MENU
Nasze ceny
Przeczytaj fragment on-line
Jedzenie przeciwko otyłości - ebook
Jedzenie przeciwko otyłości - ebook
Dr Wiliam W. Li autor bestsellerowej i przełomowej książki Jedzenie przeciwko chorobie, w niniejszej publikacji prezentuje, jak odpowiednia dieta może pomóc w zapobieganiu otyłości oraz zdrowej utracie wagi.
Doktor Li ujawnia zaskakujące i nowatorskie podejście do odchudzania, udowadniając, między innymi że:
• zdrowa tkanka tłuszczowa może wspomagać proces odchudzania;
• metabolizm w wieku 60 lat może działać tak samo, jak w wieku 20 lat;
• dieta z efektem jo-jo może być korzystna dla zdrowia;
• okno postu przerywanego trwające osiem godzin może być równie skuteczne, co dwunastogodzinne;
• utrata nawet niewielkiej ilości wagi może znacząco wpłynąć na zdrowie.
Książka ukazuje, jak dodanie odpowiednich produktów do diety może poprawić metabolizm, zredukować niezdrową tkankę tłuszczową i doprowadzić do utraty wagi, która wydłuży życie i pozwoli w pełni cieszyć się każdym jego dniem.
Ponadto autor proponuje czterotygodniowy plan posiłków, wskazówki dotyczące zamienników produktów, porady zakupowe oraz, co najważniejsze, proste przepisy, które zachwycą każdego.
| Kategoria: | Poradniki |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-8252-989-0 |
| Rozmiar pliku: | 1,7 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Wprowadzenie
Nie jestem entuzjastą diet. Nigdy nie byłem. Mam złe zdanie o modach dietetycznych, dietach intensywnych, dietach pop, w gruncie rzeczy o wszelkich dietach obiecujących „od ręki” radykalny spadek wagi ciała. Najbardziej popularne diety odchudzające nie opierają się na wynikach naukowych i nie dotykają rzeczywistych przejawów zdrowia – których nie dojrzysz, przeglądając się w lustrze. Jestem lekarzem i naukowcem, zawsze skupiałem się na zdrowiu, a nie na ludzkiej próżności.
_Jedzenie przeciwko otyłości_ napisałem, by przedstawić ci prawdziwe dane naukowe, których nie uwzględniają wszystkie te plany odchudzania. Zwalczanie cielesnego tłuszczu jest życiowo ważne dla twojego zdrowia, ale nie z tych powodów, o których może myślisz. A jedzenie nie jest twoim wrogiem. Z tej książki dowiesz się o poważnej liczbie odkryć opierających się na zweryfikowanych wynikach badań naukowych, które świadczą o tym, że właściwy dobór pożywienia może usprawnić twój metabolizm i wzmocnić naturalne siły obronne organizmu. Po jej przeczytaniu zrozumiesz, że można odnosić korzyści z odpowiedniego jedzenia, wyzbyć się tłuszczu i zoptymalizować swoje zdrowie – a wszystko to bez potrzeby przechodzenia na „dietę”.
Większość poradników dietetycznych zaleca rezygnację z pewnych produktów i narzuca sztywne reguły, które odbierają nam przyjemność czerpaną z jedzenia. Ja zaś powiem ci, jakie rodzaje żywności powinieneś dodać do swojego jadłospisu i jak możesz cieszyć się ich smakiem, uzdrawiając jednocześnie swój metabolizm i wznosząc swoje ogólne zdrowie na wyższy poziom. Po drodze przedstawię ci obecny stan wiedzy o funkcjonowaniu metabolizmu. Dowiesz się (prawdopodobnie nikt ci tego dotąd nie powiedział), w jaki sposób tłuszcz wspiera twoje zdrowie, jak wielkie korzyści zdrowotne zapewnia nawet niewielkie zmniejszenie wagi ciała oraz dlaczego niezależnie od twojego wieku, rozmiaru i budowy ciała nie musisz pozbawiać się przyjemności jedzenia, a mimo to możesz poprawiać swoją sprawność fizyczną i zdolność do opierania się chorobom. Książka ta mówi o zarządzaniu swoim zdrowiem za pośrednictwem metabolizmu bez wyrzekania się smacznych potraw. Dowiesz się także, jak zrzucić nadmiarowe kilogramy i zmniejszyć swój obwód w talii za pomocą sensownych, uzasadnionych naukowo metod.
* * *
_Jedzenie przeciwko otyłości_ to sequel mojej poprzedniej książki, _Jedzenia przeciwko chorobie,_ w której opisałem, w jaki sposób twoje ciało opiera się chorobie za sprawą swoich pięciu systemów obrony zdrowia – angiogenezy, regeneracji, mikrobiomu, ochrony DNA i układu odpornościowego – oraz jak niektóre produkty żywnościowe mogą wspierać jeden, dwa albo nawet wszystkie pięć tych systemów. Przedstawiłem opierające się na najnowszych badaniach z dziedziny dietetyki molekularnej dowody na to, że jest ponad 200 produktów żywnościowych, które mogą aktywizować te systemy, pomagając nam uniknąć chorób, których najbardziej się boimy: raka, chorób serca, demencji, cukrzycy, schorzeń autoimmunologicznych i ponad siedemdziesięciu innych. Dodając te dobroczynne produkty do swojego jadłospisu, możesz wzmocnić tarczę chroniącą cię przed chorobami. Mój najważniejszy przekaz mówi, że niektóre z najsilniejszych narzędzi poprawy zdrowia są w naturalny sposób obecne w tym, co jesz. Musisz tylko uświadomić sobie złożone reakcje swojego ciała na spożywane pokarmy. Moja książka wychodzi z tych założeń i poszerza temat związku jedzenia z obroną zdrowia, obejmując kwestie metabolizmu i jego współoddziaływania z cielesnym tłuszczem.
Po opublikowaniu _Jedzenia przeciwko chorobie_ otrzymałem tysiące maili od czytelników komunikujących, że kiedy spożywają produkty, o których pisałem, czują się sprawniejsi i mają więcej energii. Byli bardziej zadowoleni z życia i pewniejsi swojego zdrowia, gdy tylko dotarło do nich, że mogą cieszyć się jedzeniem, zamiast się go lękać. Pisali, że po podjęciu przedstawionych przeze mnie prostych kroków, które mogą realizować we własnym domu, czują, że mają większą kontrolę nad swoim zdrowiem. Niektórzy nawet informowali, że po zastosowaniu mojego schematu trzech piątek mogli przestać zażywać leki zapisane im przez lekarzy.
Co zaskoczyło mnie zupełnie, to maile od czytelników, którzy triumfalnie donosili, że udało im się zrzucić wagę i schudnąć jak nigdy wcześniej. Odżywiali się zalecanymi przeze mnie produktami, nie głodzili się, a mimo to ubywało im kilogramów.
„Chwileczkę – pomyślałem – przecież nie ograniczyli ilości spożywanego pokarmu. Jak jedzenie mogło spowodować spadek masy ciała i ubytek tłuszczu?” Wykorzystując lata moich badań w dziedzinie medycyny i fizjologii, zgłębiłem wiedzę o cielesnym tłuszczu. Przyjrzałem się powiązaniom między metabolizmem, tkanką tłuszczową i żywnością. To, co odkryłem, otworzyło mi oczy: większość koncepcji dotyczących tłuszczu i metabolizmu, które uważaliśmy za bezsporne, nie odpowiada prawdzie. Nawet lekarze i dietetycy nie rozumieją problemu!
Na przykład: powolny metabolizm prowadzący do otyłości nie jest wrodzony. Wręcz odwrotnie, to nadmiar cielesnego tłuszczu spowalnia metabolizm. Następne błędne przekonanie mówi, że nie ma powodu martwić się nadmiarem tłuszczu, dopóki nie mamy nadwagi i nie widzimy w lustrze szpetnych fałd na biodrach. Z badań medycznych wynika, że także szczupli ludzie mogą dorobić się niebezpiecznych złogów tłuszczu ukrytych w głębi ciała.
Z drugiej strony tłuszcz może przyczyniać się do dobrego zdrowia, gdyż w istocie jest jeszcze jednym narządem. Tak, narządem, takim jak serce, wątroba czy płuca. Tkanka tłuszczowa wydziela hormony sterujące normalnymi funkcjami wielu innych narządów ciała, nawet mózgu. Jest też niezastąpionym źródłem ciepła. Warstwa tłuszczu nie tylko izoluje nas od zimna; szczególny tłuszcz, tak zwany „brązowy”, potrafi wypalać nadmiar innego rodzaju tłuszczu wokół twoich wnętrzności i w innych miejscach. Spalając tłuszcz i wyzwalając w ten sposób energię, brązowy tłuszcz nasila twój metabolizm. Oczywiście tłuszcz stanowi też warstwę ochronną, ale ma o wiele więcej funkcji. Naszym celem nie jest więc całkowite pozbycie się cielesnego tłuszczu. Trzeba tylko trzymać go na wodzy.
* * *
Każdy ma w życiu takie chwile, kiedy w głowie zapala mu się lampka i pojawia się nowe, przełomowe spostrzeżenie, które może zmienić cały otaczający go świat. Naukowcy żyją dla takich właśnie momentów. Dla mnie była to chwila, kiedy uświadomiłem sobie, że te same składniki żywności, które aktywizują systemy obrony zdrowia, uruchamiają również na poziomie komórkowym działania usprawniające metabolizm i zwalczające nadmiar tłuszczu. Nazywamy je „substancjami bioaktywnymi”. Zrozumiałem, że to za ich sprawą moi czytelnicy chudli.
Analizując jeszcze bardziej wnikliwie wyniki badań, odkryłem, że te bioaktywne substancje działają na wiele sposobów. Niektóre z nich powstrzymują wzrost komórek tłuszczowych, inne sprawiają, że „złe” komórki tłuszczowe zamieniają się w „dobre” komórki tłuszczowe, jeszcze inne przekierowują tłuszczowe komórki macierzyste, tak że nie mogą one pomnażać niebezpiecznego tłuszczu. Niektóre rodzaje żywności podkręcają nawet nasz wewnętrzny grzejnik, brązowy tłuszcz, więc spożywając je, sprawiamy, że dobry tłuszcz zaczyna spalać zły tłuszcz. Inaczej mówiąc, zwalczamy tłuszcz za pomocą tłuszczu.
Nie wszystkie kalorie są sobie równe i moje badania potwierdzają ten fakt. Odżywianie się właściwymi produktami pomoże ci poprawić i wzmocnić swój metabolizm oraz pozbyć się nadmiarowego tłuszczu, a jednocześnie korzystnie wpłynie na twoje ogólne zdrowie. Z tej książki dowiesz się, w jaki sposób dokonano tych odkryć. Znajdziesz w niej też listę 150 produktów żywnościowych zwalczających tłuszcz, których działanie zostało naukowo udowodnione w badaniach klinicznych nad ludźmi.
* * *
Kiedy spojrzysz na moją listę produktów zwalczających tłuszcz, stanie się dla ciebie jasne, że pozbywanie się cielesnego tłuszczu nie wymaga wielkiego trudu i wyrzeczeń. Wręcz przeciwnie: możesz cieszyć się smacznym jedzeniem, ulepszając zarazem swój metabolizm. Może to brzmieć jak paradoks, ale nauka mówi, że paradoksem nie jest. Powstrzymywanie rozwoju tłuszczu nie musi też być kosztowne i skomplikowane. Większość produktów z mojej listy znajdziesz w typowym sklepie spożywczym. A kiedy pomyślę o potrawach, które można sporządzić z tych produktów, ślinka napływa mi do ust. Uzdrawianie metabolizmu może być smaczne!
Moje upodobanie do smacznego jedzenia wyniosłem z dzieciństwa spędzonego w Pittsburghu w Pensylwanii, mieście znanym dawniej głównie z przemysłu stalowego i szklanego, a obecnie uważanego za mekkę innowacji medycznych (a także siedzibę kilku wspaniałych restauracji!). Rozłożony pomiędzy trzema rzekami, posiadający 446 mostów Pittsburgh zamieszkują rozmaite wspólnoty etniczne. Kiedy byłem dzieckiem, co roku odbywał się tu Pittsburski Festiwal Ludowy – w Civic Arenie, opuszczonej obecnie hali sportowej, która była wyposażona w rozsuwany dach o tak niezwykłym wyglądzie, że posłużył za scenerię kilku filmów fabularnych¹.
Podczas festiwalu przedstawiciele ponad czterdziestu miejscowych narodowości, wśród nich Włosi, Niemcy, Węgrzy, Słowacy, Polacy, Grecy, Chińczycy i Filipińczycy, ustawiali w rzędach barwne stragany, z których sprzedawali głodnym widzom niewielkie porcje swoich narodowych przysmaków. Ponętne zapachy unosiły się w powietrzu. Lubiłem kosztować kąski tych potraw, słuchając jednocześnie opowieści gospodarzy o tradycjach wiążących się z każdym daniem. Dzięki takim doświadczeniom, a także dzięki więziom rodzinnym i społecznym moje dzieciństwo wypełniały smaki i historie o jedzeniu z całego świata.
