Ofiara dla burzy - ebook

– Dorianie, nigdy nie jest za późno. Uklęknijmy i spróbujmy sobie przypomnieć jakąś modlitwę.

– Słowa te nie mają już dla mnie żadnego znaczenia.

_Portret Doriana Graya_, Oscar Wilde,

przeł. Maria Feldmanowa

Wszystko, co ma imię, istnieje.

Wierzenie ludowe z Baztán, przytoczone w dziele _Czary i czarownice_
José Miguela de Barandiarán

_Trust I seek and I find in you_

_Every day for us something new_

_Open mind for a different view_

_And nothing else matters._

_Nothing Else Matters_, Metallica1

Lampka stojąca na komodzie oświetlała pokój ciepłym różowawym światłem, które mieniło się różnokolorowo w miejscach, gdzie przeświecało przez delikatne malunki wróżek ozdabiające abażur. Z półki wiszącej na ścianie kolekcja pluszowych zwierzątek obserwowała błyszczącymi koralikowymi oczkami intruza, który w milczeniu przyglądał się śpiącemu spokojnie niemowlęciu. Uważnie wsłuchał się w głos z telewizora dochodzący z sąsiedniego pokoju i w głośny oddech kobiety, która spała na sofie, oświetlona zimnym poblaskiem ekranu. Rozejrzał się po sypialni jak w zachwycie, uważnie badając każdy jej szczegół, jakby w ten sposób mógł sobie przywłaszczyć i na zawsze zachować tę chwilę, jakby się miała stać jego skarbem, którym będzie się mógł wiecznie cieszyć. Zachłannie i w pełni świadomie starał się wryć w pamięć deseń pastelowej tapety, widok ramek ze zdjęciami i podróżnej torby z pieluszkami i ubrankami, a potem spojrzał w stronę łóżeczka. Całe jego ciało przeniknęło coś podobnego do nagłego oszołomienia alkoholem, a w jego żołądku zaczęły wzbierać mdłości. Dziewczynka spała na pleckach, ubrana we frotową piżamkę i po paszki przykryta kołderką w kwiecistej poszewce. Odsunął ją na bok, żeby ujrzeć ją całą. Odetchnęła przez sen, z jej różowych usteczek wylało się trochę śliny, spłynęło po policzku i zostawiło mokry ślad. Uniesione po obu stronach głowy pulchne rączki z rozwartymi dłońmi zadrżały lekko, a potem znów zastygły w bezruchu. Intruz westchnął, jakby naśladując niemowlę. Zalała go fala czułości, tylko na chwilę, na sekundę. To wystarczyło, żeby się poczuł lepiej. Wziął do ręki pluszaka, który siedział w rogu łóżeczka jak milczący strażnik posadzony tam przez kogoś, żeby strzegł dziecka. To był duży niedźwiadek o białym futerku, z czarnymi oczkami i wypukłym brzuchem. Niedobrana czerwona wstążka zawiązana na szyi zwisała aż po jego tylne łapki. Pogłaskał go delikatnie po główce, podniósł do twarzy i zagłębił nos w futerku pokrywającym brzuszek, żeby odetchnąć słodkawym zapachem nowej, drogiej zabawki.

Poczuł, że jego serce przyspiesza, a na skórze zaczyna się perlić pot. Nagle ze złością odsunął misia od twarzy i zdecydowanym ruchem przycisnął go do twarzyczki niemowlęcia. Przykrył nosek i usta. Potem po prostu nacisnął trochę mocniej.

Rączki dziewczynki zadygotały, uniosły się ku niebu. Jeden z jej paluszków lekko musnął jego nadgarstek i już po chwili zdawało się, że zasnęła głębokim, spokojnym snem, jej mięśnie zwiotczały, a rozłożone jak rozgwiazdy dłonie opadły na materac.

Podniósł pluszową zabawkę i przyjrzał się buzi dziewczynki. Nie było na niej widać cierpienia, jedynie na czole, między brwiami, dostrzegł lekkie zaczerwienienie, pewnie ślad po nosie niedźwiadka. Światło życia zgasło na jej twarzy. Poczuł wyraźniej, że jest już tylko próżnym naczyniem. Znów podniósł zabawkę do twarzy, żeby odetchnąć jej zapachem, teraz wzbogaconym przez aromat dziecięcej duszyczki. Doznanie było tak słodkie i wspaniałe, że oczy napełniły mu się łzami. Westchnął w podzięce, poprawił przekręconą wstążkę i odstawił zabawkę na miejsce, w nogi łóżeczka.

Nagle poczuł, że musi się spieszyć, jakby nagle zdał sobie sprawę, że zbyt długo tam stoi. Wychodząc, odwrócił się tylko raz. Światło lampki zalśniło w kilkunastu parach oczu pluszowych zwierzątek, które patrzyły na niego z półki ze zgrozą.2

Amaia już od dwudziestu minut siedziała w samochodzie i obserwowała dom. Silnik był wyłączony i wewnętrzną stronę szyb pokrywała mgiełka, co w połączeniu z padającym deszczem sprawiało, że zarys fasady o ciemnym belkowaniu przedstawiał się dość niewyraźnie.

Przed drzwiami zatrzymał się mały samochód. Wysiadł z niego młody chłopak. Rozłożył parasol, nachylił się nad siedzeniem pasażera, wziął z niego zeszyt, coś w nim sprawdził i wrzucił go z powrotem do środka. Przeszedł na tył, otworzył bagażnik, wyciągnął z niego płaski pakunek i ruszył do wejścia.

Podbiegła do niego w chwili, gdy naciskał dzwonek.

– Przepraszam, kim pan jest?

– Opieka społeczna. Przywozimy mu codziennie obiad i kolację – odparł, wskazując na plastykową tackę owiniętą w folię. – Nie wychodzi z domu i nie ma nikogo, kto mógłby się nim zająć – wyjaśnił. – Pani jest z rodziny? – zapytał z nadzieją.

– Nie – odparła. – Jestem z Policji Statutowej.

– Aha – powiedział, całkiem tracąc zainteresowanie.

Znów nacisnął dzwonek i zbliżając usta do szpary w drzwiach, krzyknął:

– Panie Yáñez, to ja, Mikel, z opieki społecznej, pamięta mnie pan?! Przywiozłem obiad!

Drzwi się uchyliły, zanim skończył. Pokazała się wymizerowana, poszarzała twarz Yáñeza.

– No jasne, że pamiętam, jeszcze nie zdziecinniałem… I dlaczego, do diabła, pan tak głośno krzyczy? Głuchy też nie jestem – burknął ze złością.

– Oczywiście, że nie, panie Yáñez – odparł z uśmiechem chłopak, napierając na drzwi i mijając go, żeby wejść do środka. Amaia włożyła rękę do kieszeni i wyciągnęła odznakę.

– Nie ma potrzeby – powiedział Yáñez. Rozpoznał ją. Odsunął się trochę, żeby ją przepuścić.

Był ubrany w płócienne spodnie i gruby sweter. Narzucił na niego włochaty szlafrok. W niewyraźnym świetle ledwie przenikającym przez opuszczone żaluzje i dochodzącym do sieni Amaia nie była w stanie określić jego koloru. Poszła za nim do kuchni. Świetlówka zamigotała kilka razy i zapłonęła bladym światłem.

– Ależ, panie Yáñez! – wykrzyknął chłopak zbyt głośno. – Nie zjadł pan wczoraj kolacji! – Stał przed otwartą lodówką i wkładał do niej owinięte folią pojemniki z jedzeniem. – Wie pan, że będę to musiał odnotować w raporcie. Jeśli potem lekarz będzie na pana krzyczał, proszę nie mieć do mnie pretensji. – Mówił tak, jak zwykło się przemawiać do małych dzieci.

