Żółta sukienka - ebook

Żółta sukienka fragmenty recenzji

„Są takie książki, po których przeczytaniu wokół nas rozchodzi się jedynie dudniąca i przejmująca cisza. Są książki, które budzą tak silne emocje, że żadne słowa nie są w stanie ich wyrazić. Jakaż szkoda, że tak często są to pozycje jeszcze nieodkryte! Przede mną leży prawdziwa perełka. Niepozorny wolumin, którego okładka, choć intrygująca, nie zapowiada pokładów bólu, przez który będziemy musieli się przedrzeć, nim dobrniemy do końca. Mimo jedynie 159 stronic, lektury tej nie można nazwać łatwą. Czyta się ją z wieloma przerwami, by dać sobie czas na odpoczynek, na odetchnięcie i uporządkowanie myśli. Nie sposób wyobrazić sobie, że tę historię z pewnością ktoś przeżył i nie miał możliwości odcięcia się od swojego cierpienia.”

Anna Szczurek-Globisz

„Zapraszam Cię do czytania, do zapoznania się z wyjątkową powieścią pisaną bardzo przystępnym językiem i aż dziwi fakt, że to debiut. Pozazdrościć warsztatu Autorce – ale nie tylko, przede wszystkim niebywałej zdolności przekazywania słowem, obrazów i emocji. Zapraszam Cię do świata, gdzie moim zdaniem, fikcja literacka miesza się z prawdą życia.”– Marta Grzebuła

„Beata Gołembiowska zadebiutowała w bardzo dobrym stylu, pokazując, że ludzkie tragedie, nawet po parunastu latach, w dalszym ciągu są otwartymi ranami. „Żółta sukienka” to dramatyczna lektura, jednakże zarazem bardzo, wręcz boleśnie, prawdziwa.”
Kamila Graczyk

„Takie małe, a takie duże – nachodzi mnie myśl po skończeniu tej książki. Zamykam ją i patrzę w ścianę. Patrzę i nie myślę więcej, nie mam w sobie chęci do sięgnięcia po kolejną książkę, a przede mną jeszcze półtorej godziny wolnego czasu. ...Książka wywarła na mnie szokujące wrażenie. Muszę jednak powiedzieć, że jest ona dla osób, które wiedzą, że świat nie jest idealny. Jeśli nie żyjesz w wyidealizowanym świecie, książka, pokaże Ci, że żadne miejsce na świecie nie stanie się dla Ciebie bezpiecznym jeśli, nie zostawisz przeszłości za sobą.” – Róża Stasiełuk1.

Cienka igła przebijała naprężony żółty jedwab. Nitka w tym samym kolorze pojawiała się i nikła, tworząc skomplikowany wzór kwiatu. Babcia Róża oddawała się zajęciu z pasją, nie odrywała wzroku od tamborka, nie ustawała ani na chwilę, spieszyła się. Wstawał świt, a ona nadal była pochylona nad haftem. Ostatnimi ruchami igły dokończyła wreszcie robotę. Jej ręce, przed momentem tak ruchliwe, spoczęły na żółtej tkaninie, a potem niemal pieszczotliwie przesunęły się po wypukłości haftu. Długie, pokryte siecią żyłek palce otwierały tamborek.

Na kolanach starszej kobiety leżała dziecinna sukienka. Przedwojenny jedwab, ten w najlepszym gatunku, błyszczał w promieniach wschodzącego słońca. Wzrok hafciarki ślizgał się po misternie wykonanych fragmentach ubranka: zakładkach, plisach i falbankach, zauważał każdy detal.

„Warte było tylu nieprzespanych nocy, a i nie żal pocięcia sukni z mojego pierwszego balu. Toż to arcydzieło!” – pomyślała babcia Róża.

*

Osie wózka skrzypiały przeraźliwie. Codziennie o świcie mleczarz odbywał tę samą drogę, w górę i w dół. Wózek stawał się coraz lżejszy, cichszy, może radośniejszy, jakby odczuwał nastrój swojego pana kończącego poranne zajęcie i wracającego powolnym, lekkim krokiem do domu.

Szósta rano nie była jednak porą na odpoczynek. Mozolnie wspinali się w górę brukowanej ulicy, a stare kamienice po obu stronach patrzyły na nich dumnie. Nie powinny tak się wywyższać, bo chociaż balkony, okna i drzwi miały ozdobne, to ich tynki były szare, obtłuczone, z zaciekami jeszcze sprzed wojny. Wśród nich mleczarz nie czuł się tak źle ze swoją wyświechtaną kurtką i zdeptanymi butami. Przystanął przed tą największą, trzypiętrową, wyjął butelki mleka i zniknął w drzwiach wejściowych.

