Kōmisorz Hanusik. Umrzik we szranku - ebook

Fto zno Katowice, tyn dobrze wiy, jake larmo je ciyngym w cyntrum, naôbkoło Rynku abo wele Banhofa, na Trzecigo Maja abo Stawowyj. Nale styknie ino wlyź do banki, kero jedzie na Altrajch i wylyź w Szopiynicach, a zaroz wos fechtnie, jak sam ludzie żyjōm po cichu. Blank inakszyj, choby w blank inkszym mieście. I je w tym trocha prowdy, bo niydowno jeszcze Szopiynice to było blank inksze miasto. Starziki, kej majōm jechać do cyntrum, ciyngym godajōm, że jadōm do Katowic, choby jechali pierōn wiy kaj. Nojcichsij je wele smyntorza. Familoki na Morawie stojōm i filujōm na ludzi, kere tam cisnōm – i psinco godajōm. Familokōm na Morawie umrziki niy sōm dziwne, dyć ôna sie tak mianuje skirz umrzikōw.

Było już blank niyskoro, kej ćmawo-modre audi zabrymzowało wele szopiynickigo kerhofa. Baba, kero z niego wylazła, była możno ze trzidziści lot staro, karlus wyglōndoł na trocha modszego ôd nij. Poôblykane ôba galantnie, ôn w ancugu, ôna w mantlu. Stykło ino roz wejrzeć, coby sie pokapować, że jedne na drugigo je fest podane, choby bracik i siostra. Baba włōnczyła alarm – dyć kożdy wiy, jak gibko tukej mogōm ci autoka zachachmyńcić – i ôba pociśli ku smyntorzowi. Lajstli sie znicze u przedowaczki, kero zawdy hań stoła i wleźli na kerhof. Kożde z nich myślami było już kaj indzij – ôna u siebie w biurze, a ôn wele freli, z kerōm prawie zolyciōł – skirz czego ôba gibko drałowali do przodku.

– Jadwiszczok… Jadwiszczok… Te, Hanek, jo zawdy filuja za tym dynkmalym i nigdy niy poradza go zoboczyć – pedziała baba. – Jakbyś widzioł kajś dynkmal ôd naszego tatulka, to godej!

– Przeca nikaj niy poszoł. Te, Cila, spōmnioł mi sie fajny wic. Moga ci pedzieć? – zachichroł sie Hanek.

– Niy! Ty zawdy ino ôsprawiosz wice ô umrzikach! – znerwowała sie Cila.

– Suchej! Chop i baba przijechali na smyntorz, pra? I ôroz zoboczyli chopa…

– Ustōń! Pedziałach ci, że niy chca twojich wicōw!

– Jerōna! Tyś je ciyngym wylynkano! – rozśmioł sie Hanek. – Gynau jak za bajtla!

– A jo widza, żeś ty je durś taki gupi, jak żeś bōł wtynczos, tela że terozki już sie ôblykosz w ancug, a niy w galotki.

– Dej pozōr, Cila, bo ône przidōm i cie weznōm! – Hanek śmioł sie choby gupi i szczyloł afy. – U-u-u! Idōm po ciebie, Cila, dej pozōr.

– Zawrzij sie, gupku. Widza yntliś tyn pierōński dynkmal – wlazła mu w godka jego siostra. – Jakbych miała czekać, aże ty go znojdziesz, to by my tak łaziyli cołko noc. Dyć tyś zawdy mioł ôczy z knefla.

Sztopli wele dynkmala, na kerym stoło, że sam je pochowany Werner Jadwiszczok.

– Te, wiela to już bydzie lot, jak tatulka nōm zasuło na grubie? – spytała sie Cila, kero zaczła skludzać hasie z grobu.

Jeji bracik mordowoł sie, coby zapolić znicz. Mioł ciynżko, bo wioło tak, choby sama Meluzyna rōmplowała nad Szopiynicami.

– Piyńć – gibko porachowoł w gowie karlus. – Ciekawe, jak ôn terozki wyglōndo…

Cile aże tyrpło, jak sie ino ô tym pōmyślała.

– Ciś stōnd, gryncbuło pierōńsko – nazdała Hankowi. – Bier te stare dōmbki i wyciepej je na hasiok.

Hanek wziōn kwiotki i poszoł weg. Baba ôstała sama. Zrobiyło jij sie trocha niypeć. Wioło coroz to bardzij i durś miała maszketny gyfil, że ftoś na nia filuje. Wejrzała za swojim bracikym i ôn prawie tyż wejrzoł. Jak zoboczōł, że ôna kuko ku niymu, wysztrekowoł rynce i zaczōn udować umrzika ze starego hamerykańskigo filma ô zōmbie. Cila pokozała mu, że mo ipi, a ôn zaś zaczōn sie śmioć, aże yntliś straciōł jij sie z ôczōw. Cila znerwowała sie trocha, że niy ma kajś bliżyj tego hasioka. Niyrada stoła tukej sama. Wtynczos ftoś ôdezwoł sie wele nij. Cile aże tyrpło, tak sie wylynkała.