Chociaż minęły od tego czasu całe dziesięciolecia, wciąż nie stronię od rozkoszy stołu. Smaczny posiłek to coś, na co cieszę się każdego dnia, ceniąc go na równi z dobrym zdrowiem. Wielu ludzi nie zdaje sobie sprawy, że te dwa cele – smaczne jedzenie i dobre zdrowie – są w istocie ze sobą tożsame, a przynajmniej powinny być. Ponad trzy dziesięciolecia badań naukowych nauczyły mnie, że właściwa żywność może mobilizować ciało do samouzdrowienia. I wbrew temu, co mogłeś słyszeć, najskuteczniejsze pod tym względem jedzenie może również dostarczać dużej przyjemności. Jedzenie dla zdrowia może zachwycić twoje kubki smakowe i wnieść w twoje życie nową feerię smaków.
Kiedy mowa o jedzeniu dającym zarówno zdrowie, jak i przyjemność, zwracam wzrok ku dwóm częściom świata, które poznałem i pokochałem: regionowi śródziemnomorskiemu i Azji. Obie one słyną, jak wiadomo, ze zróżnicowanej i smakowitej kuchni. Uzdrawiająca moc żywności jest – dosłownie i w przenośni – zapieczona w ich kulturze kulinarnej. Większa część tego, co określamy jako współczesną medycynę Zachodu, wywodzi się z Italii i Grecji. Hipokrates, ojciec medycyny, pochodził z greckiej wyspy Kos. Przysięgę Hipokratesa składa dziś każdy student medycyny w dniu ukończenia nauki, przed otrzymaniem dyplomu lekarza. Angielskie słowo _physician_ (lekarz) pochodzi od łacińskiego _physica,_ znaczącego „naturalny”, a słowo „doktor” od łacińskiego _docere –_ „nauczać”.
Pożywienie było stosowane jako lekarstwo już za czasów Hipokratesa, w starożytnej Grecji, i przypisywana mu sentencja: „Niech twoje pożywienie będzie lekarstwem, a lekarstwo pożywieniem” wyrażała myślenie tamtej epoki². Jak na ironię większość współczesnych lekarzy jest żałośnie niedouczona w zakresie nowoczesnej dietetyki. Mało który dysponuje wystarczającą wiedzą o związkach żywności ze zdrowiem, którą mógłby się podzielić ze swoimi pacjentami. Programy uczelni medycznych kładą nacisk na znaczenie farmaceutyków w walce z chorobami i lekceważą naturalne metody podtrzymywania zdrowia. W rezultacie całe pokolenia lekarzy coraz bardziej oddalały się od korzeni medycyny, kiedy jedzenie należało do najważniejszych narzędzi doktora.
Żywność jest za to uważana za klucz do zdrowia w kulturach azjatyckich, gdzie wykształciły się niektóre z najstarszych systemów medycyny. Medycyna chińska liczy ponad trzy tysiące lat i opiera się na koncepcji, że zdrowie to skutek równowagi dwóch przeciwstawnych sił określanych jako jin i jang. Na tę równowagę mogą wpływać cechy poszczególnych pokarmów. Jeden z najstarszych znanych podręczników medycznych został zestawiony przez Suna Simiao, zwanego chińskim „królem medycyny”. Jego dzieło _Podstawowe formuły warte tysiąca kawałków złota_ powstało w VII wieku, w okresie panowania dynastii Tang, uważanym za złotą erę kultury chińskiej. Simiao poświęcił cały rozdział leczeniu za pomocą żywności, podając przepisy na potrawy i listę przydatnych w medycynie ziół oraz zalecając umiar w jedzeniu. Współczesna medycyna chińska stanowi nowatorskie połączenie metod tradycyjnych z nowoczesną terapią biomolekularną.
Region śródziemnomorski i wschodnia Azja mogą wydawać się odległymi od siebie światami, ale już przed dwoma tysiącami lat łączyła je ważna lądowa droga zwana Jedwabnym Szlakiem. Ten szlak handlowy był jednym z najważniejszych w historii ludzkości kanałów przepływu dóbr, produktów i idei pomiędzy wieloma różnymi krajami i kulturami. Ustanowionym za dynastii Han Jedwabnym Szlakiem dotarło z Chin do krajów Zachodu i vice versa wiele produktów, które dziś jadamy na co dzień.
Zacząłem poważnie zastanawiać się nad tymi kulturami kulinarnymi podczas roku przerwy przed podjęciem studiów medycznych. Interesowało mnie, jak sposób odżywiania się wpłynął na kulturę, stosunki społeczne i zdrowotność. Wybrałem się więc do Włoch i Grecji (na długo przedtem, zanim dieta śródziemnomorska zyskała popularność), a następnie do Chin, by sprawdzić to osobiście. Gdy mieszkałem i posilałem się z miejscowymi ludźmi w Lombardii, Ligurii, Wenecji, na Górze Atos (przebywałem jako gość w prawosławnych klasztorach greckich i nawet pomagałem w jednym z nich przygotowywać wielkanocne potrawy!) i na Cykladach, a potem w chińskich prowincjach Hebei, Shanxi, Syczuan, Hunan i Jiangsu, w moim umyśle zakiełkowała idea, którą później rozwinąłem jako mój własny styl odżywiania się, zwany przeze mnie śródziemnomorsko-azjatyckim (ang. _MediterAsian_). Łączy on najlepsze tradycje obu tych światów i wykorzystuje wiele smakowitych, pobudzających metabolizm składników, o których przeczytasz w tej książce.
Jedzenie śródziemnomorsko-azjatyckie to moja codzienność i moje wybory pokarmów są inspirowane tradycjami obejmującymi obie te kultury. Przedstawię ci moje podejście i zaproponuję pewną liczbę sprawdzonych w mojej własnej kuchni przepisów wykorzystujących zwalczające tłuszcz składniki, które mi smakują. Podejście śródziemnomorsko-azjatyckie stanowi łatwy sposób na poprawę zdrowia, tego widocznego z zewnątrz i tego ukrytego wewnątrz ciała.
* * *
Napisałem tę książkę dla każdego, kto chciałby się cieszyć lepszym metabolizmem – a zatem dla każdego, tak, każdego, kto chce żyć dłużej i przyjemniej. Czy jesteś młody i w pełni sił, czy w średnim wieku, czy w starości, możesz zastosować w praktyce nową wiedzę o cielesnym tłuszczu, używając żywności do napędzania metabolizmu i funkcjonowania na pełnych obrotach.
Jeśli lekarz powiedział ci, że powinieneś zrzucić parę kilogramów, albo jeśli walczysz o zachowanie kontroli nad swoją tuszą, w tej książce znajdziesz sposób na osiągnięcie tych celów bez rezygnowania z przyjemności jedzenia (a może nawet ją odzyskując!). Zwłaszcza jeśli masz chroniczne problemy zdrowotne, uporanie się z nadmiarowym tłuszczem sprawi, że metabolizm będzie dla ciebie narzędziem do walki z chorobami, takimi jak rak, choroby układu krążenia, cukrzyca, schorzenia autoimmunologiczne, demencja i wiele innych. Uzdrowienie metabolizmu uzdrowi wszystkie części twojego ciała.
Po przekazaniu tego wszystkiego uczciwie będzie powiedzieć jeszcze, dla kogo ta książka nie jest.
Nie jest dla zwolennika diety ekstremalnej, dla kogoś, kto chciałby zrzucić jak najwięcej kilogramów w jak najkrótszym czasie, ani dla kogoś, komu chodzi tylko o to, żeby mieć szczupłe ciało, dobrze wyglądające na plaży, nawet kosztem zdrowia. Jeśli szukasz recepty na szybkie rozwiązanie problemu, które z pewnością okaże się krótkotrwałe, to proszę, szukaj gdzie indziej. Tą książką pragnę ci pomóc w wykorzystaniu metabolizmu i reakcji ciała na pożywienie do uwolnienia się od tłuszczu i zyskania lepszego zdrowia – z trwałym efektem.
* * *
Książka składa się z trzech części. W części I opowiadam o związkach cielesnego tłuszczu z mechanizmami obronnymi organizmu i o fundamentalnym znaczeniu, jakie dla zdrowia ma tłuszcz. Dowiesz się o tym, jak tkanka tłuszczowa rozwija się już w płodzie pozostającym w macicy matki, jak kształtuje twoje ciało w toku rozwoju od noworodka, poprzez dzieciństwo i okres dojrzewania, po wczesną dorosłość, a nawet i później, pod jakimi względami tłuszcz funkcjonuje inaczej u kobiet i mężczyzn, a pod jakimi zachowuje się identycznie. Następnie przedstawię nowe odkrycia dotyczące ludzkiego metabolizmu, które mogą wywrócić do góry nogami wszystko, co dotąd sądziłeś o pożywieniu, tłuszczu i energii. Zapoznasz się ze znaczeniem brązowego tłuszczu dla zdrowego metabolizmu i z tym, jak za pomocą odpowiedniego pożywienia można go pobudzić do zwalczania niezdrowego tłuszczu białego. Tak, naprawdę możesz pokonać tłuszcz jedzeniem! Wskażę ci liczne substancje bioaktywne obecne w produktach żywnościowych i omówię rozmaite mechanizmy, za pomocą których skutecznie hamują one rozwój tkanki tłuszczowej.
W części II zabiorę cię na wirtualną wycieczkę po supermarkecie spożywczym, by pokazać ci, jak łatwo znaleźć produkty zawierające te substancje bioaktywne – usprawniające twój metabolizm i regulujące ilość tłuszczu. Przejdziemy się po rozmaitych działach sklepu, od jego obrzeży do części centralnej. Zobaczysz po drodze wiele zaskakujących artykułów wzmacniających metabolizm. Zwrócę ci uwagę na te, dla których istnieją najsilniejsze naukowe dowody na ich korzystne działanie, i wskażę te, które cenię najwyżej jako smaczny składnik kuchni śródziemnomorsko-azjatyckiej.
W części III udzielę ci pewnych wskazówek i zaproponuję konkretny plan, który pomoże ci wyregulować swój metabolizm z wykorzystaniem podejścia śródziemnomorsko-azjatyckiego. Będzie to twój osobisty plan, dostosowany do twoich szczególnych potrzeb, a zarazem elastyczny, który łatwo będzie zaadaptować do zmieniających się okoliczności życiowych. Pozwoli ci ustabilizować i utrzymać zdrowy metabolizm przez resztę życia.
* * *
Aby czerpać jak największą korzyść z tej książki, radzę ci przeczytać wszystkie części po kolei, a nie przeskakiwać od razu do śródziemnomorsko-azjatyckiego planu w części III. Lektura części I zmieni twoje myślenie o tłuszczu i metabolizmie oraz ich wzajemnych relacjach. Przed przejściem do części II powinieneś zrozumieć wszystkie powody, które każą z respektem podchodzić do swojego cielesnego tłuszczu, i przetrawić implikacje, jakie to niesie dla związku zdrowia ze sposobem odżywiania się. Po przeczytaniu części II będziesz wiedział wszystko o produktach żywnościowych korzystnych dla twojego metabolizmu. Jeśli dysponujesz własnym papierowym egzemplarzem książki, to weź długopis i zakreśl te produkty z mojej listy, które już lubisz, oraz te, które wydają ci się interesujące i chciałbyś ich spróbować. Jeśli zaś wypożyczyłeś książkę z biblioteki, możesz zrobić komórką zdjęcia odpowiednich stron, żeby w sklepie móc łatwo przywołać z pamięci produkty, o które ci chodzi. Na koniec szybko przejrzyj część III, by zaznajomić się ogólnie z całym planem, zanim zaczniesz wchodzić w szczegóły i przystąpisz do działania. Dopiero potem cofnij się i przeczytaj instrukcje oraz wskazówki, dzięki którym plan ten da ci maksymalne korzyści.
Kiedy już poznasz wszystkie kolejne kroki mojego śródziemnomorsko-azjatyckiego planu, wybierz odpowiednią porę na wdrożenie go w swoim życiu. Skorzystaj z kodu QR zamieszczonego w części III, co pozwoli ci ściągnąć z sieci poradniki, praktyczne rady oraz aktualizacje, które będę wprowadzał w związku z dalszymi postępami nauki.
Bądź otwarty na nowe doświadczenia życiowe. Dzięki mojemu zrównoważonemu podejściu do żywności i zdrowia przekształcisz swój metabolizm bez żadnej szczególnej diety i bez rezygnowania z przyjemności stołu. Przekonasz się, że można jednocześnie cenić dobre jedzenie i dbać o swoje zdrowie – pokażę ci, jak to robić. W duchu śródziemnomorsko-azjatyckiego podejścia do jedzenia życzę ci:
Buon appetito, kalí exi oraz gan bei !
