Mężczyzna, który rozmawiał z hienami - ebook

Copy­ri­ght © by Prze­my­sław Pio­trow­ski
Copy­ri­ght © 2025 for the Polish edi­tion by Wydaw­nic­two Czarna Owca

All rights rese­rved

Redak­torka pro­wa­dząca: Agnieszka Radzi­kow­ska
Redak­cja: Bar­tło­miej Nawrocki, Woj­ciech Adam­ski
Korekta: Ewa Ski­biń­ska, Anna Brze­ziń­ska
Pro­jekt okładki: Piotr Cie­śliń­ski (Dark Crayon)
Kon­wer­sję do wer­sji elek­tro­nicz­nej wyko­nano w sys­te­mie ZECER

Wszel­kie prawa zastrze­żone. Niniej­szy plik jest objęty ochroną prawa autor­skiego i zabez­pie­czony zna­kiem wod­nym (water­mark).
Uzy­skany dostęp upo­waż­nia wyłącz­nie do pry­wat­nego użytku.
Roz­po­wszech­nia­nie cało­ści lub frag­mentu niniej­szej publi­ka­cji w jakiej­kol­wiek postaci bez zgody wła­ści­ciela praw jest zabro­nione.

Wyda­nie pierw­sze
War­szawa 2025
978-83-8382-501-4

Prolog

Park Naro­dowy Masai Mara

Dzień mor­der­stwa

Siła naci­sku szczęk hieny jest pra­wie dwu­krot­nie więk­sza niż u lwa.

To podobno fakt, ale szcze­rze mówiąc, nie wiem, czy praw­dziwy. Nie ufam niczemu, co jest napi­sane w książ­kach i w gaze­tach, zwłasz­cza zaś temu, co zostało zaim­ple­men­to­wane w ogól­no­świa­to­wym sys­te­mie połą­czeń mię­dzy kom­pu­te­rami potocz­nie zwa­nym inter­ne­tem. Na wła­snej skó­rze też tego nie spraw­dza­łem i nie znam nikogo na tyle nie­mą­drego, kto pod­jąłby się tego kar­ko­łom­nego zada­nia. A przy­naj­mniej do tej pory nie zna­łem.

Teraz patrzę na leżące w wyschnię­tej tra­wie tru­chło. Ludz­kie, jak mnie­mam, bo wciąż nie jestem tego cał­ko­wi­cie pewny. Kłę­bo­wi­sko ucztu­ją­cych bestii upar­cie zasła­nia mi widok, choć trzy­many przez Masaja frag­ment wyso­ko­ga­tun­ko­wego mate­riału jed­nej z hor­ren­dal­nie dro­gich marek odzie­żo­wych suge­ruje, że moje przy­pusz­cze­nia są bli­skie prawdy. Masaj ów to jed­nak doświad­czony wojow­nik i zna­ko­mity tro­pi­ciel. Na szyi nosi naszyj­nik z lwich pazu­rów, w uszach lam­par­cie kły, a na pomarsz­czo­nym tor­sie bli­zny – dowody licz­nych lek­cji pokory, które otrzy­mał od życia.

Masaj obwą­chuje mate­riał, tro­chę jak pies, a tro­chę jak czło­wiek. Patrzy na mnie zna­cząco. Wiem, co zaraz powie, i to mówi. _Dada muzungu_ w wol­nym tłu­ma­cze­niu zna­czy „biała sio­stra”. Wła­ści­wie szep­cze, aby nie sku­pić uwagi poży­wia­ją­cych się hien, bo te nie lubią, jak prze­rywa im się posi­łek, wtedy bywają eks­tre­mal­nie agre­sywne. Opusz­cza powieki, powta­rza to samo, kręci głową, jakby rze­czy­wi­ście mi współ­czuł, choć wiem, że to nie­prawda. To tylko poza, bo tu co naj­wy­żej się pomaga, ale ni­gdy nie współ­czuje. Afryka taka już jest. Jak chce, to bie­rze. Naj­czę­ściej głup­ców, bo tych nie bra­kuje. _Muzungu_ nie współ­czuje się tym bar­dziej.

Biorę w palce z jego czer­stwej dłoni kawa­łek barw­nego mate­riału i przy­kła­dam go do nosa. Jeste­śmy na nawietrz­nej, a gwał­towny podmuch wia­tru wci­ska mi w noz­drza paletę woni na bazie cytru­sów, róży dama­sceń­skiej i jaśminu. Na hory­zon­cie dostrze­gam zmianę.

– Musimy się pospie­szyć – mówi do mnie drugi z towa­rzy­szą­cych mi męż­czyzn. Moses to mój przy­ja­ciel. Z ple­mie­nia Kikuju. Trzy­krot­nie ura­to­wał mi życie. – Idzie burza. Nie mamy czasu – dodaje, rów­nież prze­no­sząc wzrok na ciem­nie­jący hory­zont.

Myślę o tym, co powie­dział, i zasta­na­wiam się, jakie będą kon­se­kwen­cje tego, co się wyda­rzyło. Pora desz­czowa pospie­szyła się o ponad dwa tygo­dnie, a pro­gnozy są mało opty­mi­styczne. Moses ma rację. Musimy się spie­szyć.

– Strze­laj – mówię, a Moses strzela.

Ucztu­jące bestie gwał­tow­nie odska­kują od tru­chła. Roz­glą­dają się zasko­czone, prze­bie­rają łapami, chi­cho­czą ner­wowo, bo nie wie­dzą, co się dzieje, skąd ten ogłu­sza­jący huk. Moses strzela po raz drugi i hieny zni­kają w tra­wie. Jedna z nich, wyjąt­kowo uparta, odwraca się. Może myśli, że jesz­cze nie wszystko stra­cone. Ze skrwa­wio­nego pyska wystaje łach­man tego samego mate­riału, który wciąż trzy­mam w pal­cach. Moses znów naci­ska spust, a sawanna roz­brzmiewa echem trze­ciego wystrzału. Odpo­wiada mu odle­gły grzmot, po któ­rym wybrzmiewa prze­cią­gły ryk sło­nia. Uparta hiena ucieka, ptaki pod­ry­wają się z kona­rów pobli­skich aka­cji. Odpro­wa­dzam je wzro­kiem, a potem na znak sta­rego Masaja zbli­żam się do zbez­czesz­czo­nego kobie­cego ciała.

