Zarządzanie w opiece zdrowotnej. Nowe wyzwania - ebook

Książka w przystępny sposób przedstawia złożoną rzeczywistość ochrony zdrowia. Podaje sposoby rozwiązywania problemów organizacyjnych ochrony zdrowia, opisuje istotne elementy składające się na organizację ochrony zdrowia oraz wskazuje różnorodne przykłady narzędzi zarządczych.

W publikacji zaprezentowano m.in.:

• system ochrony zdrowia oraz instytucje funkcjonujące w jego ramach;
• charakterystykę podmiotów leczniczych i źródła ich finansowania, a także metody zakupu usług zdrowotnych;
• rynkowe i nierynkowe uwarunkowania funkcjonowania systemu ochrony zdrowia;
• przedsięwzięcia, plany i narzędzia zarządcze zastosowane w organizacjach ochrony zdrowia;
• zmiany w zakresie liczby zakładów i świadczeń zachodzące w ostatnich latach w polskim systemie ochrony zdrowia, a także problemy dotyczące restrukturyzacji organizacji działających w tym sektorze;
• wyzwania, przed którymi stoi system ochrony zdrowia w Polsce.

Wykaz skrótów 19
Jeszcze nowsze wyzwania? 21
Wprowadzenie: dlaczego i dla kogo powstała ta książka 25
Część I Organizacja opieki zdrowotnej i uwarunkowania jej działania
1. Organizacja i zarządzanie, Damian Makowski, Dariusz Jemielniak 33
1.1. Nauki organizacji i zarządzania jako wyodrębniona dziedzina nauk społecznych 33
1.2. Organizacja: pojęcie, cele. Rodzaje struktur organizacyjnych. Kultura organizacji 34
1.2.1. Definicja organizacji 34
1.2.2. Struktura organizacji 37
1.2.3. Zasoby i procesy 41
1.2.4. Kultura organizacji 42
1.3. Menedżer i jego role w organizacji 45
1.3.1. Funkcje zarządzania - klasyczne i współczesne 50
1.3.2. Style kierowania 51
1.4. Rys historyczny i podsumowanie 55
2. Modele systemów opieki zdrowotnej na świecie, Roman Lewandowski 58
2.1. Wprowadzenie 58
2.2. Teoretyczne modele systemu ochrony zdrowia 59
2.3. Podstawowe rodzaje systemów ochrony zdrowia 61
2.4. Podsumowanie 66
3. Dualne otoczenie organizacji opieki zdrowotnej, Jacek Klich 68
3.1. Wprowadzenie 68
3.2. Quasi-rynkowe otoczenie podmiotów sektora ochrony zdrowia 69
3.2.1. Nierównowaga między płatnikiem i świadczeniodawcami 69
3.2.2. Nierównowaga między organem założycielskim i samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej 70
3.3. Rynkowe otoczenie podmiotów sektora ochrony zdrowia 76
3.4. Podsumowanie 78
4. Organizacje opieki zdrowotnej, Jacek Klich 79
4.1. Wprowadzenie 79
4.2. Świadczeniobiorcy 80
4.3. Świadczeniodawcy (podmioty lecznicze) 81
4.4. Płatnicy 82
4.5. Ministerstwo Zdrowia 83
4.6. Producenci i dostawcy 84
4.7. Organizacje reprezentujące świadczeniodawców i producentów 86
4.8. Organizacje i instytucje reprezentujące interesy pacjentów 86
4.9. Podsumowanie 87
5. Charakterystyka zarządzania zakładem opieki zdrowotnej, Marcin Kautsch 88
5.1. Wprowadzenie 88
5.2. Zakład opieki zdrowotnej jako organizacja 89
5.3. Cechy charakterystyczne zakładów opieki zdrowotnej 96
5.4. Szpitalne niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej 99
5.5. Podsumowanie 104
6. Źródła finansowania zakładów opieki zdrowotnej i metody zakupu świadczeń zdrowotnych, Aleksandra Kaczor, Marcin Kautsch 107
6.1. Wprowadzenie 107
6.2. Przychody zakładu opieki zdrowotnej 109
6.3. Pozyskanie środków finansowych przez zakłady opieki zdrowotnej 110
6.4. Źródła finansowania działalności ZOZ-ów 112
