MENU
Nasze ceny
Przeczytaj fragment on-line
Żywienie dzieci i młodzieży z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej - ebook
Żywienie dzieci i młodzieży z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej - ebook
Skuteczna terapia zaburzeń gospodarki węglowodanowej, szczególnie w przypadku najmłodszych grup wiekowych, wymaga interdyscyplinarnego podejścia do pacjenta, łączącego wiedzę medyczną z wiedzą żywieniową i psychologiczną. Publikacja stanowi kompendium wiedzy na temat różnorodnych zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Została przygotowana przez zespół ekspertów z dziedzin: diabetologii, dietetyki i psychologii, pod redakcją naukową dr hab. n. med. i n. o zdr. Beaty Sińskiej jako wsparcie dla specjalistów w opiece nad pacjentami pediatrycznymi z tego typu zaburzeniami. Czytelnik znajdzie w niej charakterystykę fundamentów zdrowego odżywiania oraz omówienie specjalistycznych strategii żywieniowych w: insulinooporności, cukrzycy typu 1 i 2, „cukrzycy podwójnej”, hipoglikemii reaktywnej, cukrzycy współistniejącej z innymi schorzeniami (celiakią, zapaleniem tarczycy, mukowiscydozą) oraz w cukrzycy potransplantacyjnej. Publikacja nie ogranicza się wyłącznie do aspektów fizjologicznych, ale podkreśla również znaczenie wsparcia psychologicznego i roli zespołu terapeutycznego w leczeniu zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Książka adresowana jest przede wszystkim do dietetyków, studentów dietetyki i kierunku lekarskiego, a także do lekarzy pediatrów i diabetologów dziecięcych. Może być także cennym źródłem informacji dla rodziców dzieci z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej.
| Kategoria: | Medycyna |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-01-24281-7 |
| Rozmiar pliku: | 1,9 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
AUTORZY
dr n. med. Lidia Groele
Klinika Diabetologii Dziecięcej i Pediatrii, Dziecięcy Szpital Kliniczny, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny
dr n. med. i n. o zdr. Marianna Hall
Zakład Żywienia Człowieka, Warszawski Uniwersytet Medyczny
dr hab. inż. Anna Harton, prof. SGGW
Katedra Dietetyki, Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
dr hab. n. med. i n. o zdr. Mariusz Jaworski
Zakład Edukacji i Badań w Naukach o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny
dr n. med. Alicja Kucharska
Zakład Żywienia Człowieka, Warszawski Uniwersytet Medyczny
mgr Barbara Kucharska
Centrum Kształcenia Podyplomowego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
dr inż. Ewa Michota-Katulska
Zakład Żywienia Człowieka, Warszawski Uniwersytet Medyczny
dr hab. n. med. i n. o zdr. Beata Sińska
Zakład Żywienia Człowieka, Warszawski Uniwersytet Medyczny
prof. dr hab. n. med. Agnieszka Szadkowska
Klinika Pediatrii, Diabetologii, Endokrynologii i Nefrologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Dariusz Włodarek
Katedra Dietetyki, Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
mgr Leszek Wronka
Zakład Żywienia Człowieka, Warszawski Uniwersytet Medyczny
dr inż. Magdalena Zegan
Zakład Żywienia Człowieka, Warszawski Uniwersytet MedycznyPRZEDMOWA
Zaburzenia gospodarki węglowodanowej u dzieci i młodzieży stanowią istotne wyzwanie dla pediatrii, diabetologii i dietetyki klinicznej. W ostatnich dekadach obserwujemy wzrost częstości zachorowań na cukrzycę typu 1 oraz niepokojąco rosnący trend zapadalności na cukrzycę typu 2 w populacji pediatrycznej. Cukrzyca często współistnieje z innymi schorzeniami przewlekłymi, takimi jak celiakia, mukowiscydoza i choroby endokrynologiczne, co komplikuje leczenie i wymaga indywidualizacji interwencji żywieniowej.
Celem niniejszej monografii jest kompleksowe omówienie zasad żywienia dzieci i młodzieży z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej zgodnie z aktualnymi rekomendacjami naukowymi. Analizowane są różne aspekty terapii dietetycznej w cukrzycy typu 1 i typu 2 oraz w zespołach chorobowych powodujących wtórne zaburzenia metabolizmu glukozy. Szczególną uwagę poświęcono wpływowi diety na kontrolę glikemii, insulinooporność, nadwagę i otyłość, a także na ryzyko powikłań przewlekłych.
W książce przedstawiono patofizjologiczne mechanizmy zaburzeń gospodarki węglowodanowej, strategie dietoterapeutyczne oparte na dowodach naukowych oraz praktyczne zalecenia żywieniowe dostosowane do wieku i współistniejących schorzeń. Podkreślono rolę indeksu glikemicznego i ładunku glikemicznego, składu posiłków oraz personalizacji diety w zależności od indywidualnych metabolicznych potrzeb młodych pacjentów.