A raczej tego, co z niego zostało…

Przez głowę prze­myka mi myśl, że Afryka znów ze mnie zakpiła. Zamy­kam powieki. Zaci­skam zęby. Pró­buję opa­no­wać wzbie­ra­jący gniew.

Pie­przone _déjà vu_, myślę.Rozdział 1

_Mom­basa_

_Osiem dni przed mor­der­stwem_

Klik, klik, klik.

Pstry­kam ostat­nie zdję­cie i ścią­gam obiek­tyw. Moja lustrzanka to nikon D6, bez­dy­sku­syj­nie naj­lep­szy apa­rat na pla­ne­cie. W rękach pro­fe­sjo­na­li­sty potrafi czy­nić cuda i choć kra­wa­tów nie wiąże, to dosko­nale ujaw­nia i roz­wią­zuje zakła­mane związki.

Cho­wam sprzęt do torby i ostroż­nie wyco­fuję się z gęstych zaro­śli. Czuję nie­smak, bo to, czego byłem świad­kiem, wyglą­dało raczej odstrę­cza­jąco. Przez ostat­nie trzy dni nie­chęt­nie obser­wo­wa­łem dwie turystki w kwie­cie wieku. Pierw­sza nazywa się Gra­żyna Wiśniew­ska i jest wdową po boga­tym biz­nes­me­nie z Gdań­ska, druga to jej przy­ja­ciółka Mag­da­lena Boruc, nie­wdowa i jesz­cze nie­roz­wódka, nosząca nazwi­sko swo­jego męża, nie­ja­kiego Gra­cjana Boruca, jed­nego z bogat­szych inwe­sto­rów w kraju. Pierw­sza nie inte­re­suje mnie w naj­mniej­szym stop­niu, druga ow­szem. Otóż Mag­da­lena Boruc wła­śnie zdra­dza swo­jego męża z dwoma bar­czy­stymi Kenij­czy­kami, a ja mam na to twarde dowody w postaci zdjęć i fil­mów na moim niko­nie D6. I choć widzia­łem już chyba wszystko, co czło­wiek widzieć może, przy­znam szcze­rze, że pięć­dzie­się­cio­ośmio­let­nia Mag­da­lena Boruc wyka­zała się wyjąt­kową gib­ko­ścią, a moje dotąd silne prze­ko­na­nie co do nie­pod­wa­żal­no­ści praw fizyki zostało istot­nie pod­ko­pane. Jej mąż, a już nie­długo zapewne były mąż, który w ciągu następ­nych mie­sięcy naj­pierw urzą­dzi jej pie­kło, a potem zostawi z niczym, zapewne jesz­cze tej nocy mocno się upije.

Prze­dzie­ram się przez zaro­śla w kie­runku zapar­ko­wa­nej przy nie­utwar­dzo­nej dro­dze tere­nówki. Pomimo pie­kiel­nego upału mam na sobie dłu­gie spodnie koloru khaki, solidne buty trek­kin­gowe, do któ­rych wci­sną­łem nogawki tychże spodni, oraz nieco jaśniej­szą koszulę z dłu­gim ręka­wem. Tka­nina klei mi się do ple­ców, a skórę na dło­niach i szyi pokry­wają bąble po uką­sze­niach moski­tów. Są tak żar­łoczne i głodne krwi, że nie odstra­szają ich nawet lokalne spe­cy­fiki, co gor­sza, przez więk­szą część czasu nie mogę się od nich oga­niać, bo jaki­kol­wiek dodat­kowy ruch czy gest gro­ziłby zde­kon­spi­ro­wa­niem. Moja praca, przez lwią część spo­łe­czeń­stwa postrze­gana przez pry­zmat hol­ly­wo­odz­kich pro­duk­cji, nie ma z wyobra­że­niami prze­cięt­nego oby­wa­tela nic wspól­nego, czę­sto zaś wymaga spę­dza­nia wielu godzin w bez­ru­chu. W takich sytu­acjach zawsze nacho­dzi mnie reflek­sja, że moskity muszą szcze­rze kochać mimów i pry­wat­nych detek­ty­wów.

Przy samo­cho­dzie ścią­gam kape­lusz i oku­lary prze­ciw­sło­neczne. Prze­cie­ram chu­s­teczką czoło, skro­nie i policzki. Słońce powoli chyli się ku zacho­dowi, a na tej sze­ro­ko­ści geo­gra­ficz­nej zmrok zapada bły­ska­wicz­nie. Pstryk i nagle robi się ciemno, jakby ktoś zga­sił świa­tło. Busz i domo­stwa w jed­nym nie­mal momen­cie okrywa czarny całun, a na żer wycho­dzą stwo­rze­nia, które za dnia cho­wają się w norach albo pod kamie­niami. Obej­mują gąszcz we wła­da­nie i biada temu, kto zba­ga­te­li­zuje zagro­że­nie, zlek­ce­waży ostrze­że­nia i wyj­dzie w klap­kach opróż­nić pęcherz w krzaki. Wiem o tym, wszak choć noszę pol­skie nazwi­sko, to wycho­wa­łem się wła­śnie tu, na spie­czo­nej czer­wo­nej ziemi, w oto­cze­niu Kikuju, Masa­jów i towa­rzy­szą­cych im na co dzień mala­rycz­nych moski­tów oraz wszel­kiej maści jado­wi­tych istot, które wydają się nie­ustan­nie czy­hać na oka­zję do posiłku.