6.5. Sposoby płacenia za usługi zdrowotne 113
6.6. Podsumowanie 116
Część II Określanie położenia organizacji
1. Elementy otoczenia organizacji, Jacek Klich, Marcin Kautsch 121
1.1. Otoczenie organizacji 121
1.1.1. Otoczenie dalsze 122
1.1.2. Otoczenie bliższe 127
1.2. Zastosowanie analizy otoczenia bliższego i dalszego 130
1.3. Podsumowanie 131
2. Narzędzia do określania położenia organizacji względem najważniejszych interesariuszy, Jacek Klich, Marcin Kautsch 132
2.1. SPACE 132
2.2. Analiza PEST 134
2.2.1. Etapy tworzenia analizy 135
2.2.2. Odmiany analizy PEST 138
2.3. Mapa interesariuszy 139
2.4. Metody portfelowe 140
2.4.1. Macierz BCG (Boston Consulting Group) 141
2.4.2. Macierz McKinsey'a 142
2.5. Benchmarking 144
2.6. Analiza 5 sił Portera 146
2.7. Podsumowanie 151
3. Zarządzanie w praktyce. Analiza PE ST otoczenia szpitala X, Adam Wesoły 153
4. Zarządzanie w praktyce. Ocena atrakcyjności sektora ochrony zdrowia na przykładzie NZ OZ-u - analiza 5 sił Portera, Małgorzata Ćwierz 157
4.1. Wprowadzenie 157
4.2. 5 sił Portera dla centrum medycznego 157
4.2.1. Groźba wejścia nowych konkurentów na rynek 158
4.2.2. Siła przetargowa nabywców 158
4.2.3. Siła przetargowa dostawców 159
4.2.4. Intensywność rywalizacji wewnątrz sektora 160
4.2.5. Zagrożenia ze strony substytutów 161
4.3. Podsumowanie 162
5. Zarządzanie w praktyce. Wykorzystanie macierzy BCG w analizie strategicznej szpitala, Adriana Duda, Ilona Szczecina, Kamila Trąbka, Alicja Wacnik 163
5.1. Analiza portfela produktów SP ZOZ-u w Proszowicach 163
5.2. Interpretacja matrycy BCG 166
5.3. Podsumowanie 167
Część III Realizacja wizji organizacji
1. Wizja organizacji, Jacek Klich 173
1.1. Definicja wizji 173
1.2. Budowanie wizji 176
1.3. Realizacja wizji 178
1.4. Wizja a strategia organizacji 178
1.5. Podsumowanie 179
2. Tworzenie i wdrażanie strategii organizacji, Jacek Klich, Marcin Kautsch 180
2.1. Definicja i składowe strategii 180
2.2. Rodzaje strategii 181
2.2.1. Podział strategii w oparciu o model 5 sił Portera 181
2.2.2. Podział strategii w oparciu o model SPACE 183
2.2.3. Inne rodzaje strategii 186
2.3. Analiza strategiczna 186
2.4. Budowanie strategii 187
2.5. Implementacja strategii, rola lidera 190
2.6. Podsumowanie 192
3. Zarządzanie w praktyce. Rozwój firmy medycznej, Dariusz Zowczak, Michał Meller 193
4. Zarządzanie w praktyce. Analiza rynku i konkurencji Szpitala Powiatowego w R awiczu, Krystyna Ewa Szwedler 197
4.1. Lecznictwo szpitalne 197
4.2. Ratownictwo medyczne 198
4.3. Świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze 199
4.4. Ambulatoryjna opieka specjalistyczna 199
4.5. Podstawowa Opieka Zdrowotna 201
4.6. Podsumowanie 201
5. Zarządzanie w praktyce. Problemy z opracowaniem strategii szpitala publicznego, Roksana Dela, Małgorzata Ściubisz 205
5.1. Otoczenie dalsze szpitala 205
5.2. Otoczenie bliższe szpitala 206
5.3. Analiza struktur wewnętrznych organizacji i jej zasobów 207
5.4. Podsumowanie 212
6. Biznesplan, Marcin Kautsch 214
6.1. Wprowadzenie 214
6.2. Elementy i sposób opracowania biznesplanu 215
6.3. Elementy biznesplanu - omówienie 219
6.4. Podsumowanie 221
7. Zarządzanie w praktyce. Otwarcie oddziału szpitalnego jako przykład biznesplanu, Urszula Chosianna, Dorota Borzestowska 222
7.1. Wprowadzenie 222
7.2. Diagnoza problemu 222
7.3. Opracowanie projektu 223