– Odnotuj to sobie, gdzie ci się podoba – wymamrotał Yáñez.

– Nie lubi pan morszczuka w sosie? – Nie czekając na odpowiedź, ciągnął dalej: – Dzisiaj zostawiam panu mięso z ciecierzycą i jogurt. Na kolację tortillę i zupę, na deser biszkopt. – Odwrócił się, wrzucił na tackę kilka nietkniętych pojemników z jedzeniem, schylił się i wyciągnął spod zlewu niewielki worek ze śmieciami. Wydawało się, że jest w nim tylko kilka pustych opakowań. Zawiązał go i skierował się do wyjścia. W progu zatrzymał się na chwilę i znów się odezwał, znów zbyt głośno: – No dobrze, panie Yáñez, to wszystko. Smacznego i do jutra.

Kiwnął głową do Amai i wyszedł. Yáñez poczekał, aż drzwi trzasną, i dopiero wtedy się odezwał.

– Jak się to pani podoba? Dzisiaj zresztą zabawił wyjątkowo długo, zwykle wpada na dwadzieścia sekund i kiedy wchodzi, już marzy tylko o tym, żeby wyjść. – Mówiąc to, zgasił świetlówkę i przez chwilę było niemal całkiem ciemno. Skierowali się do saloniku. – Kiedy tu wchodzi, ze strachu jeżą mu się włosy na głowie, i nie mam mu tego za złe, bo ten dom istotnie przypomina cmentarz.

Obita pluszem brązowa kanapa była częściowo przykryta prześcieradłem, leżały na niej też dwa grube koce i poduszka. Amaia domyśliła się, że Yáñez na niej sypia, że w ogóle na tej kanapie spędza większość czasu. Koce były pokryte okruchami i widniały na nich żółtawe, zaschnięte plamy, chyba od jajek. Yáñez usiadł i oparł się o poduszkę. Amaia przyjrzała mu się uważnie. Minął miesiąc, od kiedy widziała go w komisariacie. Ze względu na podeszły wiek w oczekiwaniu na proces przebywał w areszcie domowym. Wychudł, a jego pociągła, podejrzliwa twarz stała się jeszcze bardziej koścista. Nadawało mu to wygląd nawiedzonego ascety. Włosy nadal miał krótko obcięte i był ogolony, ale spod swetra i szlafroka wystawała bluza od piżamy. Amaia zaczęła się zastanawiać, od kiedy się nie przebierał. W domu było bardzo zimno. Rozpoznała przenikliwy chłód pokojów nieogrzewanych od wielu dni. Kanapa stała przed wygasłym kominkiem i dość nowym, rywalizującym z nim wielkością telewizorem z przyciszonym dźwiękiem. Rzucał na pokój lodowatą niebieskawą poświatę.

– Czy mogę podnieść żaluzje? – spytała Amaia, kierując się do okna.

– Może pani robić, co pani chce, ale zanim pani wyjdzie, proszę wszystko zostawić tak, jak było.

Skinęła głową i przekręciła do pozycji poziomej żeberka drewnianych okiennic, żeby do wnętrza mogło zajrzeć wątłe, charakterystyczne dla doliny Baztán światło. Odwróciła się i stwierdziła, że Yáñez bez reszty skupił się na telewizorze.

– Panie Yáñez.

Wpatrywał się w ekran, jakby w pokoju nikogo nie było.

– Panie Yáñez.

Spojrzał na nią, trochę roztargniony i zagniewany.

– Chciałabym… – powiedziała, kierując się w stronę korytarza – …chciałabym rzucić okiem.

– Proszę, proszę – odparł, machając ręką. – Niech pani sobie obejrzy, co pani chce, ale proszę nie robić bałaganu. Ci policjanci, co tu byli, poprzewracali wszystko do góry nogami i dużo mnie kosztowało zaprowadzenie porządku.

– Oczywiście…

– Mam nadzieję, że potraktuje pani wszystko z takim poszanowaniem jak ten policjant, co tu przyszedł wczoraj.

– Wczoraj przyszedł do pana policjant?

– Tak. Bardzo uprzejmy. Zrobił mi nawet kawę z mlekiem, zanim sobie poszedł.

Dom był parterowy. Oprócz kuchni i saloniku były w nim trzy sypialnie i dość duża łazienka. Amaia otworzyła szafkę i spojrzała na półki, na których stały przybory do golenia, rolki papieru toaletowego i trochę lekarstw. W pierwszej sypialni na środku stało wielkie małżeńskie łoże. Wyglądało na nieużywane od lat. Było przykryte kapą w kwiatowy wzór, ten sam, który widniał na zasłonach, odbarwionych w miejscach, na które przez lata padały promienie słońca. Na toaletce i nocnych szafkach leżały koronkowe serwetki. Jeszcze wyraźniej poczuła się tak, jakby to była podróż w czasie. Czuła to, już kiedy wchodziła do tego pokoju, starannie urządzonego w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Niewątpliwie przez jego żonę. A on nic od tamtej pory nie zmienił. Wazony z plastykowymi kwiatami w absurdalnych kolorach przywiodły jej na myśl izby w skansenach, niegościnne i martwe, przypominające grobowce.

Druga sypialnia była niemal pusta. Pod oknem stała tylko maszyna do szycia, a obok wiklinowy kosz. Amaia doskonale pamiętała ten fragment protokołu przeszukania. Tak czy owak, otworzyła kosz i przyjrzała się resztkom tkaniny. Rozpoznała w nich barwniejszą i jaskrawszą wersję zasłon z pierwszej sypialni. Trzecia sypialnia była pokojem dziecięcym i taką nazwę nadano jej w protokole, bo właśnie tym była: pokojem dziesięcio-, może dwunastolatka. Pojedyncze łóżko było przykryte czystą białą kapą. Na półkach stało kilka książek z młodzieżowej serii, które pamiętała z własnego dzieciństwa, i zabawki. Niemal wszystkie były modelami do składania: statki, samoloty i kolekcja metalowych samochodzików ustawionych w rzędzie i starannie odkurzonych. Na drzwiach od wewnętrznej strony wisiał plakat z klasycznym modelem ferrari, a na biurku leżały stare podręczniki i plik spiętych gumką kart kolekcjonerskich z gwiazdami futbolu. Wzięła go do ręki i stwierdziła, że gumka wyschła i sparciała, popękała i wtopiła się w odbarwione kartoniki raz na zawsze. Odłożyła karty na miejsce, w myślach porównując wspomnienie mieszkania Berasateguiego w Pampelunie z tym lodowato zimnym pokoikiem. W domu były jeszcze dwa pomieszczenia: mała pralnia i dobrze wyposażony składzik, w którym Yáñez przechowywał narzędzia ogrodnicze i w otwartych drewnianych skrzynkach trzymał kartofle i cebulę. W rogu, przy drzwiach prowadzących na dwór, stał nieczynny piec gazowy.

Wzięła jedno z krzeseł stojących przy stole i postawiła je między starcem i telewizorem.

– Chcę panu zadać kilka pytań.

Yáñez sięgnął po pilota, którego trzymał pod ręką, i wyłączył telewizor. Patrzył na nią w milczeniu z wyrazem złości i zgorzknienia, który zawsze gościł na jego twarzy i sprawił, że od pierwszej chwili jak tylko go poznała, uznała, że po tym człowieku można się spodziewać wszystkiego.

