Kamieniarz - ebook

Kiedyś to się łowiło homary, nie to co dziś. Dawniej to była harówka dla zawodowych rybaków. Teraz letnicy przyjeżdżają, żeby przez tydzień połowić dla przyjemności. A w dodatku nic sobie nie robią z okresów ochronnych. Oj, napatrzył się przez lata, na przykład na wyciągane ukradkiem szczoteczki do usuwania jajeczek z odwłoków samic, żeby połów wyglądał na legalny. Okradali cudze więcierze. Niektórzy nawet nurkowali i wyciągali z nich homary gołymi rękami. Do czego to jeszcze dojdzie! Czyżby koniec z poczuciem przyzwoitości? Pewnego razu wyciągnął z więcierza butelkę koniaku. Ktoś ją podłożył w zamian za nieznaną liczbę homarów. W tym przypadku złodziej miał swój honor, a przynajmniej poczucie humoru.

Wyciągając więcierze, Frans Bengtsson westchnął głęboko, ale już przy pierwszym rozjaśnił się na widok dwóch dorodnych homarów. Wiedział, gdzie szukać, i miał kilka stałych miejsc, gdzie połów zawsze się udawał.

Po opróżnieniu trzech więcierzy miał przed sobą sporą kupkę skorupiaków. Nie rozumiał, dlaczego osiągają tak niebotyczne ceny. Choć nie budziły w nim obrzydzenia, na obiad wolałby zjeść na przykład śledzia, bo i smaczniejszy, i cena odpowiedniejsza. Ale o tej porze roku dochody z połowu homarów były pożądanym dodatkiem do emerytury.

Ostatni więcierz się zaciął. Żeby go wyciągnąć, musiał dla równowagi zaprzeć się nogą o reling. Więcierz w końcu puścił i Bengtsson spojrzał ponad burtą, by sprawdzić, czy go nie uszkodził. Pokazał się jednak nie więcierz: niespokojną powierzchnię wody przecięła skierowana ku niebu biała dłoń.

W pierwszym odruchu Bengtsson puścił linkę i to, co zobaczył, opadło na dno razem z więcierzem. Zwyciężyło jednak wieloletnie doświadczenie i znów pociągnął linę. Miał jeszcze sporo sił i teraz były mu naprawdę potrzebne. Musiał się mocno zaprzeć, żeby przeciągnąć makabryczne znalezisko przez burtę. Ale naprawdę się przeraził dopiero wtedy, gdy blade, ociekające wodą zwłoki głucho uderzyły o dno łodzi. Zobaczył bowiem, że wyciągnął dziecko, dziewczynkę. Długie włosy oblepiły jej twarz, wargi miała tego samego koloru co skierowane ku niebu niebieskie, niewidzące oczy.

Frans Bengtsson rzucił się do burty i zwymiotował.

Patrik nigdy by nie przypuszczał, że można być aż tak zmęczonym. Wyobrażenia, że w pierwszym okresie życia niemowlęta głównie śpią, w ciągu ostatnich dwóch miesięcy rozpadły się w proch. Przeczesał palcami krótkie, kasztanowe włosy, ale tylko jeszcze bardziej je rozczochrał. Jego zmęczenia i tak nie dało się porównać z wyczerpaniem Eriki. Oszczędzone mu były chociażby częste nocne karmienia. Martwił się o nią. Nie mógł sobie przypomnieć, żeby od powrotu z porodówki choć raz się uśmiechnęła. Obwódki wokół jej oczu ciemniały i robiły się coraz głębsze. Co rano widział w jej oczach desperację i było mu przykro, że zostawia ją w domu samą z dzieckiem. Z drugiej strony musiał przyznać, że z ulgą wraca do znajomego świata dorosłych. Kochał Maję ponad wszystko, ale pojawienie się dziecka okazało się równoznaczne z wkroczeniem na nowy, nieznany teren, gdzie za każdym rogiem czaiły się nowe napięcia. Dlaczego nie śpi? Dlaczego płacze? Może jej za ciepło? Za zimno? Co znaczy ta wysypka? Z dorosłym łobuzem wiedziałby, jak się obchodzić.

Patrzył tępo na leżące przed nim papiery. Miał wrażenie, jakby mózg oplatała mu pajęczyna. Żeby móc pracować, powinien ją najpierw usunąć. Na dźwięk telefonu aż podskoczył. Zanim w końcu podniósł słuchawkę, rozległy się trzy sygnały.

– Słucham, Patrik Hedström.

Dziesięć minut później chwycił wiszącą na wieszaku koło drzwi kurtkę i pośpieszył do pokoju Martina Malina.

– Słuchaj, jakiś gość łowił homary i wyciągnął trupa.

– Gdzie? – zapytał zaskoczony Martin. Dramatyczna wiadomość zakłóciła spokojny poniedziałkowy poranek w komisariacie policji w Tanumshede.

– Na wysokości Fjällbacki. Przycumował przy pomoście przy Ingrid Bergmans torg. Jedziemy tam. Karetka jest już w drodze.

Martinowi nie trzeba było dwa razy powtarzać. On również chwycił kurtkę, niezbędną na tę ponurą październikową pogodę, i ruszył za Patrikiem do samochodu. Do Fjällbacki jechali bardzo szybko. Martin kurczowo trzymał się uchwytu nad drzwiami, bo na ostrych zakrętach samochód niebezpiecznie zbliżał się do pobocza.

– Co to jest? Utonięcie, wypadek? – spytał Martin.

– A skąd mam wiedzieć? – odparł Patrik i od razu pożałował opryskliwego tonu. – Przepraszam, jestem niewyspany.

– Nie szkodzi. – Wybaczenie przyszło Martinowi tym łatwiej, że Patrik już od kilku tygodni źle wyglądał.

– Wiem tylko tyle, że znaleziono ją godzinę temu. Według tego gościa nie leżała w wodzie długo. Zresztą zaraz się przekonamy – powiedział Patrik. Zjechał z Galärbacken w kierunku pomostu, przy którym cumowała drewniana łódź.

– Ona?

– Tak, dziewczynka, dziecko.

– O cholera – powiedział Martin. W tym momencie pożałował, że nie poszedł za pierwszym odruchem i zamiast jechać do pracy, nie został w domu, w łóżku, z Pią.

Zaparkowali przed kafejką przy pomoście i ruszyli w kierunku łodzi. O dziwo, nikt jeszcze nie spostrzegł, co się stało, i nie trzeba było rozganiać gapiów.

– Leży w łodzi – powiedział Bengtsson, wychodząc im naprzeciw. – Nie chciałem jej niepotrzebnie ruszać.

Na twarzy starego Patrik dostrzegł dobrze znaną mu bladość. On zawsze tak wyglądał, kiedy musiał patrzeć na zwłoki.

– Gdzie ją pan znalazł? – zapytał Patrik, aby jeszcze na chwilę odwlec moment, gdy będzie musiał spojrzeć na zwłoki dziecka. Mocno ściskało go w dołku.

– Koło Porsholmen. Od południa. Zaczepiła o linę mojego piątego więcierza. Gdyby nie to, pewnie długo byśmy jej jeszcze nie zobaczyli, zwłaszcza gdyby prąd porwał ją w morze.