– Kogo sam mocie? Fatra?

Wele Cile stoł jakiś starzik, kery trocha wyglōndoł możno i na lōmpa. Filowoł na nia, a w ôczach mioł cosik niyrichtiś.

– Ja, ja, to je mōj tatulek – pedziała baba – kerego na grubie zasuło.

– Ach, ja. A niy sōm żeście wylynkane ô tym czasie tukej sie smykać? Hned bydzie cima.

– Z bratym żech tukej je – Cila kiwła gowōm ku hasiokōm, chocioż Hanka zoboczyć niy poradziyła. – Ino poszoł stare kwiotki wyciepać.

– Ach, ja. Bracik. Jo żech tyż mioł bracika kejś. Tyż go zasuło… Robiyli my na jednyj grubie. Pamiyntōm to, chocioż tedy ôwdy mōm gyfil, że to było blank inksze życie. Przōdzij…

– Blank… inksze… życie… – ôczy ôd Cile zrobiyły sie ôroz wielge choby kartofle. – Jezderkusie! Co wy godocie?

– Jo tak godōm, bo nos ôbu wtynczos zasuło… – zaczōn tuplikować starzik, kery chcioł pedzieć jeszcze cosik wiyncyj, nale Cila ôd Jadwiszczokōw już zatela słyszała. Ciepła taszōm w chopa i zaczła pitać tak gibko, jak ino poradziyła.

– Umrzik! Umrzik! Hanek! Kajś ty je?! Umrzik mie napasztowoł!

Starzik ôstoł stoć wele grobu ôd jeji fatra. Bez pora minut psinco poradziōł spokopić, nale yntliś zaczōn śmioć sie sōm do sia. Jakiś chop prziszoł ku niymu, na zicher wylynkany skirz larma. Bōł mały, mioł ryszawe kudły, kere wyglōndały trocha choby sznitlok, i ôbleczōno czorno lyjderjakla, w keryj kapsach trzimoł rynce.

– Forsztelujcie sie ino – zaczōn mu tuplikować starzik, kej już przeszło mu te śmiōnie – ta baba wziyna mie za umrzika! Skirz tego, żech jij pedzioł, żech mioł wypadek na grubie. To już bydzie ôziym lot, jak tōmpło na Staszicu. Mojigo bracika wtynczos niy ôdretowali, a mie ja, skirz tego padōm, żech dostoł druge życie. A ôna to spokopiyła, żech jo je tyż umrzik! Jerōnie, jo już widza, jak jo to powiym chopōm w szynku…

Rozśmioł sie, nale chop z kudłami choby sznitlok psinco pedzioł. Ciyngym stoł z rynkami w kapsach swojij czornyj jakle i filowoł ino.

– Jak tak sie terozki pōmyśla, to richtiś to je blank inksze żywobycie terozki… Take, jake żech zawdy chcioł mieć. Wstowōm sie ô kerym czasie chca, mōm czas telewizjo poôglōndać, krōle nafutrować, do briwōw wejrzeć. Jak tak niyroz sie pōmyśla, wiela żech zmarnowoł lot na ta robota na grubie…

Nale tamtyn chop durś nic niy godoł, ino stoł z rynkami w kapsach i filowoł. Wtynczos prziszoł ku nim Hanek Jadwiszczok, fest zdziwowany, kej hań, kaj ôstawiōł swoja siostra, znod ino dwōch cudzych chopōw. Kuknōł na dynkmal wylynkany, eli niy pōmylōł raje. Niy, dynkmal bōł tyn sōm, durś stoło hań „Werner Jadwiszczok”.

– Dobry, niy wiycie możno kaj je moja siostra? – spytoł sie chopōw.

– Toć że wiym, posuchejcie, to je lepsze, jak wic… – zaczōn starzik, nale wtynczos podzioło sie cosik fest maszketnego. Drugi chop, tyn ze „sznitlokym” na gowie, kery przōdzij psinco godoł, prziszoł bliżyj ku Hankowi. Stanōł myjter ôd niego i filowoł mu gynau w ôczy. Było to take maszketne, że i starzik, i Jadwiszczok, zaroz sie zawarli. Nale tego, co sie stało wtynczos, żodyn z nich niy poradziōł zgodnōńć. „Sznitlok” wyciōngnōł z kapsy rynka, w keryj mioł zaruściały szraubyncyjer. Żgnōł nim Hanka Jadwiszczoka gynau w ôko, potym jeszcze roz i jeszcze roz. Tamtyn bōł taki zdziwowany, że ani sie niy chajoł, kej krew zapultała mu cołki ancug. Starzik, kery przōdzij take rzeczy widzioł ino na hamerykańskich filmach, tyż stoł choby leluja. Kej „Sznitlok” zaciukoł już Hanka Jadwiszczoka na amyn, ôdwyrtnōł sie i zaczōn iś ku starzikowi.