1.
_The Fish That Saved Pittsburgh_ (1979), _Nagła śmierć_ (1995), _Gwiazda rocka (2001), Zack i Miri kręcą porno_ (2008), _Dziewczyna z ekstraklasy_ (2010).
2.
Uczeni ustalili, że nie jest to dosłowny cytat z Hipokratesa. Niemniej jednak idea „jedzenia jako lekarstwa” była w jego czasach powszechnie akceptowana.Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki
1.
M.A. Rupnick, D. Panigrahy i in., _Adipose Tissue Mass Can Be Regulated Through the Vasculature_, „Proceedings of the National Academy of Sciences USA” t. 99, nr 16 (2002), s. 10730–10735.
2.
E. Bråkenhielm, R. Cao i in., _Angiogenesis Inhibitor, TNP-470, Prevents Diet-Induced and Genetic Obesity in Mice,_ „Circulation Research” t. 94, nr 12 (2004), s. 1579–1588; K.F. Barnhart, D.R. Christianson i in., _A Peptidomimetic Targeting White Fat Causes Weight Loss and Improved Insulin Resistance in Obese Monkeys_, „Science Translational Medicine” t. 3, nr 108 (2011), s. 108–112.
3.
Y. Cao, R. Cao, _Angiogenesis Inhibited by Drinking Tea_, „Nature” t. 98 (1999), s. 381.
4.
K.C. Maki, M.S. Reeves i in., _Green Tea Catechin Consumption Enhances Exercise-Induced Abdominal Fat Loss in Overweight and Obese Adults_, „Journal of Nutrition” t. 139, nr. 2 (2009), s. 264–270; H. Wang, Y. Wen i in., _Effects of Catechin Enriched Green Tea on Body Composition_, „Obesity” t. 18, nr 4 (2010), s. 773–779.
5.
J. Kwak, D. Shin, _Association Between Green Tea Consumption and Abdominal Obesity Risk in Middle-Aged Korean Population: Findings from the Korean Genome and Epidemiology Study_, „International Journal of Environmental Research and Public Health” t. 19, nr 5 (2022), s. 2735.
6.
A.Y. Lemoine, S. Ledoux i in., _Link Between Adipose Tissue Angiogenesis and Fat Accumulation in Severely Obese Subjects_, „Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism” t. 97, nr 5 (2012), s. E775–E780.
7.
M.E.T. Williams, M.A. Sahin i in., _Matcha Green Tea Drinks Enhance Fat Oxidation During Brisk Walking in Females_, „International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism” t. 28, nr 5 (2018), s. 536–541; F. Di Pierro, A. Bressan i in., _Potential Role of Bioavailable Curcumin in Weight Loss and Omental Adipose Tissue Decrease: Preliminary Data of a Randomized, Controlled Trial in Overweight People with Metabolic Syndrome. Preliminary Study_, „European Review for Medical and Pharmacological Sciences” t. 19, nr 21 (2015), s. 4195–4202; J. Tan, C. Huang i in., _Soy Isoflavones Ameliorate Fatty Acid Metabolism of Visceral Adipose Tissue by Increasing the AMPK Activity in Male Rats with Diet-Induced Obesity (DIO)_, „Molecules” t. 24, nr 15 (2019), s. 2809; H. Lee, M. Kim i in., _Ginseng Treatment Reverses Obesity and Related Disorders by Inhibiting Angiogenesis in Female DB/DB Mice_, „Journal of Ethnopharmacology” t. 155, nr 2 (2014), s. 1342–1352; Q. Li, J. Xia i in., _Sulforaphane Inhibits Mammary Adipogenesis by Targeting Adipose Mesenchymal Stem Cells_, „Breast Cancer Research and Treatment” t. 141, nr 2 (2013), s. 317–324; W. Cheng, H. Huang i in., _Genistein Inhibits Angiogenesis Developed During Rheumatoid Arthritis Through the IL-6/ JAK2/STAT3/VEGF Signalling Pathway_, „Journal of Orthopaedic Translation” t. 22 (2019), s. 92–100; Y. Cao, R. Cao, _Angiogenesis Inhibited by Drinking Tea_, „Nature” t. 398, nr 6726 (1999), s. 381; S.T.J. Jackson, K.W. Singletary i in., _Sulforaphane Suppresses Angiogenesis and Disrupts Endothelial Mitotic Progression and Microtubule Polymerization_, „Vascular Pharmacology” 46, nr 2 (2007), s. 7–84.
8.
A.W. Lee, T.L. Cheng i in., _Ursolic Acid Induces Allograft Inflammatory Factor-1 Expression via a Nitric Oxide-Related Mechanism and Increases Neovascularization_, „Journal of Agricultural and Food Chemistry” t. 58, nr 24 (2010), s. 12941–12949; V. Casieri, M. Matteucci i in., _Long-Term Intake of Pasta Containing Barley (1-3) Beta-D-Glucan Increases Neovascularization-Mediated Cardioprotection Through Endothelial Upregulation of Vascular Endothelial Growth Factor and Parkin_, „Scientific Reports” t. 7, nr 1 (2017), s. 13424; J. Chen, M. Jayachandran i in., _Sea Bass (Lateolabrax maculatus) Accelerates Wound Healing: A Transition from Inflammation to Proliferation_, „Journal of Ethnopharmacology” t. 236 (2019), s. 263–276.
9.
C. Hepler, L. Vishvanath i in., _Sorting Out Adipocyte Precursors and Their Role in Physiology and Disease_, „Genes and Development” t. 31, nr 2 (2017), s. 127–140.
10.
S.S. Moghe, S. Juma i in., _Effect of Blueberry Polyphenols on 3T3-F442A Preadipocyte Differentiation_, „Journal of Medicinal Food” t. 15, nr 5 (2012), s. 448–452; X. Xu, W. Chen i in., _Inhibition of Preadipocyte Differentiation by Lycium barbarum Polysaccharide Treatment in 3T3-L1 Cultures_, „Electronic Journal of Biotechnology” t. 50 (2021), s. 53–58; L.Y. Wu, C.W. Chen i in., _Curcumin Attenuates Adipogenesis by Inducing Preadipocyte Apoptosis and Inhibiting Adipocyte Differentiation_, „Nutrients” t. 11, nr 10 (2019), s. 2307.
11.
A.A. Qayyum, A.B. Mathiasen i in., _Autologous Adipose-Derived Stromal Cell Treatment for Patients with Refractory Angina (MyStromalCell Trial), 3-Years Follow-up Results_, „Journal of Translational Medicine” t. 17, nr 360 (2019); K. Shigematsu, N. Komori i in., _Repeated Infusion of Autologous Adipose Tissue-Derived Stem Cells for Parkinson’s Disease_, „Acta Neurologica Scandinavica” t. 145 (2022), s. 119–122.
12.
M. Bydon, A.B. Dietz i in., _CELLTOP Clinical Trial: First Report from a Phase 1 Trial of Autologous Adipose Tissue-Derived Mesenchymal Stem Cells in the Treatment of Paralysis Due to Traumatic Spinal Cord Injury_, „Mayo Clinic Proceedings” t. 95, nr 2 (2020), s. 406–414.
13.
H. Lin, E.D. Stanchina i in., _Maitake Beta-Glucan Enhances Umbilical Cord Blood Stem Cell Transplantation in the NOD/SCID Mouse_, „Experimental Biology and Medicine” t. 234, nr 3 (2009), s. 342–353; N.P. Fuste, M. Guasch i in., _Barley_ β_-Glucan Accelerates Wound Healing by Favoring Migration versus Proliferation of Human Dermal Fibroblasts_, „Carbohydrate Polymers” t. 210 (2019), s. 389–398; V. Spigoni, C. Lombardi i in., _N-3 PUFA Increase Bioavailability and Function of Endothelial Progenitor Cells_, „Food and Function” 5, nr 8 (2014), s. 1881–1890; C. Heiss, S. Jahn i in., _Improvement of Endothelial Function with Dietary Flavanols Is Associated with Mobilization of Circulating Angiogenic Cells in Patients with Coronary Artery Disease_, „Journal of the American College of Cardiology” t. 56, nr 3 (2010), s. 218–224; I. Spyridopoulos, S. Fichtlscherer i in., _Caffeine Enhances Endothelial Repair by an AMPK-Dependent Mechanism_, „Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology” t. 28, nr 11 (2008), s. 1967–1974; W. Kim, M.H. Jeong i in., _Effect of Green Tea Consumption on Endothelial Function and Circulating Endothelial Progenitor Cells in Chronic Smokers_, „Circulation” t. 70, nr 8 (2006), s. 1052–1057; D. Grassi, R. Draijer i in., _Black Tea Increases Circulating Endothelial Progenitor Cells and Improves Flow Mediated Dilatation Counteracting Deleterious Effects from a Fat Load in Hypertensive Patients:A Randomized Controlled Study_, „Nutrients” t. 8, nr 11 (2016), s. 727.
14.
J. Mao, D. Wang i in., _Gut Microbiome Is Associated with the Clinical Response to Anti-PD-1 Based Immunotherapy in Hepatobiliary Cancers_, „Journal of Immunotherapy Cancer” t. 9 (2021), s. e003334.
15.
P.J. Turnbaugh, M. Hamady i in., _A Core Gut Microbiome in Obese and Lean Twins_, „Nature” t. 457, nr 7228 (2009), s. 480–484.
16.
H. Wein, Gut _Microbiomes Differ Between Obese and Lean People_, NIH Research Matter, National Institutes of Health, 8 grudnia 2008, https://www.nih.gov/news-events/nih-research-matters/gut-microbiomes-differ-between-obese-lean-people.
17.
Y. Xu, N. Wang i in., _Function of Akkermansia muciniphila in Obesity: Interactions with Lipid Metabolism, Immune Response and Gut Systems_, „Frontiers in Microbiology” t. 11, nr 219 (2020).
18.
M.C. Dao, A. Everard i in., _Akkermansia Muciniphila and Improved Metabolic Health During a Dietary Intervention in Obesity: Relationship with Gut Microbiome Richness and Ecology_, „Gut” t. 65 (2016), s. 426–436.
19.
B. Routy, E.L. Chatelier i in., _Gut Microbiome Influences Efficacy of PD-1-Based Immunotherapy Against Epithelial Tumors_, „Science” t. 359, nr 6371 (2018), s. 91–97.
20.
A. Fernandez-Sanchez, E. Madrigal-Santillan i in., _Inflammation, Oxidative Stress, and Obesity_, „International Journal of Molecular Sciences” t. 12, nr 5 (2011), s. 3117–3132; C. Cerda, C. Sanchez i in., _Oxidative Stress and DNA Damage in Obesity-Related Tumorigenesis_, „Advances in Experimental Medicine and Biology” t. 824 (2014), s. 5–17.
21.
K. Kvaløy, C.M. Page i in., _Epigenome-wide Methylation Differences in a Group of Lean and Obese Women – A HUNT Study_, „Scientific Reports” t. 8, nr 16330 (2018), s. 1–9.
22.
C. Gallardo-Escribano, V. Buonaiuto i in., _Epigenetic Approach in Obesity: DNA Methylation in a Prepubertal Population Which Underwent a Lifestyle Modification_, „Clinical Epigenetics” t. 12, nr 144 (2020), s. 1–14.
23.
M.C. Azcona-Sanjulian, _Telomere Length and Pediatric Obesity: A Review_, „Genes” t. 12, nr 6 (2021), s. 946; D.B.P. Clemente, L. Maitre i in., _Obesity Is Associated with Shorter Telomeres in 8-Year-Old Children_, „Scientific Reports” t. 9, nr 18739 (2019), s. 1–8.
24.
O.T. Njajou, R.M. Cawthon i in., _Shorter Telomeres Are Associated with Obesity and Weight Gain in the Elderly_, „International Journal of Obesity” t. 36, nr 9 (2012), s. 1176–1179.
25.
J. Folkman, R. Kalluri, _Cancer Without Disease_, „Nature” t. 427, nr 6977 (2004), s. 787.
26.
P.A. Dugue, M. Rebolj i in., _Immunosuppression and Risk of Cervical Cancer,_ „Expert Review of Anticancer Therapy” t. 13, nr 1 (2013), s. 29–42; R.J. Biggar, A.K. Chaturvedi i in., _AIDS-Related Cancer and Severity of Immunosuppression in Persons with AIDS_, „Journal of the National Cancer Institute” t. 99, nr 12 (2007), s. 962–972; M. Taborelli, P. Piselli i in., _Risk of Virus and Non-Virus-Related Malignancies Following Immunosuppression in a Cohort of Liver Transplant Recipients. Italy, 1985–2014_, „International Journal of Cancer” t. 143, nr 7 (2018), s. 1588–1594.
27.