Patrika nie zdziwiło, że stary wie, jak zachowuje się w morzu martwe ciało. Starsi ludzie wiedzieli, że najpierw tonie, a potem, w miarę jak wypełniają je gazy, stopniowo wypływa na powierzchnię. Dopiero po jakimś czasie znów opada w głąb. W dawnych czasach utonięcia były dla rybaków czymś zwyczajnym i Frans zapewne wiele razy uczestniczył w poszukiwaniu kolegów.

Jakby na potwierdzenie rybak powiedział:

– Nie mogła leżeć w wodzie długo. Jeszcze nie zaczęła wypływać.

Patrik kiwnął głową.

– Tak, mówił mi pan przez telefon. Obejrzyjmy ją.

Martin i Patrik powoli przeszli na koniec pomostu, gdzie cumowała łódź. Dopiero gdy dochodzili, mogli zobaczyć, co leży za burtą, na dnie łodzi. Wciągnięte przez starego ciało dziewczynki leżało na brzuchu. Twarzy nie było widać, tylko splątane, mokre włosy.

– Jest karetka, niech oni ją odwrócą.

Martin przytaknął niewyraźnie. Był bardzo blady, przez co piegi i rudawe włosy wydawały się jeszcze ciemniejsze. Widać było, że ma mdłości. Patrik kiwnął ręką na sanitariuszy. Nieśpiesznie wyciągnęli nosze z karetki i ruszyli w ich kierunku.

– Utonięcie? – Jeden z sanitariuszy pytająco kiwnął głową w kierunku łodzi.

– Na to wygląda – odpowiedział Patrik. – Zobaczymy, co powie patolog. Tak czy inaczej, już nie możecie jej pomóc. Trzeba ją zabrać.

– Tak, wiemy – odparł mężczyzna. – Najpierw ją przeniesiemy na nosze.

Patrik skinął głową. Zawsze był zdania, że w tej służbie najprzykrzejsze są wypadki, w których giną dzieci, a od kiedy sam miał dziecko, znosił to jeszcze gorzej. Serce mu się ścisnęło na samą myśl, że po ustaleniu tożsamości dziewczynki trzeba będzie zawiadomić jej rodziców i przewrócić im życie do góry nogami.

Sanitariusze wskoczyli do łodzi, przygotowując się do przeniesienia ciała na pomost. Jeden z nich obrócił je ostrożnie na plecy. Rozrzucone mokre włosy okalały twarz dziewczynki jak wachlarz. Szklane oczy wpatrywały się w pędzące po niebie ołowiane chmury.

Patrik najpierw odwrócił się, by nie patrzeć. Po chwili jednak niechętnie spojrzał. Jakby mu ktoś ścisnął serce.

– Nie, tylko nie to!

Martin spojrzał ze zdziwieniem, i wreszcie do niego dotarło.

– Znasz ją?

Patrik w milczeniu skinął głową.Strömstad 1923

Nie odważyłaby się powiedzieć tego głośno, ale czasem myślała, że dobrze się stało, że matka zmarła przy porodzie. Miała bowiem ojca tylko dla siebie. Tymczasem matki, z tego, co słyszała, nie mogłaby tak łatwo owinąć sobie wokół palca. Ojciec natomiast nie potrafił jej niczego odmówić i Agnes wykorzystywała to z całą premedytacją. Życzliwi – część krewnych i przyjaciół – zwracali mu na to uwagę. Wtedy ojciec próbował opierać się jej prośbom, ale w końcu, prędzej czy później, ulegał. Wystarczył widok ślicznej buzi, wielkich oczu i łez spływających po policzkach. Kiedy sprawy zaszły tak daleko, topniało mu serce i córka dostawała, co chciała.

Doprowadziło to do tego, że w wieku dziewiętnastu lat Agnes była bezprzykładnie rozpuszczona. Wielu spośród jej znajomych dodałoby, że jest w niej również coś złego. Głównie dziewczęta poważały się na to stwierdzenie. Chłopcy, jak odkryła Agnes, rzadko zwracali uwagę na cokolwiek innego poza jej piękną buzią, wielkimi oczami i długimi gęstymi włosami. Ojciec dawał jej wszystko, czego zapragnęła.

Ich willa, stojąca na szczycie wzgórza z widokiem na morze, należała do najokazalszych w Strömstad. Została kupiona za pieniądze pochodzące ze spadku odziedziczonego przez matkę, a częściowo z majątku, który ojciec zbił na przemyśle kamieniarskim. Raz niewiele brakowało, a straciłby wszystko. Było to podczas strajku w 1914 roku, gdy kamieniarze wystąpili przeciw wielkim kamieniołomom i firmom kamieniarskim. Przywrócono jednak porządek i po wojnie interes rozkwitł na nowo; także kamieniołom w Krokstrand na przedmieściach Strömstad pracował pełną parą, kierując dostawy do Francji. Agnes nie interesowało, skąd pochodzą pieniądze. Urodziła się majętna, żyła dostatnio. Czy pieniądze pochodzą ze spadku, czy zostały zarobione – nie miało żadnego znaczenia, dopóki mogła kupować sobie biżuterię i piękne suknie. Wiedziała jednak, że nie wszyscy tak myślą. Jej dziadkowie byli wręcz zgorszeni małżeństwem córki. Majątek ojca Agnes był całkiem świeży. Sam musiał do niego dojść, jego rodzice byli wręcz biedni. Nie pasowali do gości zapraszanych na wielkie przyjęcia. Zapraszano ich tylko na skromne spotkania w wąskim kręgu rodzinnym. Ale i te spotkania były krępujące. Biedacy nie umieli się zachować na salonach. Nie było o czym z nimi rozmawiać. Dziadkowie Agnes nigdy nie zdołali pojąć, czym też urzekł ich córkę August Stjernkvist, a raczej Person, bo pod tym nazwiskiem przyszedł na świat. Zmiana nazwiska, jako próba społecznego awansu, nie zwiodła ich. Cieszyli się za to wnuczką. Kiedy córka zmarła w połogu, wręcz ścigali się z zięciem o pierwszeństwo w jej rozpieszczaniu.

– Serce moje, jadę do biura.

Do pokoju wszedł ojciec i Agnes odwróciła się w jego stronę. Od dłuższej chwili grała na stojącym przy oknie fortepianie. Wiedziała, że ładnie wtedy wygląda. Nie była zbyt muzykalna i mimo pobieranych od dzieciństwa kosztownych lekcji z trudem czytała nuty stojące przed nią na pulpicie.

– Ojcze, czy postanowiłeś, co będzie z tą suknią, którą ci pokazałam parę dni temu? – Spojrzała na niego prosząco. Widziała, że ojciec jak zwykle walczy ze sobą, że chce odmówić, ale nie potrafi.

– Kochanie, przecież dopiero niedawno kupiłem ci suknię w Oslo…

– Ale ona jest na podszewce, chyba rozumiesz, że nie włożę jej na zabawę w sobotę, w taki upał.

