Życie codzienne w Pekinie - ebook

LUDNOŚĆ

PRACA I UTRZYMANIE

Zróżnicowanie dochodów ludności Pekinu wpływa na poziom jej życia, jak również na wygląd i zachowanie dzieci w szkołach. Wzajemne porównywanie przedmiotów użytkowych, spożywanej żywności, czy też wysokości kieszonkowego, prędzej czy później prowadzi do rozmowy o rodzicach. Żadne dziecko nie chciałoby się przyznać, że jedno z jego rodziców czyści toalety lub zamiata ulice. Tak więc ludność mieszkająca w stolicy na stałe wybrzydza w wyborze pracy, czego nie można powiedzieć o mieszkańcach napływowych, którzy wypełniają wszystkie luki na tutejszym rynku pracy.

W drodze do pracy zimą

Ogółem w stolicy zatrudnionych jest 6 mln 219 tys. osób. Z tej liczby 11,9% pracuje w rolnictwie, 33,7% – w przemyśle, zaś 54,4% – w sektorze usługowym. Nie pokuszę się o podanie oficjalnych danych o wysokości bezrobocia ze względu na brak wiarygodności, niemniej jednak na podstawie wypowiedzi pekińczyków można domniemywać, że jest ono wysokie i nadal rośnie. Prawdą jest wszakże to, że nie wszyscy bezrobotni klepią biedę. W mieszkaniach wielu z nich widać dostatek.

Wolnych etatów zazwyczaj brak, a jeśli są, to pracodawcy wolą zatrudniać pracowników zamiejscowych, którym mniej płacą i nie pokrywają kosztów ubezpieczenia.

Pracy poszukuje się, wertując ogłoszenia prasowe, przeglądając strony internetowe, przystępując do konkursów na etaty urzędnicze, rejestrując się w bezpłatnych (państwowych) albo w płatnych (prywatnych) biurach pośrednictwa pracy. Biura prywatne niejednokrotnie oszukują bezrobotnych, zawierając uprzednio układ z potencjalnym pracodawcą. Opłaty za pomoc w znalezieniu zatrudnienia są niemałe i wynoszą od 100 do 1 tys. juanów od osoby. Pomoc znajomych w znalezieniu pracy jest nieoceniona. Po znajomości można w Pekinie załatwić wiele. Niekoniecznie należy znać osobę decydującą o zatrudnieniu. Poprzez przyjaciół, krewnych, ich znajomych, ostatecznie poprzez inne osoby dociera się wreszcie pod właściwy adres. Najwięcej wolnych stanowisk pracy oferuje sektor usługowy, najmniej produkcyjny. Najszybciej znajdują pracę informatycy. Przepisy określające liczbę nadgodzin i stawki wynagrodzenia są bezwzględnie przestrzegane przez firmy zagraniczne, ponieważ nie mogą sobie one pozwolić na łamanie chińskiego prawa. W przedsiębiorstwach i firmach państwowych, spółdzielczych i prywatnych bywa różnie. Poglądy mieszkańców na temat wynagrodzeń i wypłacanych co miesiąc premii są zbieżne: wszystkie dochodowe jednostki dobrze płacą, zaś niedochodowe i bankrutujące – zwalniają. Oczywiście o swoje pobory i świadczenia socjalne nie muszą martwić się pracownicy administracji państwowej.

W stolicy wyróżnia się dwa rodzaje bezrobotnych. Pierwszy z nich to bezrobotni bez prawa do zasiłku. Do drugiego zalicza się bezrobotnych z prawem do zasiłku w kwocie 380 juanów miesięcznie. Wysokość zasiłku została ustalona dla poszczególnych miast na podstawie średnich cen żywności i usług. Okres wypłaty zasiłku waha się od 12 do 24 miesięcy – w zależności od możliwości finansowych zwalniającego zakładu pracy. Prywatne zakłady w ogóle nie muszą troszczyć się o zwalnianych. W państwowych powinna być przestrzegana następująca zasada: jeżeli jedno z małżonków nie ma pracy, to drugiego zwalniać nie wolno. Ale w praktyce bywa różnie.