– Proszę mi opowiedzieć o swoim synu.

Yáñez wzruszył ramionami.

– Jak się między wami układało?

– Był dobrym synem – odpowiedział zbyt szybko. – I robił to, co powinien robić dobry syn.

– Na przykład?

Tym razem chwilę się zastanowił, zanim odpowiedział.

– No cóż, dawał mi pieniądze, niekiedy jeździł po zakupy, przywoził mi jedzenie… Takie rzeczy…

– Z tego co wiem, było zupełnie inaczej. We wsi mówią, że po śmierci żony wysłał pan go za granicę, do szkół. Że przez całe lata nawet nie postawił tu nogi.

– Uczył się. Dużo się uczył i studiował. Dwa kierunki, doktorat. Jest jednym z najwybitniejszych psychiatrów w swojej klinice…

– Kiedy zaczął tu częściej zaglądać?

– A bo ja wiem? Jakoś przed rokiem…

– Czy kiedykolwiek przywiózł tu coś, co chciał tu przechować? Albo poprosił pana, żeby pan mu to schował gdzie indziej?

– Nie.

– Jest pan pewien?

– Tak.

– Zwiedziłam dom – powiedziała, rozglądając się. – Jest bardzo czysto.

– Muszę go utrzymywać w takim stanie.

– Rozumiem. Robi pan to dla syna.

– Nie, robię to dla żony. Wszystko wygląda tak jak wtedy, kiedy odeszła… – Twarz skurczyła mu się w grymasie bólu połączonego z odrazą. Siedział tak kilka sekund, nie wydając żadnego odgłosu. Amaia dostrzegła łzy spływające mu po policzkach i zrozumiała, że płacze.

– To jedyne, co mogę zrobić. Wszystko inne zrobiłem źle.

Jego spojrzenie błądziło bez celu od jednego przedmiotu do drugiego, jak gdyby poszukiwał odpowiedzi wśród zetlałych bibelotów stojących na półeczkach i stolikach. W końcu napotkało spojrzenie Amai. Schwycił brzeg koca i pociągnął go, zakrywając sobie twarz. Siedział tak przez chwilę bez ruchu, a potem z gniewem odrzucił koc, jakby się karał za słabość, którą okazał, płacząc przy świadku. Amaia była niemal pewna, że to będzie koniec rozmowy, ale on podniósł poduszkę, na której się opierał, i wyciągnął spod niej oprawioną w ramkę fotografię. Przyjrzał jej się z czułością, a potem jej ją podał. Ten gest przeniósł ją w czasie do tej chwili przed rokiem, kiedy osierocony ojciec podobnym gestem podał jej portret zamordowanej córki. On także wyjął go spod poduszki. Od tamtej pory nie widziała ojca Anne Arbizu, ale wspomnienie jego bólu odżyło i uderzyło ją z całą siłą. Pomyślała, że cierpienie jest w stanie wywołać podobne reakcje u dwóch tak odmiennych ludzi.

Ze zdjęcia uśmiechnęła się do niej niespełna dwudziestopięcioletnia kobieta. Amaia patrzyła na nią przez chwilę, a potem oddała zdjęcie Yáñezowi.

– Myślałem, że czeka nas szczęśliwe życie. Wie pani, młoda, śliczna, dobra żona… Ale kiedy syn się urodził, zaczęła się dziwnie zachowywać. Była smutna, już się nie uśmiechała, nie chciała nawet brać go na ręce, mówiła, że nie jest gotowa, żeby go pokochać. Twierdziła, że widzi, że on jej nie akceptuje, a ja nie umiałem nic na to poradzić. Mówiłem: głupoty gadasz. Jak to dziecko cię nie kocha? A ona od tego robiła się jeszcze smutniejsza. Zawsze była smutna. Ale i tak utrzymywała dom we wzorowym porządku, codziennie gotowała. Ale nie uśmiechała się, nie szyła, w wolnych chwilach spała. Opuszczała żaluzje, jak ja sam robię teraz, i kładła się spać… Pamiętam, jacy dumni byliśmy, kiedy kupiliśmy ten dom. Ona go tak pięknie ozdobiła, pomalowaliśmy ściany, ustawiliśmy doniczki z kwiatami… Sprawy się dobrze układały i myślałem, że tak będzie zawsze. Ale nasze domowe ognisko wygasło i ten dom stał się jej grobowcem… A teraz moja kolej. Areszt domowy, tak to nazywają. Adwokat mówi, że po procesie zgodzą się, żebym tu odsiadywał wyrok, więc ten dom będzie także moim grobem. Całymi nocami leżę tutaj, a sen nie przychodzi, i czuję krew żony pod swoją głową.

Amaia z uwagą przyjrzała się kanapie. Nie pasowała do reszty wyposażenia.

– To ta sama. Oddałem ją do tapicera, bo była zalana jej krwią, i dał ten materiał, bo już nie produkowali takich jak kiedyś. To jedyne, co tutaj zmieniłem. Ale kiedy leżę, mogę poczuć zapach jej krwi przebijający spod tapicerki.

– Zimno tutaj – powiedziała Amaia, starając się ukryć to, że po plecach przeszedł jej dreszcz.

Yáñez wzruszył ramionami.

– Dlaczego nie włączy pan pieca?

– Nie działa od tej nocy, kiedy była awaria prądu.

– Od tamtej pory minął już ponad miesiąc. Cały ten czas nie miał pan ogrzewania?

Nie odpowiedział.

– A opieka społeczna?

– Pozwalam tu wchodzić tylko temu z tacą. Od razu pierwszego dnia ich ostrzegłem, że jak będą się tu wpychać, przywitam ich z siekierą.

– Ma pan też kominek. Dlaczego pan w nim nie rozpali? Dlaczego siedzi pan w zimnie?

– Na nic innego nie zasługuję.

Podniosła się, poszła do składziku i przyniosła kosz pełen szczap i stare gazety. Kucnęła przed kominkiem i rozgarnęła stary popiół, żeby ułożyć drewno w stos. Sięgnęła po zapałki leżące na obramowaniu i rozpaliła ogień. Potem usiadła na krześle. Yáñez wbił wzrok w płomienie.

– Pokój pańskiego syna także wygląda dobrze. Nie sądzę jednak, żeby taki człowiek jak on chciał tutaj nocować.

– Nie robił tego. Niekiedy przyjeżdżał na obiad, czasem zostawał na kolację, ale nigdy tu nie spał. Wyjeżdżał wieczorem i wracał rano. Mówił, że woli spać w hotelu.

Nie uwierzyła mu. Już to sprawdzili. Nie było żadnych śladów po tym, żeby Berasategui kiedykolwiek nocował w jakimś hotelu, hostelu lub gospodarstwie agroturystycznym w dolinie Baztán.

– Jest pan pewien?

– Tak sądzę. Już to mówiłem policji: nie jestem w stanie niczego potwierdzić w stu procentach. Nie mam aż takiej dobrej głowy, jak stwierdziłem, kiedy rozmawiałem z tym typem z opieki społecznej. Niekiedy o różnych rzeczach zapominam.

Amaia wyciągnęła z kieszeni komórkę. Czuła, że wibruje, i gdy ją włączyła, stwierdziła, że ma kilka nieodebranych połączeń. Znalazła pewną fotografię, dotknęła ekranu, żeby ją powiększyć, i starannie unikając patrzenia na nią, pokazała ją staremu.

– Był tu z tą kobietą?

– To pani matka.

– Zna ją pan? Widział ją tu pan tamtej nocy?