Książka jest skierowana do lekarzy pediatrów, diabetologów, dietetyków klinicznych oraz innych specjalistów zajmujących się opieką nad dziećmi i młodzieżą z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej. Zawiera przegląd aktualnej literatury oraz praktyczne wskazówki dotyczące interwencji żywieniowej i monitorowania skuteczności terapii. Stanowi także cenne źródło wiedzy dla edukatorów diabetologicznych i zdrowotnych, pielęgniarek, nauczycieli i rodziców wspierających dzieci w zarządzaniu chorobą.
Przedstawione w publikacji treści pomogą zrozumieć rolę żywienia w kontroli cukrzycy i innych zaburzeń metabolicznych, poprawić jakość życia pacjentów oraz ograniczyć ryzyko powikłań.
Dynamiczny rozwój technologii diabetologicznej, rosnąca liczba badań nad wpływem diety na glikemię oraz zmieniający się skład żywności odgrywają kluczową rolę w terapii żywieniowej zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Niniejsza monografia, przygotowana z uwzględnieniem zasad medycyny opartej na dowodach (EBM), dostarcza aktualnych, zweryfikowanych informacji wspomagających podejmowanie świadomych decyzji terapeutycznych. Dzięki temu może stać się cennym narzędziem w praktyce klinicznej, służącym poprawie standardów leczenia oraz żywienia dzieci i młodzieży z cukrzycą lub innymi schorzeniami metabolicznymi.
Na koniec pragnę podziękować wszystkim Współautorom za ich wkład w powstanie tej publikacji oraz za podzielenie się swoją wiedzą i doświadczeniem.
Beata SińskaSŁOWO WSTĘPNE PROFESOR AGNIESZKI KOZIOŁ-KOZAKOWSKIEJ
Książka „Żywienie dzieci i młodzieży z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej” to niezwykle wartościowa pozycja dla lekarzy, dietetyków i pielęgniarek, którzy na co dzień pracują z dziećmi zmagającymi się z zaburzeniami metabolicznymi. Autorzy w przystępny, a jednocześnie merytoryczny sposób wyjaśniają mechanizmy związane z gospodarką węglowodanową organizmu oraz jej zaburzeniami, takimi jak insulinooporność czy cukrzyca typu 1 i typu 2.
Jednym z największych atutów publikacji jest praktyczne podejście do tematu – oprócz wyczerpujących informacji teoretycznych znajdziemy tu konkretne zalecenia dietetyczne oraz wskazówki dotyczące komponowania posiłków dostosowanych do potrzeb młodych pacjentów. Autorzy podkreślają znaczenie zbilansowanej diety, odpowiedniego doboru źródeł węglowodanów oraz eliminacji produktów o wysokim indeksie glikemicznym, co jest kluczowe w terapii dietetycznej dzieci z zaburzeniami metabolicznymi.
Dodatkowym walorem książki jest jej przystępny język i czytelny układ – nawet skomplikowane zagadnienia zostały przedstawione w klarowny sposób, co ułatwia ich zrozumienie i praktyczne zastosowanie w codziennej pracy z pacjentami. Warto również podkreślić, że publikacja opiera się na aktualnych badaniach naukowych, co czyni ją rzetelnym i wiarygodnym źródłem wiedzy dla specjalistów.
Podsumowując: „Żywienie dzieci i młodzieży z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej” stanowi obowiązkową lekturę dla każdego profesjonalisty zajmującego się zdrowiem dzieci. To praktyczny i merytoryczny przewodnik, który dostarcza cennych informacji oraz narzędzi wspierających leczenie i profilaktykę zaburzeń metabolicznych. Gorąco polecam!