R. Liu, B.S. Nikolajczyk, _Tissue Immune Cells Fuel Obesity-Associated Inflammation in Adipose Tissue and Beyond_, „Frontiers in Immunology” t. 10, nr 1587 (2019), s. 1–16.
28.
A.D. Ruggiero, C.C. Chuang Key i in., _Adipose Tissue Macrophage Polarization in healthy and Unhealthy Obesity_, „Frontiers in Immunology” t. 8, nr 625331 (2021), s. 1–14.
29.
S.P. Weisberg, D. McCann i in., _Obesity Is Associated with Macrophage Accumulation in Adipose Tissue_, „Journal of Clinical Investigation” t. 112, nr 12 (2003), s. 1796–1808.
30.
T. Worth, _Why Are Obese People More Vulnerable to COVID?_ „Nature Portfolio”, 24 czerwca 2021, doi:https://doi.org/10.1038/d42859-021-00051-w.
31.
R. Cancello, C. Henegar i in., _Reduction of Macrophage Infiltration and Chemoattractant Gene Expression Changes in White Adipose Tissue of Morbidly Obese Subjects After Surgery-Induced Weight Loss_, „Diabetes” t. 54, nr 8 (2005), s. 2277–2286.
32.
J.J. Milner, M.A. Beck, _The Impact of Obesity on the Immune Response to Infection_, „Proceedings of the Nutrition Society” t. 71, nr 2 (2012), s. 298–306.
33.
S. Kwok, S. Adam i in., _Obesity: A Critical Risk Factor in the COVID-19 Pandemic, „_Clinical Obesity” t. 10, nr 6 (2020), s. e12403.
34.
R. Yu, J.W. Park i in., _Modulation of Select Immune Responses by Dietary Capsaicin_, „International Journal for Vitamin and Nutrition Research” t. 68, nr 2 (1998), s. 114–119.
35.
T. Ohishi, S. Goto i in., _Anti-inflammatory Action of Green Tea_, „Anti-Inflammatory and Anti-Allergy Agents in Medicinal Chemistry” t. 15, nr 2 (2016), s. 74–90; B.O. Rennard, R.F. Ertl i in., _Chicken Soup Inhibits Neutrophil Chemotaxis in Vitro_, „Chest” t. 118, nr 4 (2000), s. 1150–1157.
36.
N.M. Iyengar, K.A. Brown i in., _Metabolic Obesity, Adipose Inflammation and Elevated Breast Aromatase in Women with Normal Body Mass Index_, „Cancer Prevention Research” t. 10, nr 4 (2017), s. 235–243.
37.
M.J. Gunter, D.R. Hoover i in., _Insulin, Insulin-Like Growth Factor-I, and Risk of Breast Cancer in Postmenopausal Women_, „Journal of the National Cancer Institute” t. 101, nr 1 (2009), s. 48–60.
38.
T. Tsujimoto, H. Kajio i in., _Association Between Hyperinsulinemia and Increased Risk of Cancer Death in Nonobese and Obese People: A Population-Based Observational Study_, „International Journal of Cancer” t. 141, nr 1 (2017), s. 102–111.
39.
E.J. Gallagher, D. LeRoith, _The Proliferating Role of Insulin and Insulin-Like Growth Factors in Cancer_, „Trends in Endocrinology and Metabolism” t. 21, nr 10 (2010), s. 610–618.
40.
Y. Wu, S. Yakar i in., _Circulating Insulin-Like Growth Factor-I Levels Regulate Colon Cancer Growth and Metastasis_, „Cancer Research” t. 62, nr 4 (2002), s. 1030–1035.
41.
A. Szczeklik, Z. Podolec, _Central Regulation of Blood Eosinophilia by the Beta-Adrenergic System in Rats_, „International Archives of Allergy and Applied Immunology” t. 50, nr 3 (1976), s. 328–340.
42.
A. Gucalp, N.M. Iyengar i in., _Periprostatic Adipose Inflammation Is Associated with High-Grade Prostate Cancer_, „Prostate Cancer and Prostatic Diseases” t. 20, nr 4 (2017), s. 418–423.
43.
GBD 2019 Cancer Risk Factor Collaborators, _The Global Risk of Cancer Attributable to Risk Factors, 2010–2019: A Systematic Analysis for the Global Burden of Disease Study 2019_, „Lancet” t. 400 (2022), s. 563–591.
44.
M. Esler, N. Straznicky i in., _Mechanisms of Sympathetic Activation in Obesity-Related Hypertension_, „Hypertension” t. 48, nr 5 (2006), s. 787–796.
45.
M.C. Foster, S.J. Hwang i in., _Fatty Kidney, Hypertension, and Chronic Kidney Disease: The Framingham Heart Study_, „Hypertension” t. 58 (2011), s. 784–790.
46.
J.B. Meigs, P.W.F. Wilson i in., _Body Mass Index, Metabolic Syndrome, and Risk of Type 2 Diabetes or Cardiovascular Disease_, „Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism” t. 91, nr 8 (2006), s. 2906–2912.
47.
A. Romero-Corral, F.H. Sert-Kuniyoshi i in., _Modest Visceral Fat Gain Causes Endothelial Dysfunction in Healthy Humans_, „Journal of the American College of Cardiology” t. 56, nr 8 (2010), s. 662–666.
48.
G. Giannotti, C. Doerries i in., _Impaired Endothelial Repair Capacity of Early Endothelial Progenitor Cells in Prehypertension: Relation to Endothelial Dysfunction_, „Hypertension” t. 55, nr 6 (2010), s. 1389–1397.
49.
M. Pirro, F. Bagaglia i in., _Hypercholesterolemia-Associated Endothelial Progenitor Cell Dysfunction_, „Therapeutic Advances in Cardiovascular Disease” t. 2, nr 5 (2008), s. 329–339.
50.
U. Ozcan, Q. Cao i in., _Endoplasmic Reticulum Stress Links Obesity, Insulin Action, and Type 2 Diabetes_, „Science” t. 306, nr 5695 (2004), s. 457–461.
51.
J. Yong, J.D. Johnson i in., _Therapeutic Opportunities for Pancreatic_ β_-cell ER Stress in Diabetes Mellitus_, „Nature Reviews Endocrinology” t. 17 (2021), s. 455–467.
52.
A.M. George, A.G. Jacob i in., _Lean Diabetes Mellitus: An Emerging Entity in the Era of Obesity_, „World Journal of Diabetes” t. 6, nr 4 (2015), s. 613–620.
53.
C. Ding, Z. Chan i in., _Visceral Adipose Tissue Tracks More Closely with Metabolic Dysfunction Than Intrahepatic Triglyceride in Lean Asians Without Diabetes_, „Journal of Applied Physiology” t. 125, nr 3 (2018), s. 909–915.
54.
V. Mohan and R. Vijayaprabha, _Clinical Profile of Lean NIDDM in South India_, „Diabetes Research and Clinical Practice” t. 38, nr 2 (1997), s. 101–108.
55.
B. Hartmann, S. Lanzinger i in., _Lean Diabetes in Middle-Aged Adults: A Joint Analysis of the German DIVE and DPV Registries_, „PloS One” t. 12, nr 8 (2017), s. 1–14.
56.
M. Hamer, G.D. Batty, _Association of Body Mass Index and Waist-to-Hip Ratio with Brain Structure: UK Biobank Study_, „Neurology” t. 92, nr 6 (2019), s. e594–e600.
57.
M.I. Tolea, S. Chrisphonte i in., _Sarcopenic Obesity and Cognitive Performance_, „Clinical Interventions in Aging” t. 13 (2018), s. 1111–1119.
58.
O. Ntlholang, K. McCarroll i in., _The Relationship Between Adiposity and Cognitive Function in a Large Community-Dwelling Population: Data from the Trinity Ulster Department of Agriculture (TUDA) Ageing Cohort Study_, „British Journal of Nutrition” s. 120, nr 5 (2018), s. 517–527.
59.
S.S. Anand, M.G. Friedrich i in., _Evaluation of Adiposity and Cognitive Function in Adults_, „JAMA Network Open” t. 5, nr 2 (2022), s. 1–16.
60.
S.S. Anand, M.G. Friedrich i in., _Reduced Cognitive Assessment Scores Among Individuals with Magnetic Resonance Imaging-Detected Vascular Brain Injury_, „Stroke” t. 51, nr 4 (2020), s. 1158–1165.
61.
A.A. Miller, S.J. Spencer, _Obesity and Neuroinflammation: A Pathway to Cognitive Impairment_, „Brain, Behavior, and Immunity” t. 42 (2014), s. 10–21.
62.
R.L. Jones, M.M.U. Nzekwu, _The Effects of Body Mass Index on Lung Volumes_, „Chest” t. 130, nr 3 (2006), s. 827–833.
63.
J.G. Elliot, G.M. Donovan i in., _Fatty Airways: Implications for Obstructive Disease_, „European Respiratory Journal” t. 54, nr 6 (2019), s. 1–10.
64.
Y. Yeghiazarians, H. Jneid i in., _Obstructive Sleep Apnea and Cardiovascular Disease: A Scientific Statement from the American Heart Association_, „Circulation” t. 144, nr 3 (2021), s. e56–e67.
65.
N. Nashi, S. Kang i in., _Lingual Fat at Autopsy_, „Laryngoscope” t, 117, nr 8 (2007), s. 1467–1473.
66.
A.M. Kim, B.T. Keenan i in., _Tongue Fat and Its Relationship to Obstructive Sleep Apnea_, „Sleep” t. 37, nr 10 (2014), s. 1639–1648.
67.
T.D. Bradley, J.S. Floras, _Sleep Apnea and Heart Failure: Part I: Obstructive Sleep Apnea_, „Circulation” t. 107, nr 12 (2003), s. 1671–1678.
68.
T. Young, L. Finn i in., _Sleep Disordered Breathing and Mortality: Eighteen-Year Follow-up of the Wisconsin Sleep Cohort_, „Sleep” t. 31, nr 8 (2008), s. 1071–1078.
69.
S. Pamidi, K. Wroblewski i in., _Obstructive Sleep Apnea in Young Lean Men: Impact on Insulin Sensitivity and Secretion_, „Diabetes Care” t. 35, nr 11 (2012), s. 2384–2389.
70.
K.A. Franklin, C. Sahlin i in., _Sleep Apnoea Is a Common Occurrence in Females_, „European Respiratory Journal” t. 41, nr 3 (2013), s. 610–615.
71.
S. Ryan, C. Arnaud i in., _Adipose Tissue as a Key Player in Obstructive Sleep Apnoea_, „European Respiratory Review: An Official Journal of the European Respiratory Society” t. 28, nr 152 (2019), s. 1–11.
72.
S.H. Wang, B.T. Keenan i in., _Effect of Weight Loss on Upper Airway Anatomy and the Apnea-Hypopnea Index. The Importance of Tongue Fat_, „American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine” t. 201, nr 6 (2020), s. 718–727.
73.
W. Sawadogo, M. Tsegaye i in., _Overweight and Obesity as Risk Factors for COVID-19-Associated Hospitalisations and Death: Systematic Review and Meta-Analysis, „_BMJ Nutrition, Prevention and Health” t. 5, nr 1 (2022), s. 1–9.
74.
G.J. Martinez-Colon, K. Ratnasiri i in., _SARS-CoV-2 Infects Human Adipose Tissue and Elicits an Inflammatory Response Consistent with Severe COVID-19_, „BioRxiv„ 2021.10.24.465626; M. Reiterer, M. Rajan i in., _Hyperglycemia in Acute COVID-19 Is Characterized by Insulin Resistance and Adipose Tissue Infectivity by SARSCoV-2_, „Cell Metabolism” t. 33, nr 11 (2021), s. 2174–2188.
75.
D. Frasca, B.B. Blomberg, _Obesity Accelerates Age Defects in Mouse and Human B Cells_, „Frontiers in Immunology” t. 11, nr 2060 (2020), s. 1–7; D. Frasca, F. Ferracci i in., _Obesity Decreases B Cell Responses in Young and Elderly Individuals_, „Obesity” t. 24, nr 3 (2016), s. 615–625; D. Frasca, L. Reidy i in., _Influence of Obesity on Serum Levels of SARS-Cov-2-Specific Antibodies in COVID-19 Patients_, „PloS One” t. 16, nr 3 (2021), s. 1–16.
76.
M. Ackermann, S.E. Verleden i in., _Pulmonary Vascular Endothelialitis, Thrombosis, and Angiogenesis in Covid-19_, „New England Journal of Medicine” t. 383, nr 2 (2020), s. 120–128.
77.
A. Virdis, _Endothelial Dysfunction in Obesity: Role of Inflammation_, „High Blood Pressure and Cardiovascular Prevention” t. 23, nr 2 (2016), s. 83–85.
78.