*

Babcia Krystyna patrzyła na wnuczkę bawiącą się na wyłożonym mozaiką balkonie. Szklane kulki popychane zwinnymi palcami toczyły się w różnych kierunkach i czasami wpadały do kilku pęknięć przy akompaniamencie szczerego dziecięcego śmiechu.

Tuż obok dziewczynki oparta o ścianę balkonu siedziała lalka o porcelanowej, trochę poobtłukiwanej twarzy i rozczochranych włosach.

Jej wypłowiała żółtawa sukienka mimo licznych plam nosiła ślady dawnej świetności.

– Że też Ania tak lubi to brzydactwo. Nie rozstaje się z nią nawet na chwilę, zupełnie jak ja, gdy byłam mała. I tak samo ją nazywa; imię Agnieszka przylgnęło do lalki na tyle lat! Pamiętam, jaka byłam szczęśliwa, gdy ojciec wrócił z długiej podróży i mi ją wręczył.

– Cieszysz się, że jedziesz? – zapytała Anię.

Jasna głowa podniosła się ku niej, zielonkawe oczy nagle spoważniały. Dwie małe ręce zacisnęły się na jej kolanach.

– Ma chère Anulka – szepnęła Krystyna. Lubiła przemawiać do wnuczki w języku tak dla niej drogim, a teraz zupełnie bezużytecznym.

Babcia Róża obserwowała je obie z ukrycia. Była zazdrosna o ich wzajemną miłość. Sama nie potrafiła okazać Ani uczucia, chociaż to małe, radosne stworzenie chwytało ją wprost za serce. Wynagradzało wszystkie rozczarowania własną córką. Że też Bernadetta mogła urodzić istotę tak odmienną od siebie!

– Podobna do babci jak dwie krople wody – słyszała nieraz od przechodniów, gdy przechadzała się z Anią po parku. Zalewała ją wtedy fala dumy i czułości, ściskała mocniej małą rączkę, ale nie potrafiła inaczej, spontanicznie wyrazić tego tkliwego wypełniającego ją ciepła, którego nie czuła przez długie lata.

„Nie potrafiłam kochać córki, za to kocham wnuczkę”.

Tym bardziej zazdrościła babci Krystynie łatwości obcowania z małą. Otworzyła drzwi i chowając jedną rękę za siebie, podeszła do Ani.

Umorusana buzia uniosła się ku niej. Potargane włosy zasłoniły czoło
i oczy, szara sukienka ukazała całą swoją brzydotę.

„Jak można tak zaniedbywać dziecko?” – pomyślała. – „Gdybym ja miała taką śliczną córeczkę...”. Przypomniała sobie zawsze zasępioną, nadętą twarz małej Bernadetty i aż się otrząsnęła. Położyła rękę na puszystych, jasnych włosach. Była pewna, że za chwilę małe ręce zawisną na jej szyi i mimowolnie sprawdziła, czy naszyjnik jest dobrze zapięty.

– Co tam babciu schowałaś? – zabrzmiał radosny, cienki głosik.

– Mogłabyś się uczesać, już duża panna z ciebie. – Babcia Róża surowym tonem próbowała pokryć wzruszenie. Wysunęła schowaną za plecami niespodziankę. Żółta jedwabna materia zalśniła w promieniach słońca.

Dziewczynka porzuciła zabawę, poderwała się na nogi i stanęła oniemiała.

– Nie cieszysz się? To ja dla ciebie uszy...

Nie zdążyła dokończyć, a już poczuła uwieszony ciężar na swojej szyi. Przytuliła wnuczkę na moment, mocno i czule.

– Naprawdę dla mnie? Jaka piękna! Taka sama jak mojej lalki!

Ania siadła na podłodze. Szklane kulki leżały opuszczone, tworząc migocące punkciki. Żółta błyszcząca plama sukienki dominowała w całym obrazie i właśnie na nią Bernadetta skierowała swoje spojrzenie.

– Co to? – spytała trochę ochrypłym, niskim głosem.

Babcia Róża oderwała wzrok od wnuczki i przeniosła go na córkę. Bernadetta stała w otwartych drzwiach balkonowych. Jej surowe rysy, jeszcze wyostrzone ściągniętymi do tyłu włosami, wyrażały dezaprobatę pomieszaną ze złością.

– Nie gniewaj się, Decia, sama ją uszyłam. To taki prezent od babci na pożegnanie. Dziecko nie miało ani jednej ładnej sukienki – babcia Róża jąkała się trochę przy tych słowach; bała się córki, nawet wtedy, gdy Bernadetta była jeszcze małą dziewczynką.

– Po co tak stroić dzieciaka? Przewróci się jej w głowie – wyrzekła matka Ani.

– Jest taka jasna, będzie się łatwo brudzić – dodała już zupełnie bez gniewu, patrząc z rozbawieniem na Anię obejmującą sukienkę.

– Nie przewróci! Nie pobrudzi! Sama, sama będę prała!

