Pożegnanie z Paryżem - ebook

Nazwa „wiolonczela” pochodzi od włoskiego violoncello. Instrument ten należy do rodziny skrzypiec, podobnie jak skrzypce i altówka, kontrabas zaś ma nieco inne korzenie – wywodzi się od violi da gamba.

Wiolonczelę buduje się z trzech materiałów.

Korpus wykonany jest z drzewa klonowego, płyta wierzchnia – ze świerka. Podstrunnicę, kołki i strunnik rzeźbi się z hebanu. Te elementy mają być jak najtrwalsze: heban to jeden z najtwardszych gatunków drewna na świecie. Klon i świerk nie są aż tak solidne, ale ważą mniej i w bardzo specyficzny sposób reagują na wibracje.

Instrument smyczkowy to właściwie komora rezonansowa w formie drewnianego pudła. Żaden lutnik – ani, swoją drogą, żaden fizyk – nie zdołał ulepszyć właściwości akustycznych oryginalnych projektów Stradivariego, Guarneriego i Amatiego z XVII-wiecznej Cremony.

Przód wiolonczeli nazywa się płytą wierzchnią. Wykonana jest ona z drewna świerkowego. W płycie tej wycina się otwory zwane efami, po obu stronach podstawka. To dzięki nim fale dźwiękowe wydobywają się poza wnętrze instrumentu.

Za efami znajdują się belka basowa oraz dusza. Bez tych dwóch elementów instrument nie mógłby działać. Dusza to cienki drewniany kołek łączący górną i dolną płytę pudła rezonansowego, który kontroluje siłę wibracji przechodzących między tymi dwiema płaszczyznami. Aby uzyskać czysty dźwięk, duszę trzeba umieścić we właściwym miejscu z dokładnością do ułamków milimetra. Dusza znajduje się nieco poniżej i na lewo od podstawka.

Belka basowa to gładka, wąska listewka sosnowa przymocowana od spodu do płyty wierzchniej wiolonczeli, po przeciwnej stronie podstawka niż dusza. Belka basowa podtrzymuje nóżki podstawka i przenosi wibracje wzdłuż płyty wierzchniej.

To właśnie wibracje tworzą dźwięk: charakterystyczny głos wiolonczeli.Rozdział 1

Spędzaliśmy z Davidem weekend w Paryżu i właśnie wracaliśmy na noc do jego mieszkania, kiedy tamta kobieta wpadła na tory metra.

Był koniec lipca, jeden z tych wściekłych, zlanych potem wieczorów, kiedy puls miasta przyśpiesza, w miarę jak metropolia zbliża się do momentu przełomowego, przygotowuje się na gorączkową sierpniową ewakuację. Sprzedawcy poganiają klientów, obsługują ich z takim samym pośpiechem, z jakim lada dzień wyruszą na autostrady. Dzieci aż kipią z podniecenia, a w letnim powietrzu niosą się okrzyki młodych ludzi. Nim minie tydzień, wszyscy stąd wyjadą, już nie mogą się doczekać. Nigdy nie spędziłam w Paryżu wystarczająco dużo czasu, żeby żywić do tego miasta takie uczucia.

Tamtego wieczoru poszliśmy z Davidem na koncert do Konserwatorium. Zrobił mi niespodziewany prezent, bardzo romantyczny gest.

– To dla ciebie – powiedział przy śniadaniu i podsunął mi kopertę po blacie stołu. Widniało na niej „Dla Grace” wypisane jego starannym, nieco pochyłym charakterem pisma, czarnym piórem wiecznym, którego zawsze używa. – Za ciężko ostatnio pracujesz. A ja – wstał, przeszedł na moją stronę stołu, otoczył mnie ramionami i pocałował – byłem raczej kiepskim chłopakiem.

– Akurat.

David nigdy nie był i nie jest kiepskim chłopakiem. Myśli o wszystkim, niczego nie pozostawia przypadkowi; bardzo mi się to w nim podoba.

Otworzyłam kopertę i aż zaparło mi dech w piersiach na widok programu tak idealnie dobranego. David potrafi wnieść w moje życie rzeczy, których braku nie jestem nawet świadoma.

– Czym sobie na to zasłużyłam?