Czekając na odpowiedź, gniewnie zmarszczyła brwi. Gdyby, czego się jednak nie spodziewała, miał się opierać, zademonstruje drżące usta. W razie czego może jeszcze zacząć płakać. Chyba jednak nie będzie to konieczne. Ojciec wyglądał na zmęczonego. Jak zwykle nie pomyliła się.

– No dobrze, biegnij jutro do sklepu i zamów ją sobie. Pewnego dnia twój stary ojciec przez ciebie osiwieje. – Potrząsnął głową, ale uśmiechnął się, gdy podbiegła do niego i pocałowała w policzek. – Już dobrze, poćwicz gamy. Mogą cię poprosić w sobotę, żebyś coś zagrała. Trzeba się przygotować.

Zadowolona Agnes posłusznie siadła do ćwiczeń. Już widziała te spojrzenia, gdy w blasku świec siądzie przy fortepianie ubrana w nową czerwoną suknię.Migrena zaczęła z wolna ustępować. Żelazna obręcz wokół czoła nie zaciskała się już tak mocno. Charlotte mogła ostrożnie otworzyć oczy. Piętro wyżej panowała cisza. Jak dobrze. Obróciła się na łóżku i znów zamknęła oczy. Rozkoszowała się tym, że ból ustaje i zastępuje go rozluźnienie, stopniowo ogarniające całe ciało.

Ostrożnie usiadła na brzegu łóżka i rozmasowała skronie. Po ataku migreny były jeszcze nieco obolałe. Wiedziała z doświadczenia, że ten stan potrwa parę godzin.

Na piętrze Albin pewnie jeszcze śpi po obiedzie. Charlotte może z czystym sumieniem poczekać ze wstawaniem. Bóg świadkiem, że potrzebna jej każda chwila odpoczynku. Kilkumiesięczny narastający stres spowodował nasilenie się napadów migreny. Wysysały z niej resztki energii.

Postanowiła zadzwonić do towarzyszki niedoli i zapytać, jak się czuje. Choć jej samej nie było łatwo, martwił ją stan Eriki. Znały się właściwie od niedawna, zaczęły ze sobą rozmawiać, gdy kilkakrotnie wpadły na siebie na spacerach, pchając wózki. Erika z Mają, a Charlotte z ośmiomiesięcznym synkiem Albinem. Gdy odkryły, że mieszkają o rzut kamieniem od siebie, zaczęły się spotykać prawie codziennie. Charlotte coraz bardziej martwiła się o nową przyjaciółkę. Wprawdzie nie znała jej z czasów przed urodzeniem dziecka, ale intuicja podpowiadała jej, że Erika nie powinna być aż tak apatyczna i przygnębiona. Rozmawiała nawet z Patrikiem i wspomniała mu o depresji poporodowej, ale odrzucił tę sugestię. Według niego cały problem sprowadza się do konieczności przestawienia się i nabrania wprawy. Wtedy wszystko się ułoży.

Sięgnęła po leżącą na nocnym stoliku słuchawkę i wystukała numer Eriki.

– Cześć, mówi Charlotte.

Erika mówiła zaspanym, stłumionym głosem. Charlotte zaniepokoiła się.

Po paru minutach głos Eriki zabrzmiał weselej. Rozmowa sprawiła przyjemność również Charlotte. Odsuwała bowiem konieczność pójścia na piętro i zmierzenia się z rzeczywistością.

Jakby czytając w myślach Charlotte, Erika spytała, jak posuwają się poszukiwania domu.

– Bardzo wolno. Za wolno. Niclas jest bez przerwy w pracy, nigdy nie ma czasu pojeździć, żeby coś obejrzeć. Zresztą nie ma w tej chwili zbyt dużego wyboru. Chyba utknęliśmy tu na dłużej. – Wymknęło jej się westchnienie.

– Zobaczysz, wszystko się ułoży. – W uszach Charlotte słowa pocieszenia nie zabrzmiały zbyt przekonująco. Od pół roku wraz z Niclasem i dziećmi mieszkali u jej matki i Stiga. Wyglądało na to, że potrwa to jeszcze drugie tyle. Wątpiła, czy to wytrzyma. Niclasowi było łatwiej – od rana do nocy siedział w przychodni – ale dla Charlotte, zamkniętej w domu z dziećmi, sytuacja była nie do zniesienia.

W teorii pomysł Niclasa był dobry. We Fjällbace zwolniła się posada lekarza rejonowego, a oni, po pięciu latach w Uddevalli, dojrzeli do zmiany miejsca zamieszkania. W dodatku w drodze był Albin, poczęty w ramach ratowania małżeństwa. Postanowili zatem zmienić całe swoje życie i zacząć wszystko od nowa. Im dłużej ją przekonywał, tym ten pomysł wydawał jej się lepszy. Cieszyło ją, że ktoś jej pomoże przy dziecku, zwłaszcza że wkrótce miało ich być dwoje. Bardzo szybko jednak zderzyli się z rzeczywistością. Już po kilku dniach Charlotte przypomniała sobie dokładnie, dlaczego kiedyś tak bardzo chciała się wyprowadzić z domu. Z drugiej strony były i zmiany na lepsze. Nie mogła jednak o tym rozmawiać z Eriką, choćby nawet chciała, bo wyjawienie tajemnicy groziłoby rozbiciem rodziny.

Rozmyślania przerwał jej głos Eriki:

– Jak tam mamuśka? Nadal doprowadza cię do szału?

– Jeszcze jak. Wszystko robię źle. Raz jestem dla dzieci za surowa, innym razem zbyt pobłażliwa, za lekko je ubieram, za ciepło je ubieram, daję za mało jeść, przekarmiam, jestem za gruba, niechlujna… I tak bez końca. Niedobrze się robi.

– A Niclas?

– W oczach mojej mamy Niclas jest chodzącą doskonałością. Skacze koło niego, zagaduje i jeszcze współczuje mu, że ma taką niedobrą żonę. Dla niej jest bez wad.

– Niclas nie widzi, jak ona cię traktuje?

– Mówiłam ci, nigdy nie ma go w domu. Zresztą gdy jest, mama bardziej się stara… Wiesz, co mi wczoraj powiedział, kiedy mu się wyżaliłam? „Moja kochana, nie mogłabyś okazać więcej wyrozumiałości?”. Więcej wyrozumiałości? Wtedy już całkiem bym przepadła. Tak się wściekłam, że od tej pory z nim nie rozmawiam. Pewnie teraz siedzi w pracy i użala się nad sobą, że ma upartą żonę. Nic dziwnego, że rano dostałam koszmarnego ataku migreny.

Słysząc dochodzący z góry odgłos, Charlotte niechętnie wstała.

– Słuchaj, muszę iść na górę zająć się Albinem, bo inaczej mama znowu zacznie odstawiać męczennicę… Ale wiesz co, wpadnę po południu, przyniosę coś słodkiego do kawy. Gadam i gadam, a nawet nie zapytałam, jak się czujesz. Wpadnę później.

Odłożyła słuchawkę, uczesała się, odetchnęła głębiej i poszła na górę.