Dr hab. n. med. i n. o zdr. Agnieszka Kozioł-Kozakowska
Pracownia Dietetyki Pediatrycznej, Klinika Pediatrii, Gastroenterologii i Żywienia, Instytut Pediatrii, Uniwersytet Jagielloński Collegium MedicumWYKAZ SKRÓTÓW
AA (arachidonic acid) – kwas arachidonowy
AAP (American Academy of Pediatrics) – Amerykańska Akademia Pediatrii
ABCD Study (Adolescent Brain Cognitive Development Study) – Badanie Rozwoju Poznawczego Mózgu Nastolatka
Acetylo-CoA – acetylokoenzym A
ADA (American Diabetes Association) – Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne
ADI (acceptable daily intake) – dopuszczalne dzienne spożycie
ADP (adenosine diphosphate) – adenozynodifosforan
AGE (advanced glycation end-products) – końcowe produkty zaawansowanej glikacji
AI (adequate intake) – wystarczające spożycie
AITD (autoimmune thyroid disease) – autoimmunizacyjne choroby tarczycy
ALA (alpha-linolenic acid) – kwas alfa-linolenowy
anty-GAD (anti-glutamic acid decarboxylase) – przeciwciała przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego
ATg (antithyroglobulin antibodies) – przeciwciała przeciw tyreoglobulinie
ATP (adenosine triphosphate) – adenozynotrifosforan
ATPO (autoantibodies to thyroid peroxidase) – przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej
AZT – autoimmunizacyjne zapalenie tarczycy
BMI (body mass index) – wskaźnik masy ciała
cAMP (cyclic adenosine 3′,5′-monophosphate) – cykliczny adenozyno-3′,5′-monofosforan
CBT (cognitive-behavioral therapy) – terapia poznawczo-behawioralna
CF (cystic fibrosis) – mukowiscydoza
CFRD (cystic fibrosis-related diabetes) – cukrzyca związana z mukowiscydozą
CFTR (cystic fibrosis transmembrane conductance regulator) – błonowy regulator przewodnictwa związany z mukowiscydozą
CGM (continuous glucose monitoring) – system ciągłego monitorowania stężenia glukozy
cGvHD (chronic graft-versus-host disease) – przewlekła choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi
CMV (cytomegalovirus) – wirus cytomegalii
CNI (calcineurin inhibitors) – inhibitory kalcyneuryny
CPWI – ciągły podskórny wlew insuliny
CRP (C-reactive protein) – białko C-reaktywne
CVD (cardiovascular diseases) – choroby sercowo-naczyniowe/układu krążenia
DASH (dietary approaches to stop hypertension) – dieta stworzona w celu terapii nadciśnienia tętniczego
DBT (dialectical behavior therapy) – dialektyczna terapia behawioralna
DEND (developmental delay, epilepsy, neonatal diabetes) – zespół obejmujący opóźnienie rozwoju, padaczkę i cukrzycę noworodkową
DEXA (dual-energy X-ray absorptiometry) – absorpcjometria promieniowania rentgenowskiego o podwójnej energii
DHA (docosahexaenoic acid) – kwas dokozaheksaenowy
DKA (diabetic ketoacidosis) – kwasica ketonowa
DPP-4 (dipeptidyl peptidase 4) – peptydaza dipeptydylowa 4
DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, fifth revision) – Kryteria Diagnostyczne i Klasyfikacja Zaburzeń Psychicznych , wydanie 5
EAR (estimated average requirement) – średnie zapotrzebowanie
EBM (evidence-based medicine) – medycyna oparta na dowodach
EER (estimated energy requirement) – średnie zapotrzebowanie na energię
EFSA (European Food Safety Authority) – Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności
eGFR (estimated glomerular filtration rate) – wskaźnik filtracji kłębuszkowej
EPA (eicosapentaenoic acid) – kwas eikozapentaenowy
ESPGHAN (European Society for Paediatric Gastroenterology Hepatology and Nutrition) – Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci
FAD (flavin adenine dinucleotide) – dinukleotyd flawinoadeninowy
FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations) – Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa
FDA (Food and Drug Administration) – amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków
FFC (Functional Food Center) – Centrum Żywności Funkcjonalnej
FPG (fasting plasma glucose) – stężenie glukozy w osoczu na czczo
fT4 (free thyroxine) – wolna tyroksyna
GAD (glutamic acid decarboxylase antibodies) – przeciwciała przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego
GLP-1 (glucagon-like peptide 1) – glukagonopodobny peptyd 1
GLUT4 (glucose transporter 4) – transporter glukozy typu 4
HbA1c – hemoglobina glikowana
HBSC (Health Behaviour in School-age Children) – Badanie Zdrowia i Zachowań Zdrowotnych Młodzieży Szkolnej
HCV (hepatitis C virus) – wirus zapalenia wątroby
HDL-C (high-density lipoprotein cholesterol) – cholesterol HDL (lipoproteiny o dużej gęstości)
HEMT (highly effective modulator therapy) – wysoce efektywna terapia z zastosowaniem modulatorów
HLA (human leukocyte antigens) – geny układu zgodności tkankowej
