Facebook - konwersja
Źródła do mytologii litewskiej. Część 2, Wiek XIV i XV - Ebook (Książka EPUB) do pobrania w formacie EPUB
Czytaj fragment
Pobierz fragment

  • Empik Go W empik go

Źródła do mytologii litewskiej. Część 2, Wiek XIV i XV - ebook

Opracowanie zbiorowe
Wydawnictwo:
Empik Go
Data wydania:
1 stycznia 2011
Format ebooka:
EPUB
Format EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie. Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu. Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
, MOBI
Format MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu. Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
(2w1)
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
0,00 zł
LUB
24,99 zł za tytuł

Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.

 Tytuł dostępny w abonamencie Empik Go już od 24,99 zł / 30 dni Sprawdź arrow
Produkt - baner

Źródła do mytologii litewskiej. Część 2, Wiek XIV i XV - ebook

Klasyka na e-czytnik to kolekcja lektur szkolnych, klasyki literatury polskiej, europejskiej i amerykańskiej w formatach ePub i Mobi. Również miłośnicy filozofii, historii i literatury staropolskiej znajdą w niej wiele ciekawych tytułów.

Seria zawiera utwory najbardziej znanych pisarzy literatury polskiej i światowej, począwszy od Horacego, Balzaca, Dostojewskiego i Kafki, po Kiplinga, Jeffersona czy Prousta. Nie zabraknie w niej też pozycji mniej znanych, pióra pisarzy średniowiecznych oraz twórców z epoki renesansu i baroku.

Kategoria: Klasyka
Zabezpieczenie: brak
Rozmiar pliku: 373 KB

FRAGMENT KSIĄŻKI

SPIS RZE­CZY.

Wstęp… I

XVIII Piotr z Dus­bur­ga… 1

Uwa­gi do uryw­ka I… 12 – 19

a ) po­zba­wia­nie ży­cia dzie­ci 12; b) pro­phe­tis­sa w Ga­lin­dyi 18;

Uwa­gi do ur. II… 19 – 51

a) sztu­ka pi­sa­nia 19; b) cha­rak­ter wie­rzeń 21; c) Cri­we i Ro­mo­we 21; d) fak­ta 23; e) zda­nia 24; f) wła­dza po­li­tycz­na Cri­we'go 24; g) wła­dza hie­rar­chicz­na 28; h) co wpły­nę­ło na zda­nie Dus­bur­ga 32; i) co zna­czy Cri­we 34; k) jego krew­ni 38; l) po­seł z la­ską 39; m) la­ska 40; n) inne daty wie­rze­nio­we 46; nie­śmier­tel­ność du­szy 46; sa­mo­bój­stwa 46; ze­msta krwi; kult koni 47; łaź­nia 47; przę­dze­nie 48; o) et­no­gra­ficz­ne szcze­gó­ły 49.

Uwa­gi do uryw­ków III – X… 51

Zda­nie Lehr­ber­ga o Cri­we… 52

XIX Mi­ko­łaj z Je­ro­si­na… 55

Uwa­gi: rzu­ca­nie dre­wek 67; spo­sób pa­le­nia ofiar 68;

XX Hen­ri­cus de He­rvord… 69

XXI Bre­ve Chro­ni­con Si­le­siae… 69

XXII Chro­ni­con Sam­pe­tri­num… 70

XXIII Piotr Su­chen­wirt… 70

XXIV Chro­ni­con Dub­ni­cen­se… 73

Uwa­gi… 77

XXV Ry­cerz de Ster­neg­ge… 79

Uwa­gi… 80

XXVI Her­mann de Wart­ber­ge… 82

XXVII Bro­dy Krzy­żac­kie… 88

As­swe­ote 90; Sa­ti­tum 94; Las Nie­mo­ksztyń­ski 96; Las Wen­tin, Wint 97; Las Ram­byn 99; Pole Au­kon 99: Ro­ma­ine 101; Se­tin, Se­ten 104; Sta­bun­kal­ne 105.

