-
W empik go
Zemsta - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
30 stycznia 2022
Ebook
8,00 zł
Audiobook
20,42 zł
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
LUB
24,99 zł za tytuł
Tytuł dostępny w abonamencie Empik Go już od 24,99 zł / 30 dni
Sprawdź
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Zemsta - ebook
Komedia powstała w 1833 roku. Inspirowana była dokumentem znalezionym przez Fredrę na zamku Kamieniec w Odrzykoniu, który otrzymał w posagu żony. W dokumencie tym znajduje się historia poprzednich właścicieli. Budowla była własnością dwóch skłóconych ze sobą rodów: Firlejów (dolna część zamku) i Skotnickich (górna część). Piotr Firlej – daleki pierwowzór Cześnika dokuczał Janowi Skotnickiemu – pierwowzorowi Rejenta, za co ten skierował rynny na jego zabudowania. Wtedy Firlej napadł na jego robotników naprawiających mury górnego zamku i zniszczył przy okazji rynny. Skotnicki pozwał go przed sąd i wygrał sprawę, ale kres ich długoletnim zatargom położył dopiero ślub zawarty w 1630 roku przez wojewodzica Mikołaja Firleja z kasztelanką Zofią Skotnicką. W pierwszej wersji rękopisu Fredro umieścił akcję w XVII wieku (wskazuje na to data 4 czerwca 1664 roku umieszczona w testamencie Papkina), a głównymi bohaterami byli: sfrancuziały Baron (późniejszy Cześnik), Kiełbik (Rejent), Pani Rublowa (Podstolina), Papkiewicz (Papkin). Dopiero w kolejnej wersji rękopisu pojawiły się ostateczne nazwiska postaci, a akcję przesunięto o sto kilkadziesiąt lat. (Za Wikipedią).
| Kategoria: | Liceum |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-7639-393-3 |
| Rozmiar pliku: | 106 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
ZEMSTA.
KOMEDYA
WE CZTERECH AKTACH, WIERSZEM.
Nie masz nic tak złego, żeby się na dobre nie przydało. Bywa z węża dryakiew, złe często dobremu okazyą daje.
And. Max. Fredro.
_____________________________________________________________________________
OSOBY.
CZEŚNIK RAPTUSIEWICZ.
KLARA, jego synowica.
REJENT MILCZEK.
WACŁAW, syn Rejenta.
PODSTOLINA.
PAPKIN.
DYNDALSKI, Marszałek Cześnika.
ŚMIGALSKI, Dworzanin Cześnika.
PEREŁKA, kuchmistrz Cześnika.
Mularze, Hajduki, Pachołki etc.
Scena na wsi.AKT I.
(Pokój w zamku Cześnika — drzwi na prawo, lewo i środku — stoły, krzesła etc. — gitara angielska na ścianie.)
SCENA I.
Cześnik, Dyndalski.
(Cześnik w białym żupanie bez pasa i w szlafmycy, siedzi przy stole po prawej od aktorów stronie, okulary na nosie, czyta papiery — za stołem, trochę w głębi stoi Dyndalski, ręce w tył założone.)
Cześnik (jakby do siebie).
Piękne dobra w każdym względzie
Lasy — gleba wyśmienita —
Dobrą żoną pewnie będzie —
Co za czynsze! — To kobiéta!...
Trzy folwarki. —
Dyndalski.
Miła wdowa.
Cześnik.
Arcy miła, ani słowa — (kładzie papiery)
Cóż, polewki dziś nie dacie? (Dyndalski wychodzi)
Długoż na czczo będę czekać?
(po krótkiém milczeniu).
Nie — nie trzeba rzeczy zwlekać —
(Dyndalski spotkawszy we drzwiach Hajduka niosącego na tacy wazkę, talerz, chleb etc. odbiera od niego i wraca — zawiązuje serwetę pod szyję Cześnikowi, potém podaje talerz z polewką, co wszystko nie tamuje rozmowy)
Qua opiekun i qua krewny
Miałbym z Klarą sukces pewny;
Ale Klara młoda, płocha,
Chociaż dzisiaj i pokocha,
Któż za jutro mi zaręczy!
Dyndalski (nabierając na talerz).
Nikt rozumny, Jaśnie Panie;
Rzecz to ślizka.
Cześnik (obracając się ku niemu).
Tu sęk właśnie!