HNF (hepatocyte nuclear factor) – czynnik jądrowy hepatocytów
HOMA-IR (homeostatic model assessment for insulin resistance) – model oceny homeostazy oporności na insulinę, wskaźnik insulinooporności
hsCRP (high-sensitivity C-reactive protein) – białko C-reaktywne o wysokiej czułości, CRP o wysokiej czułości
IA-2 (autoantibodies against thyrosine phosphatase , anty-IA-2) – przeciwciała przeciwko fosfatazie tyrozyny
IAA (insulin autoantibodies) – przeciwciała przeciwko insulinie
ICA (islet cell antibody) – przeciwciała przeciwwyspowe
ICD-10 (International Classification of Diseases, tenth revision) – Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, rewizja 10
i-DEND (intermediate DEND) – częściowy zespół DEND
IFG (impaired fasting glucose) – nieprawidłowa glikemia na czczo
IG – indeks glikemiczny
IGF-1 (insulin-like growth factor 1) – insulinopodobny czynnik wzrostu typu 1
IGT (impaired glucose tolerance) – nieprawidłowa tolerancja glukozy
IL – interleukina
INDET (indeterminate ) – glikemia nieokreślona/nietypowa
IOTF (International Obesity Task Force) – Międzynarodowa Grupa Zadaniowa ds. Otyłości
IPEX (immune dysregulation, polyendocrinopathy, enteropathy, X-linked) – sprzężony z chromosomem X zespół dysregulacji immunologicznej, poliendokrynopatii i enteropatii
IR (insulin resistance) – insulinooporność
ISPAD (International Society for Pediatric and Adolescent Diabetes) – Międzynarodowe Towarzystwo Diabetologii Dziecięcej i Młodzieżowej
IU (international unit) – jednostka międzynarodowa
JNKT – jednonienasycone kwasy tłuszczowe
LA (linoleic acid) – kwas linolowy
LCD (low carbohydrate diet) – dieta niskowęglowodanowa
LDL (low-density lipoprotein) – lipoproteiny o małej gęstości
LDL-C (low-density lipoprotein cholesterol) – cholesterol LDL
MAFLD (metabolic dysfunction-associated fatty liver disease) – metaboliczna stłuszczeniowa choroba wątroby
MDA (malondialdehyde) – dialdehyd malonowy
MELAS (myopathy, encephalopathy, lactic acidosis, and stroke) – miopatia, encefalopatia z kwasicą mleczanową i epizodami udaropodobnymi
MJ – megadżul
MMTT (mixed meal tolerance test) – badanie z użyciem posiłku testowego
MODY (maturity onset diabetes of the young) – cukrzyca wieku dojrzałego u młodych osób
MRP – modelowa racja pokarmowa
mTOR (mammalian target of rapamycin) – ssaczy cel rapamycyny
MVPA (moderate to vigorous physical activity) – umiarkowana lub intensywna aktywność fizyczna
NADH (nicotinamide adenine dinucleotide phosphate) – fosforan dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego
NAFLD (non-alcoholic fatty liver disease) – niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby
NDM (neonatal diabetes mellitus) – cukrzyca noworodkowa
NEAT (nonexercise activity thermogenesis) – termogeneza aktywności niewysiłkowej
NGS (next generation sequencing) – sekwencjonowanie nowej generacji
NHANES (National Health and Nutrition Examination Survey) – amerykańskie Narodowe Badanie Zdrowia i Żywienia
NIZP – Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego
NKT – nasycone kwasy tłuszczowe
NODAT (new-onset diabetes after transplantation) – cukrzyca nowo powstała po transplantacji
Nrf2 (nuclear factor erythroid 2-related factor) – jądrowy czynnik transkrypcyjny pochodzenia erytroidalnego typu 2
OGTT (oral glucose tolerance test) – doustny test obciążenia glukozą
OR (odds ratio) – skumulowany iloraz szans
PAL (physical activity level) – poziom aktywności fizycznej
PAN – Polska Akademia Nauk
PCOS (polycystic ovary syndrome) – zespół policystycznych jajników
PHD (planetary health diet) – dieta planetarna
PNDM (permanent neonatal diabetes mellitus) – trwała cukrzyca noworodkowa
POChP – przewlekła obturacyjna choroba płuc
PPM – podstawowa przemiana materii
PTD – Polskie Towarzystwo Diabetologiczne
PZH – Państwowy Zakład Higieny
RBC (red blood cells) – czerwone krwinki krwi
RBP4 (retinol binding protein 4) – białko wiążące retinol typu 4
RCT (randomized controlled trial) – randomizowane badanie kontrolne
RDA (recommended dietary allowances) – zalecane spożycie
RI (reference intake) – referencyjne spożycie
rT3 (reverse triiodothyronine) – odwrotna trijodotyronina
SDDP – swoiście dynamiczne działanie pokarmu
SFA (saturated fatty acids) – nasycone kwasy tłuszczowe
SGLT-2 (sodium-glucose co-transporter 2) – kotransporter glukozowo-sodowy 2
SIBO (small intestinal bacterial overgrowth) – rozrost bakteryjny jelita cienkiego
SSB (sugar-sweetened beverages) – słodzone napoje
T1D (type 1 diabetes) – cukrzyca typu 1
T1DA (type 1 diabetes-associated autoimmunity) – autoimmunizacja związana z cukrzycą typu 1
T2D (type 2 diabetes) – cukrzyca typu 2