XXVIII Wi­gand z Mar­bur­ga… 105

XXIX Jan Po­sil­ge… 118

XXX Usta­wy kra­jo­we, Lan­de­sord­nun­gen… 121

Ulrich von Jun­gin­gen z r. 1408… 121

Pa­weł von Russ­dorf z 1427… 122

Kon­rad von Er­lieh­skau­sen z r. 1441… 122

Uchwa­ły w Frau­en­bur­gu z r. 1445… 123

Uwa­gi… 124

In­ter­po­la­cye… 128

XXXI Gil­bert de Lan­noy… 129

XXXII Mi­chał, bi­skup Sam­bij­ski… 131

Uwa­gi… 133

Jan Ry­mann… 143

XXXIII Col­la­tio Epi­sco­pi War­mien­sis. 144

XXXIV Henn­ning von Schar­fen­berg… 146

XXXV Sta­tu­ta ab­bre­via­ta… 148

XXXVI Mi­ko­łaj bi­skup Sam­bij­ski… 149

XXXVII He­in­rich Be­rin­ger. 150

XXXVIII Lau­ren­tius von Blu­me­nau… 153WSTĘP.

Część dru­ga za­wie­ra źró­dła do my­to­lo­gii li­tew­skiej z XIV i XV wie­ku. Zmu­szo­ny pra­cę tę wy­dać na­kła­dem wła­snym, po­da­ję obec­nie wy­jąt­ki z prze­szło dwu­dzie­stu au­to­rów, sta­no­wią­cych sze­reg od Dus­bur­ga do Blu­me­naua, od­kła­da­jąc do roku przy­szłe­go wy­da­nie cen­nych dla na­sze­go przed­mio­tu uryw­ków z Hie­ro­ny­ma pra­skie­go, Kal­li­ma­cha, Dłu­go­sza i Chal­ko­kon­dy­la­sa, któ­rzy po­czet au­to­rów XV w. za­my­ka­ją.

Za­mia­rem moim było po­dać jesz­cze ma­te­ry­ał z tak na­zwa­nych Mo­nu­men­ta Sam­bien­sia. Pod tym ogól­nym ty­tu­łem zna­ny jest spo­ry zwój do­ku­men­tów, znaj­du­ją­cych się w Frau­en­bur­gu, a do­tąd w więk­szej czę­ści nie­wy­da­nych. Treść ich naj­róż­no­rod­niej­sza, głów­na zaś opi­sa­nie gra­nic po­sia­dło­ści du­chow­nych i Za­ko­nu, lub też gra­nic da­ro­wizn i wła­sno­ści lu­dzi pry­wat­nych. Przy tej spo­sob­no­ści zda­rza­ją się czę­ste wzmian­ki o świę­tych ka­mie­niach, drze­wach świę­tych lub la­sach i ga­jach. Wy­ka­zaw­szy je w zie­mi jed­nej, dla któ­rej wła­śnie po­sia­da­my względ­nie naj­wię­cej szcze­gó­łów, mo­gli­by­śmy po­czy­nić od­po­wied­nie wnio­ski co do bytu wie­rze­nio­we­go ziem in­nych i na­by­li­by­śmy przez to do­kład­niej­sze wy­obra­że­nie o głę­bo­kim wpły­wie wie­rzeń na ży­cie spo­łecz­ne, ujaw­nia­ją­cym się w róż­nych kie­run­kach bytu na­ro­do­we­go i tłu­ma­czą­cym nie je­den ob­jaw ży­cia po­li­tycz­ne­go.

Ze zbio­ru tych Mo­nu­men­ta Sam­bien­sia wy­szedł do­tąd ze­szyt je­den: Neu­es Preuss. Urkun­den­buch. Ost­preuss.

the­il. II Abth. Bd II Urkun­den­buch des Bi­sthums Sam­land von Wo­el­ky und Mend­thal. Heft. I Lp. 1891. Oprócz imion wła­snych kil­ku la­sów zna­la­złem tyl­ko wzmian­kę o świę­tym le­sie w No 211. Dok… z d. 26 Mar­ca 1309, "a qua ar­bo­re (sto­ją­ce­go opo­dal wsi Cra­ghen) li­ne­ali­ter pro­ce­den­dum est ver­sus si­lvam sanc­tam usque ad cu­mu­lum unum… Vo­igt w G. Pr. I po­wo­łu­jąc się czę­sto w uwa­gach na wspo­mnio­ne rę­ko­pi­smienn­ne do­ku­men­ty, wy­mie­nia inne jesz­cze świę­te lasy, drze­wa, ka­mie­nie. Opra­co­wa­nie tego przed­mio­tu znie­wo­le­ni je­ste­śmy odło­żyć do cza­su wyj­ścia ob­fit­sze­go ma­te­ry­ału.XVIII. PIOTR Z DUS­BUR­GA