– Nie widziałem jej tamtej nocy, ale tak, znam ją od zawsze. Postarzała się, ale nie zmieniła się na tyle, żebym jej nie mógł rozpoznać.

– Proszę się zastanowić. Powiedział pan, że pamięć płata panu figle.

– Czasem zapominam zjeść kolację. Czasem jem ją dwa razy, bo nie pamiętam, czy już to zrobiłem, ale nie zapominam, kto mnie odwiedził. A pani matka nigdy w życiu nie była w moim domu.

Amaia wyłączyła telefon i wsadziła go z powrotem do kieszeni płaszcza. Zanim wyszła, postawiła krzesło na miejscu i opuściła żaluzje. Wsiadła do samochodu, nie zwracając uwagi na natrętne brzęczenie telefonu, sygnalizujące, że ktoś pilnie chce z nią mówić. Wybrała jakiś numer. Odezwał się męski głos, podał nazwę firmy.

– Dzień dobry. Proszę o przysłanie kogoś do uruchomienia pieca gazowego, który nie działa od czasu ostatniej wielkiej burzy – powiedziała, po czym podała adres Yáñeza.3

Zaparkowała obok fontanny z lamiami i naciągając na głowę kaptur płaszcza, przeszła pod małą arkadą, która oddzielała plac od ulicy Pedra Axulara. Mimo szumu ulewy dobrze słyszała głośne krzyki. Na twarzy inspektora Iriartego odbijały się wyraźnie niepokój i zdenerwowanie. Dawał im wyraz, raz po raz wybierając numery w komórce. Powitał ją skinieniem głowy, nie spuszczając z oczu grupy ludzi, którą starał się utrzymać w pewnej odległości od samochodu patrolowego. W środku siedział jakiś człowiek. Wyglądał na zmęczonego, opierał głowę o pokrytą kroplami deszczu szybę. Dwóch mundurowych bez większego powodzenia usiłowało ustawić kordon wokół leżącego na ziemi w kałuży wody plecaka. Amaia przyspieszyła, żeby ich wspomóc, i wyciągnęła z kieszeni telefon. Już miała zadzwonić, żeby poprosić o wsparcie, gdy na moście Giltxaurdi pokazały się dwa samochody policyjne z włączoną sygnalizacją. Przyciągnęły uwagę podnieconego tłumu. Wycie syren stłumiło wrzawę.

Iriarte był przemoczony do szczętu. Rozmawiając z Amaią, uporczywie przesuwał rękoma po twarzy, usiłował odgarnąć strugi deszczu zalewające mu oczy. Jak przywołany zaklęciem zjawił się podinspektor Etxaide z ogromnym parasolem. Wręczył im go i dołączył do policjantów usiłujących zapanować nad tłumem.

– Inspektorze?

– Człowiek, który siedzi w samochodzie, to podejrzany Valentín Esparza. Jego czteromiesięczna córeczka zmarła wczoraj w nocy, w domu swojej babki ze strony matki. Lekarz ustalił, że zgon nastąpił między czwartą a piątą nad ranem, i stwierdził zespół śmierci łóżeczkowej. Dotychczas wszystko wyglądało na zwykły nieszczęśliwy wypadek. Ale babka, Inés Ballarena, stawiła się wczoraj na komisariacie, żeby złożyć zeznanie. Jej córka wybrała się z mężem do restauracji, żeby uczcić rocznicę małżeństwa, a ona po raz pierwszy została z wnuczką sama. Dała jej butelkę i położyła do łóżeczka. Oglądała telewizję i zasnęła w sąsiednim pokoju na kanapie. Przysięga, że miała włączony interfon. Obudził ją jakiś odgłos. Zajrzała do pokoju wnuczki i od drzwi stwierdziła, że mała śpi. Wtedy usłyszała trzask przed domem, na podjeździe. Taki, jaki wydają opony samochodu na żwirze. Wyjrzała przez okno i zobaczyła, że odjeżdża jakiś samochód. Nie przyjrzała się tablicy rejestracyjnej, ale pomyślała, że to samochód zięcia. Duży i szary. – Iriarte machnął niezdecydowanie ręką. – Wtedy też spojrzała na zegarek. Mówi, że była czwarta nad ranem i że pomyślała, że młodzi, wracając do siebie, podjechali pod jej dom, żeby zobaczyć, czy palą się światła. Nie wydało jej się to dziwne, bo mieli po drodze. Wróciła na kanapę i tam spała do rana. Kiedy się obudziła, była zaskoczona, że niemowlę nie domaga się krzykiem jedzenia. Poszła do pokoju wnuczki i znalazła ją nieżywą. Jest zrozpaczona, nie radzi sobie z poczuciem winy. Wypytywała córkę, o której wrócili do domu. Córka twierdzi, że o wpół do drugiej i że po powrocie do domu błyskawicznie usnęła. Ponieważ od dawna nie piła alkoholu, parę kieliszków wina wystarczyło, żeby ją zamroczyć. Kiedy Ballarena zaczęła wypytywać zięcia, zareagował źle. Zdenerwował się i nie chciał z nią rozmawiać. Uniósł się i stwierdził, że z pewnością w samochodzie siedziała jakaś parka szukająca spokojnego miejsca. Ale wtedy pani Ballarena przypomniała sobie jeszcze coś: psy nie szczekały. Ma na podwórku dwa psy i twierdzi, że kiedy wyczują kogoś nieznajomego, szczekają jak szalone.

– I co pan zrobił? – spytała Amaia, kierując wzrok na tłumek, który onieśmielony obecnością sił policyjnych i coraz bardziej przemoczony, wycofał się pod drzwi domu pogrzebowego. W grupie były dwie kobiety. Jedna krzyczała histerycznie – jej słów nie można było zrozumieć, bo tłumił je rozpaczliwy płacz – a druga starała się ją pocieszać.

– Ta, co płacze, to matka. Ta, co ją obejmuje, to babka – wyjaśnił Iriarte, śledząc wzrokiem spojrzenie Amai. – No cóż, Inés Ballarena była w strasznym stanie. Całkowicie się załamała. Składając zeznania, nie przestawała płakać. Po raz pierwszy powierzono jej opiekę nad dzieckiem, to była pierwsza wnuczka w ich rodzinie. Była całkowicie zdruzgotana… Od razu pomyślałem, że najprawdopodobniej szuka jakiegoś wyjaśnienia tego, z czym nie może się pogodzić.

– Ale?

– Ale zadzwoniłem do ich pediatry. Potwierdził, że bez wątpienia chodzi o zespół śmierci łóżeczkowej. Dziewczynka była wcześniakiem, urodziła się z niedojrzałymi płucami i połowę swojego czteromiesięcznego życia spędziła w szpitalu. Chociaż już została wypisana do domu, jakiś tydzień temu wezwano go, bo była przeziębiona, miała katar. Słowem… nie miał wątpliwości co do przyczyny zgonu: niemowlę urodzone przedwcześnie, o niskiej wadze urodzeniowej, chorowite. Aż tu jakąś godzinę temu babka znowu przyszła na komisariat. Zdecydowałem się towarzyszyć jej do kostnicy, bo nalegała. Mówiła, że dziecko ma na czole czerwoną plamkę, jakby od guzika, i że powiedziała coś o tym w obecności zięcia, a on uciął temat i kazał zamknąć trumnę. Dokładnie w chwili gdy wchodziliśmy do domu pogrzebowego, natknęliśmy się na niego w drzwiach. Miał ze sobą ten plecak i rzuciło mi się w oczy, że trzyma go jakoś dziwnie. – Iriarte złożył ręce na piersi, jakby kogoś tulił, i podszedł do porzuconego na ziemi przemoczonego tobołka. – Nie tak, jak zwykle się nosi plecaki. Gdy mnie zobaczył, zbladł i rzucił się do ucieczki. Dopadłem go tuż przy jego samochodzie i wtedy zaczął krzyczeć, żebyśmy go zostawili w spokoju, że musi z tym skończyć…

– Skończyć… ze sobą?