7.4. Problemy z wdrożeniem projektu 223
7.5. Podsumowanie 224
8. Zarządzanie w praktyce. Biznesplan - ujęcie finansowe, Aleksandra Kaczor, Marcin Kautsch 225
9. P odstawy marketingu usług zdrowotnych, Iga Rudawska 231
9.1. Wprowadzenie 231
9.2. Orientacja marketingowa w usługach medycznych - koncepcja i bariery wdrażania 231
9.3. Specyfika marketingu w zakładach opieki zdrowotnej 234
9.4. Kształtowanie usługi medycznej jako produktu 238
9.5. Pozycjonowanie zakładu opieki zdrowotnej na rynku usług medycznych 241
9.6. Ograniczenia stosowania ceny i promocji usług medycznych jako narzędzi marketingu 244
9.7. Podsumowanie 246
10. Zarządzanie w praktyce. Wprowadzenie nowego produktu na rynek, Barbara Prokurat 247
10.1. Optymalizacja procedury badawczej 247
10.2. Określenie grupy docelowej 248
10.3. Sporządzenie oferty współpracy dla partnerów oraz określenie ceny
detalicznej usługi 248
10.4. Ustalenie kanałów dystrybucji usługi 248
10.5. Określenie sposobów promocji usługi 248
11. Zarządzanie w praktyce. Strategia zwiększenia liczby skierowań do Wojewódzkiego Szpitala Rehabilitacyjnego dla Dzieci w A meryce, Kinga Augustin-Gutkowska, Anna Radomska-Wilczewska 250
Część IV Zasob y organizacji
1. P odstawy zarządzania finansami, Aleksandra Kaczor 257
1.1. Wprowadzenie 257
1.2. Budżetowanie 257
1.3. Rachunkowość 264
1.4. Rachunek kosztów i rachunek wyników 266
1.5. Podsumowanie 274
2. Zarządzanie w praktyce. Budżetowanie szpitala powiatowego, Janusz Baczewski, Marek Haber 276
2.1. Diagnoza problemu i początki procesu 276
2.2. Realizacja 277
2.3. Zalety i wady systemu budżetowania 278
3. Zarządzanie w praktyce. Budżetowanie ogólnopolskiej firmy diagnostycznej, Wacław Dziurzyński 281
3.1. Wprowadzenie 281
3.2. Podstawowe założenia procesu budżetowania przyjęte przez spółkę 281
3.3. Elementy systemu budżetowania 282
3.4. Problemy wdrożeniowe i ich rozwiązanie 283
3.5. Podsumowanie - efekty wdrożenia systemu 283
4. Zarządzanie zasobami ludzkimi, Violetta Kijowska 285
4.1. Wprowadzenie 285
4.2. Zasoby ludzkie w placówkach leczniczych 287
4.2.1. Planowanie potrzeb kadrowych 287
4.2.2. Dobór personelu 289
4.2.3. Podsumowanie 302
4.3. System okresowych ocen pracowników 302
4.3.1. Elementy składowe systemu ocen pracowniczych 303
4.3.2. System ocen pracowniczych w placówkach leczniczych w Polsce w świetle badań 308
4.3.3. Podsumowanie 309
4.4. Systemy wynagradzania pracowników 310
4.4.1. Wynagrodzenie za wykonaną pracę - zasady, funkcje i trendy w ochronie zdrowia 310
4.4.2. Kształtowanie wynagrodzeń 311
4.4.3. Nowa płaca - system wynagrodzeń a strategia organizacji 312
4.4.4. Motywacyjna rola wynagrodzenia 313 13
4.4.5. Cechy systemów wynagradzania 315
4.4.6. Podsumowanie 316
4.5. Negocjacje 317
4.5.1. Negocjacje a konflikty 317
4.5.2. Style negocjacji 318
4.5.3. Strategie negocjacji 319
4.5.4. Taktyki i techniki negocjacyjne 320
4.5.5. Warunki skutecznych negocjacji, błędy w procesie negocjowania 323
4.5.6. Podsumowanie 325
4.6. Zakończenie 326
5. Zarządzanie w praktyce. Standaryzacja i motywacja jako narzędzia poprawy jakości i efektywności pracy, Urszula Przybył, Magdalena Papazjan 328
6. Zarządzanie w praktyce. Łamiąc zdroworozsądkowe reguły zarządzania. Czy w tym szaleństwie jest metoda?, Agaton Jankowski 331
7. U rządzenia i aparatura medyczna, Witold Ponikło 338