Taka jest wła­śnie Afryka. Ma to do sie­bie, że na każ­dym kroku szuka spo­sobu, aby cię zabić…

Z tą myślą się­gam po nóż i – upew­niw­szy się, że w ziemi nie kryje się gęsto utkana paję­czyna – wyci­nam jeden z liści rosną­cego przy ścieżce krzewu alo­esu. Jest roz­ło­ży­sty, twardy, ale pod wierzch­nią war­stwą kryje się mający zba­wienne wła­ści­wo­ści miąższ. Obie­ram liść z zewnętrz­nej powłoki i pospiesz­nie sma­ruję nim poką­sane przez moskity frag­menty ciała. Jest chłodny, śli­ski i daje natych­mia­stową ulgę, więc nie cze­ka­jąc, aż nie­chętne mi stwo­rze­nia wypeł­zną ze swo­ich kry­jó­wek, wsia­dam za kie­row­nicę poży­czo­nego od przy­ja­ciela samo­chodu. Wzdy­cham, chrzą­kam, rzu­cam ostat­nie spoj­rze­nie na nik­nącą w oddali taflę Oce­anu Indyj­skiego, tak cza­ru­ją­cego za dnia i tak posęp­nego nocą, w końcu prze­krę­cam klu­czyk i sil­nik wydaje z sie­bie groźny pomruk. Nawra­cam i ruszam w drogę powrotną.

Mijam mur ota­cza­jący skrytą pośród palm koko­so­wych luk­su­sową willę, jak usta­li­łem wyna­jętą pokąt­nie na tydzień od pew­nego Szkota o nazwi­sku McKin­ley za dwa tysiące fun­tów, sto­jącą zale­d­wie kilo­metr w linii pro­stej od hotelu, w któ­rym Gra­żyna Wiśniew­ska i Mag­da­lena Boruc wyku­piły pobyt w popu­lar­nym biu­rze podróży, a przy­naj­mniej ta druga tak to przed­sta­wiła swo­jemu – jak zapewne myślała – głu­piemu i naiw­nemu mężowi. Pomy­liła się, czego nie­zbi­tym dowo­dem jeste­śmy ja i mój nikon, a na nim wszel­kie beze­ceń­stwa Mag­da­leny, jęki, krzyki i spro­śne blu­zgi, któ­rych w Pol­sce na pewno by się wsty­dziła. I bez wąt­pie­nia wsty­dzić się będzie, bo tra­fią do sądu jako dowody zdrady, a być może i do jej przy­ja­ciół, jeśli przy podziale majątku będzie sta­wiać opór i zażąda nie­na­leż­nych jej ali­men­tów albo cze­go­kol­wiek innego. Teraz jed­nak zabawa za murem trwa w naj­lep­sze, a nie­świa­doma mojej wizyty Mag­da­lena pije z przy­ja­ciółką kolo­rowe drinki na bazie rumu i wódki, jed­no­cze­śnie odda­jąc się we wła­da­nie dwóch czar­no­skó­rych aman­tów, jur­nych jak byki roz­pło­dowe, bo naszpi­ko­wa­nych chiń­skimi pod­rób­kami via­gry, która w miej­sco­wych apte­kach scho­dzi tonami. Taki to lokalny folk­lor, wszak afry­kań­scy kochan­ko­wie dosko­nale zdają sobie sprawę, że ich sprzęt nie ma prawa zawieść, także gdy part­nerka nie grze­szy urodą i mogłaby być ich bab­cią, a nawet prabab­cią, bo i takie przy­padki widy­wa­łem.

Droga ze skry­tej w cie­niu palm willi do wiecz­nie żywej i kolo­ro­wej Mom­basy zaj­muje około dwóch godzin. Ja skra­cam ten czas o dwa kwa­dranse, bo szczę­śli­wym tra­fem wstrze­lam się na prom łączący połu­dniową część mia­sta z cen­trum ulo­ko­wa­nym na wyspie bez cze­ka­nia w kolejce. Cie­szę się, bo dzięki temu udaje mi się unik­nąć naga­by­wa­nia przez naj­bar­dziej spau­pe­ry­zo­waną część lokal­nej spo­łecz­no­ści, w tym kula­wych żebra­ków, któ­rzy kula­wych jedy­nie udają, mło­dzień­ców wci­ska­ją­cych ludziom wła­sno­ręcz­nie ryte w drew­nie ręko­dzieła, taśmowo powsta­jące w chiń­skich fabry­kach, i tanich pro­sty­tu­tek, które co prawda nie oszu­kują i swoje usługi w przy­por­to­wych cha­łu­pach rze­czy­wi­ście świad­czą, ale po pierw­sze, gar­dzę tą formą miło­ści, a po dru­gie, praw­do­po­do­bień­stwo zali­cze­nia takiej przy­jem­no­ści bez syfa jest rów­nie duże jak to, że po wypi­ciu nie­prze­go­to­wa­nej wody z mom­ba­skiego kranu nie dopad­nie cię sraczka.

Docie­ram do celu przed cza­sem, wcze­śniej zaku­piw­szy butelkę wcale nie­ta­niego rumu i bukiet czer­wo­nych róż. Mrok, który spo­wił cały kraj, zwy­kle oszczę­dza roz­świe­tloną neo­nami Mom­basę. Dziel­nica, w któ­rej wła­śnie się znaj­duję, może nie należy do tych, o któ­rych w prze­wod­ni­kach piszą, że ni­gdy nie zasy­piają, ale jest za to bez­pieczna i dobrze zelek­try­fi­ko­wana, zamiesz­kana głów­nie przez potom­ków bry­tyj­skich i hin­du­skich osie­dleń­ców tudzież nieco bar­dziej zamoż­nych Kenij­czy­ków.