Nie tak to miało wyglądać. Z całą pewnością nie tak. Erika przeczytała mnóstwo książek o macierzyństwie i wychowaniu dzieci, ale żadna nie przygotowała jej na to, co przechodziła. Miała wrażenie, że wszystko, co na ten temat napisano, było elementem wielkiego spisku. Autorzy rozwodzili się o hormonach szczęścia, o błogostanie ogarniającym kobietę, gdy bierze na ręce swoje dziecko, i o nieprzebranym morzu miłości od pierwszego wejrzenia. Dopiero gdzieś dalej mimochodem wspominali, że można odczuwać zmęczenie, może nawet większe niż kiedykolwiek, a przecież cudowne, bo nieodłącznie towarzyszące macierzyństwu.

Gówno prawda! Taki pogląd Erika wyrobiła sobie już po dwóch miesiącach macierzyństwa. Propagandówka, a mówiąc wprost, stek bzdur! Jeszcze nigdy nie czuła się tak nędznie, nie była tak zmęczona, wściekła, sfrustrowana i wyczerpana jak po urodzeniu Mai. Bynajmniej nie poczuła wielkiej miłości do czerwonego, krzyczącego i, szczerze mówiąc, brzydkiego maleństwa, które przystawiono jej do piersi. Miłość przychodziła stopniowo, ale i tak miała czasem wrażenie, jakby do domu wtargnął ktoś obcy, i prawie żałowała, że zdecydowali się na dziecko. Tak dobrze im było we dwoje, a mimo to, kierując się egoistycznym pragnieniem zreprodukowania swoich wspaniałych genów, jedną decyzją zmienili swoje życie, a ona sama została przez to zredukowana do roli maszyny przez dwadzieścia cztery godziny na dobę produkującej mleko.

Nie pojmowała, jak niemowlę może być aż tak żarłoczne. Mała stale wisiała u jej nabrzmiałych mlekiem ogromnych piersi. Erika czuła się, jakby składała się wyłącznie z tych piersi. W ogóle była w nie najlepszym stanie. Po powrocie z porodówki nadal wyglądała jak w zaawansowanej ciąży. Waga nie spadała tak szybko, jak by sobie życzyła. Pocieszała się, że Patrik również przytył, kiedy była w ciąży. Miał iście wilczy apetyt, więc i jemu przybyło w pasie.

Na szczęście bóle prawie ustąpiły, ale wiecznie czuła się spocona, sflaczała i zapuszczona. Jej nogi nie widziały golarki od co najmniej kilku miesięcy. Marzyła o podcięciu włosów, które sięgały jej do ramion, i zrobieniu pasemek, żeby rozjaśnić mysi odcień. Rozmarzyła się, ale natychmiast wróciła do rzeczywistości. Niby jak miałaby wyjść do fryzjera? Bardzo zazdrościła Patrikowi, że wychodzi z domu, by przez osiem godzin przebywać w normalnym świecie dorosłych ludzi. Tymczasem ona musiała się zadowolić towarzystwem gospodyń telewizyjnych talkshow Ricki Lake i Opry Winfrey oraz skakaniem pilotem po kanałach, gdy Maja bez końca ssała pierś.

Patrik zapewniał ją, że z przyjemnością zostałby w domu razem z nią i Mają, zamiast chodzić do pracy, ale widziała, że czuje ulgę na samą myśl, że za chwilę wymknie się z ich małego świata. Rozumiała go, ale z drugiej strony była coraz bardziej rozgoryczona. Dlaczego tylko ona ma dźwigać ten ciężar? Skoro była to ich wspólna decyzja, to i następstwa powinny być wspólne. Patrik powinien chyba ponosić konsekwencje w tym samym stopniu co ona.

Co dzień pytała go, o której wróci do domu. Kiedy się spóźniał, choćby o pięć minut, aż się trzęsła, a jeśli o więcej, dostawał porządną burę. Gdy tylko po powrocie z pracy zamknął za sobą drzwi, wciskała mu dziecko – pod warunkiem że wrócił podczas którejś z nieczęstych przerw w karmieniu – wkładała do uszu stopery, żeby choć przez chwilę nie słyszeć płaczu dziecka, i rzucała się na łóżko.

Siedząc ze słuchawką w ręku, Erika westchnęła głęboko. Wszystko było takie beznadziejne. Ale rozmowy z Charlotte stanowiły miłą odmianę w nużącej codzienności. Charlotte potrafiła ją uspokoić. Jako doświadczona matka dwójki dzieci była dla Eriki prawdziwą opoką. Prawdę mówiąc, z ulgą słuchała o cudzych kłopotach. Nie musiała myśleć o własnych.

Miała jeszcze jeden powód do niepokoju: Annę. Od urodzenia Mai zaledwie parę razy rozmawiała z siostrą, ale czuła, że coś jest u niej nie tak. Anna odpowiadała zdawkowo, z rezerwą, zapewniając, że wszystko jest w porządku. A Erika, pochłonięta własnymi sprawami, nie miała siły naciskać na siostrę, choć była przekonana, że jest źle.

Odsunęła męczące myśli i zmieniła pierś. Maja wydała pomruk niezadowolenia. Erika leniwym ruchem chwyciła pilota i włączyła kanał, na którym za chwilę miał się rozpocząć kolejny odcinek Mody na sukces. Cieszyła się tylko na popołudniową kawę z Charlotte.

Lilian energicznie zamieszała w garnku z zupą. W tym domu wszystko jest na jej głowie. Gotowanie, sprzątanie, i jeszcze trzeba wszystkich obsłużyć. Albin w końcu usnął. Na myśl o wnuczku twarz jej złagodniała. Prawdziwy aniołek. Nawet nie pisnął, jakby go nie było. Nie to co tamta. Czoło przecięła jej zmarszczka, ruchy stały się gwałtowniejsze. Trochę zupy wylało się z garnka i przywarło do płyty.

Wcześniej przygotowała tacę, postawiła na niej szklankę, głęboki talerz i łyżkę. Teraz ostrożnie zdjęła garnek z kuchenki i nalała do wazy gorącej zupy. Wciągnęła zapach i uśmiechnęła się zadowolona. Rosół z kurczaka – ulubiona zupa Stiga. Miała nadzieję, że zje z przyjemnością.

Balansując ostrożnie tacą, łokciem otworzyła drzwi na piętro. Ciągle to bieganie po schodach, pomyślała ze złością. W końcu złamie nogę. Dopiero zobaczą, jak to jest, gdy się nie ma niewolnicy. Choćby teraz: Charlotte wyleguje się w suterenie i tłumaczy się, że ma migrenę. Też coś! Jeśli już ktoś ma migrenę, to ona. Nie mogła zrozumieć, jak Niclas może to wytrzymać. Haruje cały dzień w przychodni, zarabiając na utrzymanie rodziny, a potem wraca do domu, który wygląda jak po przejściu huraganu. Nawet w tymczasowym domu można przecież zadbać o trochę ładu i porządku. A Charlotte jeszcze się domaga, żeby mąż po powrocie z pracy pomagał jej zajmować się dziećmi. Zamiast zabrać dzieci i pozwolić mu odpocząć przed telewizorem po ciężkim dniu. Nic dziwnego, że dziewczynka jest nieznośna, skoro matka odnosi się do ojca bez szacunku. Nie może być inaczej.