Natożbym się, Mocium Panie,
Kawalerstwa dziś wyrzekał,
By kto... (uderzając w stół) Niech go piorun trzaśnie!
Długo będzie na to czekał.
(po krótkiém milczeniu biorąc talerz)
Ma dochody wprawdzie znaczne
Podstolina ma znaczniejsze:
Z wdówką zatém działać zacznę.
(po krótkiém milczeniu)
Bawi z nami — w domu Klary,
Bo krewniaczka jej daleka,
Ale mnie się wszystko zdaje...
Dyndalski.
Ona czegoś więcej czeka.
Cześnik (parskając śmiechem).
Ona czegoś... więcej... czeka...
A bodajże cię, Dyndalu,
Z tym konceptem! — Czegoś czeka! (śmieje się)
Tfy!... jakżem się uśmiał szczerze.
Czeka! — bardzo temu wierzę.
(jedząc i po krótkiej chwili)
Jeszczeć młoda jest i ona,
Ależ wdowa — doświadczona —
Zna proporcją, Mocium Panie,
I nie każe fircykować,
Po kulikach balansować.
(po krótkiej chwili)
No — nie sekret, żem nie młody,
Alem także i nie stary.
Co?
Dyndalski (niekoniecznie przystając).
Tać...
Cześnik (urażony).
Możeś młodszy?
Dyndalski.
Miary
Z mego wieku...
Cześnik (kończąc rozmowę)
Dam dowody.
(chwila milczenia).
Dyndalski (skrobiąc się po za uszy).
Tylko że to, Jaśnie Panie —
Cześnik.
Hę?
Dyndalski.
W małżeńskim ciężko stanie;
Pan zaś, mówiąc między nami,
Masz podagrę.
Cześnik (niekontent).
Ej, czasami.
Dyndalski.
Kurcz żołądka.
Cześnik.
Po przepiciu.
Dyndalski.
Rumatyzmy jakieś łupią.
Cześnik (zniecierpliwiony).
Ot, co powiesz, wszystko głupio. —
Ten mankament nic nie znaczy;
Wszak i u niej, co w ukryciu,
Bóg to tylko wiedzieć raczy;
I nikt pewnie się nie spyta,
Byle tylko w dalszém życiu
Między nami była kwita.
SCENA II.
Cześnik, Dyndalski, Papkin.
(Papkin po francuzku ubrany, przy szpadzie, krótkie spodnie, buty okrągłe do pół łydki, tupet i harcopf, kapelusz stosowany — pod pachą para pistoletów — zawsze prędko mówi.)
Papkin.
Bóg z Waszmością, mój Cześniku.
Pędząc czwałem na rozkazy,
Zamęczyłem szkap bez liku,
Wywróciłem ze sto razy,
Tak, że z nowej mej kolaski
Gdzieś po drodze tylko trzaski.
Cześnik.
A ja za to ręczyć mogę,
Że mój Papkin tu piechotą
Przewędrował całą drogę;
A na podróż dane złoto
Gdzieś zostawił przy labecie.
Papkin (pokazując pistolet).
Patrz Cześniku — poznasz przecie —
Cześnik.
Cóż mam poznać?
Papkin.
Wystrzelony,
Wypalony.
Dyndalski (na stronie, odchodząc).
Gdzieś na wrony.
Papkin.
Gdzie, do kogo, milczeć muszę,
Lecz nie karty są przyczyną,
Żem się w drodze spóźnił nieco.
Ani ziewnął! na mą duszę!
Tak, z mej ręki wszyscy giną!
Cześnik (poprawiając w mowie).
Wszystkie.
Papkin.
Wszystkie?
Cześnik.
Ćmy, komary.
Papkin.
Waszmość nigdy nie dasz wiary.
Cześnik.
Bom niegłupi, Mocium Panie.
Papkin.
Ach, co widzę! tu śniadanie.
Cześnik.
Ha, śniadanie.
Papkin.
Ach Cześniku!
Już to sześć dni i sześć nocy
Nic nie miałem na języku.
Cześnik.
Jedz i słuchaj.
Papkin.
Tak się stanie.
(siada po drugiej stronie stołu)
(jak do siebie)
Strzelam gracko, rzecz to znana.
Cześnik.
Rzecz to znana, iż w mej mocy
Kazać zamknąć Waszmość pana
Za wiadome dawne sprawki.