– Ja też pomyślałem, że o to mu chodzi. Że może w plecaku ma broń czy coś…

Kucnął i ustawił parasol nad plecakiem, żeby go osłonić. Uniósł klapę, poluzował plastikowy zatrzask przytrzymujący sznurek i rozsunął wlot do komory. Ukazała się dziecięca główka z jeszcze niezarośniętym ciemiączkiem, pokryta delikatnym ciemnym meszkiem. Blada twarz nie pozostawiała wątpliwości: dziecko było martwe, ale uchylone usteczka zachowały jeszcze trochę barwy i dawały złudzenie życia, co sprawiło, że patrzący zamarli na kilka niekończących się sekund. Ze stuporu wyrwał ich doktor San Martín. Stanął obok i nachylił się nad tobołkiem. Iriarte streścił mu to, co już powiedział Amai. San Martín wyciągnął z opakowania pałeczkę kosmetyczną i zeskrobał nią coś tłustego, czym ktoś niezręcznie posmarował nasadę nosa niemowlęcia.

– Jest taka maleńka – powiedział San Martín ze smutkiem. Iriarte i Amaia popatrzyli na niego, zdziwieni taką reakcją – nietypową dla lekarza sądowego. Doktor zdał sobie z tego sprawę i otrząsnął się z przygnębienia. Skoncentrował się na zadaniu. – Bardzo nieudolna próba ukrycia śladu nacisku. Przypuszczalnie ktoś nacisnął w chwili, kiedy przestała oddychać. Teraz, gdy są już plamy opadowe, ślad widać na pierwszy rzut oka. Pomóżcie mi – poprosił.

– Co ma pan zamiar zrobić?

– Muszę ją zobaczyć całą – odparł, jakby to było oczywiste.

– Proszę tego tutaj nie robić. Tamci ludzie to rodzina. – Iriarte wskazał w stronę zakładu pogrzebowego. – Są tam też matka i babka. Ledwo nam się udało ich powstrzymać. Gdyby zobaczyli zwłoki dziecka tu, na ulicy, dostaliby szału.

Amaia popatrzyła na San Martína i potwierdziła:

– Inspektor ma całkowitą rację.

– Więc dopóki nie będę jej miał na stole sekcyjnym, nie będę mógł stwierdzić, czy są inne oznaki znęcania się. Bądźcie drobiazgowi, kiedy będziecie przeszukiwać miejsce zgonu. Miałem podobny przypadek i wtedy okazało się, że znak na policzku dziecka powstał w wyniku ucisku. Od guzika poduszki. Mogę wam powiedzieć coś, co wam pomoże w poszukiwaniach. – Pogrzebał w walizeczce marki Gladstone, z którą się nie rozstawał, i wydobył niewielki przedmiot. Pokazał im go z dumą. – To suwmiarka elektroniczna – wyjaśnił i rozwarł metalowe szpony, dostosowując je do średnicy okrągłego znaku na czole dziewczynki. – Otóż to – stwierdził, wskazując na odczyt na ekranie. – Trzynaście przecinek osiemdziesiąt pięć milimetra. Musicie szukać przedmiotu o takiej średnicy.

Podnieśli się, żeby ekipa techniczna mogła włożyć plecak do worka na zwłoki. Amaia się odwróciła i o kilka kroków dalej zobaczyła sędziego śledczego Markinę. Pomyślała, że pewnie wezwał go San Martín. Stał i obserwował ich w milczeniu. Pod czaszą czarnego parasola, w wątłym świetle słońca przeświecającego przez warstwę chmur jego twarz wydawała się ponura, ale w oczach miał blask. Gdy powitał ją lekkim skinieniem, poraziła ją intensywność jego spojrzenia. Ten mały gest wystarczył, żeby się zmieszała i odwróciła wzrok. Spojrzała na Iriartego i San Martína, jakby szukała potwierdzenia, że oni także zauważyli sędziego. San Martín nadzorował swoich asystentów i dyktował zeznanie do protokołu spisywanego przez sekretarza sądowego, a Iriarte z uwagą przypatrywał się grupie krewnych i znajomych, przez którą przebiegał narastający szum, zamieniając się po chwili w coraz głośniejsze, domagające się wyjaśnień okrzyki. Nad wszystkim górował głośny lament osieroconej matki.

– Trzeba jak najszybciej zabrać stąd tego faceta – powiedział Iriarte do jednego z policjantów.

– Przewieźcie go bezpośrednio do Pampeluny – nakazał Markina.

– Jak tylko to będzie możliwe, panie sędzio. Poproszę Pampelunę o samochód i po południu będzie go pan tam miał, ale na razie zabieramy go na komisariat – stwierdził Iriarte. – Tam się spotkamy – powiedział do Amai, po czym się z nią pożegnał.

Skinęła głową. Tak samo pożegnała Markinę, kiedy obok niego przechodziła, i ruszyła w kierunku placu, na którym zostawiła samochód.

– Pani inspektor… Czy może pani chwilkę zaczekać?

Stanęła i odwróciła się do sędziego. Podszedł i stanął tak blisko, że znalazła się pod jego parasolem.

– Dlaczego pani do mnie nie zadzwoniła? – To nie był wyrzut, nie zabrzmiało to nawet jak pytanie. W jego tonie było raczej zaproszenie, uwodzicielskie zaproszenie do podjęcia gry.

Szary płaszcz narzucony na garnitur w tym samym kolorze, niepokalanie biała koszula i ciemny krawat, oficjalny strój, w którym rzadko występował, nadawał mu poważny i elegancki wygląd. Kontrastowały z nim opadające na czoło włosy i zadbany dwudniowy zarost – oznaki wystudiowanej niedbałości. Pod czaszą parasola czuła już tylko, że ją przyciąga. Uwięził ją zapach drogich perfum, ciepło emanujące z jego ciała i blask oczu. Zamarła, wpatrzona w przeznaczony tylko dla niej uśmiech.

W tej samej chwili podszedł do nich Jonan Etxaide.

– Szefowo, w samochodach nie ma miejsca. Może mnie pani podwieźć do komisariatu?

– Oczywiście, Jonanie – odparła, łapiąc oddech. – Panie sędzio, proszę wybaczyć. – Pożegnała się i wraz z podinspektorem ruszyła w stronę samochodu. Ona tego nie zrobiła, ale Extaide się odwrócił, żeby spojrzeć na Markinę, a Markina, nie ruszając się z miejsca, skinął głową.4

Twarz Iriartego nie odzyskała jeszcze normalnego koloru, chociaż w komisariacie było ciepło. Zdążył natomiast się przebrać.

– I co powiedział Esparza? Dlaczego postanowił zabrać zwłoki?

– Nic nie mówi. Siedzi na podłodze w głębi celi, nieruchomy i milczący, zwinięty w kłębek.

Amaia wstała i ruszyła do drzwi, ale w progu odwróciła się i zapytała:

– A pan co o tym sądzi? Uważa pan, że zrobił to, bo cierpi po stracie córki, czy miał coś wspólnego z jej śmiercią?

Widać było, że Iriarte głęboko się zastanawia.