Zdecydowanym krokiem pokonała ostatni stopień i z tacą w ręku skierowała się do pokoju gościnnego. Przeniosła tam Stiga, gdy zachorował, bo we wspólnej sypialni nie dało się wytrzymać jego stękania i jęków. Musiała się wysypiać, żeby móc się nim jak najlepiej opiekować.

– Kochanie? – Ostrożnie otworzyła drzwi. – Nie śpij, przyniosłam twoją ulubioną zupę. Rosół z kurczaka.

Stig uśmiechnął się blado.

– Nie jestem głodny, może później – odparł słabym głosem.

– Nie mów głupstw. Nigdy nie wyzdrowiejesz, jeśli nie będziesz porządnie jadł. No już, podnieś się trochę, to cię nakarmię.

Pomogła mu się podnieść i oprzeć wyżej na poduszce. Sama usiadła na brzegu łóżka. Karmiła go jak dziecko, wycierając mu co chwila kąciki ust, z których ulewała się zupa.

– No widzisz, smaczna, co? Już ja wiem, czego trzeba mojemu kochanemu mężowi. Jedz porządnie, a niedługo staniesz na nogi.

Odpowiedział tym samym bladym uśmiechem. Lilian pomogła mu się ułożyć i poprawiła koc w nogach.

– Doktor będzie?

– Kochanie, już zapomniałeś? Przecież Niclas jest lekarzem, mamy w domu własnego doktora. Wieczorem do ciebie zajrzy. Powiedział, że musi się jeszcze zastanowić nad diagnozą i skonsultować z kolegą z Uddevalli. Zobaczysz, wszystko będzie dobrze.

Lilian jeszcze raz poprawiła posłanie męża, chwyciła tacę z pustą wazą i wyszła na schody. Potrząsnęła głową. Jakby mało miała spraw na głowie, musi być jeszcze pielęgniarką.

Rozległo się pukanie do drzwi. Lilian pośpieszyła na dół.

Ciężko uderzył ręką w drzwi. Wicher się wzmógł, miał siłę sztormu. Padały na nich drobne kropelki wody, ale nie z góry – nie był to deszcz – lecz z boku, od morza, wzbite przez wiatr. Świat poszarzał. Po jasnoszarym niebie ciągnęły się pasma ołowianych chmur. Morze nabrało burego koloru, w niczym nieprzypominającego letniego błękitu. Wzburzone fale pieniły się. Matka Patrika mawiała, że na morzu pasą się gęsi.

Drzwi się otworzyły. Patrik i Martin głęboko nabrali powietrza, jakby nabierając sił. Kobieta, która stała przed nimi, była o głowę niższa od Patrika, wyjątkowo szczupła. Miała krótko obcięte włosy z wyraźną trwałą, równo ufarbowane na trudny do określenia odcień brązu, i wyskubane brwi, które podkreśliła ołówkiem, co nadawało jej dość komiczny wygląd. W samej sytuacji nie było jednak nic komicznego.

– Dzień dobry, jesteśmy z policji. Poszukujemy pani Charlotte Klingi.

– To moja córka. O co chodzi?

Miała nieprzyjemny, ostry głos. Dzięki Erice Patrik wiedział co nieco o matce Charlotte i domyślał się, że słuchanie jej przez cały dzień musi być naprawdę męczące. Ale to drobiazg. Wkrótce przestanie mieć jakiekolwiek znaczenie.

– Proszę ją zawołać.

– Ale o co chodzi?

Patrik nalegał.

– Najpierw chcielibyśmy porozmawiać z pani córką. Może będzie pani tak uprzejma… – Przerwał, słysząc kroki na schodach. Za chwilę w drzwiach ukazała się znajoma twarz Charlotte.

– Cześć, Patriku, miło cię widzieć. Co tu porabiasz?

Nagle na jej twarzy pojawił się niepokój.

– Coś się stało Erice? Dopiero co z nią rozmawiałam, wydawało mi się, że wszystko w porządku…

Patrik podniósł rękę w geście zaprzeczenia. Martin stał obok. Milczał. Wbił wzrok w sęk w podłodze. Lubił swój zawód, ale w tym momencie przeklinał swój wybór.

– Możemy wejść?

– Przestraszyłeś mnie. Patriku, co się stało? – Przez głowę przemknęła jej pewna myśl. – Chodzi o Niclasa? Miał wypadek, tak?

– Może najpierw wejdźmy.

Ani Charlotte, ani jej matka nie drgnęły, więc Patrik zdecydowanym krokiem ruszył do kuchni. Za nim Martin. W tym momencie przypomniał sobie, że nie zdjęli butów. Na podłodze zostaną mokre, brudne ślady. Za chwilę będzie to zupełnie nieważne.

Gestem pokazał Charlotte i Lilian, by usiadły przy stole. Usłuchały go w milczeniu.

– Strasznie mi przykro, Charlotte, ale mam… – zawahał się – straszną wiadomość. – Język sztywniał mu w ustach. Zabrzmiało to fałszywie, ale czy są słowa, które mogą dobrze oddać to, co miał do przekazania? – Godzinę temu rybak wyłowił z morza dziewczynkę. Utonęła. Tak mi przykro, Charlotte… – Nie potrafił wykrzesać z siebie nic więcej. W głowie dźwięczały mu następne słowa, tak straszne, że nie zdołał ich wymówić. Nie były zresztą potrzebne.

Charlotte ochryple wciągnęła powietrze. Chwyciła obiema rękami za brzeg stołu, jakby po to, żeby utrzymać się w pionie, i pustymi, szeroko otwartymi oczyma wpatrzyła się w Patrika. W panującej w kuchni ciszy jej chrapliwy oddech był głośniejszy od krzyku. Patrik przełknął ślinę, powstrzymując łzy.

– To na pewno pomyłka. To nie Sara! – Lilian wodziła nieprzytomnym wzrokiem od Patrika do Martina.

Patrik tylko potrząsnął głową.

– Przykro mi – powtórzył. – Widziałem ją dopiero co i nie mam wątpliwości, że to Sara.

– Przecież miała iść się pobawić do Fridy – powiedziała. – Widziałam, jak tam szła. To musi być pomyłka. Ona na pewno tam jest. – Lilian jak w transie wstała z krzesła i podeszła do wiszącego na ścianie telefonu. Wystukała numer, który znalazła w wiszącej obok podręcznej książce telefonicznej.

– Dzień dobry, Veroniko, mówi Lilian. Czy jest u was Sara? – Przez chwilę słuchała. Potem wypuściła słuchawkę, która zawisła na sznurze i bujała się w tę i z powrotem.

– Nie było jej u nich. – Lilian ciężko usiadła przy stole i bezradnie spojrzała na policjantów.

Nagle rozległ się przeraźliwy krzyk. Patrik i Martin aż podskoczyli. Charlotte krzyczała wprost przed siebie, siedząc bez ruchu, z kompletnie pustym spojrzeniem. Pierwotny, wstrząsający krzyk potwornego bólu. Przeszedł ich dreszcz.