American Friends of Tel Aviv University, _Obesity Plays Major Role in Triggering Autoimmune Diseases_, „ScienceDaily”, 10 listopada 2014, www.sciencedaily.com/releases/2014/11/141110110722.htm.
79.
L. Vimercati, L. De Maria i in., _Association Between Long COVID and Overweight/Obesity_, „Journal of Clinical Medicine” t. 10, nr 4143 (2021), s. 1–8.
80.
S.G. Wannamethee, A.G. Shaper i in., _Reasons for Intentional Weight Loss, Unintentional Weight Loss, and Mortality in Older Men_, „Archives of Internal Medicine” t. 165, nr 9 (2005), s. 1035–1040.
81.
J.E. Neter, B.E. Stam i in., _Influence of Weight Reduction on Blood Pressure: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials_, „Hypertension” t. 42, nr 5 (2003), s. 878–884.
Nie jestem entuzjastą diet. Nigdy nie byłem. Mam złe zdanie o modach dietetycznych, dietach intensywnych, dietach pop, w gruncie rzeczy o wszelkich dietach obiecujących „od ręki” radykalny spadek wagi ciała. Najbardziej popularne diety odchudzające nie opierają się na wynikach naukowych i nie dotykają rzeczywistych przejawów zdrowia – których nie dojrzysz, przeglądając się w lustrze. Jestem lekarzem i naukowcem, zawsze skupiałem się na zdrowiu, a nie na ludzkiej próżności.
_Jedzenie przeciwko otyłości_ napisałem, by przedstawić ci prawdziwe dane naukowe, których nie uwzględniają wszystkie te plany odchudzania. Zwalczanie cielesnego tłuszczu jest życiowo ważne dla twojego zdrowia, ale nie z tych powodów, o których może myślisz. A jedzenie nie jest twoim wrogiem. Z tej książki dowiesz się o poważnej liczbie odkryć opierających się na zweryfikowanych wynikach badań naukowych, które świadczą o tym, że właściwy dobór pożywienia może usprawnić twój metabolizm i wzmocnić naturalne siły obronne organizmu. Po jej przeczytaniu zrozumiesz, że można odnosić korzyści z odpowiedniego jedzenia, wyzbyć się tłuszczu i zoptymalizować swoje zdrowie – a wszystko to bez potrzeby przechodzenia na „dietę”.
Większość poradników dietetycznych zaleca rezygnację z pewnych produktów i narzuca sztywne reguły, które odbierają nam przyjemność czerpaną z jedzenia. Ja zaś powiem ci, jakie rodzaje żywności powinieneś dodać do swojego jadłospisu i jak możesz cieszyć się ich smakiem, uzdrawiając jednocześnie swój metabolizm i wznosząc swoje ogólne zdrowie na wyższy poziom. Po drodze przedstawię ci obecny stan wiedzy o funkcjonowaniu metabolizmu. Dowiesz się (prawdopodobnie nikt ci tego dotąd nie powiedział), w jaki sposób tłuszcz wspiera twoje zdrowie, jak wielkie korzyści zdrowotne zapewnia nawet niewielkie zmniejszenie wagi ciała oraz dlaczego niezależnie od twojego wieku, rozmiaru i budowy ciała nie musisz pozbawiać się przyjemności jedzenia, a mimo to możesz poprawiać swoją sprawność fizyczną i zdolność do opierania się chorobom. Książka ta mówi o zarządzaniu swoim zdrowiem za pośrednictwem metabolizmu bez wyrzekania się smacznych potraw. Dowiesz się także, jak zrzucić nadmiarowe kilogramy i zmniejszyć swój obwód w talii za pomocą sensownych, uzasadnionych naukowo metod.
* * *
_Jedzenie przeciwko otyłości_ to sequel mojej poprzedniej książki, _Jedzenia przeciwko chorobie,_ w której opisałem, w jaki sposób twoje ciało opiera się chorobie za sprawą swoich pięciu systemów obrony zdrowia – angiogenezy, regeneracji, mikrobiomu, ochrony DNA i układu odpornościowego – oraz jak niektóre produkty żywnościowe mogą wspierać jeden, dwa albo nawet wszystkie pięć tych systemów. Przedstawiłem opierające się na najnowszych badaniach z dziedziny dietetyki molekularnej dowody na to, że jest ponad 200 produktów żywnościowych, które mogą aktywizować te systemy, pomagając nam uniknąć chorób, których najbardziej się boimy: raka, chorób serca, demencji, cukrzycy, schorzeń autoimmunologicznych i ponad siedemdziesięciu innych. Dodając te dobroczynne produkty do swojego jadłospisu, możesz wzmocnić tarczę chroniącą cię przed chorobami. Mój najważniejszy przekaz mówi, że niektóre z najsilniejszych narzędzi poprawy zdrowia są w naturalny sposób obecne w tym, co jesz. Musisz tylko uświadomić sobie złożone reakcje swojego ciała na spożywane pokarmy. Moja książka wychodzi z tych założeń i poszerza temat związku jedzenia z obroną zdrowia, obejmując kwestie metabolizmu i jego współoddziaływania z cielesnym tłuszczem.
Po opublikowaniu _Jedzenia przeciwko chorobie_ otrzymałem tysiące maili od czytelników komunikujących, że kiedy spożywają produkty, o których pisałem, czują się sprawniejsi i mają więcej energii. Byli bardziej zadowoleni z życia i pewniejsi swojego zdrowia, gdy tylko dotarło do nich, że mogą cieszyć się jedzeniem, zamiast się go lękać. Pisali, że po podjęciu przedstawionych przeze mnie prostych kroków, które mogą realizować we własnym domu, czują, że mają większą kontrolę nad swoim zdrowiem. Niektórzy nawet informowali, że po zastosowaniu mojego schematu trzech piątek mogli przestać zażywać leki zapisane im przez lekarzy.
Co zaskoczyło mnie zupełnie, to maile od czytelników, którzy triumfalnie donosili, że udało im się zrzucić wagę i schudnąć jak nigdy wcześniej. Odżywiali się zalecanymi przeze mnie produktami, nie głodzili się, a mimo to ubywało im kilogramów.
„Chwileczkę – pomyślałem – przecież nie ograniczyli ilości spożywanego pokarmu. Jak jedzenie mogło spowodować spadek masy ciała i ubytek tłuszczu?” Wykorzystując lata moich badań w dziedzinie medycyny i fizjologii, zgłębiłem wiedzę o cielesnym tłuszczu. Przyjrzałem się powiązaniom między metabolizmem, tkanką tłuszczową i żywnością. To, co odkryłem, otworzyło mi oczy: większość koncepcji dotyczących tłuszczu i metabolizmu, które uważaliśmy za bezsporne, nie odpowiada prawdzie. Nawet lekarze i dietetycy nie rozumieją problemu!
Na przykład: powolny metabolizm prowadzący do otyłości nie jest wrodzony. Wręcz odwrotnie, to nadmiar cielesnego tłuszczu spowalnia metabolizm. Następne błędne przekonanie mówi, że nie ma powodu martwić się nadmiarem tłuszczu, dopóki nie mamy nadwagi i nie widzimy w lustrze szpetnych fałd na biodrach. Z badań medycznych wynika, że także szczupli ludzie mogą dorobić się niebezpiecznych złogów tłuszczu ukrytych w głębi ciała.
Z drugiej strony tłuszcz może przyczyniać się do dobrego zdrowia, gdyż w istocie jest jeszcze jednym narządem. Tak, narządem, takim jak serce, wątroba czy płuca. Tkanka tłuszczowa wydziela hormony sterujące normalnymi funkcjami wielu innych narządów ciała, nawet mózgu. Jest też niezastąpionym źródłem ciepła. Warstwa tłuszczu nie tylko izoluje nas od zimna; szczególny tłuszcz, tak zwany „brązowy”, potrafi wypalać nadmiar innego rodzaju tłuszczu wokół twoich wnętrzności i w innych miejscach. Spalając tłuszcz i wyzwalając w ten sposób energię, brązowy tłuszcz nasila twój metabolizm. Oczywiście tłuszcz stanowi też warstwę ochronną, ale ma o wiele więcej funkcji. Naszym celem nie jest więc całkowite pozbycie się cielesnego tłuszczu. Trzeba tylko trzymać go na wodzy.
* * *
Każdy ma w życiu takie chwile, kiedy w głowie zapala mu się lampka i pojawia się nowe, przełomowe spostrzeżenie, które może zmienić cały otaczający go świat. Naukowcy żyją dla takich właśnie momentów. Dla mnie była to chwila, kiedy uświadomiłem sobie, że te same składniki żywności, które aktywizują systemy obrony zdrowia, uruchamiają również na poziomie komórkowym działania usprawniające metabolizm i zwalczające nadmiar tłuszczu. Nazywamy je „substancjami bioaktywnymi”. Zrozumiałem, że to za ich sprawą moi czytelnicy chudli.
Analizując jeszcze bardziej wnikliwie wyniki badań, odkryłem, że te bioaktywne substancje działają na wiele sposobów. Niektóre z nich powstrzymują wzrost komórek tłuszczowych, inne sprawiają, że „złe” komórki tłuszczowe zamieniają się w „dobre” komórki tłuszczowe, jeszcze inne przekierowują tłuszczowe komórki macierzyste, tak że nie mogą one pomnażać niebezpiecznego tłuszczu. Niektóre rodzaje żywności podkręcają nawet nasz wewnętrzny grzejnik, brązowy tłuszcz, więc spożywając je, sprawiamy, że dobry tłuszcz zaczyna spalać zły tłuszcz. Inaczej mówiąc, zwalczamy tłuszcz za pomocą tłuszczu.
Nie wszystkie kalorie są sobie równe i moje badania potwierdzają ten fakt. Odżywianie się właściwymi produktami pomoże ci poprawić i wzmocnić swój metabolizm oraz pozbyć się nadmiarowego tłuszczu, a jednocześnie korzystnie wpłynie na twoje ogólne zdrowie. Z tej książki dowiesz się, w jaki sposób dokonano tych odkryć. Znajdziesz w niej też listę 150 produktów żywnościowych zwalczających tłuszcz, których działanie zostało naukowo udowodnione w badaniach klinicznych nad ludźmi.
* * *
Kiedy spojrzysz na moją listę produktów zwalczających tłuszcz, stanie się dla ciebie jasne, że pozbywanie się cielesnego tłuszczu nie wymaga wielkiego trudu i wyrzeczeń. Wręcz przeciwnie: możesz cieszyć się smacznym jedzeniem, ulepszając zarazem swój metabolizm. Może to brzmieć jak paradoks, ale nauka mówi, że paradoksem nie jest. Powstrzymywanie rozwoju tłuszczu nie musi też być kosztowne i skomplikowane. Większość produktów z mojej listy znajdziesz w typowym sklepie spożywczym. A kiedy pomyślę o potrawach, które można sporządzić z tych produktów, ślinka napływa mi do ust. Uzdrawianie metabolizmu może być smaczne!
Moje upodobanie do smacznego jedzenia wyniosłem z dzieciństwa spędzonego w Pittsburghu w Pensylwanii, mieście znanym dawniej głównie z przemysłu stalowego i szklanego, a obecnie uważanego za mekkę innowacji medycznych (a także siedzibę kilku wspaniałych restauracji!). Rozłożony pomiędzy trzema rzekami, posiadający 446 mostów Pittsburgh zamieszkują rozmaite wspólnoty etniczne. Kiedy byłem dzieckiem, co roku odbywał się tu Pittsburski Festiwal Ludowy – w Civic Arenie, opuszczonej obecnie hali sportowej, która była wyposażona w rozsuwany dach o tak niezwykłym wyglądzie, że posłużył za scenerię kilku filmów fabularnych¹.
Podczas festiwalu przedstawiciele ponad czterdziestu miejscowych narodowości, wśród nich Włosi, Niemcy, Węgrzy, Słowacy, Polacy, Grecy, Chińczycy i Filipińczycy, ustawiali w rzędach barwne stragany, z których sprzedawali głodnym widzom niewielkie porcje swoich narodowych przysmaków. Ponętne zapachy unosiły się w powietrzu. Lubiłem kosztować kąski tych potraw, słuchając jednocześnie opowieści gospodarzy o tradycjach wiążących się z każdym daniem. Dzięki takim doświadczeniom, a także dzięki więziom rodzinnym i społecznym moje dzieciństwo wypełniały smaki i historie o jedzeniu z całego świata.
Chociaż minęły od tego czasu całe dziesięciolecia, wciąż nie stronię od rozkoszy stołu. Smaczny posiłek to coś, na co cieszę się każdego dnia, ceniąc go na równi z dobrym zdrowiem. Wielu ludzi nie zdaje sobie sprawy, że te dwa cele – smaczne jedzenie i dobre zdrowie – są w istocie ze sobą tożsame, a przynajmniej powinny być. Ponad trzy dziesięciolecia badań naukowych nauczyły mnie, że właściwa żywność może mobilizować ciało do samouzdrowienia. I wbrew temu, co mogłeś słyszeć, najskuteczniejsze pod tym względem jedzenie może również dostarczać dużej przyjemności. Jedzenie dla zdrowia może zachwycić twoje kubki smakowe i wnieść w twoje życie nową feerię smaków.