Pracę rozpoczyna się i kończy w różnych porach dnia. O godzinie 8.00 zaczyna się praca w fabrykach, o 8.30 – w biurach i urzędach, a o 9.00 – w firmach zagranicznych. Praca trwa dziewięć godzin, wliczając godzinę do dwóch na przerwę obiadową. Wszystkie niedziele i trzy soboty w miesiącu powinny być wolne dla pracowników firm zagranicznych, biur, instytucji, szkół i urzędów. W zakładach prywatnych przepis ten interpretowany jest dowolnie. W wielu przypadkach, z uwagi na charakter wykonywanej pracy, dzień wolny nie wypada w sobotę czy niedzielę, ale w jeden z pozostałych dni tygodnia. Długość urlopu wypoczynkowego w zakładach pracy jest zróżnicowana i zależy od rodzaju i kategorii jednostki zatrudniającej, stażu pracy, jej szkodliwości, a także od rentowności oraz potencjału finansowego zakładu. Zwykle po przepracowaniu dwóch lat pracownikowi przysługuje 5 dni urlopu, a z każdym następnym rokiem jego wymiar zostaje powiększony o jeden dzień. Z urlopu raczej nie skorzystają osoby zatrudnione w firmach i przedsiębiorstwach prywatnych. Podobnie jest z prawem kobiet do urlopu macierzyńskiego. Tylko zakłady państwowe, spółdzielcze oraz firmy zagraniczne gwarantują 3-miesięczny, płatny urlop po urodzeniu dziecka, który może być przedłużony do 12 miesięcy pod warunkiem ograniczenia wypłaty dodatku rodzinnego na jedyne dziecko, wynoszącego 5 juanów miesięcznie. Zwolnienie chorobowe, potwierdzone zaświadczeniem lekarskim, nie wpływa na wysokość pensji, ale jego przedłożenie powoduje utratę części lub całości premii.

Według danych statystycznych średnia pensja wypłacana w Pekinie w 2000 roku wynosiła 1171 juanów^() miesięcznie. Sądzę jednak, że w obliczeniach nie uwzględniono wypłacanych co miesiąc premii wielkości od kilkudziesięciu do kilku tysięcy juanów, a podczas obliczeń wzięto pod uwagę dochody ludności z całego obszaru administracyjnego miasta – z ludnością rolniczą włącznie. Należy jeszcze podkreślić, że niektóre państwowe zakłady pracy przydzielają bezpłatnie swoim pracownikom artykuły żywnościowe i środki czystości albo wypłacają w zamian ekwiwalent w gotówce. Rentowne zakłady dodatkowo finansują ogrzewanie mieszkań w okresie zimy.

Przyznanie renty chorobowej upoważnia do pobierania każdego miesiąca kwoty w wysokości 60% wypłacanych uprzednio poborów zasadniczych. Przejście na emeryturę po 25 latach pracy bez specjalnych przywilejów (tuixiu) zapewnia 75% średnich wypracowanych poborów, a po 30 latach pracy – 80%. Pełne pobory emerytalne (100%) przysługują osobom o stażu pracy rozpoczynającym się przed 1949 rokiem, jak również wyższej kadrze urzędniczej. Ten rodzaj emerytury uprzywilejowanej nazywany jest lixiu. Cenzus wieku emerytalnego wynosi dla kobiet 50 (dla robotników) i 55 lat (dla kadr urzędniczych), dla mężczyzn – odpowiednio 55 i 60 lat. Przeciętne pobory emerytalne wynoszą 500–800 juanów miesięcznie. Wysokość emerytury profesora politechniki wynosi około 1,5 tys. juanów.