Papkin (zastraszony).
Zamknąć! po co?
Cześnik.
Dla zabawki.
Papkin.
Czyż nie znajdziesz lepszej sobie?
Cześnik.
Cicho! ciszej! Ja to mówię,
By odświeżyć w twej pamięci,
Nim powierzę moje chęci,
Coś mnie winien, a ja tobie.
Papkin.
Ach, co każesz wszystko zrobię. —
Byłbym zaraz dopadł konia...
Bom jest jeździec doskonały:
Niechaj będzie wzięty z błonia,
Dzik to dziki, lew to śmiały —
W mojém ręku jak owieczka,
Bom jest jeździec doskonały.
Cześnik.
A bodajżeś!...
Papkin.
Tylko pozwól:
Kładłem nawet w strzemię nogę,
Kiedy nagle wielka sprzeczka
Przedsięwziętą spóźnia drogę,
A ta była w tym sposobie:
Cześnik.
Słuchaj...
Papkin.
Zaraz. Szedłem sobie,
Mina tęga, włos w pierścienie,
Głowa w górę — a wejrzenie!
Niech truchleje płeć zdradziecka!
Cześnik.
Słuchaj!...
Papkin.
Zaraz. — Idę sobie,
A wtém jakaś księżna grecka,
Anioł! bóstwo — zerk z karety —
Giną za mną te kobiety! —
Zerk więc na mnie — zerk ja na nią —
Koniec końcem, pokochała,
Zawołała, et caetera —
Książę, tygrys ludzi zbiera...
Cześnik (uderzając w stół aż Papkin podskoczył na krześle).
Ależ cicho.
Papkin.
Nadtoś żywy.
Cześnik.
A bezbożny ty języku!
I tyrkotny i kłamliwy.
Papkin.
Nadtoś żywy, mój Cześniku.
Gdybym także, równie tobie,
Namiętności nie brał w ryzy,
(uderzając rękojeść szpady)
Ostrze mojej Artemizy...
(uprzedzając uderzenie w stół Cześnika)
Proszę mówić.
Cześnik (po krótkiej chwili).
Ojciec Klary
Kupił ze wsią zamek stary...
Papkin.
Fiu! — mój ojciec miał ich dziesięć.
Cześnik (uderza w stół i mówi dalej).
Tu mieszkamy jakby sowy;
Lecz co gorsza, że połowy
Drugiej zamku — czart dziedzicem.
(przestrach Papkina)
Czy inaczej: Rejent Milczek —
Słodki, cichy, z korném licem,
Ale z diabłem, z diabłem w duszy.
Papkin.
Jednak zgodnie jak sąsiady...
Cześnik.
Jeśli nie ja memi psoty,
Nikt go ztąd już nie wyruszy.
Nie ma dnia bez sprzeczki, zwady —
Lecz potrzebne i układy.
Pisać? — nie chcę do niecnoty —
Iść tam? — ślizko, Mocium Panie:
Mógłby otruć, zabić skrycie,
A mnie jeszcze miłe życie.
Więc dla tegom wybrał ciebie:
Będziesz posłem tam w potrzebie.
Papkin.
Za ten honor ściskam nogi;
Wielki czynisz swemu słudze;
Ale nazbyt jestem srogi:
Zamiast zgody, wojnę wzbudzę.
Bo do rycerskiego dzieła
Matka w łonie mnie poczęła;
A z powicia ślub uniosłem,
Nigdy w życiu nie być posłem.
Cześnik.
Czém ja zechcę, Papkin będzie;
Bo mnie Papkin słuchać musi.
Papkin.
Lecz porywczy w każdym względzie,
Jak sąsiada Papkin zdusi?
Jak mu kulą łeb przewierci,
Jak na bigos go posieka,
Któż natenczas sprawcą śmierci?
Kogoż za to kara czeka?
Cześnik.
Biorę wszystko na sumienie.
Papkin.
Chciej rozważyć.
Cześnik.
Już się stało. —
Teraz inne dam zlecenie;
Mości Papkin — ja się żenię.
Papkin.
Ba!
Cześnik (przedrzeźniając).
Cożto: ba!
Papkin.
Tak się cieszę;
I w tę sprawę chętnie śpieszę.
Powiedz gdzie mam błysnąć chwałą? —
Mamże zostać dziewosłębem?