Lilian rzuciła się do córki. Chciała ją objąć, ale Charlotte szorstko ją odepchnęła.

Patrik starał się ją przekrzyczeć.

– Próbowaliśmy złapać Niclasa. Nie było go w przychodni, więc zostawiliśmy wiadomość, żeby jak najszybciej wrócił do domu. Jedzie tu również pastor.

Mówił raczej do Lilian niż do Charlotte, do której nic nie docierało. Wiedział już, że źle to rozegrał. Powinien tu być lekarz. Mógłby jej podać środek uspokajający. Problem polegał jednak na tym, że miejscowym lekarzem był ojciec dziewczynki i nie udało mu się z nim skontaktować.

– Zadzwoń do przychodni, może uda się ściągnąć pielęgniarkę – zwrócił się do Martina. – Powiedz, żeby wzięła ze sobą coś na uspokojenie.

Martin z ulgą wyszedł z kuchni. Dziesięć minut później bez pukania wkroczyła Aina Lundby. Dała Charlotte tabletkę, a potem razem z Patrikiem zaprowadziła ją do salonu i ułożyła ją na kanapie.

– A ja nie mogłabym dostać czegoś na uspokojenie? – zapytała Lilian. – Mam całkiem zszarpane nerwy, a tu jeszcze coś takiego…

Pielęgniarka, na oko w tym samym wieku co Lilian, tylko prychnęła. Z matczyną troskliwością przykryła Charlotte kocem – szczękała zębami, jakby jej było zimno.

– Pani poradzi sobie i bez tabletki – powiedziała, zbierając się do wyjścia.

Patrik zwrócił się do Lilian:

– Musimy porozmawiać z mamą koleżanki, do której miała pójść Sara. Który to dom?

– Ten niebieski, zaraz obok – odpowiedziała Lilian, nie patrząc mu w oczy.

Kiedy po kilku minutach do drzwi zapukał pastor, Patrik i Martin uznali, że nie mają tu już nic do roboty. Wyszli z domu, do którego wraz z przyniesioną przez nich wiadomością wtargnęła rozpacz. Wsiedli do samochodu, ale przez chwilę nie ruszali.

– Koszmar – powiedział Martin.

– Makabra – powiedział Patrik.

Kaj Wiberg wyjrzał przez wychodzące na podjazd Florinów kuchenne okno.

– Co ta baba znowu wymyśliła? – zastanawiał się z wyraźną irytacją.

– Co się dzieje? – zapytała z salonu Monika.

Odwrócił się w jej stronę, mówiąc głośniej:

– Przed domem Florinów stoi radiowóz. Założę się, że znowu będzie się z nami handryczyć. Ta baba to kara za wszystkie moje grzechy.

Monika zaniepokoiła się i weszła do kuchni.

– Naprawdę myślisz, że to ma związek z nami? Przecież nic jej nie zrobiliśmy. – Wyjrzała przez okno. Ręka ze szczotką, którą czesała obcięte na pazia blond włosy, zawisła w powietrzu.

Kaj prychnął.

– Jej to powiedz. Poczekajmy tylko na wyrok sądu administracyjnego. Głupio jej będzie, kiedy wygram sprawę tego balkonu. Mam nadzieję, że rozbiórka będzie ją słono kosztować.

– Kaj, czy to warto? Przecież ten balkon wystaje tylko kilka centymetrów ponad granicę naszej działki i szczerze mówiąc, wcale nam nie przeszkadza. I jeszcze ten biedny, chory Stig.

– Pewnie, że chory. Też byłbym chory, gdybym musiał mieszkać z taką jędzą. Ale sprawiedliwość musi być. Skoro zbudowali balkon, który wystaje nad naszą działkę, to mają albo nam zapłacić, albo rozebrać to cholerstwo. Nas zmusili do ścięcia drzewa, może nie? Piękna stara brzoza został pocięta na drwa tylko dlatego, że według Lilian Florin zasłaniała jej widok na morze. Nie tak było? Może coś przekręciłem? – powiedział ze złością, przypominając sobie wszystkie krzywdy doznane w ciągu dziesięciu lat sąsiedztwa.

– Oczywiście, Kaj, masz rację. – Monika spuściła wzrok. Dobrze wiedziała, że jedyny sposób na humory męża to całkowity odwrót. Lilian Florin działała na niego jak czerwona płachta na byka. O niej nie dało się z nim rozsądnie rozmawiać. Monika musiała przyznać, że nie tylko Kaj ponosił winę za awantury. Lilian rzeczywiście nie była łatwa we współżyciu i nie doszłoby do tego wszystkiego, gdyby ich zostawiła w spokoju. Tymczasem stale ciągała ich po sądach. A to za źle wytyczone granice działki, a to za ścieżkę przechodzącą przez jej posesję na tyłach domu, a to za szopę, która według niej stała zbyt blisko jej działki, no i jeszcze za tę okazałą brzozę, którą kilka lat temu zmuszeni byli ściąć. Wszystko zaczęło się wraz z budową domu, w którym teraz mieszkali. Kaj sprzedał swoją firmę handlującą materiałami biurowymi za ileś milionów koron i postanowili przejść na wcześniejszą emeryturę, sprzedać dom w Göteborgu i osiąść we Fjällbace, gdzie zazwyczaj spędzali lato. Nie zaznali jednak spokoju. Lilian zgłaszała tysiące zastrzeżeń, składała skargi w urzędach i zbierała podpisy pod listami protestacyjnymi. Nie udało jej się jednak wstrzymać budowy – i wtedy zaczęła się awanturować o wszystko. W połączeniu z wybuchowym usposobieniem Kaja doprowadziło to do tego, że sąsiedzki spór przekroczył wszelkie granice rozsądku. Najnowszym orężem w tej wojnie stał się dobudowany przez Florinów balkon. Perspektywa wygranej w sądzie dawała Kajowi przewagę, którą miał zamiar wykorzystać.

Wyglądał zza firanki, szepcząc w podnieceniu:

– Z domu wyszło dwóch facetów. Wsiedli do samochodu. Zobaczysz, zaraz do nas zapukają. No to zaraz się dowiedzą, jak się sprawy mają. Nie ona jedna może składać doniesienia na policji. A jeszcze parę dni temu mnie obrażała. Wykrzykiwała przez żywopłot, że postara się, żebym dostał za swoje. To się chyba nazywa groźba karalna. Za to można iść do więzienia… – Kaj oblizał wargi, podniecony zbliżającą się walką.

Monika z westchnieniem wycofała się do salonu, usiadła w fotelu i pogrążyła się w lekturze kolorowego czasopisma. Już nie miała siły się tym wszystkim przejmować.

– Może byśmy podjechali porozmawiać z tą koleżanką i jej mamą, skoro już tu jesteśmy?

– Oczywiście – odpowiedział Patrik, wrzucając wsteczny. Właściwie nie musieli jechać. Dom stał zaledwie kawałek dalej w prawo. Nie chciał jednak blokować wjazdu do garażu Florinów. Ojciec Sary mógł w każdej chwili wrócić do domu.