7.1. Wprowadzenie 338
7.2. Obowiązki użytkowników wyrobów medycznych 339
7.3. Klasyfikacja aparatury medycznej 341
7.4. Koszty zakupu i użytkowania aparatury medycznej 343
7.4.1. Grupa I - koszt zakupu 343
7.4.2. Grupa II - koszt eksploatacji 344
7.5. Cykl życia i odtwarzanie zasobów aparaturowych instytucji ochrony zdrowia 346
7.6. Podsumowanie 350
8. Nieruchomości i infrastruktura techniczna instytucji ochrony zdrowia, Witold Ponikło 352
8.1. Wprowadzenie 352
8.2. Budynki 353
8.3. Sieci zasilające 359
8.4. Instalacje 361
8.5. Podsumowanie 364
9. Outsourcing jako alternatywa dla klasycznego podejścia do zarządzania zasobami organizacji, Jacek Klich 366
9.1. Istota outsourcingu 366
9.2. Cele outsourcingu 368
9.3. Doświadczenia międzynarodowe z outsourcingiem w ochronie zdrowia 369
9.4. Outsourcing w polskim systemie ochrony zdrowia i warunki jego efektywnego stosowania 370
9.5. Podsumowanie 372
10. Zarządzanie w praktyce. Korzyści z outsourcingu usług laboratoryjnych, Dariusz Zowczak, Michał Meller 373
Część V Wymi ary efektywności zarządzania
1. Narzędzia zarządzania i poprawy efektywności funkcjonowania organizacji ochrony zdrowia, Marcin Kautsch 379
2. Zarządzanie w praktyce. Planowanie zapotrzebowania na usługi medyczne i możliwości redukcji kosztów świadczeń medycznych, Malcolm Whitfield 383
3. Zarządzanie w praktyce. Kurs przywódców dla średniej kadry zarządzającej ZOZ-u Sucha Beskidzka, Marek Haber, Dariusz Poznański, Marcin Kautsch 386
3.1. Wprowadzenie 386
3.2. Opis projektu 387
3.3. Podsumowanie - efekty podjętych działań, czynniki sukcesu 387
4. Zarządzanie w praktyce. Zrównoważona Karta Wyników jako narzędzie zarządcze, Roman Lewandowski 389
5. Zarządzanie w praktyce. Poprawa efektywności funkcjonowania rejestracji, Urszula Lasa 392
6. Zarządzanie w praktyce. Procedura postępowania w zabiegach pielęgnacyjnych zmiany opatrunku w ambulatorium Centrum Medycznego Damiana, Anna Dudzińska 395
7. Zarządzanie w praktyce. Analiza efektywności sprzedaży jako element przygotowania zamówień i oceny potencjału apteki, Katarzyna Gawlik 398
8. Zarządzanie w praktyce. Ocena zmienności kosztów leczenia szpitalnego, Małgorzata Cygańska 401
9. Zarządzanie w praktyce. Postępowanie diagnostyczno-lecznicze w chorobach gruczołu piersiowego jako przykład zarządzania projektem, Henryka Nagórzańska 405
10. Zarządzanie w praktyce. Grupa zakupowa w jednostkach ochrony zdrowia województwa warmińsko-mazurskiego, Irena Kierzkowska, Stanisława Masłowska 408
10.1. Proces tworzenia grupy zakupowej 409
10.2. Wspólne postępowania 410
10.3. Podsumowanie 411
11. Zarządzanie w praktyce. Innowacyjne zamówienie publiczne w Z OZ-ie Sucha Beskidzka, Mateusz Lichoń 413
11.1. Przygotowania do innowacyjnego zamówienia 414
11.2. Identyfikowanie potrzeby ZOZ-u Sucha Beskidzka 414
11.3. Komunikacja z rynkiem 415
11.4. Dialog techniczny 416
11.5. Dalsze działania i plany 417
11.6. Podsumowanie 417
12. Zarządzanie w praktyce. Zastosowanie systemu RF ID/RTLS w Szpitalu Uniwersyteckim w K rakowie do identyfikacji składników majątku, Kazimierz Cięciak 419
Część VI Jakość w oc hronie zdrowi a
1. J akość i zarządzanie jakością, Rafał Staszewski, Marcin Kautsch 427
1.1. Wprowadzenie 427
1.2. Kształtowanie się pojęcia jakości w usługach medycznych 427
1.3. W kierunku TQM 430
