Odprawa posłów greckich - ebook

Kiedy Kochanowski pisał Odprawę posłów greckich, wydaną drukiem w 1578 roku, w Polsce wystawiano głównie moralizatorskie dramaty kościelno-ludowe o charakterze misteryjnym, dialogi religijno-polemiczne i dramaty mieszczańskie. A zatem dzieło Jana z Czarnolasu to rzecz nowatorska – pierwszy polski dramat realizujący założenia tragedii antycznych. Jak wykazuje we Wstępie do niniejszego wydania Tadeusz Ulewicz, Odprawa była tak silnym impulsem dla późniejszych twórców XVI wieku, że bez przesady można mówić o szkole Kochanowskiego w tej dziedzinie, podobnie zresztą jak w dziedzinie liryki.

Odprawa posłów greckich bardzo dyskretnie, w dekoracjach zapożyczonych z historii o wojnie trojańskiej, traktuje o relacjach i nastrojach społecznych panujących w Rzeczpospolitej. Tego rodzaju krytyka pojawiła się u Kochanowskiego już wcześniej, w Satyrze albo Dzikim mężu z 1564 roku. Tym razem została jednak wzmocniona zaczerpniętym z Iliady motywem groźby upadku państwa. Dramat o takiej wymowie wymagał nie tylko kunsztu artystycznego, ale i odwagi. Tym bardziej, że Kochanowski zainscenizował Odprawę podczas ślubu Jana Zamoyskiego, a więc wydarzenia, w którym uczestniczył cały dwór królewski.

Książka ukazuje się w cyklu Wzorcowe tomy BN na stulecie serii.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Jan Kochanowski

Jan Kochanowski (1530–1584) – czołowy przedstawiciel polskiego i europejskiego renesansu. Pochodził z rodziny szlacheckiej; naukę i studia odbywał w Krakowie, Królewcu i w Padwie. Początkowo pisał po łacinie, ostatecznie jednak – co było podyktowane renesansową modą – zaczął tworzyć w języku narodowym. W 1559 roku wrócił do kraju po pobycie we Włoszech i Francji i przez kolejne lata przebywał na dworach, wiążąc się najpierw z podkanclerzymi, a następnie zostając sekretarzem króla Zygmunta II Augusta. W tym czasie parał się głównie epiką, stworzył dwa poematy moralno-polityczne: Zgodę (1563) oraz dedykowanego królowi Satyra albo Dzikiego męża (1564). Około roku 1574, po ucieczce z Polski króla Henryka III Walezego, wycofał się z dworskiego życia i osiadł w Czarnolesie. Ożenił się z Dorotą Podlodowską, z którą miał siedmioro dzieci. W roku 1578 wystawił na dworze króla Stefana Batorego Odprawę posłów greckich, w której komentował ówczesną politykę państwa. W okresie czarnoleskim zmarły jego dwie córki oraz brat. Pogrążony w żałobie po Urszuli, napisał Treny, uchodzące za arcydzieło nowożytnej literatury polskiej; cykl ukazał się drukiem w roku 1580. Ostatnim dziełem Kochanowskiego wydanym za życia były Fraszki (1584).

Tadeusz Ulewicz

Tadeusz Ulewicz (1917–2012) – historyk literatury, wybitny znawca twórczości Jana Kochanowskiego, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor licznych artykułów, rozpraw i szkiców. Od początku studiów szczególnie interesowała go literatura średniowiecza i wczesnej nowożytności. Jego aktywność naukową przerwała II wojny światowej, podczas której włączył się w działalność konspiracyjną. Na Uniwersytet Jagielloński powrócił w styczniu 1945 roku, kilka miesięcy później przedstawił dysertację doktorską Świadomość słowiańska Jana Kochanowskiego. Po wojnie pracował jako wykładowca akademicki, przez lata pełnił funkcję kierownika Zakładu Literatury Staropolskiej i Oświeceniowej UJ. W 1967 roku uzyskał tytuł profesora nauk humanistycznych.