Mamże zmusić zbyt zuchwałą?
Mamże skłonić zbyt nieśmiałą?
Mamże, jeśli cudzą żoną,
Jej tyrana przeszyć łono...
Cześnik.
Cóż u diabła za szaleństwo!
Papkin.
Znasz, Cześniku, moje męstwo.
Cześnik.
Słuchaj — mówiąc między nami,
Bez mej chluby, twej urazy,
Więcej niż ty, mój Papkinie,
Mam rozumu tysiąc razy.
(Papkin chce przerwać, co Cześnik znakiem wstrzymuje)
Lecz rozprawiać z niewiastami,
Owe jakieś bałamutnie
Afektowe świegotanie;
Niech mi zaraz łeb kto utnie;
Nie potrafię, Mocium Panie.
Ty więc musisz swą wymową...
Papkin.
Już jest twoją — daję słowo —
Chcesz, przysięgnę — masz już żonę,
Bo ja szczęście mam szalone:
Tylko spojrzę, każda moja,
A na każdą spojrzeć umiem.
Idę.
Cześnik.
Dokąd?
Papkin.
Prawda, nie wiem.
Cześnik.
Podstolina...
Papkin.
Już rozumiem.
Cześnik (zatrzymując go).
Tu ją czekaj.
Papkin.
Ani słowa!
Za godzinę jest gotowa.
Cześnik.
Ja potrafię ci odwdzięczyć.
Papkin.
Za Cześnika można ręczyć.
SCENA III.
Papkin.
Cześnik wulkan — aż nie miło —
Gdybym krótko go nie trzymał,
Nie wiem coby z światem było.
(po krótkiém myśleniu)
Lecz nie będę ja tu drzemał,
I w podziele tak się zwinę:
Jemu oddam Podstolinę,
Malowidło nieco stare;
Sobie wezmę śliczną Klarą.
Już oddawna mam nadzieję,
Że jej serce mnie się śmieje,
Jużby para z nas dobrana
Zaludniała Papkinami,
Gdyby Cześnik, jakby ściana,
Nie stał zawsze między nami.
(po chwili) Znak dać muszę, że tu jestem:
Niechaj lubym śpiew szelestem
W lube, drogie uszko wpadnie —
Ach, jak anioł śpiewam ładnie!
(śpiewa przy angielskiej gitarze)
Córuś moja, dziecię moje, co u ciebie szepce?
Pani matko dobrodziejko, kotek mleko chlepce;
Oj kot, pani matko, kot, kot,
Narobił mi w pokoiku łoskot.
Córuś moja, dziecię moje, co u ciebie stuka?
Pani matko dobrodziejko, kotek myszki szuka;
Oj kot, pani matko, kot, kot,
Narobił mi w pokoiku łoskot.
Córuś moja, dziecię moje, czy ma ten kot nogi?
Pani matko dobrodziejko, i srebrne ostrogi;
Oj kot, pani matko, kot, kot,
Narobił mi w pokoiku łoskot.
.
SCENA IV.
Papkin, Podstolina (ze drzwi prawych).
Podstolina.
Wszak mówiłam — albo koty,…………………..
KOMEDYA
WE CZTERECH AKTACH, WIERSZEM.
Nie masz nic tak złego, żeby się na dobre nie przydało. Bywa z węża dryakiew, złe często dobremu okazyą daje.
And. Max. Fredro.
_____________________________________________________________________________
OSOBY.
CZEŚNIK RAPTUSIEWICZ.
KLARA, jego synowica.
REJENT MILCZEK.
WACŁAW, syn Rejenta.
PODSTOLINA.
PAPKIN.
DYNDALSKI, Marszałek Cześnika.
ŚMIGALSKI, Dworzanin Cześnika.
PEREŁKA, kuchmistrz Cześnika.
Mularze, Hajduki, Pachołki etc.
Scena na wsi.AKT I.
(Pokój w zamku Cześnika — drzwi na prawo, lewo i środku — stoły, krzesła etc. — gitara angielska na ścianie.)
SCENA I.
Cześnik, Dyndalski.
(Cześnik w białym żupanie bez pasa i w szlafmycy, siedzi przy stole po prawej od aktorów stronie, okulary na nosie, czyta papiery — za stołem, trochę w głębi stoi Dyndalski, ręce w tył założone.)
Cześnik (jakby do siebie).