– Naprawdę nie wiem, co o tym myśleć. Może rzeczywiście była to, jak pani to nazwała, reakcja na cierpienie, ale można również przypuścić, że nie chciał dopuścić do sekcji zwłok, bo zdał sobie sprawę, że teściowa go podejrzewa. – Zamilkł i dodał bardzo poważnym tonem: – Nie jestem w stanie sobie wyobrazić nic potworniejszego niż wyrządzenie takiej krzywdy własnemu dziecku.

Umysł Amai wyświetlił wyraźny obraz twarzy jej własnej matki. Pojawił się jak przywołany złośliwym zaklęciem. Natychmiast go odpędziła. Zastąpiła go inna wizja: emerytowana pielęgniarka Fina Hidalgo obrywająca młode pędy roślin brudnym, poplamionym zielonym sokiem paznokciem: Czy ma pani pojęcie, jakim obciążeniem dla rodziny jest zajmowanie się takim dzieckiem?

– Inspektorze? Czy to dziecko było normalne? Mam na myśli… czy cierpiało na niedorozwój lub miało w jakiś sposób uszkodzony mózg?

– Z wyjątkiem tego, że urodziło się z niską wagą urodzeniową i było wcześniakiem, nic mu nie dolegało. Pediatra poinformował mnie, że była zdrową, normalną dziewczynką.

Cele w nowym komisariacie w Elizondo były pozbawione krat. Zamiast nich od strefy identyfikacji i nadzoru oddzielało je grube zbrojone szkło, oświetlone z zewnątrz reflektorami. Bez przerwy podglądały je kamery. Amaia przeszła korytarzem, zaglądając do cel. Wszystkie były puste – z wyjątkiem jednej. Przysunęła twarz do szyby i zobaczyła, że w głębi, między umywalką i sedesem, na podłodze siedzi mężczyzna. Ugiął kolana, oparł na nich głowę i przysłonił ją rękoma, więc nie mogła zobaczyć jego twarzy. Iriarte włączył służący do porozumiewania się z zatrzymanymi interfon.

– Valentín Esparza! – zawołał.

Mężczyzna podniósł głowę.

– Inspektor Salazar chce ci zadać kilka pytań.

Mężczyzna znów ukrył twarz.

– Valentín! – zawołał znów Iriarte, bardziej zdecydowanym tonem. – Wejdziemy do celi. Będziesz się zachowywał spokojnie, dobrze?

Amaia nachyliła się do niego i szepnęła:

– Wejdę sama. Nie będzie się czuł zagrożony. Nie jestem w mundurze, jestem kobietą…

Iriarte skinął głową i odszedł na bok, tam, skąd mógł widzieć wszystko, co się dzieje w celach. Amaia weszła i stanęła w milczeniu nad skulonym na podłodze mężczyzną. Po dobrej chwili zapytała:

– Czy mogę usiąść?

Podniósł głowę i zobaczyła, że na jego twarzy maluje się zdumienie.

– Co?

– Pytam, czy nie będzie panu przeszkadzać, jeśli usiądę – odparła, wskazując na ławkę, zajmującą niemal całą ścianę i służącą za pryczę. Poprosiła o pozwolenie, żeby mu okazać szacunek. Nie traktowała go jako zatrzymanego ani podejrzanego.

Skinął głową.

– Dziękuję – powiedziała, siadając. – O tej porze jestem wyczerpana. Ja także mam małe dziecko, pięciomiesięcznego syna. Wiem, że stracił pan wczoraj córkę.

Podniósł głowę, żeby na nią popatrzeć.

– W jakim była wieku?

– Cztery miesiące – wyszeptał ochrypłym głosem.

– Bardzo mi przykro.

Poruszył głową i przełknął ślinę.

– Miałam mieć dzisiaj wolny dzień, wie pan? Ale wezwano mnie do tego zamieszania. Proszę mi opowiedzieć, co się stało.

Znowu kiwnął głową, tym razem celując podbródkiem w kamerę i reflektor, które było widać za szybą. Na jego twarzy malowały się powaga i cierpienie, ale nie nieufność.

– Pani koledzy nic pani nie powiedzieli?

– Wolałabym to usłyszeć od pana. To pańska wersja mnie interesuje.

Milczał dłuższy czas. Śledczy z mniejszym doświadczeniem mógłby pomyśleć, że już się nie odezwie, ale Amaia postanowiła poczekać.

– Zabrałem ciało swojej córki.

Powiedział: ciało. Przyznał w ten sposób, że zabrał trupa, a nie żywe dziecko.

– Dokąd?

– Dokąd? – powtórzył, wyraźnie zmieszany. – Nie myślałem o żadnym miejscu, ja tylko… Chciałem tylko mieć ją jeszcze trochę przy sobie.

– Powiedział pan, że ją zabrał. Że zabrał pan ciało. Zatrzymano pana tuż przy samochodzie. Dokąd chciał pan pojechać?

Mężczyzna milczał.

Amaia spróbowała od innej strony:

– To niewiarygodne, jak zmienia się życie, kiedy w domu pojawia się niemowlę. Tyle spraw, tyle wymagań. Mój syn co noc ma kolkę. Po ostatnim karmieniu płacze dwie lub trzy godziny i nic nie można na to poradzić. Usiłujemy go uspokoić, nosząc na rękach i chodząc w kółko po domu. Niekiedy wydaje mi się, że można od tego oszaleć.

Skinął głową.

– To właśnie się stało?

– Co?

– Pańska teściowa twierdzi, że był pan u niej w nocy.

Zaczął kręcić głową.

– Że udało jej się dostrzec pana samochód, kiedy pan odjeżdżał…

– Moja teściowa się myli. – W jego tonie wyraźnie słyszała wrogość. – Nie odróżnia jednego samochodu od drugiego. To z pewnością była jakaś parka, która wjechała na podjazd w poszukiwaniu miejsca do… No, wie pani.

– Wiem, ale psy nie szczekały, więc to musiał być ktoś, kogo znały – powiedziała z naciskiem. – Poza tym pana teściowa powiedziała mojemu koledze, że pańska córka miała na czole znak, którego nie było, kiedy ją kładła do łóżeczka. I że jest pewna, że słyszała w domu jakiś hałas i że wyjrzała przez okno i zobaczyła, jak pan odjeżdża.

– Ta jędza zrobiłaby wszystko, żeby mi zaszkodzić. Zawsze mnie nienawidziła. Proszę spytać moją żonę. Pojechaliśmy na kolację i wróciliśmy do domu.

– Tak, moi koledzy rozmawiali również z nią. Niezbyt dużo to dało. Nie zaprzecza pana wersji, po prostu mówi, że nic nie pamięta.

– Trochę za dużo wypiła. W ciąży odzwyczaiła się od picia…

– To musiało być trudne.

Popatrzył na nią, jakby nie rozumiał.

– Mówię o ostatnim roku, o ciąży. Zagrożona ciąża, zalecenie, żeby miała spokój, żadnego seksu, potem przedwczesny poród, dwa miesiące w szpitalu, żadnego seksu, potem powrót do domu, tylko opieka nad dzieckiem i same zmartwienia, żadnego seksu…

Twarz zmarszczyło mu coś, co trochę przypominało uśmiech.