Ży­ją­cy w koń­cu wie­ku XIII i na po­cząt­ku XIV po­cho­dził z mia­sta Du­is­bur­ga w W. Ks. Kle­we, jak wnio­sku­je­my z przy­dom­ku; był ka­pe­la­nem W. Mi­strza Za­ko­nu a pod­czas pi­sa­nia kro­ni­ki znaj­do­wał się praw­do­po­dob­nie w Kró­lew­cu. Nad to wię­cej nie wie­my.

Kro­ni­ka Dus­bur­ga dzie­li się na czte­ry księ­gi, z któ­rych pierw­sze dwie dla na­sze­go przed­mio­tu nie mają zna­cze­nia, gdyż za­wie­ra­ją: I-a księ­ga za­ło­że­nie Za­ko­nu; II-a przy­by­cie jego do Prus­sów. Zato ob­cho­dzi nas III-a księ­ga, opi­su­ją­ca wal­ki Za­ko­nu w Prus­sach aż do r. 1326, a za­tem dzie­je prze­szło stu lat; z niej to udzie­la­my ni­żej wy­jąt­ki, ty­czą­ce się wie­rzeń pru­sko-li­tew­skich. Czas ukoń­cze­nia kro­ni­ki au­tor sam za­zna­cza w li­ście de­dy­ka­cyj­nym do W. M. Zak. Wer­ne­ra de Or­se­len: Scrip­tum et com­ple­tum ob in­car­na­cio­ne do­mi­ni 1326. Księ­ga IV-a, do­łą­czo­na póź­niej, ma też osob­ny ty­tuł: de in­di­ci­bus i za­wie­ra krót­kie wzmian­ki o wy­pad­kach dzie­jo­wych w róż­nych stro­nach Eu­ro­py. Tu au­tor za­zna­czył uryw­ko­wo wy­pad­ki, za­szłe w Prus­sach do r. 1330/1. Opi­sy wy­pad­ków w kra­jach in­nych są wy­ję­te z Hi­sto­ria Ec­c­le­sia­sti­ca do­mi­ni­kań­skie­go prze­ora Pto­le­ma­eu­sa z Luk­ki ( zm. 1327) i z dzie­ła Mar­ci­na z Opa­wy, zwy­kle Mar­ci­nem Po­la­kiem zwa­ne­go, któ­ry po r. 1278 w dro­dze z Rzy­mu do Gnie­zna, gdzie miał ob­jąć sto­li­cę ar­cy­bi­sku­pią, umarł.

