Artur Domosławski o Zygmuncie Baumanie. Premiera książki

Zygmunt Bauman urodził się 19 listopada 1925 roku w Poznaniu w rodzinie polskich Żydów. Po wybuchu II wojny światowej uciekł wraz z rodzicami przed pogromem do Związku Radzieckiego. Kontrowersje budzi fakt jego służby wojskowej i tłumienia podziemia niepodległościowego w powojennej Polsce. W 2007 roku w wywiadzie dla „The Guardian” wziął pełną odpowiedzialność za współpracę z władzą ludową i tak tłumaczył swoje ówczesne decyzje: W zubożałym kraju oczekujesz poradzenia sobie z nędzą, upokorzeniem, brakiem ludzkiej godności, z całym szeregiem problemów społecznych i kulturowych. Jeśli się spojrzało na ówczesne spektrum polityczne w Polsce, partia komunistyczna obiecała najlepsze rozwiązanie.

Kontrowersyjna przeszłość Baumana nie przekreśla jego wybitnej kariery naukowej. Jest jednym z twórców teorii postmodernizmu – ponowoczesności, płynnej nowoczesności, późnej nowoczesności. Był wielokrotnie nagradzany za swój wkład w humanistykę europejską – otrzymał m.in.  Europejską Nagrodę Amalfi, Nagrodę im. Theodora W. Adorno czy  Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.  Jego dzieło „Ponowoczesność jako źródło cierpień” została natomiast nominowana w 2001 roku do Nagrody Literackiej Nike.

Próbę opisania tej niezwykłej i wielowymiarowej postaci podjął Artur Domosławski, znany przede wszystkim jako autor głośnej i kontrowersyjnej biografii Ryszarda Kapuścińskiego. Książka „Kapuściński non-fiction” wywołała dyskusję na temat związków reportera z władzą ludową, a także rzetelności reportaży Kapuścińskiego. Wdowa po słynnym reporterze wytoczyła Domosławskiemu proces, który w 2015 roku zakończył się częściowym uwzględnieniem roszczeń Alicji Kapuścińskiej. Jednakże w 2016 roku Sąd Apelacyjny uchylił wyrok, dając Arturowi Domosławskiemu prawo do publikacji biografii w całości.

Jak Domosławski ukaże w swojej książce Zygmunta Baumana? W wywiadzie z filozofem dla „Polityki” w 2011 roku nie bał się pytać: Stosowanie odpowiedzialności zbiorowej wobec Palestyńczyków, burzenie domów, osadnictwo żydowskie na terenach Autonomii Palestyńskiej, karykaturalne sądy, tortury, a przede wszystkim zbrodnie wojenne – jak te w Gazie w czasie operacji Płynny Ołów, kiedy zabito 1,4 tys. Palestyńczyków… Znajduje pan jakieś argumenty, by bronić czy choćby rozumieć taką politykę? [Rozmowa Artura Domosławskiego z prof. Zygmuntem Baumanem, „Polityka”, 16 sierpnia 2011]. „Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana” to biografia, którą należy przeczytać. Jak opisuję tę książkę wydawca, czyli Wielka Litera:

O miłości nieuleczalnej i o małostkowym, okrutnym odrzuceniu.
O obcości i bezdomności, w której trzeba się zadomowić, gdy cię z domu wypędzają, a tam, gdzie przyjmują, nie czujesz się u siebie.
O antykomunizmie w Polsce po 1989 roku, który pozbawił nas wrażliwości na inne doświadczenie i utrudnił nam dostęp do samowiedzy.
O decyzjach, które po latach wydają się błędne, lecz w chwili ich podejmowania wcale takie nie były.
O pisaniu opowieści o czyimś życiu.

O kimś, kto przez całe życie uciekał przed plagą nacjonalizmu, a ta ścigała go do końca.
O kimś, kto nie przynależał, nie pasował do żadnej sitwy, koterii, szkoły ani klanu – tak bardzo, że budził podejrzenia o pychę.
O krytyku niesprawiedliwego ładu, który mimo pesymizmu na krótką metę wierzył, że na dłuższą mamy szanse.