– Panie, jo żech ich nawet niy znoł! – starzik wylynkany zaczōn pōmału pitać. – Bez cufal żech sie z nimi sam trefiōł! Jo niy mōm z nimi nic spōlnego! Na grōb do bracika żech przijechoł! Jo poradza to spokopić, żeście cosik dō niego mieli. Możno to jakoś rusko mafijo, abo cosik. Abo jakiś inkszy gorol! Mie sie tyż wydowoł jakiś taki maszketny w tym ancugu… Nale jo do wos przeca nic niy mōm… Jo sie normalnie puda do dōm i żodnymu niy byda godoł, co żech widzioł, ja?

Nale chop ze „sznitlokym” na gowie i ze szraubyncyjerym w rynce, kery ciyngym jeszcze nic niy pedzioł, chyciōł starzika za kragel. Dźwigniynto rynka była fertiś, coby żgnōńć go jednako, jak przōdzij żgnōł Hanka Jadwiszczoka. Wtynczos dziepiyro starzik piyrszy roz wejrzoł na jego gymba i sie wylynkoł.

– Jezderkusie, co wy mocie z tymi ôczami? Pierōna, fto wyście sōm?! Idź raus, bezkuryjo! – ryczoł starzik, nale żodyn go niy słyszoł. Na smyntorzu niy było żodnego – ino ôn, chop ze szraubyncyjerym i Cila ôd Jadwiszczokōw, kero prawie dolatowała do wyjścio i durś ryczała, że jōm napasztowoł umrzik. Aha, no ja, były jeszcze umrziki. Mocka umrzikōw, z kerych ino jedyn, kery przōdzij, blank niydowno, mianowoł sie Hanek Jadwiszczok, bōł durś ciepły. Terozki już sie niy mianowoł, bo na pierōn takymu umrzikowi je miano?

* * *

– Wejrzijcie, Wyciślok, to sie nazywo irōnio losu – pedzioł kōmisorz Achim Hanusik i bajsnōł krepla z marmeladōm. – Pojechać na smyntorz i już tukej ôstać. Godejcie, co wiymy ô tych umrzikach.

Wyciślok pōmału dźwignōł sie z klynczkōw i wejrzoł na swoje zmaraszōne galoty.

– Starzik mianowoł sie Helmut Trojok, hajer na pynzyji. Jego baba pado, co przijechoł sam na grōb ôd swojigo bracika. Tyn modszy to Jan Jadwiszczok, robiōł za maklera. Przijechoł ze swojōm siostrōm Cilōm na grōb jejich fatra. Siostra to je ta szokniynto baba, kero siedzi we radiowozie i ciyngym ślimto. Ciynżko sie z niōm dogodać. Pado, że napasztowoł jōm umrzik…

– Umrzik??? – Hanusik aże sie załknōł kreplym, zaczōn kucać i Wyciślok musioł go klupnōńć.

– Ja. Nojbardzij maszketne je to, że jak ôboczyła tego starego Trojoka, to zaczła sie cołko dyrgać i ryczeć, że to je tyn umrzik, kery jōm napasztowoł…

Hanusik zaś bajsnōł sie krepla.

– To, że to je umrzik, to jo widza, nale niy wyglōndo mi na takigo umrzika, kery by mioł ludzi napasztować… Możno stary Trojok napasztowoł siostry ôd tego Jadwiszczoka, tyn na to przilecioł, napoczła sie chaja i jedyn drugigo zaciukoł… – napoczōn sztaunowanie Hanusik.

– Niy, niy wydowo mi sie – wloz mu w godka Wyciślok. – Zdo mi sie, że ich ftoś inkszy zaciukoł. Ftoś, fto sam bōł. Nojprzōd modego, a niyskorzij starego… Jednaki muster. Wetna sie, że to je wercojg ôd mordyrza.

Kōmisorz Hanusik wziōn do rynki szraubyncyjer w nylōnbojtlu.

– Żodyn niy widzioł mordyrza pitać ze smyntorza? – spytoł sie. – Możno durś sam je…

– Eli ta baba mo recht i napasztowoł jōm umrzik, to mōmy mocka podejrzanych – Wyciślok wejrzoł po dynkmalach naôbkoło.

– Pōmału, Wyciślok, pōmału – uholkoł go kōmisorz. – Jak richtiś niy poradzymy znojś żywego mordyrza, to zacznymy filować na umrzikōw.

Hanusik wloz do auta, kere wziyno Cile ôd Jadwiszczokōw na posterunek, kaj miała jeszcze ôsprawiać ô tym, co tak po prowdzie sam sie podzioło. To bōł kōniec larma, kere ôroz poszelōntało luftym naôbkoło szopiynickigo smyntorza. Zaś żodnego sam niy było. Jakeś dwa bajtle przelecieli miyndzy familokami z balym, nale hned sie kajś straciyli. Familoki filowały na smyntorz, a smyntorz na familoki. Żodyn sie niczymu niy dziwowoł, sam na Morawie umrziki żodnymu niy sōm dziwne.