– Zaraz coś wymyślę – odparł David. – Może tym, że przyleciałaś taki kawał drogi, chociaż od tygodni pracowałaś bez chwili wytchnienia? Może tym, że wybaczyłaś mi odwołanie dwóch ostatnich przyjazdów do ciebie, że masz do mnie tyle cierpliwości? A może po prostu tym, że jesteś taka piękna. – Odsunął mój talerzyk, zostawiając na blacie smużkę dżemu morelowego. Pociągnął mnie do góry, żebym wstała. – Chcesz sobie zapracować na te bilety?

Ze śmiechem wróciliśmy do łóżka.

Siedziałam z szeroko otwartymi ustami w okazałej, urządzonej z przepychem sali koncertowej Konserwatorium Paryskiego i z zapartym tchem słuchałam recitalu najlepszych studentów na zakończenie roku akademickiego. Młody wiolonczelista, jeszcze nastolatek, tak wspaniale wykonał La Folíę Corellego, że miałam łzy w oczach. Kiedy byłam w wieku tego chłopaka, ćwiczyłam po sześć godzin dziennie, ale i tak nie potrafiłam tak grać – brakowało mi odpowiedniego stanu duszy.

David miał w kieszeni marynarki idealnie wyprasowaną białą chusteczkę, więc podał mi ją, gestem wskazując duże, ciche łzy, które lada moment miały potoczyć się po moich policzkach. Uśmiechnął się do mnie czule.

Mamy dla siebie tylko weekend: dwie noce i trzy cudowne dni w Paryżu, po których czeka mnie dwugodzinna podróż pociągiem do Anglii, a on wróci do Strasburga. Staramy się nie przepełniać tych krótkich wypadów atrakcjami. Spędzamy czas na gotowaniu i włóczeniu się po bazarkach, zastanawiamy się, które warzywa kupić, jaki będzie najlepszy sos do sałatki – prozaiczna, sielankowa codzienność.

Wstajemy późno i wcześnie kładziemy się do łóżka, śpimy wtuleni w siebie. Przez większość czasu nie wychodzimy z mieszkania, pijemy kawę na balkonie z żelazną balustradą albo wylegujemy się na wygodnych, szerokich kanapach i słuchamy muzyki. Nie chodzimy do restauracji, nie mamy tu żadnych znajomych; nie chcemy rozcieńczać tej malutkiej dawki wspólnego czasu, niezwykle cennego, bo jest go tak niewiele.

To zatem nietypowe, że znaleźliśmy się w metrze, że wracamy do domu w tłumie ludzi, którzy nie mogą się doczekać wyjazdu z miasta. Już w przedsionku stacji Porte de Pantin jest spory tłok; spodziewaliśmy się tego. Mogliśmy poczekać w pobliskim barze, usiąść na zewnątrz i patrzeć na jaskółki nurkujące nad naszymi głowami po komary, których pełno w wieczornym powietrzu, ale chcemy jak najszybciej wrócić. Jutro po południu wyjeżdżam; mamy tak mało czasu, jest tak skondensowany, że nawet błogie chwile podczas koncertu wydawały się zdradą.

David bierze mnie za rękę i przeciskamy się pomiędzy pasażerami. Idziemy korytarzem wyłożonym białymi kafelkami w dół, prosto w trzewia przepełnionej stacji.

Swąd gorącego smaru wisi w powietrzu na peronie niczym pociąg widmo. Staroświecki wyświetlacz ze stukotem pokazuje kolejne zapowiedzi: następny pociąg ma przyjechać za parę chwil. Szykujemy się do przepychania przez tłum złożony z dziewczyn o nieprawdopodobnie szczupłych nogach w jaskrawych spodniach, chłopców w marynarkach z podwiniętymi rękawami – na jedną idealną zakładkę – odsłaniającymi kościste nadgarstki, staruszek gotujących się w płaszczach z gabardyny.

Tuż przed nami stoi kobieta, stopami niemal dotyka krawędzi peronu. Ma na sobie czarny salwar kamiz, a na głowie i ramionach lśniącą chustę przetykaną złotą nicią.

Wszystko dzieje się tak szybko. Nie jestem w stanie zarejestrować nawet kolejności zdarzeń, nie mówiąc o ich skutkach. W jednej chwili kobieta stoi obok, stopy ma ustawione równolegle do moich, plecy tej samej szerokości co ja, jest tego samego wzrostu, a potem nagle znika. Opada na ziemię jak w jakiejś sztuczce magicznej. Widzę, jak uginają się pod nią kolana, i przygotowuję się na uderzenie głowy o podłogę, chociaż nie jestem na tyle zwinna, żeby ją złapać. Całe moje przygotowanie to raczej antycypacja na ułamek sekundy przed zdarzeniem niż jakiekolwiek działanie.