1.4. Kultura organizacji - kultura jakości 434
1.5. Bezpieczeństwo pacjenta - kluczowy wymiar jakości usług medycznych 435
1.6. Ocena i pomiar jakości w opiece zdrowotnej 440
1.7. Przywództwo na rzecz jakości 447
1.8. Podsumowanie 449
2. Narzędzia poprawy jakości, Rafał Staszewski, Marcin Kautsch 452
2.1. Wprowadzenie 452
2.2. Narzędzia oparte na danych nieliczbowych 452
2.2.1. Burza mózgów 452
2.2.2. Schemat blokowy 453
2.2.3. Diagram Ishikawy (przyczynowo-skutkowy) 454
2.3. Narzędzia oparte na danych liczbowych 457
2.3.1. Lista kontrolna 457
2.3.2. Analiza Pareto 457
2.3.3. FMEA 460
2.3.4. Histogram 465
2.4. Podsumowanie 465
3. Zarządzanie w praktyce. Przewodnik po szpitalu jako przykład działań na rzecz jakości postrzeganej, Rafał Staszewski, Marcin Kautch 467
4. Zarządzanie w praktyce. Karta opisu zabiegu jako kliniczny element wdrażanego systemu zarządzania jakością ISO 9001, Anna Potasińska-Sobkowska 470
5. Jakość certyfikowana, Roman Lewandowski 474
5.1. Wprowadzenie 474
5.2. Historia standaryzacji jakości w ochronie zdrowia 475
5.3. Systemy zarządzania jakością - rodzina norm ISO 9000 477
5.4. Zarys wymagań, jakie musi spełniać system zarządzania jakością, aby był zgodny z normą ISO 9001:2009 481
5.5. Etapy wdrożenia i certyfikacji systemu zarządzania jakością zgodnego z normami serii ISO 9000 486
5.6. Program Akredytacji Szpitali Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia 487
5.7. Procedura przyznawania akredytacji 489
5.8. Inne systemy zewnętrznej oceny i certyfikacji stosowane w organizacjach ochrony zdrowia 491
5.9. Porównanie systemu zarządzania jakością opartego o rodzinę norm ISO 9000 i Program Akredytacji Szpitali CMJ 492
5.10. Podsumowanie 494
6. Zarządzanie w praktyce. Certyfikaty Wojewódzkiego Szpitala Rehabilitacyjnego dla Dzieci w A meryce, Roman Lewandowski 496
7. Zarządzanie w praktyce. Procesowy model zarządzania jakością oraz monitorowanie procesów w Samodzielnym Publicznym Ośrodku Terapii i Rehabilitacji dla Dzieci w Kwidzynie, Barbara Gregorczyk, Magdalena Grycman 500
Część VII Perspektywy
1. Zmiany na rynku świadczeniodawców i świadczeń zdrowotnych w P olsce, Marcin Kautsch 509
1.1. Wprowadzenie 509
1.2. Lecznictwo stacjonarne 511
1.3. Lecznictwo ambulatoryjne 520
1.4. Inne sektory, wzrost wielkości zakładów opieki zdrowotnej 522
1.5. Budżet publicznego płatnika 526
1.6. Podsumowanie 532
2. Zarządzanie w praktyce. Przekształcenie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej w spółkę - Szpital Powiatowy w Rawiczu, Janusz Atłachowicz 533
3. Restrukturyzacja zakładów opieki zdrowotnej, Marcin Kautsch 536
3.1. Tło przekształceń restrukturyzacyjnych 536
3.2. Definiowanie restrukturyzacji 538
3.3. Restrukturyzacja w ochronie zdrowia w Polsce 539
3.4. Proces restrukturyzacji 540
3.5. Wybrane techniki wsparcia/narzędzia procesu restrukturyzacji 542
3.6. Podsumowanie 546
4. Zarządzanie w praktyce. Restrukturyzacja szpitala, Marcin Kautsch, Witold Ponikło, Marek Haber 548
5. Wyzwania i przyszłe zmiany: co czeka system ochrony zdrowia, Marcin Kautsch 551
5.1. Wprowadzenie 551
5.2. Wyzwania stałe i bieżące 552
5.3. Wyzwania systemowe (ochrona zdrowia) 554
5.4. Wybrane wyzwania technologiczne 563
5.5. Polski system opieki zdrowotnej w dobie globalizacji 567
5.6. Podsumowanie 571
Bibliografia 573
Akty prawne 585