Rozpaczliwy okrzyk dziewczynki rozszedł się tak głośnym echem po wybrukowanej ulicy, że zdziwiony mleczarz aż zadarł głowę, by sprawdzić, kto hałasuje o tak wczesnej porze.2.

Głowa Anny zapadła się głębiej w poduszkę, ciało się wyprężyło, obie dłonie zacisnęły się w pięści. Ogromne łóżko wypełniało cały pokój. Leżąca na nim sztywna postać wyglądała jak rzeźba z sarkofagu; ale tylko przez moment, bo Anna poruszyła się i gwałtownie usiadła, choć jej twarz wyglądała tak, jakby kobieta nadal spała. Długo nie mogła otworzyć oczu, czuła pod powiekami światło, żółte, migoczące – jak słońce, a może jak jakaś połyskująca materia?

Wreszcie się obudziła, szybko wstała, w mgnieniu oka przebiegła korytarz i znalazła się w drugim pokoju, przy łóżku Julki. Spojrzała na jasne, długie, beztrosko rozrzucone na poduszce włosy i podłożone pod policzek ręce. Delikatnie wyjęła jedną dłoń córki, pogłaskała ją lekko. Julia otworzyła oczy, spojrzała na matkę zdziwiona, wpółprzytomna.

– Co tobie, mamo? Znowu zły sen?

Chciała dodać parę ostrych słów, ale na szczęście w porę doszła do siebie. Wysunęła dłoń z rąk Anny i od razu tego pożałowała. Powinna pozwolić jej jeszcze tu pobyć, w końcu i tak jest obudzona i resztę nocy będzie się przewracać z boku na bok, jak zwykle, gdy sen zostanie nagle przerwany. Julia ziewnęła szeroko. Anna wstała z klęczek i cicho, powoli ruszyła
w kierunku swojej sypialni.

– Śpij spokojnie, mamuś.

Anna odwróciła się, uśmiech rozjaśnił jej twarz. Czekała na te słowa. Nie wiedziała, czy były szczere, ale starała się o tym nie myśleć. Zawsze była żebrakiem czułości. Niewiele zaznała jej w życiu. Może gdy pragnie się zbyt wiele, dzieje się na odwrót? Anna dobrze pamiętała przytulania babci Krysi, nieśmiałe dotknięcia babci Róży. I te mocne, czasami aż sprawiające ból uściski ojca. Położyła się na łóżku.

„Nie będę spać – postanowiła. – Pomyślę o Julce, powspominam czasy, gdy była mała. Ostatnio coraz częściej to robię, widocznie się starzeję”. – Zaśmiała się w duchu.

Jednak to dosyć nowe dla niej zjawisko przejmowało ją raczej smutkiem niż bawiło. Wiedziała, że Julka zostanie z nią jeszcze tylko rok, potem wyjedzie na studia do Los Angeles, a ona zostanie zupełnie sama.

„Cóż z tego, że w jej pokoju łóżko będzie wreszcie pościelone, książki porządnie ułożone, kurze wytarte, lecz nie zastanę tam mojej Lisi”.

Rzadko nazywała Julkę po imieniu. Nawet jeśli wymawiała to imię, zawsze je zdrabniała: Julka, Juleczka, Julisia, Lisia, często używała też innych określeń, które z imieniem nie miały nic wspólnego.

– Śmieszny jest ten polski język. Tyle w nim możliwości słowotwórczych – mawiała Julka. – Lubię, gdy mówisz po polsku; jesteś wtedy taka zabawna, żartujesz, opowiadasz anegdotki. Gdy mówisz po angielsku, jesteś inna, spięta, z kompleksami, zupełnie niepotrzebnie, bo jak na emigrantkę nieźle się nim posługujesz.

Te słowa zraniły ją, chociaż córka nie miała takich intencji. Nie mogła nic na to poradzić – jakiekolwiek uwagi na temat jej odmiennego akcentu, zabawnych pomyłek drażniły ją, ale śmiała się z nich, więc nikt nie przypuszczał, że potem długo o nich myślała.

– Po co wyjechałam z Polski? – zadawała sobie wtedy pytanie, choć doskonale wiedziała, dlaczego. Decyzja ucieczki z kraju była słuszna, przynajmniej Julka ma dobrze, jest szczęśliwa. Na uczelni same sukcesy, a teraz to stypendium do Kalifornii. Warto było się poświęcić.

Zamknęła oczy i zapadła w sen.3.

Obudził ją dźwięk telefonu. Nieprzytomna sięgnęła po słuchawkę.

– A, to ty, Olu – odpowiedziała półsennie.

– Anka, jeszcze w betach? Ja tu czekam jak głupia, przecież miałaś być o dziesiątej.

– O Boże, wybacz! Już lecę, będę za pół godzinki. Miałam dziwny sen. Obudziłam się i potem nie mogłam zasnąć. Dopiero nad ranem dopadło mnie zmęczenie i nie usłyszałam budzika.