Jeszcze do niedawna ulubioną formą oszczędzania w stolicy i w całym kraju były depozyty bankowe, ale po wprowadzeniu specjalnego 20-procentowego podatku od depozytów i po obniżeniu oprocentowania lokat rocznych w walucie chińskiej do 2,25%, oszczędzanie stało się nieopłacalne. Na atrakcyjności zyskały inwestycje giełdowe. Roczne oprocentowanie lokat w USD wynosi około 3%, lecz zakładanie kont dolarowych wymaga nielegalnej wymiany juanów na dolary na czarnym rynku według kursu 1 USD = około 8,3–8,5 juana, podczas gdy oficjalny kurs bankowy oscyluje w granicach 1 USD = 8,09 juana.

Studenci wyższych uczelni i szkół pomaturalnych często próbują znaleźć pracę jeszcze w okresie trwania nauki. Od kilku lat wolno im podejmować pracę, ale na coś bardziej konkretnego niż korepetycje mogą raczej liczyć tylko przyszli informatycy, adepci filologii obcych i marketingu. Niemniej jednak organizacje uczelniane cyklicznie organizują targi pracy, zapraszając na nie przedstawicieli przedsiębiorstw i firm. Targi tego typu odbywają się na większą skalę w obiektach wystawowych. Innym sposobem zatrudnienia się jest podpisanie umowy z państwowym pracodawcą jeszcze przed rozpoczęciem studiów bądź w trakcie ich trwania. Tak zasilane są szeregi wielu instytucji oraz urzędów – w tym Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.

Liczba firm zagranicznych (wai qi) w Pekinie jest olbrzymia. Wszystkie wai qi sprzedające, kupujące czy produkujące w Chinach rejestrują tutaj swoje filie, oddziały i przedstawicielstwa, tworząc dziesiątki tysięcy etatów. Ambasady, organizacje międzynarodowe i biura zagranicznych linii lotniczych również nie mogą się obejść bez chińskiego personelu. Wymagania stawiane pracownikom przez obce firmy są co prawda wysokie, bowiem prócz wykształcenia kierunkowego muszą oni władać językiem obcym i akceptować zachodni styl pracy, jednakże w zamian za efektywną pracę otrzymują wynagrodzenie kilka razy przewyższające średnią płacę pekińską, a dodatkowo korzystają z pełnych świadczeń socjalnych i częstokroć wyjeżdżają na zagraniczne szkolenia. Od białych koszul, do których noszą krawaty, nazywa się ich warstwą białych kołnierzyków.

Pensje w stolicy nie należą do najwyższych w kraju natomiast poziom cen produktów, usług i nieruchomości jest tutaj zdecydowanie najwyższy w Chinach.

Trzyosobowa rodzina pekińska, w której pracuje dwoje dorosłych, wydając na wyżywienie około 900–1000 juanów, może przyrządzać i spożywać posiłki składające się z produktów zbożowych, warzyw, mięsa, jaj, sera sojowego i owoców krajowych, jednak bez żadnych ekstrawagancji. Podejmowanie gości wymaga dodatkowych nakładów. Rodzina jest w stanie wyżywić się także za 600 juanów miesięcznie, ale oszczędności będą poczynione kosztem jakości pokarmu.

Opłaty za energię elektryczną, gaz, wodę oraz opłaty mieszkaniowe pochłaniają kolejne 200 juanów. Na tym jednak nie kończą się wydatki. Wizyta u lekarza to wydatek w budżecie rzędu 200–600 juanów (z lekami) lub więcej i choć będzie w większości refundowany, to przewlekła i ciężka choroba któregoś z członków rodziny poważnie obciąży ją finansowo. Konieczność przeszczepu jakiegoś organu bądź szpiku kostnego będzie dla niej prawdziwą katastrofą, bowiem standardowe ubezpieczenie nie obejmuje tak kosztownych operacji, a zakład pracy zapewne również jej nie sfinansuje.