* * *

Gibko, gibko, wiela to je godzin? Ćwierć na trzecio? Zdōnży eli niy zdōnży? Bydzie ciynżko, nale możno sie udo. Dyć ôbiod już mo fertiś, ino podgrzeje, to pora minut bydzie. Zefel na zicher niy przidzie nazod z roboty gibcij jak trzi ćwierci na trzecio… Chaupa mo poskludzano, wszysko gro, ani sie niy kapnie, że kajś poszła. Rano już wziyna i wybiglowała mu oberhymda, fuzekle tyż mo posztopowane. Wejrzała na zygarek, jak ino miała wlyź do swojigo familoka na Zowodziu. Dwajścia po drugij dziepiyro. Zdōnży…

– Pani Cichōniowo! – ôroz doleciało dō nij z keregoś ôkna. – Jo to tak na wos filuja i żech dała pozōr, że wy w kożdy czwortek ô jednym czasie kajś idziecie i ô jednym czasie prziłazicie nazod.

– A wiycie, pani Bregułowo – Cichōńka udowała, że blank niy ma znerwowano na ta wrazidlato ōuma – poszła żech do kōnzōmu, a kaj jo mogła żech iś?

– No, jo niy wiym, jo niy wiym – Bregulino zicła sie wygodnij w swojim ôknie ôparto na zygōwku i filowała frechownie na Cichōńki. – Nale co mie to ôbchodzi, pra? Jak wasz chop wiy, kaj łazicie, i mu to niy zawodzo, to co mie to może ôbchodzić…

Ta mokwa zaroz poleci do Cichōnia i mu wszysko wygodo… Skōnd sie bierōm take wrazidlate stare flaumy? Cichōńka wleciała do swojigo miyszkanio, pozawiyrała dźwiyrze, przeblykła sie gibko w lacie i fortuch i wciepła ôbiod do gorka. Wejrzała do zdrzadła i znerwowała sie sama na siebie, skirz tego, że wyglōndo na trocha rozhajcowano. Dyć Zefel zno jōm zatela dugo, co zaroz sie kapnie, że je jakoś inkszo. Co bydzie, jak sie jōm zacznie pytać ô to, kaj była? Co inkszego je psinco pedzieć, a co inkszego je włosnymu chopu scyganić, pra? Dyć, coby niy pedzieć, przisiyngała mu prowda godać. Nō ja, tak po prowdzie, to ôn jij tyż przisiyngoł, co niy bydzie słepoł gorzoły – i co? Psinco. A tak naprowdy, to pojakymu ôna je tako wylynkano skirz tego swojigo chopa? Co by pedzioł Bogumił, jakby mu ô tym pedziała? Na zicher by sie rozśmioł i pedziołby, że to je blank gupie. A możno to je richtiś blank gupie? W gowie Cichōńki zaczły rōmplować idyje tak rewolucyjne, że aże sama sie ich wylynkała…

A co, jakby pedziała mu prowda? Że to już bydzie czworty miesiōnc, jak roz w tydniu łazi do Bogumiła, coby poôsprawiać z nim ô swojim żywobyciu. I że to je dō nij fest ważne, bo żodyn inkszy chop przōdzij niy poradziōł jōm tak wysuchać jak Bogumił. Że to ino skirz niego spōmniała sie, fto ôna tak naprowdy je, jake miała śniki za bajtla i za kogo chciała robić, jak bydzie już majerantno. Nō i co jij Zefel zrobi? Do jij po facy? Niy piyrszy roz. Weźnie i jōm ôstawi? A możno to i niy bydzie take złe? Możno znojdzie robota i stanie sie niyzależno? Możno udo jij sie znojś tako robota, ô kero zawdy jij sie rozchodziyło?

– Kocik, co dzisiej na ôbiod? – pedzioł Zefel Cichōń, jak ino ôdymknōł dźwiyrze. Zawdy to godoł po ôdymkniyńciu dźwiyrzy i ani borok niy prziszoł ku tymu, że terozki jego baba zaryaguje blank inakszyj.

– A co jo je? Kucharka twoja priwatno? – rozciepała sie Cichōńka. Stoła w dźwiyrzach ôd kuchnie, z nudelkulōm w rynce, choby była fertiś do chaje.

Zefel Cichōń stoł, filowoł na nia i za pierōna niy poradziōł spokopić, ô co ônyj sie zaś rozchodzi. Dō niego było blank klar, że kożdego dnia rano idzie na gruba, prziłazi nazod, ôdmyko dźwiyrze, pyto sie ô to, co je na ôbiod, a ôna dowo mu tyn ôbiod. Tak to wyglōndało u jego fatra, i u fatra jego fatra, i u kożdego chopa u niego w familji…

– A możno byś sie tak spytoł, co jo czuja? Nō, co tak stojisz, gryncbuło pierzińsko? Zdowo ci sie, że baba ino je ôd warzynio? A moje ymocyje? Moje śniki, moje marzynia? Moje życiowe cyle?

„Co jo czuja?” – Zefel Cichōń durś niy umioł spokopić, ô co ônyj sie rozchodzi. Wiedzioł, że cosik pedzieć trzeba. Nō to spytoł sie ô to, ô co chciała.

– A co? Źle sie czujesz abo co?