Anna zerwała się z pościeli, pobiegła do łazienki, szybko uczesała długie włosy. Zawiązując je w węzeł, patrzyła krytycznie na swoją niewyspaną twarz. Nerwowo maskowała cienie pod oczami, pudrowała nos i malowała rzęsy. Nie miała czasu, a jednak musiała to wszystko zrobić. Bez makijażu czuła się jak bez ubrania. Narzuciła na siebie wczorajsze ciuchy, znalazła torebkę i wybiegła na korytarz. Wróciła po kilku sekundach i cichutko, na palcach, zakradła się do pokoju Julii. Drzwi były otwarte. Zajrzała do środka i z rozczuleniem spojrzała na wystającą spod kołdry szczupłą stopę. Chciała ją dotknąć, ale przemogła się i tylko delikatnie ją przykryła. Usłyszawszy zaspany pomruk córki, spłoszona wycofała się z powrotem do salonu, ostrożnie zamknęła wejściowe drzwi i wybiegła na zalany słońcem parking. Weszła do małego, starego volkswagena, włączyła silnik i nacisnęła klawisz magnetofonu.

„Pani mi mówi – niemożliwe, pani mi mówi – mnie się zdaje” – popłynęła piosenka Grechuty i towarzyszyła jej w czasie przejazdu przez most Champlain. Ogromna Rzeka Świętego Wawrzyńca migotała spokojnie w słońcu. Z autostrady zjechała do centrum i skręciła w ulicę Notre Dame. Stojące po jej obu stronach jednopiętrowe, ciasno przytulone do siebie ozdobne kamienice mieściły na parterze głównie sklepy z antykami. Przy skrzyżowaniu z ulicą Guy stał duży budynek o gładkich czerwonych murach. To przy nim Anna zaparkowała samochód i weszła po schodach do dużego sklepu.

Był inny niż te zwykłe, na ogół elegancko urządzone. Już przy wejściu uderzył ją charakterystyczny zapach tego miejsca, tak trudny do określenia. Nie był miły, a jednak wiązały się z nim pewne nostalgiczne wspomnienia. Tak pachniała szafa babci Róży, w której chowała się przed mamą. Przytulona do futer, takich aksamitnie mięciutkich, wdychała ich zapach i czuła się bezpiecznie. To samo uczucie ogarnęło ją teraz. Ten sklep, zwany Armią Zbawienia, był dużą szafą, pełną zapachów starych ciuchów, butów, mebli i zabawek.

„Ciekawe, co dzisiaj w nim znajdę.”

Uwielbiała te poszukiwania. Ze stosu brzydkich ubrań niespodziewanie wygrzebywała sukienkę o przepięknym turkusowym kolorze, niemodną wprawdzie, ale łatwą do przerobienia. Jej wyobraźnia szybko pracowała; zaczynała gorączkowo szukać koronkowej bluzki, której nie żal pociąć, by przedłużyć nią rękawy sukni.

Zbliżyła się do rzędu wiszących swetrów i spostrzegła Olę. Przyjaciółka niczego nie oglądała, tylko stała z założonymi rękoma, patrząc krytycznie na całą tę zbieraninę oraz na Annę, jakby i ona należała do tego dziwacznego świata przedmiotów.

– Ola, tak mi przykro. Długo czekałaś?

– No dobrze, nie będę się gniewać, ale pospiesz się, jestem diabelnie głodna. Może wpadniemy do jakiejś knajpki?

Usłyszawszy przyzwolenie, Anna zaczęła grzebać w stercie swetrów. Wyciągnęła jeden z olbrzymim golfem i nałożyła go na siebie. Popatrzyła na przyjaciółkę, szukając aprobaty w jej oczach, a nie znalazłszy jej, zaczęła bronić swojego wyboru.

– Jest ciekawy, inny, można go też trochę przerobić.

– Wyglądasz w nim dziwacznie, jak jakaś szalona artystka, a nie jak...

Nagle Ola zamilkła i spojrzała na przyjaciółkę z przestrachem.

Anna udawała, że nie usłyszała tych ostatnich słów, odłożyła sweter, przeszła kilka kroków i z nagłym obrzydzeniem ogarnęła wzrokiem sklep, który jeszcze przed momentem wydawał jej się zaczarowanym światem. Teraz ukazywał się tym, czym był – zbieraniną gratów.

– Aniu, nie chciałam cię urazić, ale zrozum, nie możesz się tak ubierać.
W tych strojach wyglądasz na kogoś innego, dlatego wiecznie cię wyrzucają.

Anna zdecydowanym krokiem poszła do wyjścia, zostawiając z tyłu osłupiałą Olę, która po chwili dogoniła przyjaciółkę i obie znalazły się na zalanym słońcem chodniku.