T3 – trijodotyronina
T4 – tyroksyna
TAC (total antioxidant capacity) – całkowita pojemność antyoksydacyjna
TBG (thyroxine-binding globulin) – globulina wiążąca tyroksynę
TFA (trans fatty acids) – izomery trans kwasów tłuszczowych
Tg – tyreoglobulina
TNDM (transient neonatal diabetes mellitus) – przemijająca cukrzyca noworodkowa
TNF-alfa (tumor necrosis factor alpha) – czynnik martwicy nowotworów alfa
TPO (thyroid peroxidase) – peroksydaza tarczycowa
TRAb (anti-TSH receptor antibodies) – przeciwciała przeciwko receptorowi TSH/przeciwciała anty-TSHR
TSH (thyroid stimulating hormone) – hormon tyreotropowy/tyreotropina
TSHR (TSH receptor) – receptor TSH/tyreotropowy
UNU (United Nations University) – Uniwersytet Organizacji Narodów Zjednoczonych
VDR (vitamin D receptor) – receptor witaminy D
VLCD (very low carbohydrate diet) – dieta bardzo niskowęglowodanowa
WHO (World Health Organization) – Światowa Organizacja Zdrowia
WN-HG (Wise Nutrition – Healthy Generation) – program edukacyjno-badawczy Mądre żywienie – zdrowe pokolenie
WNKT – wielonienasycone kwasy tłuszczowe
ZnT8 (zinc transporter 8) – transporter cynku 8
Z-score BMI – wskaźnik masy ciała (BMI) odniesiony do wieku i płci
dr n. med. Lidia Groele
Klinika Diabetologii Dziecięcej i Pediatrii, Dziecięcy Szpital Kliniczny, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny
dr n. med. i n. o zdr. Marianna Hall
Zakład Żywienia Człowieka, Warszawski Uniwersytet Medyczny
dr hab. inż. Anna Harton, prof. SGGW
Katedra Dietetyki, Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
dr hab. n. med. i n. o zdr. Mariusz Jaworski
Zakład Edukacji i Badań w Naukach o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny
dr n. med. Alicja Kucharska
Zakład Żywienia Człowieka, Warszawski Uniwersytet Medyczny
mgr Barbara Kucharska
Centrum Kształcenia Podyplomowego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
dr inż. Ewa Michota-Katulska
Zakład Żywienia Człowieka, Warszawski Uniwersytet Medyczny
dr hab. n. med. i n. o zdr. Beata Sińska
Zakład Żywienia Człowieka, Warszawski Uniwersytet Medyczny
prof. dr hab. n. med. Agnieszka Szadkowska
Klinika Pediatrii, Diabetologii, Endokrynologii i Nefrologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Dariusz Włodarek
Katedra Dietetyki, Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
mgr Leszek Wronka
Zakład Żywienia Człowieka, Warszawski Uniwersytet Medyczny
dr inż. Magdalena Zegan
Zakład Żywienia Człowieka, Warszawski Uniwersytet MedycznyPRZEDMOWA
Zaburzenia gospodarki węglowodanowej u dzieci i młodzieży stanowią istotne wyzwanie dla pediatrii, diabetologii i dietetyki klinicznej. W ostatnich dekadach obserwujemy wzrost częstości zachorowań na cukrzycę typu 1 oraz niepokojąco rosnący trend zapadalności na cukrzycę typu 2 w populacji pediatrycznej. Cukrzyca często współistnieje z innymi schorzeniami przewlekłymi, takimi jak celiakia, mukowiscydoza i choroby endokrynologiczne, co komplikuje leczenie i wymaga indywidualizacji interwencji żywieniowej.
Celem niniejszej monografii jest kompleksowe omówienie zasad żywienia dzieci i młodzieży z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej zgodnie z aktualnymi rekomendacjami naukowymi. Analizowane są różne aspekty terapii dietetycznej w cukrzycy typu 1 i typu 2 oraz w zespołach chorobowych powodujących wtórne zaburzenia metabolizmu glukozy. Szczególną uwagę poświęcono wpływowi diety na kontrolę glikemii, insulinooporność, nadwagę i otyłość, a także na ryzyko powikłań przewlekłych.
W książce przedstawiono patofizjologiczne mechanizmy zaburzeń gospodarki węglowodanowej, strategie dietoterapeutyczne oparte na dowodach naukowych oraz praktyczne zalecenia żywieniowe dostosowane do wieku i współistniejących schorzeń. Podkreślono rolę indeksu glikemicznego i ładunku glikemicznego, składu posiłków oraz personalizacji diety w zależności od indywidualnych metabolicznych potrzeb młodych pacjentów.
Książka jest skierowana do lekarzy pediatrów, diabetologów, dietetyków klinicznych oraz innych specjalistów zajmujących się opieką nad dziećmi i młodzieżą z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej. Zawiera przegląd aktualnej literatury oraz praktyczne wskazówki dotyczące interwencji żywieniowej i monitorowania skuteczności terapii. Stanowi także cenne źródło wiedzy dla edukatorów diabetologicznych i zdrowotnych, pielęgniarek, nauczycieli i rodziców wspierających dzieci w zarządzaniu chorobą.
Przedstawione w publikacji treści pomogą zrozumieć rolę żywienia w kontroli cukrzycy i innych zaburzeń metabolicznych, poprawić jakość życia pacjentów oraz ograniczyć ryzyko powikłań.