– Co?! Że niby mi na dekel piere, ja? – ciepała sie durś Cichōńka. – Żech je niymocno? Bo jak baba ôpowoży sie pedzieć, że możno ôna mo tyż jake potrzeby inksze jak ino warzynie i sprzōntanie, to na zicher jij piere na dekel, pra? Wiysz, co ci powiym? Wiysz co?

Cichōń niy wiedzioł.

– Jo chca robić za śpiywoczka! – wypolyła Cichōńka. – Zawdy żech chciała! Nale tyś mie ô to sie ani niy spytoł! W rzici żeś to mioł, co jo chciała…

– Nale przeca ty ani śpiywać niy pora… – napoczōn jeji chop i wtynczos zebroł nudelkulōm w gowa piyrszy roz. Za chwila drugi, trzeci i czworty. Nudelkula ślatowała ciyngym na gowa boroka Cichōnia, kery ôbalōł sie na zol i ani niy poradziōł wstać. Kej Cichōńka ustała go prać, chop już bōł umrzik.

* * *

– Wilym, ty boroku, z czym to zaś sie niy umisz dać rady? – kōmisorz Wilym Klōska dobrze wiedzioł, że Hanusik ino robi go za bozna, bo tak richtiś to mioł Klōski fest w zocy, chocioż tyn bōł ôd niego dużo modszy.

– Umia, umia, ino żech sie kapnōł, że bydziesz kajś tukej, a chciołech ci cosik maszketnego pokozać – wytuplikowoł Klōska. – Bez tela lot roboty za policaja widzioł żeś już wierza roztōmajty wercojg u mordyrzy, pra? Nale wetna sie, że takigo czegoś żeś przōdzij niy widzioł!

Pokozoł rynkōm na umrzika, kery leżoł na zolu. Jakiś inkszy policaj klynkoł wele niego. Hanusik wloz do kuchnie, prziszoł bliżyj ku umrzikowi i filowoł bez dugszo chwila na gowa abo to, co z gowy ôstało. Na zolu rozciepane leżały dwa dekle z gorczkōw i poczaskano szolka, kere musiały ślecieć z rōmy przi chaji.

– Na moje ôko zebroł poranoście dobrych szlagōw jakimś tympym wihajstrym… – pedzioł Hanusik. – Bydzie to bejzbol-kryja abo hokej-kryja… Bo hercōwa to niy. Abo poczkej… Bardzij jakiś pyrlik… Abo faustlik…

– Niy. Niy zgod żeś – zachichroł sie Wilym Klōska. – Pokożcie mu.

Drugi policaj dźwignōł sie i doł Hanusikowi nylōnbojtel, w kerym było cosik zmaraszōnego krwiōm.

– Nudelkula? – zdziwowoł sie Achim. – Musza pedzieć, żech czegoś takigo jeszcze niy widzioł.

– Kery mordyrz używo nudelkule?! – Klōska poklupoł sie w gowa.

– Na zicher niy planowoł tego. Możno to bōł ajnfachowy kradziok, kerego tyn chop sam prziuważōł. Kradziok znerwowoł sie i chyciōł za piyrszo rzecz, kero poradziōł zoboczyć i prawie to była ta nudelkula… Na! – Hanusik wyciōngnōł z kapsy dwa kreple zapakowane w papiōr, coby jednego dać swojimu kamratowi. Ale Wilym podziynkowoł i pedzioł, że niy mo głodu.

– Durś sie bojisz frygać wele umrzika, coby go marmeladōm niy uciaprać? – zachichroł sie Achim Hanusik. – Dobre, godej mi, co wiymy ô umrziku.

– Zefel Cichōń, sztyrdziści sześ lot, robiōł na grubie cołke życie. Mioł baba i jednego synka, kery sie wykludziōł do Rajchu łōńskigo roku.

– Kaj je jego baba?

– Pierōn wiy – zameldowoł Wilym.

– Prawie prziszoł do dōm z roboty, kej trefiōł kradzioka-mordyrza – dopedzioł Hanusik. – Zobocz, durś mo ôbleczōne szczewiki, ani niy poradziōł sie laciōw ôblyc. Godaliście ze środowiskym lokalnym? – spytoł sie, a Klōska dobrze wiedzioł, że rozchodzi mu sie ô klachule z chaupy.

– Lasok prawie z nimi godo.

Wtynczos prawie dźwiyrze sie ôtwarły i wloz posterunkowy Lasok z jakōmś rubōm babōm.

– Panie kōmisorz, to je Bregulino, sōmsiadka ôd umrzika. Chce wōm cosik pedzieć.

