpracownicy czy po prostu koledzy i koleżanki. Było to dla mnie ważne i wiecie o tym. Pozdrawiam także koleżanki i kolegów z Centrum Badań nad Gospodarką Kreatywną, do którego należę, oraz wszystkich pracujących na Uniwersytecie SWPS, którzy byli przy mnie w ostatnim czasie (zarówno najwyższe władze uczelni i instytutu, jak i wielu pracowników biur). Nie ustawajmy w działaniu.

Wreszcie specjalne podziękowania dla wszystkich uczestników moich badań. Mam tu na myśli zarówno moich wybitnych rozmówców reprezentujących polski rynek muzyczny (to był wielki zaszczyt i przyjemność porozmawiać w tak zacnym gronie), jak i respondentów w badaniu etnograficznym (genialna dwudziestka) oraz najmłodsze pokolenie studentów Uniwersytetu SWPS (kilka roczników studentów II roku kulturoznawstwa). O nich wszystkich przeczytacie w tej książce. Nie poznacie natomiast anonimowych 1050 respondentów badania ilościowego CAWI (ang. Computer-Assisted Web Interview). Jestem wdzięczny za szesnastominutowe zaangażowanie każdego z nich.

Wydanie tej książki nie byłoby możliwe bez pomocy Funduszu Popierania Twórczości i bez Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, któremu kibicuję od lat. Niech zechcą przyjąć moje podziękowania przewodniczący zarządu stowarzyszenia Miłosz Bembinow, przewodniczący rady Janusz Fogler i wiceprezes stowarzyszenia Michał Komar. Oczywiście na Panów ręce składam podziękowania także dla innych pracowników ZAiKS-u, którym wiele zawdzięczam. Nie zdołam wymienić wszystkich, ale Pawła Michalika, Annę Wysocką, Krzysztofa Lewandowskiego czy Olgę Kuzior-Stasiak muszę i chcę wymienić. Moje badania zostały dofinansowane także ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki – na utrzymanie i rozwój potencjału dydaktycznego i badawczego – pozyskane z puli subwencji Uniwersytetu SWPS w Warszawie, a także ze środków ministra kultury i dziedzictwa narodowego, pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. Dziękuję też za wsparcie firmie Yamaha.

Przez kilkanaście lat współbudowniczym mojego świata zawodowego jako praktyk na rynku koncertowym i mentor, który nauczył mnie produkować wielkie wydarzenia artystyczne, był mój ekswspólnik Paweł Maria Kwiatkowski. Może jeszcze zrobimy coś dużego. Piona! Ukłony dla wszystkich moich byłych muzycznych pracodawców i szefów, a także dla wspaniałych pracowników i współpracowników. To przy Was rodziły się Pozytywne Wibracje i Pinacolada: Andrzej Puczyński (ówczesny Universal Music Polska), Emil Marat (tamto Radio PiN), Łukasz Mielniczuk (jeszcze STX Records) – pozdrawiam Was. Światełko do nieba dla przedwcześnie zmarłych: Zbyszka Winiarka (CR Media), a także Michała Siekiera Strykiera, Maćka Maceo Wyrobka i Roberta Brylewskiego (razem współtworzyliśmy legendarny Klub Filtry, a tym samym kulturę clubbingu w Polsce).

Pozdrawiam wszystkich polskich i zagranicznych artystów, z którymi pracowałem, ich menedżerów i producentów, wreszcie koleżanki i kolegów współpracujących ze mną na rynkach: muzycznym, reklamowym i medialnym. Podziękowania dla sponsorów, instytucji państwowych i samorządowych, a także dla wszystkich innych, bez których nie mógłbym funkcjonować od 30 lat w tak zwanej branży.

Chciałbym wyrazić wielką satysfakcję i dumę, że moją pierwszą książkę publikuje Wydawnictwo Naukowe PWN – od dziecka wertowałem ich wielkie encyklopedie. Nie znam bardziej prestiżowego wydawcy publikacji naukowych w Polsce. Pod waszymi skrzydłami czuję się najszczęśliwszym autorem na Ziemi. Zawdzięczam to Dorocie Siudowskiej-Mieszkowskiej, Natalii Wojciechowskiej, Katarzynie Nowak, Renacie Ziółkowskiej, Jackowi Olechowskiemu, a także redaktorce Jadwidze Witeckiej, Dorocie Kornaszewskiej, Januszowi Sigismundowi i reprezentującemu mnie mec. Krzysztofowi Czyżewskiemu. Wyrazy wdzięczności dla wszystkich partnerów, promotorów i dystrybutorów książki, dla każdego, kto coś o niej napisał, powiedział czy ją pokazał. Bardzo to doceniam. Dziękuję też Grzegorzowi Burzyńskiemu za pomoc instytucjonalną przy badaniach. Dziękuję Annie Dwojnych i Dagmarze Furgał za pomoc przy korekcie jeszcze na etapie pisania doktoratu.