Ale nie ma żadnej podłogi, na którą mogłaby opaść. Stoi na samiutkiej krawędzi peronu.

Ktoś krzyczy, słyszę łoskot pociągu.

Patrzę na własne stopy, na szyny w dole, gdzie myszy czmychają na wszystkie strony, na jej bezwładne ciało zwinięte w kłębek w ciemnym kanale metra.

Obok niej widzę Davida.

Znów krzyki. Nie moje, ale krzyczą wszyscy wokół. Wykrzykują słowa, których nie rozumiem. Jestem całkowicie sparaliżowana.

– À l’aide, bon Dieu! Au secours! – woła David do ludzi na peronie. Pół stoi, pół klęczy, jedną nogę ma zgiętą, a stopą zapiera się o szynę. Druga noga, sztywno wyprostowana, tkwi głęboko między torami. Trzyma kobietę na rękach jak niemowlę, głowa zwisa jej do tyłu, a szal ciągnie się po szynach.

W tunelu narasta smoczy ryk. Wszyscy aż podskakują na ogłuszający dźwięk. Z perspektywy czasu sądzę, że maszynista dostrzegł ich w świetle reflektorów, ale był całkowicie bezradny.

Na krawędzi peronu klęka trzech czy czterech mężczyzn. Zabierają kobietę z objęć Davida i układają za sobą. Znowu znajduje się tuż przede mną.

Dźwigają Davida za ręce i barki, wyciągają go na górę, a zaledwie sekundę czy dwie później pociąg hamuje przed nami z piskiem hamulców, dokładnie w miejscu, gdzie cień Davida zdaje się jeszcze ciepły, gdzie ciągle perlą się krople potu, które zostawił na torach.

Kobieta wciąż jest nieprzytomna, wokół niej kłębi się zbiegowisko. Leży na plecach i dopiero teraz widzę, mimo jej luźnego stroju, że David uratował życie dwóm osobom.

– Przekręćcie ją na bok. Musi leżeć w pozycji bezpiecznej. – Dochodzę do siebie. – W ciąży nie może leżeć na plecach. – Ale mówię po angielsku, więc nikt nie reaguje. Kupuję wszystkie książki o ciąży, jak tylko się ukazują, więc mam się za ekspertkę, chociaż jedynie z drugiej ręki.

Przeciskam się obok sporego faceta, który nad nią stoi, i zaczynam przekręcać ją na bok, do pozycji bezpiecznej. David krzyczy coś po francusku, domyślam się, że każe pozostałym się odsunąć, bo dam sobie radę sama.

Tak, dam sobie radę – kobieta jest drobna, drobniejsza nawet ode mnie. Mimo niemal całkowitego mętliku w głowie dochodzę do wniosku, że musiała zemdleć od upału i ciężaru w brzuchu. Tętno ma mocne i miarowe, oddycha prawidłowo. Przysuwam ucho do jej ust, żeby się upewnić, i dostrzegam króciutkie czarne włoski nad górną wargą, róż na policzkach.

Jakiś mężczyzna w uniformie przepycha się szybko między zgromadzonymi wokół miejsca zdarzenia i zatrzymuje się gwałtownie przy nas. Podejrzewam, że to maszynista.

David woła w gęsty tłum gapiów:

– Est-qu’il y’a un médecin ici? Elle a besoin d’un medic.

Jakaś kobieta przeciska się przez ciżbę i klęka obok mnie.

– Je suis sage-femme – mówi i dotyka twarzy kobiety.

– Je suis Anglaise – uprzedzam, zanim powie coś więcej. David wyjaśnił mi później, że była położną, ale jak dla mnie równie dobrze mogła być kwiaciarką. Po prostu chciałam, żeby ktokolwiek inny przejął kontrolę nad sytuacją.

David ciągnie mnie za rękę.

– Wstajemy. – Pomaga mi się podnieść z ziemi i prowadzi na bok. Potem skręca w stronę wyjścia i zaczynamy przedzierać się przez tłum.