– Panie policaj, jo słyszała żech larmo, jak ôni sie wadziyli, te Cichōnie! – ôba policaje gibko prziszli ku tymu, że to jedna z tych klachuli, kerych, jak sie ino rozszwōngujōm, to ani niy trzeba sie ô nic pytać, bo i tak same pedzōm to, co trzeba, i to, czego niy trzeba, tyż. – A zaroz niyskorzij Cichōńka wyleciała z chaupy cołko znerwowano i czerwōno na facy i poleciała kajś weg. A wiycie, ôna to mi sie jakoś tako maszketno zdowała! To już bydzie pora tydni, jak w kożdy jedyn czwortek ôna kajsik łaziyła, zawdy ô jednym czasie i ô jednym czasie prziłaziyła nazod. A tyn borok Cichōń to ani ô tym niy wiedzioł! Jo tam psinco do tego mōm, ino żech sie starała, eli z ônyj sie na stare lata jakoś fuchtla niy zrobiyła, pra? Nō to żech sie jōm spytała, kaj to łazi, a ôna, mōm taki gyfil, to mi prowdy pedzieć niy chciała. No i jak sie wōm to widzi?

– Padosz, że baba tak śloła swojigo chopa? – spytoł sie Klōska po cichu Hanusika.

– Downo żech niy widzioł, coby jakoś baba miała tela siyły – ôdpedzioł Achim, kerymu prawie spōmnioł sie fal, kery mioł pora rokōw nazod. Ja, ino że wtynczos wyerklerowało sie, że tak po prowdzie to te baby to niy były żodne baby, ino połednice, kere wykludziyły sie ze wsi do Katowic. Eli terozki tyż bydzie sie ô jakigoś stworoka rozchodzić?

Po tym, co pedziała staro Bregulino, Cichōniowyj sztajgli na piyrszo podejrzano. Policaje zaroz posłali jeji zdjyńcie na kożdy ôdwach. Znodli tyż jeji matki, do keryj pojechali, nale staro baba tyż niy umiała pedzieć, kaj bydzie jeji cera. „Normalno ślōnsko baba, co wōm wiyncyj moga pedzieć? Miyszkała z tym swojim chopeczkym już tela lot, ôn na grubie robiōł. Normalnie, co wōm moga pedzieć? Tyn jeji synek, Adam, wykludziōł sie łōńskigo roku, trocha ślimtała, nale przeca to kożdy wiy, że jak modymu może być lepij kaj indzij, to przeca na siyła niy do sie go sam trzimać, pra? Jerōnie, szkoda tego Zefla. Dobry ziyńć z niego bōł. Richtiś godocie, że to moja cera go zaciukała? Niy, na zicher to niy może być prowda… Przeca ôna mu przoła, a ôn ônyj. Co roku jeździyli na wczasy na Chorwacjo, stykać ich było, bo przeca ôn na grubie robiōł… Jerōnie, tako tragedyjo…” Policaj, kery przesuchowoł staryj Cichōniowyj naszkryfloł skrōcōno wersyjo: „Normalno ślōnsko familjo”. Ino że ciyngym niy było żodnego, fto by poradziōł ôdpedzieć na pytanie: Pojakymu normalno ślōnsko baba biere ôroz nudelkula, coby zaciukać – nic ciebie, nic mie – swojigo normalnego ślōnskigo chopa? Ja, chaja je normalno rzecz, nale zawdy dali sie po szlagu, katać tam coby zaroz takij ôstudy narobić?

* * *

Jak ino Cichōńka wyleciała z dōma, zaroz zaczła drałować piechty ku cyntrum. Zbiyrało sie na dyszcz, ale paryzol to była ôstatnio rzecz, ô keryj by terozki miała myśleć. Poradziyła sie spamiyntać dziepiyro wele downego rathausa na Zowodziu, kaj terozki urzyndowoł rechtōr Uniwersytetu Ekōnōmicznego. Wejrzała do zadku, coby zoboczyć, eli ftoś za niōm niy leci. Fto by mioł lecieć, pedzieć niy poradziyła. Możno policaje, możno sōmsiady? Staro Bregulino, kero miała sama ciynżko łazić, na zicher niy. Nale co sie tak naprowdy podzioło? Pojakymu jōm ôroz take nerwy wziyny, że ciepła sie na swojigo chopa? Ciyngym czuła nudelkula w rynce. Kaj terozki bydzie ta nudelkula? Ciepła jōm kajś, bydzie kajś leżeć w ece. Gibko jōm znojdōm. A Zefel? Eli ôna go richtiś zabiyła? Katać tam. Na zicher żyje. Nale ciynżko bydzie miała mu wytuplikować, co jōm ôroz chyciyło, jakigo szmyrgla dostała. Co dalij? Kaj mo pojechać? Dyć do matki niy pojedzie. Żodno kamratka tyż niy poradzi jōm spokopić. Kapła sie, że na cołkim bożym świecie je ino jedyn człowiek, kery poradzi. Bogumił. Ja, Bogumił na zicher poradzi jij pedzieć, co mo robić dalij. Prawie zoboczyła jechać sztrasbanka – „siōdymka” do cyntrum. Bez pōmyślōnku wlazła do sztrasbanki, kaj zaroz jōm fechtło to, że kożdy na nia filuje. Pojakymu? Możno skuli tego, że sie cołko dyrgo, a możno je zmaraszōno krwiōm ôd Zefla? A możno ino jij sie zdowało? Wylazła na Rynku, kaj chyciyła drugo sztrasbanka – „szōstka” na Tauzyn. Zmiarkowała sie, że niy mo biletu, mobilnioka z dōma tyż niy wziyna. A co jak jōm chycōm skirz tego biletu? Nale pojakymu ôna sie terozki staro skirz takich gupot, dyć mo richtiś poważno utropa na gowie! Eli Bogumił bydzie mioł dō nij czas? Dyć ugodani byli tak, że ôna przidzie dziepiyro w prziszłym tydniu w czwortek. Nale tyż Bogumił zawdy godoł, że jak sie cosik popśni i bydōm mieć nogło potrzeba na gwołt pogodać, to mogōm tyż kej indzij przijś dō niego. A co jak bydzie mioł inkszych pacjyntōw wtynczos? Zoboczy. Nojwyżyj poczeko. A co jak za tyn czas jōm chycōm? Przeca sprała swojigo chopa tak, jak przōdzij chyba żodno inkszo baba na Ślōnsku swojigo chopa niy sprała. Nale jak niy do Bogumiła, to kaj pujdzie? Nerwowało jōm to, ô czym fandzolōm ludzie w bance.