Dynamiczny rozwój technologii diabetologicznej, rosnąca liczba badań nad wpływem diety na glikemię oraz zmieniający się skład żywności odgrywają kluczową rolę w terapii żywieniowej zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Niniejsza monografia, przygotowana z uwzględnieniem zasad medycyny opartej na dowodach (EBM), dostarcza aktualnych, zweryfikowanych informacji wspomagających podejmowanie świadomych decyzji terapeutycznych. Dzięki temu może stać się cennym narzędziem w praktyce klinicznej, służącym poprawie standardów leczenia oraz żywienia dzieci i młodzieży z cukrzycą lub innymi schorzeniami metabolicznymi.
Na koniec pragnę podziękować wszystkim Współautorom za ich wkład w powstanie tej publikacji oraz za podzielenie się swoją wiedzą i doświadczeniem.
Beata SińskaSŁOWO WSTĘPNE PROFESOR AGNIESZKI KOZIOŁ-KOZAKOWSKIEJ
Książka „Żywienie dzieci i młodzieży z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej” to niezwykle wartościowa pozycja dla lekarzy, dietetyków i pielęgniarek, którzy na co dzień pracują z dziećmi zmagającymi się z zaburzeniami metabolicznymi. Autorzy w przystępny, a jednocześnie merytoryczny sposób wyjaśniają mechanizmy związane z gospodarką węglowodanową organizmu oraz jej zaburzeniami, takimi jak insulinooporność czy cukrzyca typu 1 i typu 2.
Jednym z największych atutów publikacji jest praktyczne podejście do tematu – oprócz wyczerpujących informacji teoretycznych znajdziemy tu konkretne zalecenia dietetyczne oraz wskazówki dotyczące komponowania posiłków dostosowanych do potrzeb młodych pacjentów. Autorzy podkreślają znaczenie zbilansowanej diety, odpowiedniego doboru źródeł węglowodanów oraz eliminacji produktów o wysokim indeksie glikemicznym, co jest kluczowe w terapii dietetycznej dzieci z zaburzeniami metabolicznymi.
Dodatkowym walorem książki jest jej przystępny język i czytelny układ – nawet skomplikowane zagadnienia zostały przedstawione w klarowny sposób, co ułatwia ich zrozumienie i praktyczne zastosowanie w codziennej pracy z pacjentami. Warto również podkreślić, że publikacja opiera się na aktualnych badaniach naukowych, co czyni ją rzetelnym i wiarygodnym źródłem wiedzy dla specjalistów.
Podsumowując: „Żywienie dzieci i młodzieży z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej” stanowi obowiązkową lekturę dla każdego profesjonalisty zajmującego się zdrowiem dzieci. To praktyczny i merytoryczny przewodnik, który dostarcza cennych informacji oraz narzędzi wspierających leczenie i profilaktykę zaburzeń metabolicznych. Gorąco polecam!
Dr hab. n. med. i n. o zdr. Agnieszka Kozioł-Kozakowska
Pracownia Dietetyki Pediatrycznej, Klinika Pediatrii, Gastroenterologii i Żywienia, Instytut Pediatrii, Uniwersytet Jagielloński Collegium MedicumWYKAZ SKRÓTÓW
AA (arachidonic acid) – kwas arachidonowy
AAP (American Academy of Pediatrics) – Amerykańska Akademia Pediatrii
ABCD Study (Adolescent Brain Cognitive Development Study) – Badanie Rozwoju Poznawczego Mózgu Nastolatka
Acetylo-CoA – acetylokoenzym A
ADA (American Diabetes Association) – Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne
ADI (acceptable daily intake) – dopuszczalne dzienne spożycie
ADP (adenosine diphosphate) – adenozynodifosforan
AGE (advanced glycation end-products) – końcowe produkty zaawansowanej glikacji
AI (adequate intake) – wystarczające spożycie
AITD (autoimmune thyroid disease) – autoimmunizacyjne choroby tarczycy
ALA (alpha-linolenic acid) – kwas alfa-linolenowy
anty-GAD (anti-glutamic acid decarboxylase) – przeciwciała przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego
ATg (antithyroglobulin antibodies) – przeciwciała przeciw tyreoglobulinie
ATP (adenosine triphosphate) – adenozynotrifosforan
ATPO (autoantibodies to thyroid peroxidase) – przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej
AZT – autoimmunizacyjne zapalenie tarczycy
BMI (body mass index) – wskaźnik masy ciała
cAMP (cyclic adenosine 3′,5′-monophosphate) – cykliczny adenozyno-3′,5′-monofosforan
CBT (cognitive-behavioral therapy) – terapia poznawczo-behawioralna
CF (cystic fibrosis) – mukowiscydoza
CFRD (cystic fibrosis-related diabetes) – cukrzyca związana z mukowiscydozą
CFTR (cystic fibrosis transmembrane conductance regulator) – błonowy regulator przewodnictwa związany z mukowiscydozą
CGM (continuous glucose monitoring) – system ciągłego monitorowania stężenia glukozy