Zatrzy­muję się przed bramą jed­nego z dość oka­za­łych wol­no­sto­ją­cych domów o lekko spa­dzi­stym dachu. Ota­cza go biały dwu­me­trowy mur, znad któ­rego wyła­niają się korony trzech palm koko­so­wych. Mie­ści się przy Maga­ret Ave­nue, nie­da­leko pola klubu gol­fo­wego, do któ­rego kie­dyś nawet nale­ża­łem, ale dawno temu prze­sta­łem pła­cić składki i zapewne zosta­łem skre­ślony z listy człon­ków. Cze­kam, aż wrota się otwo­rzą, a gdy to nastę­puje, wjeż­dżam na podwó­rze i par­kuję przy weran­dzie. Gaszę sil­nik, chwy­tam róże i butelkę rumu, a potem opusz­czam pojazd. Biorę głę­boki wdech. Powie­trze jest nie­świeże i cięż­kie, jak to w Mom­ba­sie. W tym pie­kiel­nym upale wszystko roz­kłada się trzy razy szyb­ciej, przez co nawet ludzie z gór­nych szcze­bli dra­biny spo­łecz­nej muszą na co dzień mie­rzyć się ze smro­dem dola­tu­ją­cym z przy­por­to­wych wysy­pisk śmieci czy rybich manu­fak­tur.

– Ber­nard! – sły­szę, gdy wkra­czam na schody pro­wa­dzące na werandę. W progu stoi wysoki, nie­zgo­rzej zbu­do­wany Kenij­czyk. Ubrany jest w płó­cienne spodnie i jasną koszulę z pod­wi­nię­tymi ręka­wami, a na jego nad­garstku poły­skuje złoty zega­rek. Wygląda na uczo­nego albo mece­nasa, ale ni­gdy nie miał nic wspól­nego z żadną z tych pro­fe­sji. Nazywa się Moses Ony­ango i jest moim ser­decz­nym przy­ja­cie­lem. – Już myśla­łem, że nie dotrzesz. Co zatrzy­mało cię tak długo? – dodaje po angiel­sku z wyraź­nym bry­tyj­skim akcen­tem.

– Moses – odpo­wia­dam, wrę­cza­jąc mu butelkę – a co ja ci będę tłu­ma­czył. Wiesz, jak jest. Pry­watni detek­tywi nie powinni uma­wiać się na kon­kretną godzinę. Praca na to nie pozwala.

W innej sytu­acji zapewne usły­szał­bym kolejne pyta­nia o zdro­wie moje oraz rodziny, tej bliż­szej i tej dal­szej, wuj­ków, cio­tek i wspól­nych zna­jo­mych, ale znamy się tak długo, że Moses odpusz­cza lokalną ety­kietę i po pro­stu pokle­puje mnie po ramie­niu.

– Wejdź, pro­szę, zapra­szam – mówi i zachęca gestem. – Co prawda jeste­śmy już po kola­cji, a dzieci śpią, ale Mary na pewno ucie­szy się na twój widok. Pew­nie jesteś głodny…

– Jesteś nader uprzejmy, przy­ja­cielu. A ja nie chciał­bym prze­szka­dzać i…

– Nie żar­tuj – obu­rza się, nieco zbyt teatral­nie, jak czyni to więk­szość Kenij­czy­ków. – Ty ni­gdy nie prze­szka­dzasz i zawsze jesteś w moim domu mile widziany. Zresztą Mary nie daje mi żyć i od rana glę­dzi tylko o tobie. Nie może sobie wyba­czyć, że się minę­li­ście.

– Nie­po­trzeb­nie jej mówi­łeś. Dziś mia­łaby nie­spo­dziankę.

– I ty myślisz, że uda­łoby mi się utrzy­mać przed żoną twoją wizytę w tajem­nicy? – Moses naj­wy­raź­niej nie ocze­kuje odpo­wie­dzi. Przy­gląda się ety­kie­cie na butelce. – Rum też widzę nie­zgor­szy. Wygląda na to, że szybko stąd nie wyj­dziesz, przy­ja­cielu.

Stary druh nie pozo­sta­wia mi wyboru. Dosko­nale wie, że znam tutej­sze uwa­run­ko­wa­nia kul­tu­rowe i wszyst­kie sta­ran­nie pie­lę­gno­wane kon­we­nanse – nie tak wcale różne od pol­skich – więc nie odmó­wię. Pomimo zmę­cze­nia godzę się zostać na jed­nego drinka.

Zaraz po prze­kro­cze­niu progu witam się z Mary. Żona Mosesa jest czar­no­skórą zadbaną czter­dzie­sto­sze­ścio­latką o łagod­nych rysach i naj­szczer­szym uśmie­chu, jaki widzia­łem w życiu. Skła­dam na jej ręce bukiet róż, wyca­ło­wuję policzki, przy­tu­lam i obsy­puję kom­ple­men­tami o nie­prze­mi­ja­ją­cej uro­dzie. Dopiero potem sia­damy z gospo­da­rzem do stołu. Mary zosta­wia nas samych i znika w kuchni. Moses nie traci czasu. Sięga po szkło.

– I jaka jest twoja decy­zja? Sku­sisz się? – naciera pro­sto z mostu. Roz­lewa por­cję na dwa palce i podaje mi szklankę.

– Dwa tygo­dnie to długo… – bąkam pod nosem, ale sam czuję, że w tym bąk­nię­ciu nie ma za grosz prze­ko­na­nia. Mia­łem trzy dni na prze­my­śle­nie tematu, ale nie­ustan­nie umy­kał mi pośród innych spraw. Albo z pełną pre­me­dy­ta­cją go od sie­bie odsu­wa­łem. – W Pol­sce mam biuro, obo­wiązki, zle­ce­nia… – cią­gnę, ale Moses mi prze­rywa.

– Bred­nie – kwi­tuje. Unosi szkło. – Praca nie zając, nie uciek­nie. Czy tak to mówi­cie po pol­sku?

– Zaska­ku­jesz mnie.

– Współ­pra­cuję z biu­rem podróży Rain­bow, więc pro­wa­dzę wiele pol­skich grup. Z języ­kiem mam kon­takt na bie­żąco. – W tonie Mosesa czuć nie­skry­waną dumę. Podob­nie jak ja od zawsze miał talent lin­gwi­styczny. – A teraz na poważ­nie, Ber­nard. – Skraca dystans. – Nie masz małych dzieci ani żony. W kraju nikt na cie­bie nie czeka. Nad czym się tu zasta­na­wiać?

W salo­nie poja­wia się Mary, a po chwili na stole lądują chleb, wędlina i pokro­jone warzywa. Z kuchni nie­sie się zapach pie­czo­nej bara­niny. Moses wznosi toast i opróż­niamy szkla­nice do dna.

– Kiedy ostat­nio byłeś na safari? – pyta po wytar­ciu ust przy­nie­sioną przez żonę chu­s­teczką. – Pew­nie nie pamię­tasz. Cóż, ja też nie – dodaje z prze­ką­sem. – Dziś mam wła­sną firmę i flotę samo­cho­dów. Jutro wie­czo­rem przy­la­tuje grupa pol­skich tury­stów i następ­nego dnia ruszamy w inte­rior. Naj­pierw Ambo­seli, potem Nakuru, w końcu Masai Mara. Być może w ramach dodat­ko­wej wycieczki zaha­czymy o Jezioro Wik­to­rii.

– Dawno tam nie byłem…

– Całe wieki, Ber­nard, całe wieki.

– Mam swoje powody.

Moses wzdy­cha, przy­ta­kuje, zaci­ska usta.

– Minęło pra­wie dwa­dzie­ścia pięć lat – mówi w końcu. – Jak długo jesz­cze chcesz żyć tam­tymi wyda­rze­niami? Ileż można się biczo­wać?

– Może i masz rację. – Dopi­jam rum. – Tak, chyba tak. Masz rację. Ten roz­dział jest już dawno zamknięty.

Moses roz­lewa kolejną por­cję rumu.

– Czyli co? Poje­dziesz? – pyta, uno­sząc szkla­nicę do ust.

– Jesz­cze nie pod­ją­łem decy­zji – odpo­wia­dam, się­ga­jąc po swoją.

– No to nie zosta­wiasz mi wyboru i będę nale­gał. Co wię­cej, uczci­wie ostrze­gam, że w tych nale­ga­niach będę uparty jak osioł. – Moses upija łyk, szcze­rzy zęby. – Pomyśl, bra­cie, nie widzie­li­śmy się tyle lat. Spę­dzimy razem tro­chę czasu. Powspo­mi­namy. Druga taka szansa szybko może się nie powtó­rzyć.

Facet wie, co mówi. Następna oka­zja na takie spo­tka­nie szybko raczej się nie przy­da­rzy. Poza tym poży­czył mi swój samo­chód, a afry­kań­ska kul­tura opiera się na zasa­dzie wza­jem­no­ści. Jeśli ktoś ci coś ofia­ruje, musisz ofia­ro­wać mu coś w zamian. Jeśli coś ci poży­czył albo wyświad­czył ci jakąś przy­sługę, spo­dzie­waj się, że może ocze­ki­wać jakiejś formy rekom­pen­saty.

Mogłem sko­rzy­stać z wypo­ży­czalni…

Jesz­cze przez chwilę wal­czę z myślami, ale w końcu docho­dzę do wnio­sku, że cze­go­kol­wiek bym teraz nie powie­dział, to i tak już niczego nie zmieni. W isto­cie powi­nie­nem się cie­szyć. Moses wymaga ode mnie jedy­nie wspól­nie spę­dzo­nego czasu. No dobra, cze­goś jesz­cze, ale nie mam serca mu tego wypo­mi­nać. Z róż­nych wzglę­dów na wyso­ko­ści rów­nika nikt ni­gdy nie działa cał­kiem bez­in­te­re­sow­nie.

– Zatem zgoda. – Uno­szę szkla­nicę. – Wypijmy za stare dobre czasy – dodaję i stu­kamy się szkłem.

– Twoje zdro­wie, Ber­nard.

– I twoje, Moses.

– Wła­śnie, że twoje.

– Zdro­wie Mary i two­ich dzieci.

Gdy­bym nie zde­cy­do­wał się wyto­czyć naj­cięż­szego działa, zapewne byśmy się tak prze­ko­ma­rzali do jutra rana. Stary Kiku­jus nie odpu­ściłby, aż nie posta­wiłby na swoim. Pod­daję się więc, bo nie widzę sensu, aby kopać się z koniem. Taki wła­śnie jest Moses, takie jest jego ple­mię i taka jest cała Afryka. Tu każdy otwiera swoje serce na oścież, ale też chowa w nim węża. Wycho­wa­łem się tu, doświad­czy­łem jej, więc zdą­ży­łem przy­wyk­nąć. Biorę Afrykę w pakie­cie ze wszyst­kim, co ma do zaofe­ro­wa­nia. Z naj­pięk­niej­szymi na świe­cie zacho­dami słońca, gorą­cymi kobie­tami i poczu­ciem nie­skrę­po­wa­nej wol­no­ści, ale i pie­kiel­nymi upa­łami, groź­nymi cho­ro­bami, nie­le­gal­nymi polo­wa­niami i jado­wi­tymi gadami. Z sza­ma­nami, duchami, porwa­niami i nie­koń­czą­cymi się woj­nami o surowce albo o byle co, czę­sto skut­ku­ją­cymi gra­bieżą, gwał­tami i krwa­wymi rze­ziami, o któ­rych w Euro­pie nikt nie sły­szy albo sły­szeć nie chce.

Wypi­jam czwar­tego drinka. Czuję lekki szum w gło­wie. Roz­my­ślam nad przy­jętą ofertą i nad samą Afryką, tą piękną i groźną Afryką, którą wciąż noszę głę­boko w sercu, choć prze­cież potrak­to­wała mnie tak okrut­nie. Od lat omi­jam ją sze­ro­kim łukiem i mam ku temu powody. Minęło już jed­nak tyle czasu, że bole­sna prze­szłość jawi się dziś co naj­wy­żej jako falu­jąca fata­mor­gana nad roz­grza­nym pia­skiem pustyni. Ważne, że teraz jestem wśród przy­ja­ciół, w domu Mosesa i Mary, czuję na języku słod­kawy posmak rumu, a w noz­drzach kuszący zapach dopie­ka­ją­cej się bara­niny. Myślę, że pod­ją­łem dobrą decy­zję, a prze­rwa od pracy dobrze mi zrobi. Afryka prze­cież niczym mnie już nie zasko­czy…Rozdział 2

Park Naro­dowy Ambo­seli

Sześć dni przed mor­der­stwem

Uwiel­biam widok Kili­man­dżaro o poranku.

Uwiel­biam też _Czas apo­ka­lipsy_ Fran­cisa Forda Cop­poli, a jesz­cze bar­dziej _Jądro ciem­no­ści_ Jose­pha Con­rada, z któ­rego Copolla czer­pał gar­ściami i wyszło mu to nad wyraz dobrze. Są to dzieła abso­lut­nie wybitne i ponad­cza­sowe, w uni­wer­salny spo­sób uka­zu­jące ludzką naturę, zwłasz­cza jej mroczną część, nik­czemną, okrutną, podłą, zwy­kle nie­wi­doczną do momentu, gdy nad czło­wie­kiem wisi widmo kary za popeł­nione czyny, i eks­plo­du­jącą z nie­wy­obra­żalną mocą w cza­sie, gdy jarzmo naka­zów i zaka­zów znika.

Afryka jest mistrzy­nią w wyko­rzy­sty­wa­niu ludz­kich sła­bo­ści i wycią­ga­niu z czło­wieka pier­wot­nych instynk­tów. Do per­fek­cji opa­no­wała sztukę uwo­dze­nia, mamie­nia i bała­mu­ce­nia wszel­kich wędrow­ców, waga­bun­dów i żąd­nych wra­żeń poszu­ki­wa­czy przy­gód. W zasa­dzie gdzie nie spoj­rzeć, Afryka ofe­ruje orgię dla zmy­słów. Pej­zaże budzą­cej się o świ­cie sawanny potra­fią zachwy­cać do omdle­nia, odgłosy prze­mar­szu stada słoni albo nio­sący się kilo­me­trami ryk lwa wywo­łują dresz­cze eks­cy­ta­cji, a bogac­two zapa­chów potrafi zamie­szać w gło­wie każ­demu, kto choć raz zacią­gnął się głę­boko powie­trzem pośród wyso­kich traw pła­sko­wy­żów Masai Mara czy Seren­geti. Te wszyst­kie maski Afryka prze­wdziewa w jed­nym celu – aby ukryć swoje praw­dziwe, jakże inne od tu wspo­mnia­nych obli­cze. Kili­man­dżaro to jeden z jej asów w ręka­wie.

Sie­dzę na wikli­no­wym krze­śle i piję świeżo zapa­rzoną kawę, któ­rej ziarna zaku­pi­łem od jed­nego ze spo­tka­nych przy dro­dze wie­śnia­ków. Jej pyszny smak wzmaga widok malu­ją­cego się w oddali dachu Afryki. Widzia­łem tę górę już tyle razy, że jej obraz prze­cho­wuję w gło­wie niczym foto­gra­fię w sta­rym albu­mie, mimo to jed­nak nie­ustan­nie mnie zachwyca, a dozna­nia wydają się jesz­cze sil­niej­sze i bar­dziej doj­mu­jące. Jak­bym wzra­stał wraz z nią, wraz z nią doj­rze­wał i przy każ­dym spoj­rze­niu dostrze­gał coś, czego wcze­śniej przede mną nie odkryła. Tro­chę jakby się ze mną draż­niła niczym ponętna kochanka, fry­wol­nie bawiąca się zwiew­nym strzę­pem mate­riału okry­wa­ją­cym jej kształtną pierś albo kuszące łono. Kili­man­dżaro potrafi cza­ro­wać, olśniewa i hip­no­ty­zuje od tysięcy lat. Cha­rak­te­ry­styczny biały koł­nierz wokół łagod­nego szczytu przy­daje jej ele­gan­cji, a nawet gra­cji, zwłasz­cza gdy nie­śmiało wyła­nia się zza chmur, cheł­pli­wie omia­ta­jąc wzro­kiem swoje kró­le­stwo, parki naro­dowe Ambo­seli, Tsavo West, Aru­sza i Taran­gire. Dosko­nale wie, że to wła­śnie dzięki niej dzie­siątki tysięcy zamiesz­ku­ją­cych je zwie­rząt mają jedne z naj­wspa­nial­szych na ziemi warun­ków do byto­wa­nia, bo nawet pomimo coraz czę­ściej nawie­dza­ją­cych te tereny susz pokrywa śnieżna zapew­nia im u pod­nóża masywu nie­zbędną do życia wodę.

Chłonę ten zja­wi­skowy pej­zaż jesz­cze przez kwa­drans, a gdy dostrze­gam dno w mojej fili­żance, ścią­gam nogi ze stołu i wstaję z krze­sła. Prze­cią­gam się i wra­cam do drew­nia­nego domku w jed­nej z dzie­sią­tek lodży u stóp Kili­man­dżaro. Biorę zimny prysz­nic i na chwilę wra­cam myślami do wczo­raj­szego dnia. Nie­chęt­nie zaglą­dam do poczty, aby upew­nić się, czy klient jest zado­wo­lony albo – co gor­sza – nie chowa urazy, wszak zdję­cia i filmy, które mu wczo­raj prze­sła­łem, miały pełne prawo roz­bu­dzić w nim silne emo­cje.

W wia­do­mo­ści zwrot­nej dyrek­tor Boruc gra­tu­luje mi dobrze wyko­na­nej roboty, a do hono­ra­rium dorzuca nie­usta­lany wcze­śniej, ale cał­kiem przy­jemny bonus. W mojej oce­nie to mocny dowód, że od dawna nie kocha swo­jej żony, a jej przy­szłość rysuje się w wyjąt­kowo czar­nych bar­wach. Mój wzrok znów przy­kuwa dum­nie prę­żący się za oknem szczyt Kili­man­dżaro. To w jej stylu. Góra nie pozwala o sobie zapo­mnieć choćby na chwilę. Nęci, kusi, przy­ciąga. Pod­daję się jej cza­rowi i porzu­cam myśli o przy­szłej roz­wódce, a plik doty­czący sprawy ozna­czam jako sfi­na­li­zo­wany.