Kiedy mowa o jedzeniu dającym zarówno zdrowie, jak i przyjemność, zwracam wzrok ku dwóm częściom świata, które poznałem i pokochałem: regionowi śródziemnomorskiemu i Azji. Obie one słyną, jak wiadomo, ze zróżnicowanej i smakowitej kuchni. Uzdrawiająca moc żywności jest – dosłownie i w przenośni – zapieczona w ich kulturze kulinarnej. Większa część tego, co określamy jako współczesną medycynę Zachodu, wywodzi się z Italii i Grecji. Hipokrates, ojciec medycyny, pochodził z greckiej wyspy Kos. Przysięgę Hipokratesa składa dziś każdy student medycyny w dniu ukończenia nauki, przed otrzymaniem dyplomu lekarza. Angielskie słowo _physician_ (lekarz) pochodzi od łacińskiego _physica,_ znaczącego „naturalny”, a słowo „doktor” od łacińskiego _docere –_ „nauczać”.
Pożywienie było stosowane jako lekarstwo już za czasów Hipokratesa, w starożytnej Grecji, i przypisywana mu sentencja: „Niech twoje pożywienie będzie lekarstwem, a lekarstwo pożywieniem” wyrażała myślenie tamtej epoki². Jak na ironię większość współczesnych lekarzy jest żałośnie niedouczona w zakresie nowoczesnej dietetyki. Mało który dysponuje wystarczającą wiedzą o związkach żywności ze zdrowiem, którą mógłby się podzielić ze swoimi pacjentami. Programy uczelni medycznych kładą nacisk na znaczenie farmaceutyków w walce z chorobami i lekceważą naturalne metody podtrzymywania zdrowia. W rezultacie całe pokolenia lekarzy coraz bardziej oddalały się od korzeni medycyny, kiedy jedzenie należało do najważniejszych narzędzi doktora.
Żywność jest za to uważana za klucz do zdrowia w kulturach azjatyckich, gdzie wykształciły się niektóre z najstarszych systemów medycyny. Medycyna chińska liczy ponad trzy tysiące lat i opiera się na koncepcji, że zdrowie to skutek równowagi dwóch przeciwstawnych sił określanych jako jin i jang. Na tę równowagę mogą wpływać cechy poszczególnych pokarmów. Jeden z najstarszych znanych podręczników medycznych został zestawiony przez Suna Simiao, zwanego chińskim „królem medycyny”. Jego dzieło _Podstawowe formuły warte tysiąca kawałków złota_ powstało w VII wieku, w okresie panowania dynastii Tang, uważanym za złotą erę kultury chińskiej. Simiao poświęcił cały rozdział leczeniu za pomocą żywności, podając przepisy na potrawy i listę przydatnych w medycynie ziół oraz zalecając umiar w jedzeniu. Współczesna medycyna chińska stanowi nowatorskie połączenie metod tradycyjnych z nowoczesną terapią biomolekularną.
Region śródziemnomorski i wschodnia Azja mogą wydawać się odległymi od siebie światami, ale już przed dwoma tysiącami lat łączyła je ważna lądowa droga zwana Jedwabnym Szlakiem. Ten szlak handlowy był jednym z najważniejszych w historii ludzkości kanałów przepływu dóbr, produktów i idei pomiędzy wieloma różnymi krajami i kulturami. Ustanowionym za dynastii Han Jedwabnym Szlakiem dotarło z Chin do krajów Zachodu i vice versa wiele produktów, które dziś jadamy na co dzień.
Zacząłem poważnie zastanawiać się nad tymi kulturami kulinarnymi podczas roku przerwy przed podjęciem studiów medycznych. Interesowało mnie, jak sposób odżywiania się wpłynął na kulturę, stosunki społeczne i zdrowotność. Wybrałem się więc do Włoch i Grecji (na długo przedtem, zanim dieta śródziemnomorska zyskała popularność), a następnie do Chin, by sprawdzić to osobiście. Gdy mieszkałem i posilałem się z miejscowymi ludźmi w Lombardii, Ligurii, Wenecji, na Górze Atos (przebywałem jako gość w prawosławnych klasztorach greckich i nawet pomagałem w jednym z nich przygotowywać wielkanocne potrawy!) i na Cykladach, a potem w chińskich prowincjach Hebei, Shanxi, Syczuan, Hunan i Jiangsu, w moim umyśle zakiełkowała idea, którą później rozwinąłem jako mój własny styl odżywiania się, zwany przeze mnie śródziemnomorsko-azjatyckim (ang. _MediterAsian_). Łączy on najlepsze tradycje obu tych światów i wykorzystuje wiele smakowitych, pobudzających metabolizm składników, o których przeczytasz w tej książce.
Jedzenie śródziemnomorsko-azjatyckie to moja codzienność i moje wybory pokarmów są inspirowane tradycjami obejmującymi obie te kultury. Przedstawię ci moje podejście i zaproponuję pewną liczbę sprawdzonych w mojej własnej kuchni przepisów wykorzystujących zwalczające tłuszcz składniki, które mi smakują. Podejście śródziemnomorsko-azjatyckie stanowi łatwy sposób na poprawę zdrowia, tego widocznego z zewnątrz i tego ukrytego wewnątrz ciała.
* * *
Napisałem tę książkę dla każdego, kto chciałby się cieszyć lepszym metabolizmem – a zatem dla każdego, tak, każdego, kto chce żyć dłużej i przyjemniej. Czy jesteś młody i w pełni sił, czy w średnim wieku, czy w starości, możesz zastosować w praktyce nową wiedzę o cielesnym tłuszczu, używając żywności do napędzania metabolizmu i funkcjonowania na pełnych obrotach.
Jeśli lekarz powiedział ci, że powinieneś zrzucić parę kilogramów, albo jeśli walczysz o zachowanie kontroli nad swoją tuszą, w tej książce znajdziesz sposób na osiągnięcie tych celów bez rezygnowania z przyjemności jedzenia (a może nawet ją odzyskując!). Zwłaszcza jeśli masz chroniczne problemy zdrowotne, uporanie się z nadmiarowym tłuszczem sprawi, że metabolizm będzie dla ciebie narzędziem do walki z chorobami, takimi jak rak, choroby układu krążenia, cukrzyca, schorzenia autoimmunologiczne, demencja i wiele innych. Uzdrowienie metabolizmu uzdrowi wszystkie części twojego ciała.
Po przekazaniu tego wszystkiego uczciwie będzie powiedzieć jeszcze, dla kogo ta książka nie jest.
Nie jest dla zwolennika diety ekstremalnej, dla kogoś, kto chciałby zrzucić jak najwięcej kilogramów w jak najkrótszym czasie, ani dla kogoś, komu chodzi tylko o to, żeby mieć szczupłe ciało, dobrze wyglądające na plaży, nawet kosztem zdrowia. Jeśli szukasz recepty na szybkie rozwiązanie problemu, które z pewnością okaże się krótkotrwałe, to proszę, szukaj gdzie indziej. Tą książką pragnę ci pomóc w wykorzystaniu metabolizmu i reakcji ciała na pożywienie do uwolnienia się od tłuszczu i zyskania lepszego zdrowia – z trwałym efektem.
* * *
Książka składa się z trzech części. W części I opowiadam o związkach cielesnego tłuszczu z mechanizmami obronnymi organizmu i o fundamentalnym znaczeniu, jakie dla zdrowia ma tłuszcz. Dowiesz się o tym, jak tkanka tłuszczowa rozwija się już w płodzie pozostającym w macicy matki, jak kształtuje twoje ciało w toku rozwoju od noworodka, poprzez dzieciństwo i okres dojrzewania, po wczesną dorosłość, a nawet i później, pod jakimi względami tłuszcz funkcjonuje inaczej u kobiet i mężczyzn, a pod jakimi zachowuje się identycznie. Następnie przedstawię nowe odkrycia dotyczące ludzkiego metabolizmu, które mogą wywrócić do góry nogami wszystko, co dotąd sądziłeś o pożywieniu, tłuszczu i energii. Zapoznasz się ze znaczeniem brązowego tłuszczu dla zdrowego metabolizmu i z tym, jak za pomocą odpowiedniego pożywienia można go pobudzić do zwalczania niezdrowego tłuszczu białego. Tak, naprawdę możesz pokonać tłuszcz jedzeniem! Wskażę ci liczne substancje bioaktywne obecne w produktach żywnościowych i omówię rozmaite mechanizmy, za pomocą których skutecznie hamują one rozwój tkanki tłuszczowej.
W części II zabiorę cię na wirtualną wycieczkę po supermarkecie spożywczym, by pokazać ci, jak łatwo znaleźć produkty zawierające te substancje bioaktywne – usprawniające twój metabolizm i regulujące ilość tłuszczu. Przejdziemy się po rozmaitych działach sklepu, od jego obrzeży do części centralnej. Zobaczysz po drodze wiele zaskakujących artykułów wzmacniających metabolizm. Zwrócę ci uwagę na te, dla których istnieją najsilniejsze naukowe dowody na ich korzystne działanie, i wskażę te, które cenię najwyżej jako smaczny składnik kuchni śródziemnomorsko-azjatyckiej.
W części III udzielę ci pewnych wskazówek i zaproponuję konkretny plan, który pomoże ci wyregulować swój metabolizm z wykorzystaniem podejścia śródziemnomorsko-azjatyckiego. Będzie to twój osobisty plan, dostosowany do twoich szczególnych potrzeb, a zarazem elastyczny, który łatwo będzie zaadaptować do zmieniających się okoliczności życiowych. Pozwoli ci ustabilizować i utrzymać zdrowy metabolizm przez resztę życia.
* * *
Aby czerpać jak największą korzyść z tej książki, radzę ci przeczytać wszystkie części po kolei, a nie przeskakiwać od razu do śródziemnomorsko-azjatyckiego planu w części III. Lektura części I zmieni twoje myślenie o tłuszczu i metabolizmie oraz ich wzajemnych relacjach. Przed przejściem do części II powinieneś zrozumieć wszystkie powody, które każą z respektem podchodzić do swojego cielesnego tłuszczu, i przetrawić implikacje, jakie to niesie dla związku zdrowia ze sposobem odżywiania się. Po przeczytaniu części II będziesz wiedział wszystko o produktach żywnościowych korzystnych dla twojego metabolizmu. Jeśli dysponujesz własnym papierowym egzemplarzem książki, to weź długopis i zakreśl te produkty z mojej listy, które już lubisz, oraz te, które wydają ci się interesujące i chciałbyś ich spróbować. Jeśli zaś wypożyczyłeś książkę z biblioteki, możesz zrobić komórką zdjęcia odpowiednich stron, żeby w sklepie móc łatwo przywołać z pamięci produkty, o które ci chodzi. Na koniec szybko przejrzyj część III, by zaznajomić się ogólnie z całym planem, zanim zaczniesz wchodzić w szczegóły i przystąpisz do działania. Dopiero potem cofnij się i przeczytaj instrukcje oraz wskazówki, dzięki którym plan ten da ci maksymalne korzyści.
Kiedy już poznasz wszystkie kolejne kroki mojego śródziemnomorsko-azjatyckiego planu, wybierz odpowiednią porę na wdrożenie go w swoim życiu. Skorzystaj z kodu QR zamieszczonego w części III, co pozwoli ci ściągnąć z sieci poradniki, praktyczne rady oraz aktualizacje, które będę wprowadzał w związku z dalszymi postępami nauki.
Bądź otwarty na nowe doświadczenia życiowe. Dzięki mojemu zrównoważonemu podejściu do żywności i zdrowia przekształcisz swój metabolizm bez żadnej szczególnej diety i bez rezygnowania z przyjemności stołu. Przekonasz się, że można jednocześnie cenić dobre jedzenie i dbać o swoje zdrowie – pokażę ci, jak to robić. W duchu śródziemnomorsko-azjatyckiego podejścia do jedzenia życzę ci:
Buon appetito, kalí exi oraz gan bei !
1.
_The Fish That Saved Pittsburgh_ (1979), _Nagła śmierć_ (1995), _Gwiazda rocka (2001), Zack i Miri kręcą porno_ (2008), _Dziewczyna z ekstraklasy_ (2010).
2.
Uczeni ustalili, że nie jest to dosłowny cytat z Hipokratesa. Niemniej jednak idea „jedzenia jako lekarstwa” była w jego czasach powszechnie akceptowana.Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki
1.
M.A. Rupnick, D. Panigrahy i in., _Adipose Tissue Mass Can Be Regulated Through the Vasculature_, „Proceedings of the National Academy of Sciences USA” t. 99, nr 16 (2002), s. 10730–10735.