cGvHD (chronic graft-versus-host disease) – przewlekła choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi
CMV (cytomegalovirus) – wirus cytomegalii
CNI (calcineurin inhibitors) – inhibitory kalcyneuryny
CPWI – ciągły podskórny wlew insuliny
CRP (C-reactive protein) – białko C-reaktywne
CVD (cardiovascular diseases) – choroby sercowo-naczyniowe/układu krążenia
DASH (dietary approaches to stop hypertension) – dieta stworzona w celu terapii nadciśnienia tętniczego
DBT (dialectical behavior therapy) – dialektyczna terapia behawioralna
DEND (developmental delay, epilepsy, neonatal diabetes) – zespół obejmujący opóźnienie rozwoju, padaczkę i cukrzycę noworodkową
DEXA (dual-energy X-ray absorptiometry) – absorpcjometria promieniowania rentgenowskiego o podwójnej energii
DHA (docosahexaenoic acid) – kwas dokozaheksaenowy
DKA (diabetic ketoacidosis) – kwasica ketonowa
DPP-4 (dipeptidyl peptidase 4) – peptydaza dipeptydylowa 4
DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, fifth revision) – Kryteria Diagnostyczne i Klasyfikacja Zaburzeń Psychicznych , wydanie 5
EAR (estimated average requirement) – średnie zapotrzebowanie
EBM (evidence-based medicine) – medycyna oparta na dowodach
EER (estimated energy requirement) – średnie zapotrzebowanie na energię
EFSA (European Food Safety Authority) – Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności
eGFR (estimated glomerular filtration rate) – wskaźnik filtracji kłębuszkowej
EPA (eicosapentaenoic acid) – kwas eikozapentaenowy
ESPGHAN (European Society for Paediatric Gastroenterology Hepatology and Nutrition) – Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci
FAD (flavin adenine dinucleotide) – dinukleotyd flawinoadeninowy
FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations) – Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa
FDA (Food and Drug Administration) – amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków
FFC (Functional Food Center) – Centrum Żywności Funkcjonalnej
FPG (fasting plasma glucose) – stężenie glukozy w osoczu na czczo
fT4 (free thyroxine) – wolna tyroksyna
GAD (glutamic acid decarboxylase antibodies) – przeciwciała przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego
GLP-1 (glucagon-like peptide 1) – glukagonopodobny peptyd 1
GLUT4 (glucose transporter 4) – transporter glukozy typu 4
HbA1c – hemoglobina glikowana
HBSC (Health Behaviour in School-age Children) – Badanie Zdrowia i Zachowań Zdrowotnych Młodzieży Szkolnej
HCV (hepatitis C virus) – wirus zapalenia wątroby
HDL-C (high-density lipoprotein cholesterol) – cholesterol HDL (lipoproteiny o dużej gęstości)
HEMT (highly effective modulator therapy) – wysoce efektywna terapia z zastosowaniem modulatorów
HLA (human leukocyte antigens) – geny układu zgodności tkankowej
HNF (hepatocyte nuclear factor) – czynnik jądrowy hepatocytów
HOMA-IR (homeostatic model assessment for insulin resistance) – model oceny homeostazy oporności na insulinę, wskaźnik insulinooporności
hsCRP (high-sensitivity C-reactive protein) – białko C-reaktywne o wysokiej czułości, CRP o wysokiej czułości
IA-2 (autoantibodies against thyrosine phosphatase , anty-IA-2) – przeciwciała przeciwko fosfatazie tyrozyny
IAA (insulin autoantibodies) – przeciwciała przeciwko insulinie
ICA (islet cell antibody) – przeciwciała przeciwwyspowe
ICD-10 (International Classification of Diseases, tenth revision) – Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, rewizja 10
i-DEND (intermediate DEND) – częściowy zespół DEND
IFG (impaired fasting glucose) – nieprawidłowa glikemia na czczo
IG – indeks glikemiczny
IGF-1 (insulin-like growth factor 1) – insulinopodobny czynnik wzrostu typu 1
IGT (impaired glucose tolerance) – nieprawidłowa tolerancja glukozy
IL – interleukina
INDET (indeterminate ) – glikemia nieokreślona/nietypowa
IOTF (International Obesity Task Force) – Międzynarodowa Grupa Zadaniowa ds. Otyłości
IPEX (immune dysregulation, polyendocrinopathy, enteropathy, X-linked) – sprzężony z chromosomem X zespół dysregulacji immunologicznej, poliendokrynopatii i enteropatii
IR (insulin resistance) – insulinooporność
ISPAD (International Society for Pediatric and Adolescent Diabetes) – Międzynarodowe Towarzystwo Diabetologii Dziecięcej i Młodzieżowej
IU (international unit) – jednostka międzynarodowa