Piękne dobra w każdym względzie
Lasy — gleba wyśmienita —
Dobrą żoną pewnie będzie —
Co za czynsze! — To kobiéta!...
Trzy folwarki. —
Dyndalski.
Miła wdowa.
Cześnik.
Arcy miła, ani słowa — (kładzie papiery)
Cóż, polewki dziś nie dacie? (Dyndalski wychodzi)
Długoż na czczo będę czekać?
(po krótkiém milczeniu).
Nie — nie trzeba rzeczy zwlekać —
(Dyndalski spotkawszy we drzwiach Hajduka niosącego na tacy wazkę, talerz, chleb etc. odbiera od niego i wraca — zawiązuje serwetę pod szyję Cześnikowi, potém podaje talerz z polewką, co wszystko nie tamuje rozmowy)
Qua opiekun i qua krewny
Miałbym z Klarą sukces pewny;
Ale Klara młoda, płocha,
Chociaż dzisiaj i pokocha,
Któż za jutro mi zaręczy!
Dyndalski (nabierając na talerz).
Nikt rozumny, Jaśnie Panie;
Rzecz to ślizka.
Cześnik (obracając się ku niemu).
Tu sęk właśnie!
Natożbym się, Mocium Panie,
Kawalerstwa dziś wyrzekał,
By kto... (uderzając w stół) Niech go piorun trzaśnie!
Długo będzie na to czekał.
(po krótkiém milczeniu biorąc talerz)
Ma dochody wprawdzie znaczne
Podstolina ma znaczniejsze:
Z wdówką zatém działać zacznę.
(po krótkiém milczeniu)
Bawi z nami — w domu Klary,
Bo krewniaczka jej daleka,
Ale mnie się wszystko zdaje...
Dyndalski.
Ona czegoś więcej czeka.
Cześnik (parskając śmiechem).
Ona czegoś... więcej... czeka...
A bodajże cię, Dyndalu,
Z tym konceptem! — Czegoś czeka! (śmieje się)
Tfy!... jakżem się uśmiał szczerze.
Czeka! — bardzo temu wierzę.
(jedząc i po krótkiej chwili)
Jeszczeć młoda jest i ona,
Ależ wdowa — doświadczona —
Zna proporcją, Mocium Panie,
I nie każe fircykować,
Po kulikach balansować.
(po krótkiej chwili)
No — nie sekret, żem nie młody,
Alem także i nie stary.
Co?
Dyndalski (niekoniecznie przystając).
Tać...
Cześnik (urażony).
Możeś młodszy?
Dyndalski.
Miary
Z mego wieku...
Cześnik (kończąc rozmowę)
Dam dowody.
(chwila milczenia).
Dyndalski (skrobiąc się po za uszy).
Tylko że to, Jaśnie Panie —
Cześnik.
Hę?
Dyndalski.
W małżeńskim ciężko stanie;
Pan zaś, mówiąc między nami,
Masz podagrę.
Cześnik (niekontent).
Ej, czasami.
Dyndalski.
Kurcz żołądka.
Cześnik.
Po przepiciu.
Dyndalski.
Rumatyzmy jakieś łupią.
Cześnik (zniecierpliwiony).
Ot, co powiesz, wszystko głupio. —
Ten mankament nic nie znaczy;
Wszak i u niej, co w ukryciu,
Bóg to tylko wiedzieć raczy;
I nikt pewnie się nie spyta,
Byle tylko w dalszém życiu
Między nami była kwita.
SCENA II.
Cześnik, Dyndalski, Papkin.
(Papkin po francuzku ubrany, przy szpadzie, krótkie spodnie, buty okrągłe do pół łydki, tupet i harcopf, kapelusz stosowany — pod pachą para pistoletów — zawsze prędko mówi.)
Papkin.
Bóg z Waszmością, mój Cześniku.
Pędząc czwałem na rozkazy,
Zamęczyłem szkap bez liku,
Wywróciłem ze sto razy,
Tak, że z nowej mej kolaski
Gdzieś po drodze tylko trzaski.
Cześnik.
A ja za to ręczyć mogę,
Że mój Papkin tu piechotą
Przewędrował całą drogę;
A na podróż dane złoto
Gdzieś zostawił przy labecie.
Papkin (pokazując pistolet).
Patrz Cześniku — poznasz przecie —
Cześnik.