– Może powinniśmy zaczekać, sprawdzić, czy nic jej nie będzie?

– Musimy złapać zasięg, żeby zadzwonić po karetkę. – Pędzi ku ruchomym schodom, a ja, ledwo dysząc, próbuję za nim nadążyć. – Polecę pierwszy, zobaczymy się na górze. – Mimo pośpiechu odwraca się jeszcze i posyła mi uśmiech, upewnia się, że nie panikuję i zaraz wyjadę z tych ciemności na powierzchnię ziemi.

Patrzę, jak biegnie w górę po schodach: wysoki mężczyzna, w tłumie zwykle przewyższa wszystkich o ładne parę centymetrów, barczysty i wysportowany. Ma na sobie elegancką marynarkę, tak perfekcyjnie skrojoną, że materiał praktycznie w ogóle się nie porusza, choć David coraz energiczniej macha łokciami, w miarę jak zbliża się do szczytu wysokich schodów. Kiedy znika na górze, przyśpieszam kroku.

– Wszystko w porządku, Grace – mówi, kiedy docieram do przedsionka, gdzie to wszystko się zaczęło. – Maszynista wysłał sygnał alarmowy. Karetka już tu jedzie. – Przyciąga mnie do siebie, pochyla się i chowa twarz w moich włosach. Jest cały zesztywniały z napięcia, niemal czuję zapach adrenaliny. – Chodźmy do domu.

Skromność jest tak bardzo w jego stylu. Nigdy w życiu nie domagałby się pochwał. Zna siebie i wie, jakie ma wady. Pomniejsza i bagatelizuje swoje mocne strony.

Jak mówi jedno z nielicznych znanych mi francuskich wyrażeń, David jest całkowicie bien dans sa peau, czyli „szczęśliwy w swojej skórze”.

Wspinamy się po schodach do wyjścia i łapiemy taksówkę. Ulice wyglądają dokładnie tak samo jak wcześniej, mimo że tyle się w międzyczasie wydarzyło. Powietrze jest gęste, egzotyczne, chodnik suchy i miejscami brudnawy, kawiarniane ogródki pełne gwaru rozmów i dźwięków Paryża.

Zupełnie do nas nie dociera, że David o mały włos nie stracił życia, a ja, co gorsza, stałam z założonymi rękami i niewiele brakowało, żeby na moich oczach rozjechał go pociąg i na zawsze mi go odebrał. To wszystko uderzy nas dopiero później.

Docieramy do mieszkania i zamykamy drzwi na wszystkie spusty.

W taksówce próbowałam porozmawiać o tym, co się wydarzyło, ale David pokręcił głową i przyłożył palec do ust w geście nakazującym milczenie, zachowanie sekretu. To miasto, jego miasto, jest małe. Nie przyszło mi do głowy, że kierowca może znać angielski.

W domu zrzuca buty i patrzy na kolana lnianych spodni, czarne od brudu. Podchodzi do zlewu i dokładnie myje ręce, obraca je na wszystkie strony pod kranem, trzy razy namydla i spłukuje.

– Usiądź, kochanie – mówię, staję za nim i oplatam go w pasie.

– Boże, przepraszam. Jak się czujesz? – Odwraca się i patrzy mi w oczy. – Musiałaś być przerażona.

Obejmuję go mocno i czuję, jak jego ramiona odwzajemniają uścisk, wtulam twarz w jego tors.

– Ja? – pytam. – Jesteś stuknięty. Byłeś o krok od śmierci, a martwisz się o mnie?

– Pomyślałem wtedy, jak bym się poczuł, gdybyś to ty leżała na tych torach. Chociaż tak naprawdę wcale nie myślałem. To był instynkt. Gdzieś musi być ktoś, kto czuje do niej to, co ja czuję do ciebie. Byłem mu to winny.

W moich oczach wzbierają łzy i uświadamiam sobie, jak mało brakowało, żebym go straciła. Przez kilka chwil, kiedy serce zamarło mi w piersi, byłam przekonana, że tak właśnie skończy się dzisiejszy wieczór. Nawet nie chcę myśleć, jak to by się potoczyło, jak w ogóle miałabym przeżywać żałobę po Davidzie.

Przechodzi mnie dreszcz, jeszcze mocniej przytulam się do Davida. On całuje mnie w czubek głowy i rozluźnia uścisk.