– I suchej, durś było jedyn-zero, kej ôroz syndzia pado: elwer…

– Co to dzisiej bydziecie warzić?

– Hyjdelka pado, że możno ôna nōm zrobi z tego dzisiej kolokwium.

– Nale richtiś bōł faul abo znokwiōł tego elwra?

– A, wiycie, nawarzyłach ciaperaja…

– Niy godej! Jak bydzie kolokwium, to jo cwaja dostana!

– A katać tam! Chop sie ô włosne szłapy ôbalōł! Choby z głodu!

– Jo to lubia ciaperaj!

– Jo tak samo! Żodyn tego niy poradzi spokopić!

Nerwowało jōm to, że niy majōm inkszych utropōw. Dyć żodyn z nich ani niy prziszoł ku tymu, że kajś hań na Zowodziu leży na zolu chop ôd Dorki… Jezderkusie! Durś bamōntno, wylazła ze sztrasbanki wele Żyrafy i pocisła ku sztokowcōm. Piyrszy roz miała ciynżko tam trefić, nale terozki to była ino chwila. Wele dźwiyrzy wisiała metalowo tabulka, na keryj stoło: „Klinika . B. Nowok. Psychoterapeuta”. Wytuplikowała dziouszce, kero registrowała pacjyntōw, że mo fest nogło sytuacjo.

– Pan Bogumił prawie mo terapio grupowo – pedziała dziouszka. – Jak byście poradziyli poczekać godzina…

– Ja… Toć… Poczekōm… – pedziała Cichōńka i ôroz zaczła ślimtać. Dziouszka dała jij taszyntuchy i chciała zrobić bōnkawy, nale wtynczos ôdymkły sie dźwiyrze ôd izby, na kerych ftoś powiesiōł tabulka, kaj stoło: „Niy szterować.” Bogumił kuknōł na siyń.

– Pani Trudko, fto sam tak wajo? Godołech, że mōm terozki terapio grupowo i żodyn niy śmiy larmować… – wtynczos zoboczōł Cichōńki i zaroz wyloz z izby.

– Dorka, tyś to je? Pojakymu tak ślimtosz? Przeca godali my dzisiej w połednie i pedziałaś, że czujesz sie lepij. Co sie to porobiyło, dzioucho?

Cichōniowo psinco pedziała, ino ciyngym ślimtała. „Dorka.” Ino ôn tak dō nij godoł. Tak mianowali jōm za bajtla, kej zdowało jij sie, że cołke jeji żywobycie może być take, jak sie ino forszteluje. Nale dyć terozki już była majerantno i wiedziała, że tak niy ma. Terozki kożdy godoł na nia „Cichōniowo”, choby Zefel Cichōń bōł jeji włościciel, kerymu musiała sprzōntać i warzić. I już zawdy tak bydzie… Nō a terozki… Spōmniało jij sie miyszkanie na Zowodziu, ciasno kuchnia, nudelkula i Zeflowo krew na flizach. Jezderkusie, wiela to bydzie sprzōntanio zaś… Nale psinco pedziała i Bogumił ani niy prziszoł ku tymu, co sie wyrobio w jeji gowie. Stoł chwila i sztaunowoł, co mo jij pedzieć. W izbie mioł ôźmiu inkszych pacjyntōw, kere na niego czekali. Poszkroboł sie po gowie. Mioł zielōne bryle, bioło oberhymda w kwiotki i modre galoty. Jego ôblyczynie godało to samo, co ôn ciyngym godoł swojim pacjyntōm: że majōm na nic niy patrzeć, ino robić to, co im sie podobo. Bogumił ôblykoł to, czymu bōł rod, i mioł kajś to, że inkszym to sie może wydować maszketne. I durś tuplikowoł to Cichōńce i inkszym: że tak naprowdy to ważne je ino to, czymu sōm rade. A cołko reszta majōm mieć kajś.

– Dorka, jo mōm prawie terapio grupowo, ale wlyź, dokuplujesz dō nich. To sōm fajne ludzie, sama zoboczysz.