Cóż mam poznać?
Papkin.
Wystrzelony,
Wypalony.
Dyndalski (na stronie, odchodząc).
Gdzieś na wrony.
Papkin.
Gdzie, do kogo, milczeć muszę,
Lecz nie karty są przyczyną,
Żem się w drodze spóźnił nieco.
Ani ziewnął! na mą duszę!
Tak, z mej ręki wszyscy giną!
Cześnik (poprawiając w mowie).
Wszystkie.
Papkin.
Wszystkie?
Cześnik.
Ćmy, komary.
Papkin.
Waszmość nigdy nie dasz wiary.
Cześnik.
Bom niegłupi, Mocium Panie.
Papkin.
Ach, co widzę! tu śniadanie.
Cześnik.
Ha, śniadanie.
Papkin.
Ach Cześniku!
Już to sześć dni i sześć nocy
Nic nie miałem na języku.
Cześnik.
Jedz i słuchaj.
Papkin.
Tak się stanie.
(siada po drugiej stronie stołu)
(jak do siebie)
Strzelam gracko, rzecz to znana.
Cześnik.
Rzecz to znana, iż w mej mocy
Kazać zamknąć Waszmość pana
Za wiadome dawne sprawki.
Papkin (zastraszony).
Zamknąć! po co?
Cześnik.
Dla zabawki.
Papkin.
Czyż nie znajdziesz lepszej sobie?
Cześnik.
Cicho! ciszej! Ja to mówię,
By odświeżyć w twej pamięci,
Nim powierzę moje chęci,
Coś mnie winien, a ja tobie.
Papkin.
Ach, co każesz wszystko zrobię. —
Byłbym zaraz dopadł konia...
Bom jest jeździec doskonały:
Niechaj będzie wzięty z błonia,
Dzik to dziki, lew to śmiały —
W mojém ręku jak owieczka,
Bom jest jeździec doskonały.
Cześnik.
A bodajżeś!...
Papkin.
Tylko pozwól:
Kładłem nawet w strzemię nogę,
Kiedy nagle wielka sprzeczka
Przedsięwziętą spóźnia drogę,
A ta była w tym sposobie:
Cześnik.
Słuchaj...
Papkin.
Zaraz. Szedłem sobie,
Mina tęga, włos w pierścienie,
Głowa w górę — a wejrzenie!
Niech truchleje płeć zdradziecka!
Cześnik.
Słuchaj!...
Papkin.
Zaraz. — Idę sobie,
A wtém jakaś księżna grecka,
Anioł! bóstwo — zerk z karety —
Giną za mną te kobiety! —
Zerk więc na mnie — zerk ja na nią —
Koniec końcem, pokochała,
Zawołała, et caetera —
Książę, tygrys ludzi zbiera...
Cześnik (uderzając w stół aż Papkin podskoczył na krześle).
Ależ cicho.
Papkin.
Nadtoś żywy.
Cześnik.
A bezbożny ty języku!
I tyrkotny i kłamliwy.
Papkin.
Nadtoś żywy, mój Cześniku.
Gdybym także, równie tobie,
Namiętności nie brał w ryzy,
(uderzając rękojeść szpady)
Ostrze mojej Artemizy...
(uprzedzając uderzenie w stół Cześnika)
Proszę mówić.
Cześnik (po krótkiej chwili).
Ojciec Klary
Kupił ze wsią zamek stary...
Papkin.
Fiu! — mój ojciec miał ich dziesięć.
Cześnik (uderza w stół i mówi dalej).
Tu mieszkamy jakby sowy;
Lecz co gorsza, że połowy
Drugiej zamku — czart dziedzicem.
(przestrach Papkina)
Czy inaczej: Rejent Milczek —
Słodki, cichy, z korném licem,
Ale z diabłem, z diabłem w duszy.
Papkin.
Jednak zgodnie jak sąsiady...
Cześnik.
Jeśli nie ja memi psoty,
Nikt go ztąd już nie wyruszy.
Nie ma dnia bez sprzeczki, zwady —
Lecz potrzebne i układy.
Pisać? — nie chcę do niecnoty —
Iść tam? — ślizko, Mocium Panie:
Mógłby otruć, zabić skrycie,
A mnie jeszcze miłe życie.
Więc dla tegom wybrał ciebie:
Będziesz posłem tam w potrzebie.