2.
E. Bråkenhielm, R. Cao i in., _Angiogenesis Inhibitor, TNP-470, Prevents Diet-Induced and Genetic Obesity in Mice,_ „Circulation Research” t. 94, nr 12 (2004), s. 1579–1588; K.F. Barnhart, D.R. Christianson i in., _A Peptidomimetic Targeting White Fat Causes Weight Loss and Improved Insulin Resistance in Obese Monkeys_, „Science Translational Medicine” t. 3, nr 108 (2011), s. 108–112.
3.
Y. Cao, R. Cao, _Angiogenesis Inhibited by Drinking Tea_, „Nature” t. 98 (1999), s. 381.
4.
K.C. Maki, M.S. Reeves i in., _Green Tea Catechin Consumption Enhances Exercise-Induced Abdominal Fat Loss in Overweight and Obese Adults_, „Journal of Nutrition” t. 139, nr. 2 (2009), s. 264–270; H. Wang, Y. Wen i in., _Effects of Catechin Enriched Green Tea on Body Composition_, „Obesity” t. 18, nr 4 (2010), s. 773–779.
5.
J. Kwak, D. Shin, _Association Between Green Tea Consumption and Abdominal Obesity Risk in Middle-Aged Korean Population: Findings from the Korean Genome and Epidemiology Study_, „International Journal of Environmental Research and Public Health” t. 19, nr 5 (2022), s. 2735.
6.
A.Y. Lemoine, S. Ledoux i in., _Link Between Adipose Tissue Angiogenesis and Fat Accumulation in Severely Obese Subjects_, „Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism” t. 97, nr 5 (2012), s. E775–E780.
7.
M.E.T. Williams, M.A. Sahin i in., _Matcha Green Tea Drinks Enhance Fat Oxidation During Brisk Walking in Females_, „International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism” t. 28, nr 5 (2018), s. 536–541; F. Di Pierro, A. Bressan i in., _Potential Role of Bioavailable Curcumin in Weight Loss and Omental Adipose Tissue Decrease: Preliminary Data of a Randomized, Controlled Trial in Overweight People with Metabolic Syndrome. Preliminary Study_, „European Review for Medical and Pharmacological Sciences” t. 19, nr 21 (2015), s. 4195–4202; J. Tan, C. Huang i in., _Soy Isoflavones Ameliorate Fatty Acid Metabolism of Visceral Adipose Tissue by Increasing the AMPK Activity in Male Rats with Diet-Induced Obesity (DIO)_, „Molecules” t. 24, nr 15 (2019), s. 2809; H. Lee, M. Kim i in., _Ginseng Treatment Reverses Obesity and Related Disorders by Inhibiting Angiogenesis in Female DB/DB Mice_, „Journal of Ethnopharmacology” t. 155, nr 2 (2014), s. 1342–1352; Q. Li, J. Xia i in., _Sulforaphane Inhibits Mammary Adipogenesis by Targeting Adipose Mesenchymal Stem Cells_, „Breast Cancer Research and Treatment” t. 141, nr 2 (2013), s. 317–324; W. Cheng, H. Huang i in., _Genistein Inhibits Angiogenesis Developed During Rheumatoid Arthritis Through the IL-6/ JAK2/STAT3/VEGF Signalling Pathway_, „Journal of Orthopaedic Translation” t. 22 (2019), s. 92–100; Y. Cao, R. Cao, _Angiogenesis Inhibited by Drinking Tea_, „Nature” t. 398, nr 6726 (1999), s. 381; S.T.J. Jackson, K.W. Singletary i in., _Sulforaphane Suppresses Angiogenesis and Disrupts Endothelial Mitotic Progression and Microtubule Polymerization_, „Vascular Pharmacology” 46, nr 2 (2007), s. 7–84.
8.
A.W. Lee, T.L. Cheng i in., _Ursolic Acid Induces Allograft Inflammatory Factor-1 Expression via a Nitric Oxide-Related Mechanism and Increases Neovascularization_, „Journal of Agricultural and Food Chemistry” t. 58, nr 24 (2010), s. 12941–12949; V. Casieri, M. Matteucci i in., _Long-Term Intake of Pasta Containing Barley (1-3) Beta-D-Glucan Increases Neovascularization-Mediated Cardioprotection Through Endothelial Upregulation of Vascular Endothelial Growth Factor and Parkin_, „Scientific Reports” t. 7, nr 1 (2017), s. 13424; J. Chen, M. Jayachandran i in., _Sea Bass (Lateolabrax maculatus) Accelerates Wound Healing: A Transition from Inflammation to Proliferation_, „Journal of Ethnopharmacology” t. 236 (2019), s. 263–276.
9.
C. Hepler, L. Vishvanath i in., _Sorting Out Adipocyte Precursors and Their Role in Physiology and Disease_, „Genes and Development” t. 31, nr 2 (2017), s. 127–140.
10.
S.S. Moghe, S. Juma i in., _Effect of Blueberry Polyphenols on 3T3-F442A Preadipocyte Differentiation_, „Journal of Medicinal Food” t. 15, nr 5 (2012), s. 448–452; X. Xu, W. Chen i in., _Inhibition of Preadipocyte Differentiation by Lycium barbarum Polysaccharide Treatment in 3T3-L1 Cultures_, „Electronic Journal of Biotechnology” t. 50 (2021), s. 53–58; L.Y. Wu, C.W. Chen i in., _Curcumin Attenuates Adipogenesis by Inducing Preadipocyte Apoptosis and Inhibiting Adipocyte Differentiation_, „Nutrients” t. 11, nr 10 (2019), s. 2307.
11.
A.A. Qayyum, A.B. Mathiasen i in., _Autologous Adipose-Derived Stromal Cell Treatment for Patients with Refractory Angina (MyStromalCell Trial), 3-Years Follow-up Results_, „Journal of Translational Medicine” t. 17, nr 360 (2019); K. Shigematsu, N. Komori i in., _Repeated Infusion of Autologous Adipose Tissue-Derived Stem Cells for Parkinson’s Disease_, „Acta Neurologica Scandinavica” t. 145 (2022), s. 119–122.
12.
M. Bydon, A.B. Dietz i in., _CELLTOP Clinical Trial: First Report from a Phase 1 Trial of Autologous Adipose Tissue-Derived Mesenchymal Stem Cells in the Treatment of Paralysis Due to Traumatic Spinal Cord Injury_, „Mayo Clinic Proceedings” t. 95, nr 2 (2020), s. 406–414.
13.
H. Lin, E.D. Stanchina i in., _Maitake Beta-Glucan Enhances Umbilical Cord Blood Stem Cell Transplantation in the NOD/SCID Mouse_, „Experimental Biology and Medicine” t. 234, nr 3 (2009), s. 342–353; N.P. Fuste, M. Guasch i in., _Barley_ β_-Glucan Accelerates Wound Healing by Favoring Migration versus Proliferation of Human Dermal Fibroblasts_, „Carbohydrate Polymers” t. 210 (2019), s. 389–398; V. Spigoni, C. Lombardi i in., _N-3 PUFA Increase Bioavailability and Function of Endothelial Progenitor Cells_, „Food and Function” 5, nr 8 (2014), s. 1881–1890; C. Heiss, S. Jahn i in., _Improvement of Endothelial Function with Dietary Flavanols Is Associated with Mobilization of Circulating Angiogenic Cells in Patients with Coronary Artery Disease_, „Journal of the American College of Cardiology” t. 56, nr 3 (2010), s. 218–224; I. Spyridopoulos, S. Fichtlscherer i in., _Caffeine Enhances Endothelial Repair by an AMPK-Dependent Mechanism_, „Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology” t. 28, nr 11 (2008), s. 1967–1974; W. Kim, M.H. Jeong i in., _Effect of Green Tea Consumption on Endothelial Function and Circulating Endothelial Progenitor Cells in Chronic Smokers_, „Circulation” t. 70, nr 8 (2006), s. 1052–1057; D. Grassi, R. Draijer i in., _Black Tea Increases Circulating Endothelial Progenitor Cells and Improves Flow Mediated Dilatation Counteracting Deleterious Effects from a Fat Load in Hypertensive Patients:A Randomized Controlled Study_, „Nutrients” t. 8, nr 11 (2016), s. 727.
14.
J. Mao, D. Wang i in., _Gut Microbiome Is Associated with the Clinical Response to Anti-PD-1 Based Immunotherapy in Hepatobiliary Cancers_, „Journal of Immunotherapy Cancer” t. 9 (2021), s. e003334.
15.
P.J. Turnbaugh, M. Hamady i in., _A Core Gut Microbiome in Obese and Lean Twins_, „Nature” t. 457, nr 7228 (2009), s. 480–484.
16.
H. Wein, Gut _Microbiomes Differ Between Obese and Lean People_, NIH Research Matter, National Institutes of Health, 8 grudnia 2008, https://www.nih.gov/news-events/nih-research-matters/gut-microbiomes-differ-between-obese-lean-people.
17.
Y. Xu, N. Wang i in., _Function of Akkermansia muciniphila in Obesity: Interactions with Lipid Metabolism, Immune Response and Gut Systems_, „Frontiers in Microbiology” t. 11, nr 219 (2020).
18.
M.C. Dao, A. Everard i in., _Akkermansia Muciniphila and Improved Metabolic Health During a Dietary Intervention in Obesity: Relationship with Gut Microbiome Richness and Ecology_, „Gut” t. 65 (2016), s. 426–436.
19.
B. Routy, E.L. Chatelier i in., _Gut Microbiome Influences Efficacy of PD-1-Based Immunotherapy Against Epithelial Tumors_, „Science” t. 359, nr 6371 (2018), s. 91–97.
20.
A. Fernandez-Sanchez, E. Madrigal-Santillan i in., _Inflammation, Oxidative Stress, and Obesity_, „International Journal of Molecular Sciences” t. 12, nr 5 (2011), s. 3117–3132; C. Cerda, C. Sanchez i in., _Oxidative Stress and DNA Damage in Obesity-Related Tumorigenesis_, „Advances in Experimental Medicine and Biology” t. 824 (2014), s. 5–17.
21.
K. Kvaløy, C.M. Page i in., _Epigenome-wide Methylation Differences in a Group of Lean and Obese Women – A HUNT Study_, „Scientific Reports” t. 8, nr 16330 (2018), s. 1–9.
22.
C. Gallardo-Escribano, V. Buonaiuto i in., _Epigenetic Approach in Obesity: DNA Methylation in a Prepubertal Population Which Underwent a Lifestyle Modification_, „Clinical Epigenetics” t. 12, nr 144 (2020), s. 1–14.
23.
M.C. Azcona-Sanjulian, _Telomere Length and Pediatric Obesity: A Review_, „Genes” t. 12, nr 6 (2021), s. 946; D.B.P. Clemente, L. Maitre i in., _Obesity Is Associated with Shorter Telomeres in 8-Year-Old Children_, „Scientific Reports” t. 9, nr 18739 (2019), s. 1–8.
24.
O.T. Njajou, R.M. Cawthon i in., _Shorter Telomeres Are Associated with Obesity and Weight Gain in the Elderly_, „International Journal of Obesity” t. 36, nr 9 (2012), s. 1176–1179.
25.
J. Folkman, R. Kalluri, _Cancer Without Disease_, „Nature” t. 427, nr 6977 (2004), s. 787.
26.
P.A. Dugue, M. Rebolj i in., _Immunosuppression and Risk of Cervical Cancer,_ „Expert Review of Anticancer Therapy” t. 13, nr 1 (2013), s. 29–42; R.J. Biggar, A.K. Chaturvedi i in., _AIDS-Related Cancer and Severity of Immunosuppression in Persons with AIDS_, „Journal of the National Cancer Institute” t. 99, nr 12 (2007), s. 962–972; M. Taborelli, P. Piselli i in., _Risk of Virus and Non-Virus-Related Malignancies Following Immunosuppression in a Cohort of Liver Transplant Recipients. Italy, 1985–2014_, „International Journal of Cancer” t. 143, nr 7 (2018), s. 1588–1594.
27.
R. Liu, B.S. Nikolajczyk, _Tissue Immune Cells Fuel Obesity-Associated Inflammation in Adipose Tissue and Beyond_, „Frontiers in Immunology” t. 10, nr 1587 (2019), s. 1–16.
28.
A.D. Ruggiero, C.C. Chuang Key i in., _Adipose Tissue Macrophage Polarization in healthy and Unhealthy Obesity_, „Frontiers in Immunology” t. 8, nr 625331 (2021), s. 1–14.
29.
S.P. Weisberg, D. McCann i in., _Obesity Is Associated with Macrophage Accumulation in Adipose Tissue_, „Journal of Clinical Investigation” t. 112, nr 12 (2003), s. 1796–1808.
30.