– Znam to z doświadczenia… – ciągnęła Amaia. – Wreszcie udaje wam się wyrwać z domu, macie rocznicę ślubu, zostawiacie córeczkę pod opieką teściowej, jedziecie do drogiej restauracji i po trzeciej lampce wina twoja żona wali się z nóg, wieziesz ją do domu, kładziesz do łóżka i… żadnego seksu. Jest noc. Wsiadasz do samochodu, jedziesz do teściowej zobaczyć, czy wszystko w porządku. Wchodzisz, widzisz, że teściowa chrapie na sofie, i wkurza cię to. Wchodzisz do pokoju, w którym śpi twoja córka, i zdajesz sobie sprawę, że jest tylko obciążeniem, że twoje życie się przez nią skończyło, że kiedy jej nie było, wszystko układało się między wami dużo lepiej… I podejmujesz decyzję.

Słuchał uważnie, nie odzywając się ani słowem.

– Tak więc robisz to, co masz do zrobienia, i wracasz do domu, ale teściowa się budzi i widzi twój samochód.

– Już mówiłem, że moja teściowa to jędza.

– Tak, wiem, moja także, ale twoja jest bardzo sprytną jędzą i zauważyła mały znaczek, który twoja córka miała na czole. Wczoraj był ledwie widoczny, ale dzisiaj lekarz sądowy nie miał wątpliwości: to odcisk, który zostawia coś, co mocno nacisnęło na skórę.

Westchnął głęboko.

– Ty także go zauważyłeś, dlatego go czymś posmarowałeś i kazałeś zamknąć trumnę, żeby nikt więcej go nie zobaczył, ale ta jędza twoja teściowa się nie poddawała, więc postanowiłeś zabrać ciało, żeby nikt już nie zadawał pytań… Może twoja żona też zaczęła zadawać pytania? Ktoś widział, jak się kłóciliście w domu pogrzebowym.

– Pani nic nie rozumie. To dlatego, że ona chciała skremować ciało.

– A ty nie? Wolałeś je pogrzebać? Zabrałeś ciało, żeby je pochować?

W tej samej chwili jakby zdał sobie z czegoś sprawę.

– Co się teraz stanie ze zwłokami?

Zastanowiło ją to słowo. Było na miejscu, ale krewni nieczęsto go używali. Woleli nie mówić o swoich drogich zmarłych jako o ciałach czy zwłokach. Normalne byłoby, gdyby powiedział: z moją córeczką, z dzieckiem lub z… W tej chwili zdała sobie sprawę, że nie wie, jak dziewczynka miała na imię.

– Lekarz sądowy zrobi autopsję i zwróci je rodzinie.

– Nie wolno jej spalić.

– No cóż, to jest coś, co powinniście uzgodnić między sobą.

– Nie wolno jej spalić, muszę z tym skończyć.

Amai przypomniało się, co powiedział Iriarte.

– Co takiego skończyć?

– Muszę to zakończyć. Jeśli nie, to to wszystko niczemu nie posłuży.

Amaia natychmiast zainteresowała się jeszcze bardziej.

– A czemu takiemu miałoby posłużyć?

Nagle zamilkł, jakby zdał sobie sprawę, gdzie jest i co mówi. Znowu zwinął się w kłębek.

– Zabiłeś swoją córkę?

– Nie – odpowiedział.

– Wiesz, kto to zrobił?

Milczenie.

– Może to twoja żona ją zabiła…

Gwałtownie zaprzeczył, jakby sam pomysł wydał mu się idiotyczny.

– Nie, to nie ona.

– Więc kto? Kogo zawiozłeś do teściowej?

– Nikogo nie zawiozłem.

– Ja też tak sądzę, bo to ty to zrobiłeś. Ty zabiłeś swoją córkę.

– Nie! – krzyknął nagle. – Ja ją tylko oddałem.

– Oddałeś ją? Komu? W jakim celu?

Na jego twarzy malowało się samozadowolenie. Lekko się uśmiechał.

– Oddałem ją… – Zniżył głos, zaczął niewyraźnie mamrotać. – …jak tyle innych… – Wyszeptał coś jeszcze i ukrył twarz w dłoniach.

Amaia została w celi jeszcze przez jakiś czas, ale wiedziała, że przesłuchanie się zakończyło, że nic więcej nie powie. Nacisnęła guzik interfonu, żeby jej otworzono drzwi. Kiedy już miała wyjść, mężczyzna jednak się odezwał:

– Czy może pani coś dla mnie zrobić?

– To zależy.

– Proszę im powiedzieć, żeby jej nie kremowali.

Podinspektorzy Etxaide i Zabalza czekali wraz z Iriartem w sąsiednim pokoju.

– Słyszeliście, co powiedział?

– Tylko tyle, że ją oddał. Nie słychać komu. To się nagrało, ale nie można nic zrozumieć, widać tylko, jak porusza ustami, ale w rzeczywistości chyba tylko coś mamrocze.

– Zabalza, niech pan zobaczy, co można zrobić z nagraniem obrazu i dźwięku. Może się uda coś uzyskać. Najprawdopodobniej inspektor Iriarte ma rację i facet nas nabiera, ale sprawdźcie to, tak na wszelki wypadek. Jonanie, ty i Montes jedziecie ze mną. A właśnie, gdzie jest Fermín?

– Kończy przesłuchiwać członków rodziny.

Amaia otworzyła walizeczkę, żeby sprawdzić, czy ma wszystko, co potrzeba.

– Musimy się zatrzymać, żeby kupić elektroniczną suwmiarkę. – Uśmiechnęła się i zauważyła, że Iriarte przygląda się jej z troską. – Co się dzieje?

– Dzisiaj miała pani mieć wolny dzień…

– Och, to już nieistotne, prawda? – Znów się uśmiechnęła, wzięła walizeczkę i wyszła. Jonan i Montes czekali już na nią w samochodzie, z włączonym silnikiem.7

Doktor Berasategui zachował pewność siebie i stanowczość właściwe renomowanemu psychiatrze. I nadal wyglądał na zadbanego, jakby wszystko w nim było wystudiowane. Gdy skrzyżował palce na blacie stołu, Amaia dostrzegła, że ma staranny manikiur. Nie uśmiechnął się, przywitał ją uprzejmym dzień dobry i siedział spokojnie, czekając, aż ona odezwie się pierwsza.

– Doktorze Berasategui, muszę przyznać, że było dla mnie sporym zaskoczeniem, że zgodził się pan ze mną zobaczyć. Przypuszczam, że życie w areszcie musi być niezwykle dotkliwe dla kogoś takiego jak pan.

– Nie rozumiem, o co pani chodzi. – Jego odpowiedź wydała jej się szczera.

– Doktorze, nie musi pan się przede mną kryć. Przez ostatni miesiąc czytałam pana korespondencję, odwiedziłam kilkakrotnie pana mieszkanie i, jak pan dobrze wie, miałam okazję zapoznać się z pana gustami kulinarnymi… – Na tę ostatnią wzmiankę Berasategui zareagował lekkim uśmiechem. – Choćby dlatego życie tutaj musi być dla pana nie do zniesienia, nudne i pospolite, a ponadto – co przypuszczalnie jest najuciążliwsze – nie może pan się oddawać swym upodobaniom.

– Nie docenia mnie pani, pani inspektor. Wśród mych licznych uzdolnień jest także zdolność do adaptowania się do warunków. Proszę mi wierzyć, to więzienie nie różni się zbytnio od szwajcarskiego internatu dla trudnej młodzieży. Kiedy się przeżyło tamto, jest się przygotowanym na wszystko.

Amaia przez chwilę patrzyła na niego w milczeniu, a potem powiedziała:

– To, że jest pan bardzo zręcznym, zdolnym i pewnym siebie człowiekiem, nie ulega dla mnie wątpliwości. Musi pan taki być, jeśli udało się panu podporządkować sobie tych wszystkich nieszczęśników, którzy wzięli na siebie pana zbrodnie.