Zaparkowali trzy domy dalej. Otworzyła dziewczynka, na oko w tym samym wieku co Sara.

– Cześć, ty jesteś Frida? – zapytał przyjaźnie Martin. Bez słowa kiwnęła głową i odsunęła się, wpuszczając ich do środka. Przystanęli w przedpokoju. Frida przyglądała im się spod grzywki. W końcu zakłopotany Patrik zapytał:

– Jest mama?

Dziewczynka znów nic nie odpowiedziała. Pobiegła w głąb przedpokoju, a potem w lewo, zapewne, domyślał się Patrik, do kuchni. Usłyszeli cichą rozmowę, po chwili wyszła do nich ciemnowłosa kobieta w wieku trzydziestu paru lat. Niespokojnie, pytająco spojrzała na mężczyzn stojących w przedpokoju. Patrik domyślił się, że nie wie, kim są.

– Jesteśmy z policji – odezwał się Martin. Widocznie pomyślał o tym samym. – Moglibyśmy wejść na chwilę? Chcielibyśmy porozmawiać. – Wskazał wzrokiem na Fridę.

Matka pobladła. O czym mogą chcieć rozmawiać? Czego nie powinna słuchać jej córka?

– Frido, idź, pobaw się w swoim pokoju.

– Mamo, nie… – odparła dziewczynka.

– Bardzo proszę, nie upieraj się. Zostań w swoim pokoju, dopóki nie zawołam.

Dziewczynka wyraźnie miała ochotę protestować, ale słysząc stalowy ton w głosie matki, domyśliła się, że tej bitwy nie wygra. Z markotną miną zaczęła wchodzić po schodach, raz po raz spoglądając na dorosłych z nadzieją, że zmienią zdanie. Nikt się nie poruszył, dopóki nie dotarła do ostatniego stopnia i nie zamknęła za sobą drzwi.

– Przejdźmy do kuchni.

Kobieta poszła przodem, prowadząc ich do przestronnej i przyjemnej kuchni. Zaczęła już przygotowywać obiad.

Podali sobie ręce na powitanie, przedstawili się i usiedli przy stole. Mama Fridy wyjęła z szafki filiżanki, nalała kawy i położyła na talerzykach ciasteczka. Widząc, jak jej drżą ręce, Patrik domyślił się, że próbuje odwlec moment, gdy dowie się, z czym przyszli. W końcu, gdy nie dało się tego dłużej odwlekać, ciężko usiadła po drugiej stronie stołu.

– Coś się stało Sarze, prawda? Domyślam się, bo Lilian najpierw zadzwoniła, a potem bez słowa odwiesiła słuchawkę.

Patrik i Martin milczeli odrobinę za długo. Każdy z nich liczył, że zacznie mówić ten drugi. Veronice łzy zakręciły się w oczach.

Patrik chrząknął.

– Niestety. Muszę poinformować, że Sara utonęła. Przed południem znaleziono jej ciało.

Veronika nic nie powiedziała. Wzięła głęboki wdech.

– Wygląda to na wypadek – mówił dalej Patrik. – Ale musimy sprawdzić kilka rzeczy, żeby uzyskać jasność, jak do tego doszło. – Spojrzał na Martina, który wyciągnął notes i pióro.

– Według Lilian Florin Sara poszła się bawić z Fridą. Dziewczynki były umówione, tak? Ale przecież dziś poniedziałek, dlaczego nie były w szkole?

Veronika wpatrywała się w stół.

– Obie ostatnio trochę chorowały. Dlatego postanowiłyśmy z Charlotte, że zatrzymamy je w domu, ale pozwolimy im się razem bawić. Sara miała przyjść do nas przed południem.

– Ale nie przyszła?

– Nie, nie przyszła. – Veronika zamilkła. Patrik musiał pytać dalej, by uzyskać bardziej wyczerpującą odpowiedź.

– Nie zdziwiłyście się, że się nie zjawiła? Dlaczego na przykład nie zadzwoniłyście, żeby zapytać?

Veronika zawahała się.

– Sara była…. jak by to powiedzieć… dość szczególnym dzieckiem. Robiła, co jej przyszło do głowy. Zdarzało się, że nie przychodziła, chociaż była umówiona, bo nagle wpadło jej do głowy coś innego. Dziewczynki trochę się czasem gniewały z tego powodu, ale nie chciałam się wtrącać. O ile mi wiadomo, Sara ma problem, taki zespół, zwykle określany skrótem literowym. Trzeba uważać z takimi dziećmi, żeby dodatkowo nie pogarszać sytuacji… – Siedziała i darła papierową serwetkę. Na stole wyrosła już biała kupka podartych papierków.

Martin spojrzał znad notesu i pytająco zmarszczył brwi.

– O co chodzi z tym skrótem?

– No wie pan, w dzisiejszych czasach dotyczy to niemal co drugiego dziecka: ADHD, DAMP, MBD¹, czy jak to się tam nazywa.

– Dlaczego pani uważa, że Sara miała coś takiego?

Wzruszyła ramionami.

– Ludzie mówili. To by się zresztą zgadzało. Czasem była niemożliwa, więc albo to był ten syndrom, albo po prostu była niewychowana. – Drgnęła, zdając sobie sprawę, że mówi o zmarłym dziecku. Wbiła wzrok w podłogę, jeszcze wścieklej rwąc serwetkę, z której już i tak niewiele zostało.

– Więc w ogóle nie widziałyście Sary przed południem? I nie dzwoniła?

Veronika przecząco potrząsnęła głową.

– A Frida?

– Cały czas była ze mną w domu. Wiedziałabym, gdyby rozmawiały. Nawet się dąsała, że Sara nie przychodzi, więc jestem pewna, że się nie komunikowały.

– Cóż, na dzisiaj nie mamy więcej pytań.

Veronika zapytała drżącym głosem:

– Jak się czuje Charlotte?

– Tak jak się można spodziewać w tych okolicznościach. – Tylko tak mógł jej odpowiedzieć Patrik.

W oczach Veroniki ujrzał otwierającą się otchłań: jak u matki, której dziecko spotkało nieszczęście. Po chwili pojawiła się w nich ulga, że to nie jej dziecko. Nie miał jej tego za złe. W ciągu ostatniej godziny ciągle wracał myślą do Mai. Wyobrażał sobie wiotkie, pozbawione życia ciałko i za każdym razem serce mu się ściskało. On również poczuł ulgę, że nieszczęście nie spotkało jego dziecka. Z pewnością nie był to szlachetny odruch, ale bardzo ludzki.Strömstad 1923

Anders spojrzał na kamień. Oceniał, w którym miejscu najłatwiej go rozłupać. Wreszcie uderzył młotem w klin. Granit rozpadł się dokładnie tak, jak chciał. To sprawa wieloletniego doświadczenia i smykałki. Jeden ją ma, inny nie.