Chciałbym wymienić też moich idoli w świecie nauki. Oto lista kulturoznawców, socjologów, antropologów kultury, psychologów, etnografów, ekonomistów i muzykologów, których podziwiam, którzy byli dla mnie ważną inspiracją i którym jestem za to wdzięczny. Dla większości osób z tej listy tematy dotyczące słuchania muzyki i zanurzenia w kulturze nie są obce. Część zapraszała mnie na wykłady, pomagała przy pisaniu lub wprowadzała w kuchnię badawczą. Wielu poznałem na konferencjach, z częścią zasiadaliśmy razem w panelach dyskusyjnych. W książkach niektórych autorów przez lata zaczytywałem się, a nigdy się nie spotkaliśmy. Jeszcze z innymi zamieniłem kilka zdań, które coś we mnie zmieniły. Są i tacy, z którymi mieliśmy plany, ale nie udało się ich zrealizować. Wreszcie nasz zespół z Centrum Badań nad Gospodarką Kreatywną i władze mojej uczelni. Celowo nie podaję tytułów naukowych, dziękuję im w tym miejscu jako wspaniałym ludziom. Niestety, trzy osoby z tej listy zmarły, chciałbym oddać im należne wyrazy ogromnego szacunku. Lista w kolejności alfabetycznej: Olgierd Annusewicz, Zygmunt Bauman, Michał Bilewicz, Adam Bodnar, Lan Bui-Wrzosińska, Wojciech Burszta, Marta Byrska, Anna Chęćka-Gotkowicz, Wojciech Cellary, Maria Chełkowska-Zacharewicz, Emilia Cholewińska, Paweł Ciacek, Roman Cieślak, Mikołaj Cześnik, Mariusz Czubaj, Barbara Dobiegała-Korona, Dariusz Doliński, Teresa Dudzik, Andrzej Eliasz, Mirosław Filiciak, Mateusz Galica, Patryk Gałuszka, Ewa Ger, Wiesław Godzic, Jolanta Guzy-Pasiak, Ewa Gruszka-Dobrzyńska, Henryk Domański, Dorota Ilczuk, Barbara Jabłońska, Marcin Jacoby, Anna Anetta Janowska, Julia Kaleńska-Rodzaj, Anna Karpińska, Marek Krajewski, Marcin Król, Krzysztof Kruszewski, Piotr Kwiatkowski, Jędrzej Kacper Latecki, Rafał Lewandowski, Michał Jan Lutostański, Konrad Maj, Sylwia Makomaska, Tadeusz Marek, Tomasz Misiak, Szymon Nożyński, Paulina Pałosz, Magdalena Parus-Jankowska, Mirosław Pęczak, Grzegorz Piotrowski, Joanna Posłuszna, Anna Proszowska-Sala, Piotr Pruchla, Aleksandra Przegalińska, Ziemowit Socha, Małgorzata Staniszewska, Sylwia Stano, Tomasz Szlendak, Magdalena Szpunar, Alek Tarkowski, Jerzy Wertenstein-Żuławski, Marlena Wieczorek, Karolina Wójcik, Katarzyna M. Wyrzykowska, Piotr Voelkel i Barbara Zaborowska-Czajka. Wszystkim im wiele zawdzięczam, chociaż większość z nich o tym nie wie.

Pięknie dziękuję za wsparcie wszystkim przyjaciołom – wiedzą, o kim piszę: Agi, Pawka, Rysiek i Magda, Matylda i Wojtek, Piotrek i Ania, Mikołaj, Lan i Wiktor, Aga i Wojtek, Tomoho i Magda, Ola i Tomek, Ola i Przemas, Agnieszka i Grzesiek, Ewa, Jagienka i Pako, a także pozostałym znajomym, którzy wierzyli we mnie na różnych etapach mojego życia. Wybaczcie, że nie wymieniam każdego. Wiele Wam zawdzięczam i pamiętam o tym. Dziękuję także tym, którzy we mnie nie wierzyli albo przeszkadzali mi w życiu. To bardzo pomagało mi się mobilizować.

Dziękuję rodzinie, która dawała mi oparcie przy pracy, wierzyła we mnie i inspirowała przez całe życie. Jedynym naukowcem w rodzinie, który wspierał mnie we wszystkim aż do śmierci, był mój dziadek, Andrzej Szperl. Wyrazy wdzięczności dla mojej mamy Ewy Szperl-Trzcińskiej, która jest ze mnie dumna najbardziej. Dziękuję także mojemu tacie Wojciechowi Trzcińskiemu, bez którego muzyka nie znaczyłaby w moim życiu tak wiele. Przytulam siostrę Eję Trzcińską, która zawsze jest przy mnie. Dziękuję wreszcie największej miłości mojego życia, nieporównywalnie większej niż muzyka, synowi Jankowi Trzcinie Trzcińskiemu. To dzięki Tobie i dla Ciebie napisałem tę książkę.