Papkin.
Za ten honor ściskam nogi;
Wielki czynisz swemu słudze;
Ale nazbyt jestem srogi:
Zamiast zgody, wojnę wzbudzę.
Bo do rycerskiego dzieła
Matka w łonie mnie poczęła;
A z powicia ślub uniosłem,
Nigdy w życiu nie być posłem.
Cześnik.
Czém ja zechcę, Papkin będzie;
Bo mnie Papkin słuchać musi.
Papkin.
Lecz porywczy w każdym względzie,
Jak sąsiada Papkin zdusi?
Jak mu kulą łeb przewierci,
Jak na bigos go posieka,
Któż natenczas sprawcą śmierci?
Kogoż za to kara czeka?
Cześnik.
Biorę wszystko na sumienie.
Papkin.
Chciej rozważyć.
Cześnik.
Już się stało. —
Teraz inne dam zlecenie;
Mości Papkin — ja się żenię.
Papkin.
Ba!
Cześnik (przedrzeźniając).
Cożto: ba!
Papkin.
Tak się cieszę;
I w tę sprawę chętnie śpieszę.
Powiedz gdzie mam błysnąć chwałą? —
Mamże zostać dziewosłębem?
Mamże zmusić zbyt zuchwałą?
Mamże skłonić zbyt nieśmiałą?
Mamże, jeśli cudzą żoną,
Jej tyrana przeszyć łono...
Cześnik.
Cóż u diabła za szaleństwo!
Papkin.
Znasz, Cześniku, moje męstwo.
Cześnik.
Słuchaj — mówiąc między nami,
Bez mej chluby, twej urazy,
Więcej niż ty, mój Papkinie,
Mam rozumu tysiąc razy.
(Papkin chce przerwać, co Cześnik znakiem wstrzymuje)
Lecz rozprawiać z niewiastami,
Owe jakieś bałamutnie
Afektowe świegotanie;
Niech mi zaraz łeb kto utnie;
Nie potrafię, Mocium Panie.
Ty więc musisz swą wymową...
Papkin.
Już jest twoją — daję słowo —
Chcesz, przysięgnę — masz już żonę,
Bo ja szczęście mam szalone:
Tylko spojrzę, każda moja,
A na każdą spojrzeć umiem.
Idę.
Cześnik.
Dokąd?
Papkin.
Prawda, nie wiem.
Cześnik.
Podstolina...
Papkin.
Już rozumiem.
Cześnik (zatrzymując go).
Tu ją czekaj.
Papkin.
Ani słowa!
Za godzinę jest gotowa.
Cześnik.
Ja potrafię ci odwdzięczyć.
Papkin.
Za Cześnika można ręczyć.
SCENA III.
Papkin.
Cześnik wulkan — aż nie miło —
Gdybym krótko go nie trzymał,
Nie wiem coby z światem było.
(po krótkiém myśleniu)
Lecz nie będę ja tu drzemał,
I w podziele tak się zwinę:
Jemu oddam Podstolinę,
Malowidło nieco stare;
Sobie wezmę śliczną Klarą.
Już oddawna mam nadzieję,
Że jej serce mnie się śmieje,
Jużby para z nas dobrana
Zaludniała Papkinami,
Gdyby Cześnik, jakby ściana,
Nie stał zawsze między nami.
(po chwili) Znak dać muszę, że tu jestem:
Niechaj lubym śpiew szelestem
W lube, drogie uszko wpadnie —
Ach, jak anioł śpiewam ładnie!
(śpiewa przy angielskiej gitarze)
Córuś moja, dziecię moje, co u ciebie szepce?
Pani matko dobrodziejko, kotek mleko chlepce;
Oj kot, pani matko, kot, kot,
Narobił mi w pokoiku łoskot.
Córuś moja, dziecię moje, co u ciebie stuka?
Pani matko dobrodziejko, kotek myszki szuka;
Oj kot, pani matko, kot, kot,
Narobił mi w pokoiku łoskot.
Córuś moja, dziecię moje, czy ma ten kot nogi?
Pani matko dobrodziejko, i srebrne ostrogi;
Oj kot, pani matko, kot, kot,
Narobił mi w pokoiku łoskot.
.
SCENA IV.
Papkin, Podstolina (ze drzwi prawych).
Podstolina.
Wszak mówiłam — albo koty,…………………..
więcej..