Dus­burg w przed­mo­wie po­wia­da, że opi­su­je "pau­ca que vidi, alia, que au­di­vi ab his, qui vi­de­rant et in­ter­fu – erunt, ce­te­ra, que re­la­cio­ne ve­ri­di­ca in­tel­le­xi. Otóż by­ły­by to świa­dec­twa ust­ne; ato­li oprócz nich dla cza­sów ubie­głych miał jesz­cze pod ręką źró­dła pi­śmien­ne, a przedew­szyst­kiem naj­star­szą kro­ni­kę pru­ską nie­zna­ne­go au­to­ra, z któ­rej wia­do­mo­ści prze­szły tak­że do Wi­gan­da, po czę­ści do Dłu­go­sza, a naj­wię­cej do Bu­gen­ha­ge­na, pi­sa­rza wie­ku XIV, któ­ry r. 1517 udał się do ks. po­mor­skie­go Bo­gu­sła­wa, aby z po­le­ce­nia Elek­to­ra sa­skie­go, Fry­de­ry­ka Mą­dre­go, na­pi­sać ge­ne­alo­gią ksią­żąt po­mor­skich. Otóż Bu­gen­ha­gen pew­ne czę­ści tej naj­star­szej kro­ni­ki pru­skiej prze­pi­sał do­słow­nie. Na­resz­cie star­sza kro­ni­ka klasz­to­ru Oliw­skie­go wcie­li­ła w swój opis część owej kro­ni­ki tak­że do­słow­nie. Opie­ra­jąc się na tych uryw­kach dzieł wy­mie­nio­nych i skom­bi­no­waw­szy wszyst­ko to, z cze­go na cha­rak­te­ry­sty­kę pier­wot­ne­go źró­dła wnio­sko­wać moż­na, prze­ko­na­my się, że w tej za­gi­nio­nej naj­star­szej kro­ni­ce pru­skiej za­zna­czo­no krót­kie hi­sto­rycz­ne wzmian­ki czy­nów Za­ko­nu, a nie zwra­ca­no uwa­gi na szcze­gó­ły wia­ry po­gań­skiej. Zu­peł­nie to samo wy­po­wie­dzieć mu­si­my zda­nie o kro­ni­kach, czy pi­śmien­nych do­ku­men­tach, z któ­rych ko­rzy­sta], lub praw­do­po­dob­nie ko­rzy­stał Dus­burg, a któ­re wy­mie­nia To­ep­pen w Gesch… d… preuss Hi­sto­riogr. str. 6/7. Z tego więc wy­pa­da, że Dus­burg, nie ma­jąc przed sobą źró­deł pi­śmien­nych, w opi­sie wie­rzeń pru­sko-li­tew­skich po­dał to " co sam wi­dział, lub sły­szał od na­ocz­nych lub in­nych wia­ro­god­nych świad­ków. "

Wia­do­mo­ści zaś udzie­lo­ne przez Dus­bur­ga tem są cen­niej­sze, że przy naj­głów­niej­szych ce­chach wia­ro­god­no­ści nie są po­da­ne w ro­dza­ju przy­pad­kiem uczy­nio­nych uwag i mi­mo­cho­dem rzu­co­nej wzmian­ki, jak to do­tąd czy­ta­li­śmy; lecz na­pi­sa­ne z wy­raź­nym za­mia­rem i pla­nem, przed­sta­wia­ją nam sys­te­ma­tycz­ny i tre­ści­wy ob­raz wie­rzeń pru­sko-li­tew­skich. Wszyst­ko to sta­wia au­to­ra w rzę­dzie pierw­sze­go o tych­że wie­rze­niach pi­sa­rza i na­da­je mu za­ra­zem cha­rak­ter pierw­szo­rzęd­nej po­wa­gi.

Praw­da, ży­czy­li­by­śmy so­bie, aby ob­raz był zu­peł­niej­szy; ależ po­dob­ne ży­cze­nie mo­gli­by­śmy przy każ­dem pra­wie źró­dle po­wtó­rzyć. Dns­bur­ga uspra­wie­dli­wia wiek, w któ­rym pi­sał i sta­no­wi­sko, ja­kie zaj­mo­wał. Bę­dąc człon­kiem zwy­cięz­kie­go Za­ko­nu a przedew­szyst­kiem du­chow­nym zwy­cięz­kie­go chrze­ściań­stwa pa­trzał się z tych wy­żyn na ni­żej sto­ją­ce i nik­ną­ce po­gań­stwo i opi­sał nam tyl­ko co naj­wy­bit­niej­sze ze­wnętrz­ne jego ob­ja­wy, któ­re się sprze­ci­wia­ły do­gma­tom i prze­pi­som ko­ścio­ła. Wiek bo­wiem ów nie wni­kał w isto­tę po­gań­stwa; głów­nym jego było ce­lem usu­nąć na ra­zie ze­wnętrz­ne jego ozna­ki a w ich miej­sce po­sta­wić chrze­ściań­skie prak­ty­ki.

Uwa­gi te, zda­niem mo­jem, mogą uspra­wie­dli­wić au­to­ra od za­rzu­tu, że nam nie po­dał wy­czer­pu­ją­ce­go ob­ra­zu wie­rzeń pru­sko-li­tew­skich, zwłasz­cza, że wła­ści­wem za­da­niem jego było opi­sać sto lat dzie­jów pru­skich, a nie my­to­lo­gia.