Odzież produkcji krajowej nie jest w Chinach droga i każdy zawsze zdoła odziać się stosownie do zawartości swojego portfela, niemniej noszenie ubrania czy obuwia najgorszej jakości dyskredytuje w miejscu pracy i zamieszkania. Szczególnie silnie będzie to odczuwane przez dziecko w szkole, gdzie nic nie umknie uwadze kolegów i koleżanek. Należy zatem przyjąć, że przeciętny mieszkaniec stolicy nie kupi najtańszych butów skórzanych za 40 juanów, spodni za 20 juanów, kurtki zimowej za 100 juanów, lecz wyda na zakup wymienionych części garderoby 2–3-krotnie więcej pieniędzy.

Ostatnim poważnym obciążeniem budżetu rodzinnego są kwoty przeznaczane na edukację dziecka. Czesne w szkole, aczkolwiek obowiązkowe, nie jest wysokie, ale opłata za obligatoryjną prenumeratę gazet (nawet w pierwszej klasie szkoły podstawowej), podręczniki, zajęcia dodatkowe, a także często uiszczana opłata sponsorska, mogą uszczuplić budżet rodziny o następne 200–300 juanów miesięcznie.

Wiele rodzin zatrudnia pomoce domowe i opiekunki w jednej osobie. Młodym kobietom i dziewczętom z prowincji najłatwiej znaleźć pracę w stolicy właśnie w tym zawodzie. Nie są wymagające, więc za 300 juanów miesięcznie z wyżywieniem i zakwaterowaniem na poczekaniu można wybrać odpowiednią pomoc z kilku albo kilkudziesięciu kandydatek. Niestety, zatrudnione niekiedy okradają pracodawców.

Wybrane oferty pracy, zamieszczone w prasie i na stronach internetowych przez agencje pośrednictwa

---------------------------------------------- -----------------------------------------
stanowisko proponowane wynagrodzenie w juanach

kasjerka 800–1500
makler giełdowy 2000–8000
dyrektor działu w średniej firmie 3000
dyrektor działu personalnego w dużej firmie 6000
handlowiec w firmie medycznej 3000 +
instalator 600–800
inżynier budowlany 1500–2500 +
nauczyciel w szkole podstawowej lub średniej 1500–2500
przedszkolanka 1500
nauczyciel wychowania plastycznego 1800–2000
tłumacz języka obcego 2000 +
projektant w firmie reklamowej 1500–2000
statysta filmowy 20–25 za dzień
sprzątaczka 400–600
kucharz 800–4000 (w zależności od kwalifikacji)
opiekunka 300–500
pracownik ochrony 700–900
korepetytor 20–100 za godzinę
magazynier 1500
hydraulik, spawacz 800–1000
biegły księgowy (rejestrowy) 6000
recepcjonistka 800
programista komputerowy 5000–8000
pomoc kuchenna 400–700
projektant wnętrz 3000
sprzedawca w sklepie 1000–1500
technik elektronik 2000
goniec kurier 1500
kelnerka w chińskiej restauracji 400 i premia od sprzedanego alkoholu
kelnerka w arabskiej restauracji 600 i napiwki^()
---------------------------------------------- -----------------------------------------

Ceny wybranych produktów w Pekinie w roku 2000

--------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------
nazwa produktu cena w juanach za 500 g (1 jin) – najwyższa i najniższa w ciągu roku