T. Worth, _Why Are Obese People More Vulnerable to COVID?_ „Nature Portfolio”, 24 czerwca 2021, doi:https://doi.org/10.1038/d42859-021-00051-w.
31.
R. Cancello, C. Henegar i in., _Reduction of Macrophage Infiltration and Chemoattractant Gene Expression Changes in White Adipose Tissue of Morbidly Obese Subjects After Surgery-Induced Weight Loss_, „Diabetes” t. 54, nr 8 (2005), s. 2277–2286.
32.
J.J. Milner, M.A. Beck, _The Impact of Obesity on the Immune Response to Infection_, „Proceedings of the Nutrition Society” t. 71, nr 2 (2012), s. 298–306.
33.
S. Kwok, S. Adam i in., _Obesity: A Critical Risk Factor in the COVID-19 Pandemic, „_Clinical Obesity” t. 10, nr 6 (2020), s. e12403.
34.
R. Yu, J.W. Park i in., _Modulation of Select Immune Responses by Dietary Capsaicin_, „International Journal for Vitamin and Nutrition Research” t. 68, nr 2 (1998), s. 114–119.
35.
T. Ohishi, S. Goto i in., _Anti-inflammatory Action of Green Tea_, „Anti-Inflammatory and Anti-Allergy Agents in Medicinal Chemistry” t. 15, nr 2 (2016), s. 74–90; B.O. Rennard, R.F. Ertl i in., _Chicken Soup Inhibits Neutrophil Chemotaxis in Vitro_, „Chest” t. 118, nr 4 (2000), s. 1150–1157.
36.
N.M. Iyengar, K.A. Brown i in., _Metabolic Obesity, Adipose Inflammation and Elevated Breast Aromatase in Women with Normal Body Mass Index_, „Cancer Prevention Research” t. 10, nr 4 (2017), s. 235–243.
37.
M.J. Gunter, D.R. Hoover i in., _Insulin, Insulin-Like Growth Factor-I, and Risk of Breast Cancer in Postmenopausal Women_, „Journal of the National Cancer Institute” t. 101, nr 1 (2009), s. 48–60.
38.
T. Tsujimoto, H. Kajio i in., _Association Between Hyperinsulinemia and Increased Risk of Cancer Death in Nonobese and Obese People: A Population-Based Observational Study_, „International Journal of Cancer” t. 141, nr 1 (2017), s. 102–111.
39.
E.J. Gallagher, D. LeRoith, _The Proliferating Role of Insulin and Insulin-Like Growth Factors in Cancer_, „Trends in Endocrinology and Metabolism” t. 21, nr 10 (2010), s. 610–618.
40.
Y. Wu, S. Yakar i in., _Circulating Insulin-Like Growth Factor-I Levels Regulate Colon Cancer Growth and Metastasis_, „Cancer Research” t. 62, nr 4 (2002), s. 1030–1035.
41.
A. Szczeklik, Z. Podolec, _Central Regulation of Blood Eosinophilia by the Beta-Adrenergic System in Rats_, „International Archives of Allergy and Applied Immunology” t. 50, nr 3 (1976), s. 328–340.
42.
A. Gucalp, N.M. Iyengar i in., _Periprostatic Adipose Inflammation Is Associated with High-Grade Prostate Cancer_, „Prostate Cancer and Prostatic Diseases” t. 20, nr 4 (2017), s. 418–423.
43.
GBD 2019 Cancer Risk Factor Collaborators, _The Global Risk of Cancer Attributable to Risk Factors, 2010–2019: A Systematic Analysis for the Global Burden of Disease Study 2019_, „Lancet” t. 400 (2022), s. 563–591.
44.
M. Esler, N. Straznicky i in., _Mechanisms of Sympathetic Activation in Obesity-Related Hypertension_, „Hypertension” t. 48, nr 5 (2006), s. 787–796.
45.
M.C. Foster, S.J. Hwang i in., _Fatty Kidney, Hypertension, and Chronic Kidney Disease: The Framingham Heart Study_, „Hypertension” t. 58 (2011), s. 784–790.
46.
J.B. Meigs, P.W.F. Wilson i in., _Body Mass Index, Metabolic Syndrome, and Risk of Type 2 Diabetes or Cardiovascular Disease_, „Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism” t. 91, nr 8 (2006), s. 2906–2912.
47.
A. Romero-Corral, F.H. Sert-Kuniyoshi i in., _Modest Visceral Fat Gain Causes Endothelial Dysfunction in Healthy Humans_, „Journal of the American College of Cardiology” t. 56, nr 8 (2010), s. 662–666.
48.
G. Giannotti, C. Doerries i in., _Impaired Endothelial Repair Capacity of Early Endothelial Progenitor Cells in Prehypertension: Relation to Endothelial Dysfunction_, „Hypertension” t. 55, nr 6 (2010), s. 1389–1397.
49.
M. Pirro, F. Bagaglia i in., _Hypercholesterolemia-Associated Endothelial Progenitor Cell Dysfunction_, „Therapeutic Advances in Cardiovascular Disease” t. 2, nr 5 (2008), s. 329–339.
50.
U. Ozcan, Q. Cao i in., _Endoplasmic Reticulum Stress Links Obesity, Insulin Action, and Type 2 Diabetes_, „Science” t. 306, nr 5695 (2004), s. 457–461.
51.
J. Yong, J.D. Johnson i in., _Therapeutic Opportunities for Pancreatic_ β_-cell ER Stress in Diabetes Mellitus_, „Nature Reviews Endocrinology” t. 17 (2021), s. 455–467.
52.
A.M. George, A.G. Jacob i in., _Lean Diabetes Mellitus: An Emerging Entity in the Era of Obesity_, „World Journal of Diabetes” t. 6, nr 4 (2015), s. 613–620.
53.
C. Ding, Z. Chan i in., _Visceral Adipose Tissue Tracks More Closely with Metabolic Dysfunction Than Intrahepatic Triglyceride in Lean Asians Without Diabetes_, „Journal of Applied Physiology” t. 125, nr 3 (2018), s. 909–915.
54.
V. Mohan and R. Vijayaprabha, _Clinical Profile of Lean NIDDM in South India_, „Diabetes Research and Clinical Practice” t. 38, nr 2 (1997), s. 101–108.
55.
B. Hartmann, S. Lanzinger i in., _Lean Diabetes in Middle-Aged Adults: A Joint Analysis of the German DIVE and DPV Registries_, „PloS One” t. 12, nr 8 (2017), s. 1–14.
56.
M. Hamer, G.D. Batty, _Association of Body Mass Index and Waist-to-Hip Ratio with Brain Structure: UK Biobank Study_, „Neurology” t. 92, nr 6 (2019), s. e594–e600.
57.
M.I. Tolea, S. Chrisphonte i in., _Sarcopenic Obesity and Cognitive Performance_, „Clinical Interventions in Aging” t. 13 (2018), s. 1111–1119.
58.
O. Ntlholang, K. McCarroll i in., _The Relationship Between Adiposity and Cognitive Function in a Large Community-Dwelling Population: Data from the Trinity Ulster Department of Agriculture (TUDA) Ageing Cohort Study_, „British Journal of Nutrition” s. 120, nr 5 (2018), s. 517–527.
59.
S.S. Anand, M.G. Friedrich i in., _Evaluation of Adiposity and Cognitive Function in Adults_, „JAMA Network Open” t. 5, nr 2 (2022), s. 1–16.
60.
S.S. Anand, M.G. Friedrich i in., _Reduced Cognitive Assessment Scores Among Individuals with Magnetic Resonance Imaging-Detected Vascular Brain Injury_, „Stroke” t. 51, nr 4 (2020), s. 1158–1165.
61.
A.A. Miller, S.J. Spencer, _Obesity and Neuroinflammation: A Pathway to Cognitive Impairment_, „Brain, Behavior, and Immunity” t. 42 (2014), s. 10–21.
62.
R.L. Jones, M.M.U. Nzekwu, _The Effects of Body Mass Index on Lung Volumes_, „Chest” t. 130, nr 3 (2006), s. 827–833.
63.
J.G. Elliot, G.M. Donovan i in., _Fatty Airways: Implications for Obstructive Disease_, „European Respiratory Journal” t. 54, nr 6 (2019), s. 1–10.
64.
Y. Yeghiazarians, H. Jneid i in., _Obstructive Sleep Apnea and Cardiovascular Disease: A Scientific Statement from the American Heart Association_, „Circulation” t. 144, nr 3 (2021), s. e56–e67.
65.
N. Nashi, S. Kang i in., _Lingual Fat at Autopsy_, „Laryngoscope” t, 117, nr 8 (2007), s. 1467–1473.
66.
A.M. Kim, B.T. Keenan i in., _Tongue Fat and Its Relationship to Obstructive Sleep Apnea_, „Sleep” t. 37, nr 10 (2014), s. 1639–1648.
67.
T.D. Bradley, J.S. Floras, _Sleep Apnea and Heart Failure: Part I: Obstructive Sleep Apnea_, „Circulation” t. 107, nr 12 (2003), s. 1671–1678.
68.
T. Young, L. Finn i in., _Sleep Disordered Breathing and Mortality: Eighteen-Year Follow-up of the Wisconsin Sleep Cohort_, „Sleep” t. 31, nr 8 (2008), s. 1071–1078.
69.
S. Pamidi, K. Wroblewski i in., _Obstructive Sleep Apnea in Young Lean Men: Impact on Insulin Sensitivity and Secretion_, „Diabetes Care” t. 35, nr 11 (2012), s. 2384–2389.
70.
K.A. Franklin, C. Sahlin i in., _Sleep Apnoea Is a Common Occurrence in Females_, „European Respiratory Journal” t. 41, nr 3 (2013), s. 610–615.
71.
S. Ryan, C. Arnaud i in., _Adipose Tissue as a Key Player in Obstructive Sleep Apnoea_, „European Respiratory Review: An Official Journal of the European Respiratory Society” t. 28, nr 152 (2019), s. 1–11.
72.
S.H. Wang, B.T. Keenan i in., _Effect of Weight Loss on Upper Airway Anatomy and the Apnea-Hypopnea Index. The Importance of Tongue Fat_, „American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine” t. 201, nr 6 (2020), s. 718–727.
73.
W. Sawadogo, M. Tsegaye i in., _Overweight and Obesity as Risk Factors for COVID-19-Associated Hospitalisations and Death: Systematic Review and Meta-Analysis, „_BMJ Nutrition, Prevention and Health” t. 5, nr 1 (2022), s. 1–9.
74.
G.J. Martinez-Colon, K. Ratnasiri i in., _SARS-CoV-2 Infects Human Adipose Tissue and Elicits an Inflammatory Response Consistent with Severe COVID-19_, „BioRxiv„ 2021.10.24.465626; M. Reiterer, M. Rajan i in., _Hyperglycemia in Acute COVID-19 Is Characterized by Insulin Resistance and Adipose Tissue Infectivity by SARSCoV-2_, „Cell Metabolism” t. 33, nr 11 (2021), s. 2174–2188.
75.
D. Frasca, B.B. Blomberg, _Obesity Accelerates Age Defects in Mouse and Human B Cells_, „Frontiers in Immunology” t. 11, nr 2060 (2020), s. 1–7; D. Frasca, F. Ferracci i in., _Obesity Decreases B Cell Responses in Young and Elderly Individuals_, „Obesity” t. 24, nr 3 (2016), s. 615–625; D. Frasca, L. Reidy i in., _Influence of Obesity on Serum Levels of SARS-Cov-2-Specific Antibodies in COVID-19 Patients_, „PloS One” t. 16, nr 3 (2021), s. 1–16.
76.
M. Ackermann, S.E. Verleden i in., _Pulmonary Vascular Endothelialitis, Thrombosis, and Angiogenesis in Covid-19_, „New England Journal of Medicine” t. 383, nr 2 (2020), s. 120–128.
77.
A. Virdis, _Endothelial Dysfunction in Obesity: Role of Inflammation_, „High Blood Pressure and Cardiovascular Prevention” t. 23, nr 2 (2016), s. 83–85.
78.
American Friends of Tel Aviv University, _Obesity Plays Major Role in Triggering Autoimmune Diseases_, „ScienceDaily”, 10 listopada 2014, www.sciencedaily.com/releases/2014/11/141110110722.htm.
79.
L. Vimercati, L. De Maria i in., _Association Between Long COVID and Overweight/Obesity_, „Journal of Clinical Medicine” t. 10, nr 4143 (2021), s. 1–8.
80.
S.G. Wannamethee, A.G. Shaper i in., _Reasons for Intentional Weight Loss, Unintentional Weight Loss, and Mortality in Older Men_, „Archives of Internal Medicine” t. 165, nr 9 (2005), s. 1035–1040.
81.
J.E. Neter, B.E. Stam i in., _Influence of Weight Reduction on Blood Pressure: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials_, „Hypertension” t. 42, nr 5 (2003), s. 878–884.
więcej..