Dłu­gość roz­dzia­łu V w sto­sun­ku do in­nych, jako też układ i po­rzą­dek rze­czy świad­czą o sta­ran­no­ści au­to­ra; w opi­sie zaś sa­mym nig­dzie nie wi­dać lek­ce­wa­że­nia przed­mio­tu, ani żół­ci, jaką czę­sto­kroć wy­le­wa­ją chrze­ściań­scy pi­sa­rze, mó­wiąc o po­ga­nach. Przy­to­czo­ne zaś fak­ta przy wy­ło­żo­nych za­sa­dach, na któ­rych Dus­burg opis swój opie­ra, za­słu­gu­ją na bez­względ­ną wia­rę; po­twier­dza­ją je nad­to póź­niej­si nie­za­leż­ni od Dus­bur­ga pi­sa­rze, w zda­niach znów oso­bi­stych mogą się znaj­do­wać po­mył­ki, o czem nad­mie­ni­my w kom­men­ta­rzu do Ro­mo­re i Cri­ve.

W koń­cu przy­to­czy­my zda­nie dziel­ne­go znaw­cy rze­czy pru­skich, Maxa To­ep­pe­na, któ­ry za­zna­czyw­szy w przed­mo­wie do swe­go wy­da­nia Dus­bur­ga ujem­ne stro­ny ( p. 6 – 9), za­my­ka cha­rak­te­ry­sty­kę sło­wa­mi, że mimo wy­tknię­tych stron ujem­nych, kro­ni­ka Dus­bur­ga jest naj­waż­niej­szym po­mni­kiem star­szej hi­sto­ryi pru­skiej i pod­sta­wą do póź­niej­szych hi­sto­rycz­nych ba­dań nad Prus­sa­mi.

Pierw­szy raz kro­ni­ka ta wy­da­ną zo­sta­ła pod ty­tu­łem: Pe­tri de Dus­burg, Or­di­nis Teu­to­ni­ci Sa­cer­do­tis, Chro­ni­con Prus­siae etc, auc­to­re et col­lec­to­re Ohri­sto­pho­ro Hartk­noch le­nae. A. 1679.

Na­stęp­nie wy­da­ną zo­sta­ła pod ty­tu­łem: Chro­ni­con Ter­re Prus­siae von Pe­ter von Dus­burg. He­raus­ge­ge­ben von Max To­ep­pen. We­szła ona w skład zbio­ro­we­go wy­da­nia: Scrip­to­res Re­rum Prus­si­ca­rum etc. Bd. I Lpzig 1861; przed­mo­wa cią­gnie się od str. 3 – 20; tekst kry­tycz­nie opra­co­wa­ny od str. 21 – 219.

Z wy­da­nia tego przy­ta­cza­my 11 uryw­ków, ty­czą­cych się:

1) ist­nie­nia wróż­ki, ma­ją­cej wiel­kie za­cho­wa­nie u Ga­lin­dów;

2) wie­rzeń, ob­rzę­dów i zwy­cza­jów Prus­sów;

3) za­bo­bo­nu Prus­sa Do­rge co do si­wych koni;

4) spa­le­nia ry­ce­rza Hirt­zhals z ko­niem na cześć bo­gów; 5), 6), 10), 11), zwy­cza­ju do­cho­dze­nia przy­szło­ści za po­mo­cą lo­sów;

7) świę­te­go mia­sta Ro­me­ne na Li­twie;

8) zwy­cza­ju dzię­ko­wa­nia bo­gom za zwy­cię­stwo;

9) spa­le­nia Wój­ta Sam­bij­skie­go Ge­rar­da Rude z ko­niem na cześć bo­gów; ob. Nr. 4.

Bio­gra­fią Dus­bur­ga… po­da­je Vo­igt Gesch. Preus­sens Bd. III An­hang 2; bio­gra­fią zaś z oce­ną dzie­ła: To­ep­pen Gesch… der preus­si­schen Hi­sto­rio­gra­phie p. 1 – 15. Rów­nież Ser. R. Pr. I p. 3 – 20.
mniej..
Produkt - baner

BESTSELLERY

Kategorie: