Mózg zmienia się sam - ebook

Pochwała „Mózg zmienia się sam”

Książka Doidge’a jest niesamowitym i pełnym nadziei portretem niekończącej się zdolności przystosowania ludzkiego mózgu... Zaledwie kilka dekad temu naukowcy uważali, że mózg jest stały lub „zaprogramowany”, a co za tym idzie, uznawali większość form uszkodzeń mózgu za nieuleczalne. Doktora Doidge’a, wybitnego psychiatrę i badacza uderzyło to, jak przeczyły temu przemiany jego własnych pacjentów i postanowił zgłębić nową naukę neuroplastyczności, przepytując zarówno pionierów w dziedzinie neurobiologii, jak i pacjentów, którzy w swej pracy skorzystali dzięki neurorehabilitacji. Opisuje, za pomocą fascynującej osobistej narracji, jak mózg, któremu daleko do bycia stałym, posiada niesamowite moce zmieniania własnej struktury i rekompensowania sobie nawet najtrudniejszych neurologicznych dolegliwości.

– Oliver Sacks

W księgarniach alejki z książkami naukowymi generalnie znajdują się z dala od sekcji z poradnikami, z twardą rzeczywistością w jednym zestawie i myśleniem życzeniowym w drugim. Ale fascynujące streszczenie obecnej rewolucji w neurobiologii autorstwa Normana Doidge’a łączy tę przepaść: stare jak świat rozróżnienie pomiędzy mózgiem a umysłem szybko się kruszy, gdy potęga pozytywnego myślenia w końcu zyskuje naukową wiarygodność. Zagmatwane, cudowne, miażdżące rzeczywistość rzeczy z implikacjami... nie tylko dla poszczególnych pacjentów z chorobami neurologicznymi, ale dla wszystkich istot ludzkich, nie wspominając o ludzkiej kulturze, ludzkim uczeniu się i historii ludzkości.

– New York Times

Przejrzysta i absolutnie fascynująca... zajmująca, edukująca i przykuwająca uwagę. Zadowala, w równej mierze, umysł i serce. Doidge jest w stanie wyjaśnić bieżące badania z zakresu neurobiologii z jasnością i dokładnością. Pokazuje męki pacjentów, o których pisze – ludzi urodzonych z brakującymi częściami mózgu, ludzi z zaburzeniami w uczeniu się, ludzi dochodzących do siebie po udarach – z gracją i obrazowością. Najlepsza medyczna narracja – i praca Doidge’a... połączone w braterstwie – wąski most pomiędzy ciałem a duszą łączy je z odwagą i elokwencją.

– Chicago Tribune

Czytelnicy będą chcieli przeczytać całe sekcje na głos i przekazać książkę komuś, kto może z niej skorzystać. łączy naukowe eksperymenty z osobistym triumfem w sposób, który budzi podziw dla mózgu i dla wiary naukowców w jego zdolności.

– Washington Post

Doidge opowiada jedną fascynującą historię po drugiej, podróżując po świecie i przepytując naukowców oraz ich badanych, którzy znajdują się w czołówce nowej ery. Każda historia splata się z nowościami z dziedziny nauki o mózgu i opowiadana jest w sposób zarówno prosty, jak i fascynujący. Trudno sobie wyobrazić, że książka tak bogato okraszona nauką, może być również czytadłem, ale tę książkę trudno jest odłożyć.

– Jeff Zimman, Posit Science, e-newsletter

Potrzeba rzadkiego talentu, by wyjaśnić naukę reszcie z nas. Oliver Sacks jest w tym mistrzem. Podobnie jak nieżyjący już Stephen Jay Gould. A teraz jest też Norman Doidge. Fantastyczna książka. Nie musisz być chirurgiem mózgu, by ją przeczytać – wystarczy mieć ciekawy umysł. Doidge jest najlepszym możliwym przewodnikiem. Ma płynny i bezpretensjonalny styl i potrafi wyjaśnić trudne koncepcje bez mówienia do czytelnika z wyższością. Studia przypadku to najwyższy stopień psychiatrycznego gatunku literackiego i Doidge nie rozczarowuje nas. To, co czyni neuroplastyczność tak ekscytującą, to fakt, że kompletnie przewraca do góry nogami nasze spojrzenie na mózg. Mówi, że mózg, któremu daleko do bycia zbiorem wyspecjalizowanych części, na stałe umieszczonych w swoich lokalizacjach i funkcjach, jest w rzeczywistości dynamicznym organem, takim, który może się przeprogramować i przearanżować, gdy pojawi się potrzeba. To spojrzenie, które może przynieść korzyści każdemu z nas. Ludzie z poważnymi schorzeniami – udarami, porażeniem mózgowym, schizofrenią, zaburzeniami uczenia się, zaburzeniami obsesyjno- kompulsywnymi, itp. – są najbardziej oczywistymi kandydatami, ale kto z nas nie chciałby zyskać kilku punktów ilorazu inteligencji lub poprawić wspomnień? Kup tę książkę. Twój mózg będzie ci wdzięczny.

– Globe & Mail

Najbardziej poczytna i najlepsza ogólna, jak do tej pory, terapia w tym temacie.

– dr Michael M. Merzenich, profesor Francis Sooy,

Keck Center for Integrative Neurosciences,

Uniwersytet Kalifornijski w san Francisco

Mistrzowsko poprowadzona wycieczka po kiełkującym polu badań neuroplastycznych.

– Discovery Magazine

Książka Normana Doidge’a jest przepięknie napisana i wnosi życie i zrozumienie do różnorodnych problemów neuropsychiatrycznych, które dotykają dzieci i dorosłych. Z ilustrującymi każdy syndrom historiami przypadków, które czyta się jak wspaniałe krótkie historie... Czyta się to trochę jak naukową powieść detektywistyczną... Doidge’owi udaje się zhumanizować często zbijający z tropu obszar nauki i kontrowersji. Książka przeznaczona jest dla wykształconego laickiego czytelnika – nie potrzebujesz doktoratu, by czerpać korzyści z jej mądrości.

– dr Barbara Milord, psychiatra z Weill Medical College

na Uniwersytecie Cornell

Przykuwająca uwagę, niezbędna książka. Doidge obejmuje robiącą wrażenie ilość materiału i jest fachowym przewodnikiem, uczucie zachwytu zawsze wzbogaca jego umiejętności jako osoby wyjaśniającej temat, który w mniej kompetentnych rękach byłby onieśmielający lub nawet niezrozumiały. Te historie są emocjonalnie przyjemne... Doidge mówi, jak kulturowe wpływy dosłownie „kształtują” nasz mózg. staje się jasne, że nasza reakcja na otaczający nas świat jest nie tylko zjawiskiem społecznym lub psychologicznym, ale często trwałym procesem neurologicznym.

– Montreal Gazette

Doidge przedstawia historię badań w tej rozwijającej się dziedzinie, uwydatniając postaci naukowców stojących na krawędzi przełomowych odkryć i opowiadających fascynujące historie ludzi, którzy odnieśli korzyści.

– Psychology Today

Przez lata konwencjonalna mądrość mówiła, że ludzki mózg pozostaje stały od wczesnego dzieciństwa i z czasem spada jedynie jego sprawność. Dzieci z ograniczeniami umysłowymi lub dorośli cierpiący z powodu urazu mózgu nie mogą mieć nadziei na odzyskanie normalności mózgu. Wcale nie, mówi Doidge. Przedstawia zdolność mózgu do przeorganizowania się, tworząc nowe połączenia nerwowe w ciągu życia. Poprzez liczne studia przypadku opisuje, między innymi, ofiary udarów, które ponownie nauczyły się poruszać i mówić, starszych obywateli, którzy wyostrzyli swoją pamięć oraz dzieci, które podniosły swój iloraz inteligencji oraz pokonały trudności w uczeniu się. Nauka, jak przewiduje, będzie miała konsekwencje dla profesjonalistów w wielu dziedzinach, ale szczególnie dla wszelkiego rodzaju nauczycieli.

– Education Week

Poprzez jeden fascynujący przykład za drugim, doktor Norman Doidge pokazuje, jak pacjenci pokonali deficyty spowodowane urazami, udarami, problemami w życiu płodowym i chorobami. Historie są zarówno pouczające, jak inspirujące.

– Barnes and Noble

Zaskakująca. Ta książka nieuchronnie wywołuje porównania do prac Olivera Sacksa. Doidge posiada ogromny dar przetapiania kwestii bardzo technicznych na bardzo czytelne. Trudno sobie wyobrazić bardziej ekscytujący temat – lub lepszy wstęp do niego.

– The Kitchener Waterloo Record

Od dawna wiedzieliśmy, że zmiany w mózgu mogą wpływać na naszą psychologię i na to, co myślimy. Norman Doidge pokazał, że to, co i jak myślimy, może zmieniać nasze mózgi. Objaśnił podstawy psychologicznego uzdrawiania.

– dr Charles Hanly, prezes Międzynarodowego

Towarzystwa Psychoanalitycznego

Panoramiczne badanie niesamowitych konsekwencji plastyczności. Uszkodzone lub dysfunkcyjne komórki i obwody mogą się zregenerować i przeprogramować; lokalizacja danej funkcji może, co zaskakujące, przenieść się z jednego miejsca w drugie. Długość życia ciała nie musi pozostawiać w tyle długości życia mózgu, jak często dzieje się obecnie. »Wszystko, co widzisz w młodym mózgu, może wydarzyć się również w starszym mózgu«. Spadek formy można cofnąć o 20 do 30 lat.

– Toronto Daily Star

Elokwentnie napisana książka o nieograniczonym potencjale ludzkiego mózgu. Oprócz tego, że jest fascynująca, pouczająca i bogata w informacje, książka ma potencjał, by oświecić rodziców w kwestii niesamowitych możliwości poprawy uczenia się, dostępnych dla nich i dla ich dzieci. Zajmuje się trudnościami w uczeniu się w wyjątkowy sposób i może zrewolucjonizować metodę podchodzenia do problemów w edukacji.

– Jewish Weekly

Doidge... przewraca wszystko, co myśleliśmy, że wiemy o mózgu, do góry nogami.

– Publisher Weekly

Bogaty bankiet mózgowo-umysłowej plastyczności, przedstawiony genialnym i przejrzystym stylem pisania.

– dr Jaak Panksepp, szef wydziału Animal Well-Being Science Uniwersytetu Stanowego Washingtonu; szef Affective Neuroscience Research, Falk Center for Molecular Therapeutics Uniwersytetu Northwestern; wybitny emerytowany profesor psychobiologii na Uniwersytecie Bowling Green StateWstęp

Jest to książka o rewolucyjnym odkryciu, że ludzki mózg może zmieniać się sam, jak pokazują historie naukowców, lekarzy i pacjentów, którzy wspólnie doprowadzili do tych zadziwiających transformacji. Bez operacji i leków wykorzystali do tej pory nieznaną zdolność mózgu do zmieniania się. U niektórych pacjentów mówiło się o nieuleczalnych problemach z mózgiem; inni nie mieli konkretnych problemów, tylko po prostu chcieli poprawić funkcjonowanie mózgu lub ocalić je, gdy będą się starzeć. Przez czterysta lat to przedsięwzięcie było nie do pomyślenia, ponieważ medycyna głównego nurtu i nauka wierzyły, że anatomia mózgu jest niezmienna. Powszechna mądrość głosiła, że po okresie dzieciństwa mózg zmienia się dopiero wtedy, gdy rozpoczyna długi proces degeneracji; że gdy komórki mózgowe nie rozwinęły się właściwie lub zostały uszkodzone albo obumarły, nie można ich było zastąpić, że mózg nigdy nie może zmienić swojej struktury i znaleźć nowych sposobów, by funkcjonować, gdy jego część ulegnie uszkodzeniu. Teoria niezmiennego mózgu wyrokowała, że ludzie, którzy urodzili się z mózgowymi lub umysłowymi ograniczeniami będą ograniczeni lub niesprawni przez całe życie. Naukowcy, którzy zastanawiali się, czy zdrowy mózg można ulepszyć lub ocalić dzięki aktywności lub ćwiczeniom umysłowym, słyszeli, że to strata czasu. Neurologiczny nihilizm – poczucie, że leczenie wielu problemów mózgowych było nieskuteczne lub nawet nieuzasadnione – zakorzenił się i rozprzestrzenił w naszej kulturze, hamując nasze ogólne spojrzenie na ludzką naturę. Ponieważ mózg nie mógł się zmieniać, ludzka natura, która z niego pochodzi, również wydawała się stała i niezmienna.

Przekonanie, że mózg nie może się zmieniać miało trzy główne źródła: fakt, że pacjenci z uszkodzeniem mózgu bardzo rzadko w pełni dochodzili do siebie; niezdolność obserwowania mikroskopijnych aktywności żyjącego mózgu; ideę – sięgającą początków współczesnej nauki – że mózg jest jak cudowna maszyna. I choć maszyny robią wiele niezwykłych rzeczy, nie zmieniają się i nie rozwijają.

Zainteresowałem się ideą zmieniającego się mózgu dzięki pracy jako doświadczalny psychiatra i psychoanalityk. Gdy pacjenci nie robili psychologicznych postępów, jakich się spodziewano, często powszechna mądrość mówiła, że ich problemy były głęboko połączone z niezmieniającym się mózgiem. Połączenie to było kolejną metaforą pochodzącą od idei mózgu jako sprzętu komputerowego, z połączonymi na stałe obwodami, z których każdy został zaprogramowany, by pełnić konkretną, niezmienną funkcję.

Gdy pierwszy raz usłyszałem, że ludzki mózg może nie być połączony, musiałem samodzielnie zbadać i rozważyć dowody. Te badania zabrały mnie daleko od mojego gabinetu psychologicznego.

Rozpocząłem serię podróży, w czasie których poznałem grupę genialnych naukowców z granicy nauki o mózgu, którzy w latach 60. i 70. ubiegłego wieku dokonali serii niespodziewanych odkryć. Wykazali, że mózg zmieniał swoją strukturę przy każdej aktywności, którą wykonywał, doskonaląc obwody, by lepiej dopasować się do konkretnego zadania. Gdy pewne „części” zawodziły, czasami inne części mogły przejąć ich funkcje. Metafora maszyny, z mózgiem jako organem z wyspecjalizowanymi częściami, nie wyjaśniała w pełni zmian, jakie widzieli naukowcy. Zaczęli oni nazywać tę fundamentalną właściwość mózgu „neuroplastycznością”.

Neuro to „neuron”, komórka nerwowa w naszych mózgach i układach nerwowych. Plastyczny to „zmienny, podatny, modyfikowalny”. Na początku wielu naukowców nie śmiało używać słowa „neuroplastyczność” w swoich publikacjach, a ich koledzy po fachu deprecjonowali ich za promowanie wydumanego pomysłu. Wytrwali jednak, powoli obalając doktrynę niezmieniającego się mózgu. Wykazali, że dzieci nie zawsze pozostają z możliwościami umysłowymi, z jakimi się rodzą; że uszkodzony mózg może się przeorganizować, aby gdy jedna część przestanie działać, inna przejęła jej funkcje; że jeśli komórki mózgowe obumrą, czasami mogą zostać zastąpione; że wiele „obwodów” a nawet podstawowych odruchów, o których myślimy, że są połączone, wcale nie są. Jeden z tych naukowców wykazał nawet, że myślenie, uczenie się i działanie może włączyć lub wyłączyć nasze geny, przez co wyostrzy anatomię naszego mózgu i nasze zachowanie. Z pewnością jest to jedno z najbardziej niezwykłych odkryć XX wieku.

Podczas moich podróży poznałem naukowca, który umożliwił widzenie ludziom, którzy byli niewidomi od urodzenia; innego, który pomógł głuchym słyszeć; rozmawiałem z ludźmi, którzy przeszli udary wiele lat wcześniej i stwierdzono, że nie można ich uleczyć, a jednak wrócili do zdrowia dzięki neuroplastycznemu leczeniu; poznałem ludzi, których zaburzenia uczenia się zostały uleczone i których IQ wzrosło; widziałem dowody, że możliwe jest wyostrzenie pamięci osiemdziesięciolatków do tego stopnia, że funkcjonowali tak, jak wtedy, gdy mieli pięćdziesiąty pięć lat. Widziałem, jak ludzie przeprogramowywali swoje mózgi za pomocą swoich myśli, by uleczyć wcześniej nieuleczalne obsesje i traumy. Rozmawiałem z laureatami nagrody Nobla, którzy prowadzili gorące debaty o tym, że teraz, gdy wiemy, iż mózg się zmienia, musimy ponownie przemyśleć jego model.

Pomysł, że mózg może zmieniać swoją strukturę i funkcję poprzez myśl i aktywność jest, jak wierzę, najważniejszą zmianą w naszym postrzeganiu mózgu od czasu, gdy po raz pierwszy naszkicowaliśmy jego podstawową anatomię i działanie jego podstawowego komponentu, neuronu.

Jak wszystkie rewolucje, i ta będzie miała potężne skutki, a ta książka, mam nadzieję, zacznie pokazywać niektóre z nich. Neuroplastyczna rewolucja ma konsekwencje dla naszego rozumienia, jak miłość, seks, żałoba, związki, uczenie się, uzależnienia, kultura, technologia i psychoterapie zmieniają nasze mózgi. Dotyka ona wszystkich nauk humanistycznych, społecznych i fizycznych na tyle, na ile zajmują się ludzką naturą, podobnie jak wszystkich form treningów i uczenia się. Wszystkie te dyscypliny będą musiały pogodzić się z faktem zmieniającego się mózgu i ze świadomością, że jego architektura różni się u każdego człowieka i zmienia się wraz z biegiem życia.

Choć ludzki mózg najwyraźniej siebie nie docenia, neuroplastyczność to nie same dobre wiadomości; czyni nasze mózgi nie tylko bardziej przedsiębiorczymi, ale również bardziej podatnymi na wpływy zewnętrzne. Neuroplastyczność posiada moc tworzenia bardziej elastycznych, ale również bardziej sztywnych zachowań – nazywam to zjawisko „plastycznym paradoksem”. Jak na ironię, niektóre nasze najbardziej uparte nawyki i zaburzenia są produktem naszej plastyczności. Gdy konkretna plastyczna zmiana nastąpi w mózgu i porządnie się ugruntuje, może zapobiegać następowaniu innych zmian. To dzięki zrozumieniu zarówno pozytywnych, jak i negatywnych wpływów plastyczności możemy naprawdę zrozumieć rozmiar ludzkich możliwości.

Ponieważ na określenie osób, które robią nową rzecz przydaje się nowe słowo, nazywam praktyków tej nowej nauki zmieniających się mózgów „neuroplastykami”.

Poniżej spisana jest historia moich z nimi spotkań oraz pacjentów, których przemiany dokonali.