Anders Andersson kochał swoją pracę – z wzajemnością – od kiedy po raz pierwszy, jeszcze jako chłopiec, przyszedł do kamieniołomu. Była to jednak praca wyniszczająca. Kamienny pył uszkadzał płuca, z każdym rokiem coraz bardziej. W jeden dzień mógł człowieka oślepić albo po latach doprowadzić do zmącenia wzroku. Zimą, na mrozie, palce niemal odpadały, bo nie dało się pracować w rękawiczkach. Latem z kolei człowiek spływał potem w piekącym upale. A jednak nie zamieniłby tej pracy na żadną inną. Miał poczucie, że jest do niej stworzony. Kochał ten znój, zarówno gdy przyszło mu ciąć małe kamienie na drobną kostkę do budowy dróg, jak i wtedy, gdy powierzano mu trudniejsze prace. Choć miał dopiero dwadzieścia osiem lat, już dokuczały mu bóle w krzyżu, a gdy w powietrzu była choć odrobina wilgoci, zanosił się od kaszlu. Wystarczyło jednak, że skupił się na pracy, by zapomniał o dolegliwościach. Pod palcami czuł tylko kanciastą twardość kamienia.

Anders uważał, że granit jest najpiękniejszą ze skał. Jak wielu kamieniarzy pochodził z Blekinge. Granit był tam twardszy i dużo trudniejszy w obróbce niż w Bohuslän, pod norweską granicą. Dzięki biegłości w obróbce tego opornego materiału kamieniarze z Blekinge cieszyli się szczególnie dobrą opinią. Andersowi, który mieszkał tu od trzech lat, od początku podobała się barwa kamienia, róż złamany szarością, i to, że w tej pracy niezbędna jest pewna zmyślność. Czasem, gdy trafił na trudny kamień, mówił do niego, jakby chciał go przekonać. Innym razem, jeśli był miękki i łatwy w obróbce, gładził pieszczotliwie jak kobietę.

Nie mógł narzekać na brak powodzenia u kobiet i zdarzało mu się z tego korzystać, podobnie jak nieżonatym kolegom, ale nie spotkał jeszcze takiej, przy której serce zabiłoby mu szybciej. Dlatego dał sobie spokój z kobietami. Radził sobie sam. Koledzy z brygady go lubili i często zapraszali do domu na posiłki przygotowane kobiecą ręką. Kamień był piękniejszy i wierniejszy od większości znanych mu kobiet.

– Andersson, możesz przyjść na chwilkę?

Anders odwrócił się, przerywając obrabianie kamiennego bloku. Wołanie majstra jak zwykle wzbudziło w nim mieszane uczucia: oczekiwania i obawy. Jeśli czegoś od niego chce, to albo ma dobre, albo złe nowiny. Albo więcej roboty, albo pożegnanie się z robotą i z kamieniołomem. Anders przypuszczał, że chodzi raczej o to pierwsze. Wiedział, że jest dobry w swoim fachu i gdyby już miało dojść do zwolnień, to przed nim poleciałoby kilku innych. Z drugiej strony w takich razach nie zawsze decyduje logika. Przez politykę i władzę niejeden dobry kamieniarz poszedł na zieloną trawkę. Nigdy nie można być zbyt pewnym swego. Gdyby pracodawca chciał zwalniać ludzi, w przypadku Andersa okolicznością obciążającą była jego działalność związkowa. Aktywni politycznie kamieniarze nie byli dobrze widziani.

Zanim poszedł do majstra, jeszcze raz rzucił okiem na kamienny blok. Przy pracy na akord każda przerwa oznaczała utratę zarobku. Za taki blok jak ten płacili dwa öre. Jeśli majster zacznie się zanadto rozwodzić, trzeba będzie się dobrze napocić, żeby nadrobić stracony czas.

– Dzień dobry, panie Larsson – powiedział Anders, kłaniając się z czapką w ręku. Majster pilnował przestrzegania zasad. Wystarczyło nie okazać mu należnego szacunku, żeby się pożegnać z pracą.

– Dzień dobry – mruknął w odpowiedzi grubas, kręcąc wąsa.

Anders w napięciu czekał na dalszy ciąg.

– A więc tak. Dostaliśmy z Francji zamówienie na blok. Ma być z tego pomnik. No i pomyśleliśmy, że tobie powierzymy zadanie wyciosania bloku.

Serce zabiło mu z radości. A jednocześnie ogarnął go lęk. Przygotowanie materiału na pomnik to wielka szansa, lepszy zarobek i znacznie ciekawsza praca, ale i wielkie ryzyko. Będzie odpowiadać za całość aż do wysyłki, a gdyby coś poszło nie tak, nie zapłacą mu. Wśród kamieniarzy krążyła opowieść o takim, który miał wyciosać bloki na dwa pomniki i pod sam koniec pracy obydwa uszkodził. Podobno z rozpaczy odebrał sobie życie, zostawiając żonę i siedmioro dzieci. Trudno, tak to jest. Nic na to nie poradzi. Dostał szansę i nie wolno mu jej zmarnować.

Anders chuchnął w dłoń i wyciągnął ją do majstra. Majster zrobił to samo. Uścisnęli sobie ręce. Umowa stoi. Anders będzie nadzorować wyciosywanie bloku. Zaniepokoił się, co powiedzą koledzy z kamieniołomu. Wielu z nich pracowało w zawodzie znacznie dłużej od niego. Na pewno niektórzy będą mruczeć pod nosem, że im się to zadanie należy, zwłaszcza że w odróżnieniu od niego mieli rodziny na utrzymaniu i na zimę przydałyby się pieniądze z takiego zamówienia. Z drugiej strony wszyscy wiedzieli, że Anders mimo młodego wieku jest najzręczniejszy. Gadanie szybko się skończy. W dodatku będzie mógł dobrać kilku współpracowników, a już wcześniej pokazał, że potrafi wybrać dobrych fachowców i takich, którzy są w największej potrzebie.

– Przyjdź jutro rano do biura, pogadamy o szczegółach – powiedział majster, znowu kręcąc wąsa. – Architekt przyjedzie nie wcześniej jak na wiosnę, ale mamy już projekt i można się zabrać do planowania.

Anders się skrzywił. Przeglądanie projektu potrwa pewnie parę godzin, co jeszcze wydłuży przerwę. Potrzebny mu teraz będzie każdy grosz, bo zgodnie z umową wynagrodzenie za blok dostanie, kiedy skończy. Będzie musiał wziąć dodatkową pracę i robić kostkę. Perspektywa pójścia do biura nie cieszyła go również dlatego, że nieswojo się tam czuł. Urzędnicy byli tacy wytworni, mieli miękkie, białe dłonie, ruszali się tak elegancko. Czuł się przy nich jak grubo ciosany olbrzym. Wprawdzie dbał o czystość, ale nic nie poradzi, że brud wżarł mu się w skórę. Ale jak trzeba, to trzeba. Będzie musiał się pofatygować do biura, a potem wróci do siebie, do kamieniołomu.

– No to do jutra – powiedział majster. Stał w rozkroku, kołysząc się na piętach. – Koło siódmej. Nie spóźnij się – dodał ostrzegawczo.

Anders skinął głową. Nie ma obaw. Taka okazja nie trafia się często.

Sprężystym krokiem wrócił do swego kamienia. Rozpierała go taka radość, że kamień poddawał się jak masło. Życie jest piękne.