Lap­top ląduje na dnie walizki i obie­cuję sobie nie wycią­gać go do końca pobytu na safari.

* * *

Idę na śnia­da­nie. Po opusz­cze­niu mojej lodży witam się z parą Pola­ków z naszej grupy. Chło­pak ma na imię Borys i jest, jak to się dzi­siaj mówi, influ­en­ce­rem. Towa­rzy­szy mu dwu­dzie­sto­trzy­let­nia Anna, która podob­nie jak jej part­ner zaj­muje się niczym, pomi­ja­jąc wypi­na­nie przed kamerą swo­ich sili­ko­no­wych piersi i poślad­ków. Oboje mijają mnie na wyło­żo­nej wzo­rzy­stymi pły­tami ścieżce, gdy udaję, że męczę się z zamknię­ciem drzwi. Choć do tej pory nie dali mi powo­dów, abym żywił do nich nie­chęć, nie mogę się prze­ła­mać, by wykrze­sać z sie­bie natu­ralną potrzebę bliż­szego kon­taktu. Nie­stety, i tu jest pies pogrze­bany, podob­nie ma się sprawa z całą resztą naszej ekipy.

Ach, ta Afryka…

W isto­cie pro­blem jest poważny. Gdy wspo­mi­na­łem o tym, że każdy miesz­ka­niec Czar­nego Lądu jest sym­pa­tyczny do bólu, ale potrafi wyka­zać się nie­małą prze­bie­gło­ścią, w naj­mniej­szym stop­niu nie wyol­brzy­mia­łem. Grupa Pola­ków, z którą mam wąt­pliwą przy­jem­ność uczest­ni­czyć w safari, oka­zała się sforą gło­śnych influ­en­ce­rów o dość umiar­ko­wa­nych manie­rach. Podobno są znani w kraju, choć przed zwe­ry­fi­ko­wa­niem tego w sieci nie mia­łem poję­cia, że ist­nieją. Moses od początku wie­dział, z kim ma do czy­nie­nia, a mimo to uda­wał nie­wi­niątko. Pró­bo­wa­łem szu­kać dla niego uspra­wie­dli­wie­nia, bo skoro ja tych ludzi nie koja­rzę, to on, star­szy ode mnie Kiku­jus, czy­sto teo­re­tycz­nie miał na to szanse jesz­cze mniej­sze. To oczy­wi­ście tylko pro­wo­ka­cja, bo Moses to wyjąt­kowo szczwany lis. Szybko wykon­cy­po­wał, że podobna szansa może mu się szybko nie tra­fić, oka­zało się bowiem, że grupa zapro­po­no­wała mu hor­ren­dalne pie­nią­dze. Pod jed­nym warun­kiem: żądali przy­gody i kon­kret­nych atrak­cji, któ­rych – jak zdą­ży­łem się zorien­to­wać – próżno byłoby szu­kać w ofer­tach innych firm orga­ni­zu­ją­cych wyjazdy na safari.

– Kon­stan­cja jest w porządku, ale oba­wiam się, że ona jedna może nie dać sobie z nimi rady – mówił pod­czas przed­wczo­raj­szej kola­cji mój przy­ja­ciel.

Zer­k­ną­łem na popi­ja­jącą her­batę prze­wod­niczkę w sza­rej polówce – sto­sun­kowo młodą blon­dynkę o ład­nej twa­rzy i wiecz­nie zamy­ślo­nym spoj­rze­niu. Nie śmiał­bym z góry zakła­dać, że nie nadaje się do pro­wa­dze­nia wycie­czek, ale mia­łem pełne prawo powąt­pie­wać, że kie­dy­kol­wiek mie­rzyła się z taką klien­telą. Wyglą­dała na skon­fun­do­waną. Stała oparta o fra­mugę, wpa­trzona w skrzący się w bla­sku księ­życa ośnie­żony szczyt Kili­man­dżaro. Odnio­słem nie­od­parte wra­że­nie, że myśli o tym samym, co ja.

– Ty masz cha­ry­zmę, Ber­nard. I dużo więk­sze doświad­cze­nie – cią­gnął Moses. – Wycho­wa­łeś się tu, znasz sawannę, naszą kul­turę, mówisz w suahili. Ema­nu­jesz pew­no­ścią sie­bie i masz w sobie to coś. Samą swoją obec­no­ścią potra­fisz wzbu­dzać u ludzi sza­cu­nek.

– Tacy jak oni nie sza­nują nikogo – odpar­łem, upi­ja­jąc łyk rumu. – A już na pewno nie faceta, który pod­glą­da­niem nie­wier­nych współ­mał­żon­ków zara­bia na życie tyle, ile oni w godzinę za publiczne poka­za­nie gołego tyłka.

– Nie ujmuj sobie, dobra?

– Ech…

Świat jest nie­spra­wie­dliwy i nikt mnie nie prze­kona, że jest ina­czej. W Afryce ta nie­spra­wie­dli­wość razi jesz­cze bar­dziej. Tu lepiej cza­sem nie patrzeć, aby nie zoba­czyć.

– W każ­dym razie to by wyja­śniało łatwość, z jaką zgo­dzili się na wypła­ce­nie hono­ra­rium – cią­gnął Moses.

– Domy­śli­łem się.

– Nie wąt­pię. Zawsze byłeś dia­bel­nie spo­strze­gaw­czy. Ale… – mój przy­ja­ciel nachy­lił się nad sto­łem, jakby oba­wiał się, że ścia­nom restau­ra­cji wyro­sły uszy – nie mogłem odmó­wić, chyba rozu­miesz…

– Aż tyle?

– Dwa­dzie­ścia pięć tysięcy od głowy.