To zdanie wywołało uśmiech na jego twarzy.

– Myli się pani, pani inspektor. Nigdy nie chciałem, żeby im przypisano moje dzieło. Byli tylko wykonawcami. Jestem kimś w rodzaju reżysera teatralnego – wyjaśnił.

– Tak, oczywiście. – A pana ego jest wielkości całej Pampeluny… – I właśnie dlatego coś mi się nie zgadza. I chciałabym, żeby mi pan to właśnie wyjaśnił. Jak to możliwe, żeby człowiek o tak potężnym i błyskotliwym umyśle jak pański podporządkował się rozkazom zgrzybiałej staruszki?

– Nic podobnego.

– Ach, czyżby? Przecież widziałam nagranie z kliniki. Zdecydowanie wyglądał pan na człowieka uległego.

Specjalnie użyła słowa „uległy”. Wiedziała, że zabrzmi w jego uszach jak najgorsza obelga. Berasategui delikatnie przesunął palcami po zaciśniętych ustach. To był jednoznaczny gest: powstrzymał się od odpowiedzi.

– Tak więc ta biedna chora kobieta sama zaplanowała ucieczkę z renomowanej kliniki i przekonała wybitnego psychiatrę i błyskotliwego – jak pan to określił? Aha, reżysera – żeby został jej wspólnikiem, a potem nieudolny plan się nie powiódł i dla obojga skończyło się dość fatalnie, dla niej utonięciem w rzece, a dla niego wsadzeniem za kratki. Muszę powiedzieć, że tym razem nie stanął pan na wysokości zadania.

– Bardzo się pani myli – powiedział, wyraźnie z siebie zadowolony. – Wszystko poszło tak, jak oczekiwałem.

– Wszystko?

– No, zaskoczyło mnie tylko to, że dziewczynka okazała się chłopcem. Ale to nie była moja sprawa. Gdyby to coś dla mnie znaczyło, dopilnowałbym także tego szczegółu.

Wydawał się odzyskiwać zwykły poziom pewności siebie. Amaia się uśmiechnęła.

– Odwiedziłam wczoraj pana ojca.

Odetchnął głęboko, napełnił płuca powietrzem, a potem wypuścił je powoli. Widać było, że jest zły.

– Nie spyta pan o niego? Nie interesuje pana, jak się miewa? Nie, jasne, że nie. To tylko staruch, którym się pan posłużył, żeby rozgrzebał groby _mairu_ mojej rodziny.

Berasategui siedział niewzruszony.

– Między kośćmi, które podrzuciliście do kościoła, jedne były wyjątkowe. Ten patałach Garrido w żaden sposób nie wiedziałby, gdzie ich szukać. Nikt by tego nie wiedział, gdyby mu nie powiedziała Rosario, bo tylko ona wiedziała, gdzie są. Gdzie jest reszta tego szkieletu, doktorze Berasategui? Gdzie te kości są pogrzebane?

Przekrzywił głowę na bok i jego usta wykrzywił grymas, coś w rodzaju zadufanego w sobie uśmiechu, którym udowadniał, jak bardzo go to wszystko bawi.

Następną kwestią Amaia starła mu ten uśmiech z twarzy:

– Pana ojciec okazał się o wiele bardziej gadatliwy od pana. Powiedział, że nigdy nie nocował pan w rodzinnym domu, że jeździł pan do hotelu. Ale my sprawdziliśmy to dokładnie i wiemy, że tak nie było. Powiem panu, co ja o tym sądzę. Uważam, że ma pan inny dom w Baztán, melinę, bezpieczne miejsce, w którym przechowuje pan to, czego nikt nie może zobaczyć, to, na czym panu bardzo zależy. To tam zabrał pan moją matkę tamtej nocy, to tam się przebrała i tam z pewnością wróciła, gdy uciekła z jaskini, porzucając pana na pastwę losu.

– Nie wiem, o czym pani mówi.

– Mówię o tym, że Rosario nie przebrała się w domu pana ojca, że nie zrobiła tego także w pana samochodzie i że jest luka między waszym wyjściem ze szpitala i wizytą w domu mojej ciotki, kiedy nie wiadomo, co się działo. To ten czas, kiedy zapewnił nam pan rozrywkę w postaci przeglądu suwenirów w pana mieszkaniu, a sam udał się pan dokądś wraz z nią. I nie był to dom pana ojca. Doktorze, naprawdę chce pan, żebym uwierzyła, że człowiek taki jak pan nie przewidział wszystkich okoliczności? Proszę nie obrażać mojej inteligencji, starając się mnie przekonać, że działał pan jak głupiec, bez żadnego planu…

Tym razem Berasategui musiał zatkać sobie usta obiema rękami, żeby słowa nie wyrwały mu się spomiędzy warg.

– Gdzie jest ten dom? Gdzie jest miejsce, do którego ją pan zabrał? Ona żyje, prawda?

– A pani jak myśli? – Zaskoczył ją tym pytaniem.

– Myślę, że to pan przygotował plan ucieczki i że ona wzięła w nim udział.

– Podoba mi się pani, pani inspektor. Jest pani inteligentną kobietą, bo trzeba być inteligentnym, żeby docenić tę zaletę u innych. Ma pani rację, tęsknię tutaj za niektórymi rzeczami, a zwłaszcza za ciekawą rozmową z kimś, kto ma współczynnik inteligencji przekraczający osiemdziesiąt pięć. – Mówiąc to, z lekceważeniem machnął ręką w kierunku stróżujących przy drzwiach funkcjonariuszy. – I tylko dlatego coś pani dam. – Przechylił się przez stół, żeby szepnąć jej coś do ucha. Nie zaalarmowało jej to, choć wydało jej się dość dziwne, że strażnicy nie zareagowali. – Proszę mnie uważnie wysłuchać, pani inspektor, bo to wiadomość od pani matki.

Przeraziło ją to, ale było już za późno. Był tuż obok, wyraźnie czuła zapach jego wody po goleniu. Złapał ją mocno za kark i poczuła, że jego wargi muskają jej ucho:

– Śpij z jednym okiem otwartym, mała dziwko, bo _ama_ wcześniej czy później cię zje.

Amaia chwyciła go za nadgarstek i wykręciła go, zmuszając doktora, żeby ją puścił. Zerwała się i odsunęła na oślep, przewracając krzesło, na którym siedziała. Berasategui poprawił się na swoim miejscu i zaczął spokojnie masować nadgarstek.

– Niech pani nie zabija posłańca, pani inspektor – powiedział z uśmiechem, wyraźnie zadowolony.

Amaia cofała się nadal, aż do drzwi. Z przerażeniem spojrzała na niewzruszonych strażników. Stali jak wbici w ziemię.

– Otwórzcie drzwi!

Nadal się nie ruszali, obserwowali ją w milczeniu.

– Nie słyszycie? Otwórzcie drzwi, aresztant mnie zaatakował!

Oszalała ze strachu podeszła do jednego ze strażników i stanęła przed nim twarzą w twarz. Przysunęła się do niego tak blisko, że na jego twarzy rozprysły się kropelki jej śliny.

– Otwieraj, przeklęty skurwysynu! Otwórz drzwi, bo przysięgam na Boga, że…

Strażnik całkowicie ją zignorował. Spojrzał na Berasateguiego. Doktor wyniośle skinął głową. Dopiero wtedy funkcjonariusze otworzyli drzwi i uśmiechnęli się do niej uprzejmie, usuwając się, żeby mogła wyjść.