Uślimtano Cichōńka wlazła do izby. Na zielōnym tepichu, skirz kerego mieli mieć gyfil, choby łaziyli po trowie, stoło dziewiyńć stołkōw. W samyj micie siedzioł Bogumił, a naôbkoło niego cołko reszta. Terapeuta doł jij swōj stołek, a sōm zicnōł sie na ryczce, kero przōdzij mioł stoć w ece.

– Suchejcie, to je Dorka – napoczōn. – Dorka normalnie łazi na inkszo grupa, nale dzisiej bydzie z wami. Dorka, prawie my napoczli dziepiyro nowo sesjo, myśla, że kożdy rod powiy ci trocha sōm ô siebie, cobyś sie niy czuła maszketnie.

– Jo sie mianuja Richat – napoczōn chudy, galantnie ôbleczōny chop w brylach, kere co chwila macoł, choby chcioł zoboczyć, eli ich niy straciōł. – Robia za profesora, ôsprawiōm ô ślōnskij historyji i kulturze. Kożdy godo, że niy ma na Ślōnsku żodnego, kery by wiyncyj ôdy mie wiedzioł ô Ślōnsku i bardzij mu przoł. Nale tedy ôwdy tak sie myśla, że bych chcioł zoboczyć, jak żyjōm inksi…

– Inksi? Gorole? – ździwowoł sie ruby chop z fōnsym, kery siedzioł wele niego.

– Tyż – pedzioł profesōr i szło sie pokapować, że trocha mu sie zrobiyło gańba, bo zaczōn filować na zol i szkubać knefle ôd swojigo szaketa.

– Jo sie mianuja Ziga i przedowōm auta – terozki sōmsiad Richata prziszoł dran. – Erbnōł żech po mojim fatrze epny autosalōn, ani niy było godki, że miołbych robić w życiu cosik inkszego. Przedowōm te auta już dwajścia sztyry lata i mōm doś. Zawdy żech chcioł szpilać we fusbal, nale fater pedzieli, że mōm niy znokwiać, ino przedować te auta, bo ôn niy zezwoli, coby tela jego roboty poszło na zmarnowanie…

Dalij w raji bōł chop, kery siedzioł wele Zigi. Dugi, chudy, trocha glacaty.

– Jo je Bercik. Robia… Hmm… Idzie pedzieć, że robia w korporacji. Tak żech zdecydowoł za modego synka, nale coroz czyńścij myśla, eli żech dobrze zrobiōł. Pojakymu żech tak wybroł? Wtynczos myślołech, że tak musza. Sztyry moje ujki robiyli w tyj samyj korporacji. I moja mamulka tego chciała. Ja, to zawdy było jeji wielge marzynie. Za bajtla zawdy brała mie na klin i godała: „Bercik, jak jo bych chciała, cobyś ty poszoł tam robić…”. Jak jo mioł jij złōmać serce i iś kaj indzij? Durś sztaunuja jakby to było, jakbych robiōł za kogoś inkszego. Ciynżko mi je… Fest ciynżko… Niy wiym eli jeszcze dugo szczimia…

_Dalsza część dostępna w wersji pełnej_seria z zicherkōm: tōm I (audiobook)

Kōmisorz Hanusik

Piyrwszy kryminał/horror/thriller ze elymyntōma fantasy we ślōnskij godce.

Rade byście sie dowiedzieli skōnd Ōuma Hanusikowo zno tak naprowdy Walencioka? Fto chowie sie po gulikach w Bytōmiu i ino cichtuje na Wasze dusze? Pojakymu Gryjta Furgoczka ze Szopiynic i jeji dwie cery zaczły akcja eksterminacyje elwrōw na cołkim Ślōnsku? Eli legyndarno Szolka ōd Świynty Hyjdle poradzi wyciepać wszyskich goroli ze Ślōnska? Jake plany mo radykalno organizacjo, kero mo kryptonim ROLADAA? Fto wycyckoł cołko krew z modych karlusōw na Bykowynie? Jaki bōł kōniec mordyrza spod Wulchauzu, na kerego kyjzynblaty godały „Nylōnbojtelkiller”? Fto podpolo chaupy na Murckach, a fto chyto i zjodo dopolōne bajtle? Wszysko to znojdziecie w ksiōnżce „Komisorz Hanusik” ôd Marcina Melona.seria z zicherkōm: tōm IV

Hanusik i Sznupok

III tajla ôpowiadanio Marcina Melona: „Kōmisorz Hanusik i Sznupok”

Godajōm ô nim „ślōnski Indiana Jones”, chocioż blank na takigo niy wyglōndo… Godajōm ô nim „Sznupok”, bo żodyn niy poradzi wysznupać tego, co ôn… Richat Poliwoda, chop kerego lynko sie kożdy gizd na Ślōnsku. Ksiōnżka Marcina Melona „Kōmisorz Hanusik i Sznupok” już do lajstniyńcio!

Tera pō naszymu i po polsku – dlo tych co by chcieli sie nauczyć (pō naszymu...abo po polsku ;-) )