kapusta pekińska 1,60–0,40
marchew 1,00–0,70
pomidory 2,50–0,60
ogórki 3,50–0,40
kalafior 2,50–0,70
por 1,00–0,70
fasola strączkowa 3,50–1,00
bakłażany 3,00–0,90
ziemniaki 1,00–0,70
pędy czosnku 3,00–1,00
papryka zielona 2,50–0,70
mięso wieprzowe chude 7,00
mięso wołowe chude 7,00
karp żywy 3,50
kury żywe 6,00
makrele mrożone 2,50
kurze uda mrożone 3,80
doufu (ser sojowy) 1,00
mąka pszenna 1,00
makaron 1,50
mantou (bułki gotowane na parze) 1,50
olej sojowy 3,00
ryż 1,40
sos sojowy 2,00 za 750-mililitrową butelkę
cukier 2,50
sól 1,50
orzeszki arachidowe 2,70
herbata jaśminowa 25
jaja kurze 3,50–2,10
banany krajowe 2,00
jabłka krajowe 5,00–1,30
mandarynki 3,00–1,50
arbuzy 3,50–0,50
brzoskwinie 7,00–2,00
gruszki 7,00–2,50
winogrona krajowe 8,00–2,00
truskawki 15–2,00
wódka najtańsza 55% 5,50 za 500-mililitrową butelkę
coca-cola 7,00 za 2-litrową butelkę lub 2,00 za puszkę
krajowe piwo (dobre) 1,50 za 750-mililitrową butelkę
papierosy (najtańsze) 1,50 za 20 szt.
benzyna 3,10 za 1 l
energia elektryczna 0,40 za 1 KW
gaz 1,40 za 1 m³
woda bieżąca 1,30 za 1 t^()
pasta do zębów (najtańsza) 1,80 za 100-gramową tubkę
papier toaletowy (najtańszy) 0,30 za rolkę
węgiel brykietowy (z miału węglowego) 0,25 za brykiet
gazeta 0,50
--------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------

Liczba artykułów przypadających w Pekinie
na każdych 100 mieszkańców w 1999 roku

------------------------------- --------
motocykle 6
rowery 220
samochody 2,50
maszyny do szycia 49,90
pralki 99,60
wentylatory elektryczne 145,40
lodówki 102,80
zamrażarki 17,10
telewizory kolorowe 141,40
odtwarzacze VCD 32,80
magnetowidy kasetowe 69,90
komputery 23,50
zestawy stereofoniczne 25,60
kamery 5,60
aparaty fotograficzne 95,00
pianina 2,90
kuchenki mikrofalowe 48,80
klimatyzatory 49,90
bojlery 67,10
kuchenne pochłaniacze zapachu 62,90
odkurzacze 23,10
telefony komórkowe 12,90
------------------------------- --------

------------------------------------------------------------------------

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

------------------------------------------------------------------------Wydawnictwo Akademickie

DIALOG

specjalizuje się w publikacji książek dotyczących języków, zwyczajów, wierzeń, kultur, religii, dziejów
i współczesności świata Orientu.

Naszymi autorami są znani orientaliści polscy
i zagraniczni, wybitni znawcy tematyki Wschodu.

Wydajemy także przekłady bogatej
i niezwykłej literatury pięknej krajów Orientu.

Redakcja: 00-112 Warszawa, ul. Bagno 3/219

tel.: +48 22 620 32 11, +48 22 654 01 49

e-mail: [email protected]

Biuro handlowe : 00-112 Warszawa, ul. Bagno 3/218

tel./faks: +48 22 620 87 03

e-mail: [email protected]

www.wydawnictwodialog.pl

Serie Wydawnictwa Akademickiego DIALOG:

------------------------- -----------------------------------
• Języki Orientalne • Mądrość Orientu
• Języki Azji i Afryki • Współczesna Afryka i Azja
• Literatury Orientalne • Vicus. Studia Agraria
• Skarby Orientu • Orientalia Polona
• Teatr Orientu • Philologia Orientalis
• Życie po Japońsku • Literatura Okresu Transformacji
• Sztuka Orientu • Literatura Frankofońska
• Dzieje Orientu • Być Kobietą
• Podróże−Kraje−Ludzie • Temat Dnia
• Świat Orientu • Wieczory z Nauką
• Historia/Polityka • Życie Codzienne w...
------------------------- -----------------------------------

Prowadzimy sprzedaż wysyłkową