– Dola­rów? – Pra­wie się zakrztu­si­łem. Moses potwier­dził ski­nie­niem głowy. – To daje ponad… – Szybko poli­czy­łem. – Do cięż­kiej…

Prze­kli­nam rzadko, więc opa­no­wa­łem się w ostat­niej chwili. Ośmiu klien­tów, każdy po dwa­dzie­ścia pięć tysięcy dola­rów, czyli po około sto tysięcy zło­tych. Moses za jedno zle­ce­nie mógł zaro­bić tyle, ile przez cały rok. Albo i dwa lata. Może nawet trzy, wszak jeste­śmy w Afryce. Poczu­łem się zaże­no­wany i oszu­kany. Moses dobrze wie­dział, że gdyby wcze­śniej przed­sta­wił mi pro­po­zy­cję tak, jak wygląda w rze­czy­wi­sto­ści, zasta­no­wił­bym się nad nią dwa razy. Kwota rze­czy­wi­ście zwa­lała z nóg. Tu taka oka­zja jest jak manna z nieba. Jak szóstka w toto­lotka. Jak otwar­cie bram Sezamu.

– To w ogóle legalne? – zapy­ta­łem pół­szep­tem, gdy już tro­chę ochło­ną­łem.

– Powiedzmy, że… – Moses zapra­co­wał języ­kiem na dzią­śle, jakby chciał wydłu­bać nim coś spo­mię­dzy zębów, po czym obej­rzał się przez ramię – …wszystko jest doga­dane. Straż­nicy nie będą robić pro­ble­mów.

– Sko­rum­po­wa­łeś ich… – Zaczy­na­łem żało­wać, że się zgo­dzi­łem.

– Od razu „sko­rum­po­wa­łeś”. Po pro­stu tro­chę pomo­głem im finan­sowo.

– Afryka, tak?

– Prze­cież nie muszę ci tego tłu­ma­czyć.

– Hmm…

Róż­nice kul­tu­rowe – tak Afry­ka­nie nazy­wają to, co nie mie­ści się w gło­wie nam, Euro­pej­czy­kom, a w Afryce jest chle­bem powsze­dnim. Tu korup­cja jest tak powszechna, że to słowo cał­ko­wi­cie wyko­śla­wiło swój pier­wotny sens i śmiem twier­dzić, że przez więk­szość oby­wa­teli nawet nie jest odbie­rane pejo­ra­tyw­nie. Każdy rozu­mie je tak, jak mu w danym momen­cie pasuje.

– A bez­pie­czeń­stwo? – Pró­bo­wa­łem łapać się brzy­twy.

– Jeśli o to cho­dzi, nie masz co się mar­twić. Zadba­łem o wszystko, przy­ja­cielu. Poza tym pomyśl… – Odchrząk­nął. – Skoro w RPA biura legal­nie spusz­czają zamknię­tych w klat­kach tury­stów do oce­anu, aby pooglą­dali z bli­ska żar­ła­cze białe, to… – Posłał mi roz­bra­ja­jący uśmiech. – No powiedz, mój drogi; rekin, lew, jaka to róż­nica?

W tym sza­leń­stwie jest metoda, pomy­śla­łem i krótko póź­niej schro­ni­łem się w swo­jej lodży. Oka­zało się, że mia­łem cał­kiem sporo czasu, aby pod­dać całą sprawę dokład­nej ana­li­zie. Wszystko za sprawą sąsia­dów. Nie mogłem zasnąć, bo pań­stwo influ­en­ce­rzy zapo­mnieli zamknąć na noc okna, przez co nasłu­cha­łem się wię­cej, niźli chcia­łem.

– Następ­nym razem nie zapo­mni­cie – mruk­ną­łem zło­śli­wie, wszak zna­łem tutej­sze realia, a one wyglą­dały tak, że cie­płota ciał oraz pot wydzie­lany pod­czas miło­snych har­ców przy­cią­gną setki, jeśli nie tysiące wygłod­nia­łych koma­rów, stwo­rze­nia te zaś prę­dzej czy póź­niej znajdą szparę w moski­tie­rze, sfor­sują ją i w nocy urzą­dzą kochan­kom pie­kło, jakiego wcze­śniej nie doświad­czyli.

Ilość pod­kładu na poką­sa­nej twa­rzy Anny i ciemne wory pod oczami Borysa utwier­dzają mnie w prze­ko­na­niu, że w swo­ich przy­pusz­cze­niach się nie pomy­li­łem. Czuję nawet pewną satys­fak­cję, choć daleko mi do ludzi nie­życz­li­wych. Uwa­żam się za czło­wieka tole­ran­cyj­nego i doprawdy był­bym god­nym poża­ło­wa­nia sta­rym pier­dzie­lem, gdy­bym uty­ski­wał nad tym bar­dziej, niż to uczy­ni­łem. W prze­ci­wień­stwie do…

Chwy­tam moment. Czuję silny dyso­nans.

Moses miał rację – jestem dia­bel­nie spo­strze­gaw­czy, co bywa moim prze­kleń­stwem, ale w moim fachu czę­sto się przy­daje. Zmysł ten obja­wia się wła­śnie teraz, gdy idę do restau­ra­cji na śnia­da­nie. Zauwa­żam mło­dego męż­czy­znę o imie­niu Adam, który skryty za per­golą stoi w oknie domku numer dwa­na­ście i celuje w plecy umę­czo­nej pary z palca wska­zu­ją­cego, jakby mar­ko­wał odda­nie strzału z pisto­letu.

Pod jego oczami też malują się cie­nie, ale oczy błysz­czą bar­dzo nie­po­ko­jąco. Pio­nowe bruzdy na czole suge­rują tłu­mioną pogardę. Chło­pak w końcu strzela, wyko­nuje odra­ża­jący gest o pod­tek­ście sek­su­al­nym i spluwa przez okno.

Dziwne, myślę. Inter­net twier­dzi, że Adam i Borys to bli­scy kole­dzy. Na szczę­ście szybko przy­tom­nieję i udzie­lam sobie suro­wej repry­mendy. Pierw­sza zasada dobrego detek­tywa: ni­gdy nie bierz za pew­nik tego, co usły­szysz i prze­czy­tasz. Zwłasz­cza w inter­ne­cie.