JNKT – jednonienasycone kwasy tłuszczowe
LA (linoleic acid) – kwas linolowy
LCD (low carbohydrate diet) – dieta niskowęglowodanowa
LDL (low-density lipoprotein) – lipoproteiny o małej gęstości
LDL-C (low-density lipoprotein cholesterol) – cholesterol LDL
MAFLD (metabolic dysfunction-associated fatty liver disease) – metaboliczna stłuszczeniowa choroba wątroby
MDA (malondialdehyde) – dialdehyd malonowy
MELAS (myopathy, encephalopathy, lactic acidosis, and stroke) – miopatia, encefalopatia z kwasicą mleczanową i epizodami udaropodobnymi
MJ – megadżul
MMTT (mixed meal tolerance test) – badanie z użyciem posiłku testowego
MODY (maturity onset diabetes of the young) – cukrzyca wieku dojrzałego u młodych osób
MRP – modelowa racja pokarmowa
mTOR (mammalian target of rapamycin) – ssaczy cel rapamycyny
MVPA (moderate to vigorous physical activity) – umiarkowana lub intensywna aktywność fizyczna
NADH (nicotinamide adenine dinucleotide phosphate) – fosforan dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego
NAFLD (non-alcoholic fatty liver disease) – niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby
NDM (neonatal diabetes mellitus) – cukrzyca noworodkowa
NEAT (nonexercise activity thermogenesis) – termogeneza aktywności niewysiłkowej
NGS (next generation sequencing) – sekwencjonowanie nowej generacji
NHANES (National Health and Nutrition Examination Survey) – amerykańskie Narodowe Badanie Zdrowia i Żywienia
NIZP – Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego
NKT – nasycone kwasy tłuszczowe
NODAT (new-onset diabetes after transplantation) – cukrzyca nowo powstała po transplantacji
Nrf2 (nuclear factor erythroid 2-related factor) – jądrowy czynnik transkrypcyjny pochodzenia erytroidalnego typu 2
OGTT (oral glucose tolerance test) – doustny test obciążenia glukozą
OR (odds ratio) – skumulowany iloraz szans
PAL (physical activity level) – poziom aktywności fizycznej
PAN – Polska Akademia Nauk
PCOS (polycystic ovary syndrome) – zespół policystycznych jajników
PHD (planetary health diet) – dieta planetarna
PNDM (permanent neonatal diabetes mellitus) – trwała cukrzyca noworodkowa
POChP – przewlekła obturacyjna choroba płuc
PPM – podstawowa przemiana materii
PTD – Polskie Towarzystwo Diabetologiczne
PZH – Państwowy Zakład Higieny
RBC (red blood cells) – czerwone krwinki krwi
RBP4 (retinol binding protein 4) – białko wiążące retinol typu 4
RCT (randomized controlled trial) – randomizowane badanie kontrolne
RDA (recommended dietary allowances) – zalecane spożycie
RI (reference intake) – referencyjne spożycie
rT3 (reverse triiodothyronine) – odwrotna trijodotyronina
SDDP – swoiście dynamiczne działanie pokarmu
SFA (saturated fatty acids) – nasycone kwasy tłuszczowe
SGLT-2 (sodium-glucose co-transporter 2) – kotransporter glukozowo-sodowy 2
SIBO (small intestinal bacterial overgrowth) – rozrost bakteryjny jelita cienkiego
SSB (sugar-sweetened beverages) – słodzone napoje
T1D (type 1 diabetes) – cukrzyca typu 1
T1DA (type 1 diabetes-associated autoimmunity) – autoimmunizacja związana z cukrzycą typu 1
T2D (type 2 diabetes) – cukrzyca typu 2
T3 – trijodotyronina
T4 – tyroksyna
TAC (total antioxidant capacity) – całkowita pojemność antyoksydacyjna
TBG (thyroxine-binding globulin) – globulina wiążąca tyroksynę
TFA (trans fatty acids) – izomery trans kwasów tłuszczowych
Tg – tyreoglobulina
TNDM (transient neonatal diabetes mellitus) – przemijająca cukrzyca noworodkowa
TNF-alfa (tumor necrosis factor alpha) – czynnik martwicy nowotworów alfa
TPO (thyroid peroxidase) – peroksydaza tarczycowa
TRAb (anti-TSH receptor antibodies) – przeciwciała przeciwko receptorowi TSH/przeciwciała anty-TSHR
TSH (thyroid stimulating hormone) – hormon tyreotropowy/tyreotropina
TSHR (TSH receptor) – receptor TSH/tyreotropowy
UNU (United Nations University) – Uniwersytet Organizacji Narodów Zjednoczonych
VDR (vitamin D receptor) – receptor witaminy D
VLCD (very low carbohydrate diet) – dieta bardzo niskowęglowodanowa
WHO (World Health Organization) – Światowa Organizacja Zdrowia
WN-HG (Wise Nutrition – Healthy Generation) – program edukacyjno-badawczy Mądre żywienie – zdrowe pokolenie
WNKT – wielonienasycone kwasy tłuszczowe
ZnT8 (zinc transporter 8) – transporter cynku 8
Z-score BMI – wskaźnik masy ciała (BMI) odniesiony do wieku i płci
więcej..