– Myślę, że dobrze nam zrobi brandy. – Znowu się uśmiecha, jego twarz odzyskała zwykłą barwę, jest gładka i miękka. – Wypij, skarbie – mówi i wkłada mi w ręce pękaty kieliszek. Zauważam, że nadal trochę się trzęsę.

Dmucham na brandy i czuję, jak opary alkoholu spowijają mi twarz. Policzki mi się rumienią. Pociągam łyk.

David ma duże dłonie, więc swobodnie trzyma kieliszek jedną ręką. Drugą sięga do drzwi balkonowych i zwalnia blokadę. Otwiera drzwi i wsuwa je do szczeliny w ścianie, a do środka od razu wpadają hałasy znad rzeki i miejski gwar. To cudownie kojący dźwięk.

Mieszkanie ma jedną sypialnię, na końcu kredowobiałego korytarza, i łazienkę z wszelkimi możliwymi udogodnieniami. David wspomina czasem, że jego klienci mogą w razie potrzeby korzystać z lokum, ale z tego, co wiem, jeszcze żaden się na to nie zdecydował. Jednak na wszelki wypadek mieszkanie jest utrzymane w bardzo eleganckim stylu, ma tę nieco bezosobową, ale klasycznie paryską atmosferę, od momentu wyjścia z windy à la art déco – z ciężkimi metalowymi drzwiami i witrażami – aż po sięgające od podłogi do sufitu drzwi balkonowe z grubymi kotarami.

Okna wychodzą na cmentarz Passy z jednej strony i na Sekwanę z drugiej. Gdyby dało się wyciągnąć szyję i wyjrzeć za róg, za ściany sąsiedniego mieszkania na piątym piętrze, można by zobaczyć wieżę Eiffla; niestety, ponieważ to niemożliwe, trzeba uwierzyć, że naprawdę tam stoi.

– Ten koncert to było coś – mówi David i dopiero wtedy dociera do mnie, że w całym tym zamieszaniu zupełnie zapomniałam o recitalu.

– Wiedziałeś, że będą grali La Folíę? – pytam z zaciekawieniem. Sonata Corellego, oparta na prostej melodii ludowej, jest jednym z moich dziesięciu ulubionych utworów wszech czasów, ale nie pamiętam, żebym wspominała o tym Davidowi.

– Pewnie, że tak. – Stoi na balkonie, opiera się plecami o balustradę i patrzy na mnie przez wysoką szczelinę w rozsuniętych drzwiach. – Prawie zawsze masz tę płytę w odtwarzaczu, a kiedy ostatnio u ciebie byłem, zauważyłem nuty na pulpicie.

– Bardzo ci dziękuję. Uwielbiam ten utwór.

– Ale to nie dlatego kupiłem bilety. – Marszczy czoło pod ciemną grzywką, która sięga mu niemal do brwi. – La Folía, czyli szaleństwo. Zawsze, kiedy cię widzę, słyszę w głowie tę melodię. – Mówiąc to, patrzy w ziemię. To nie przechwałki ani zaloty; zdaje się wręcz zawstydzony taką intymnością, romantycznym wyznaniem. – No dobra, skarbie, zajmij się czymś. Muszę zdjąć te uświnione spodnie i w coś się przebrać. Przyda mi się też prysznic. Możesz zostać sama? Nie zajmie mi to więcej niż kwadrans.

– Mam co robić – odpowiadam. – Przez cały dzień nie sprawdzałam skrzynki mailowej sklepu. – Nie chcę, żeby się o mnie zamartwiał, więc wspominam o przyziemnych sprawach, siląc się na spokój, chociaż wcale go nie czuję.

Otwieram laptopa, a w tle słychać odgłosy ablucji Davida, woda uderza o wyłożoną kafelkami posadzkę pod prysznicem. Te dźwięki świadczą o tym, że jest blisko, dzięki nim czuję się szczęśliwa i kochana.

Kiedy jestem we Francji, na pulpicie komputera wyświetlają mi się nagłówki z „Metronews” – nieprzesadnie wymagające intelektualnie jak na moją słabą znajomość francuskiego, a tłumaczenie artykułów pomaga mi szlifować język. Nie potrzebuję tłumacza, żeby zrozumieć reportaż, który dzisiejszego wieczoru wisi na pierwszej stronie.

Ujęcia z kamer przemysłowych pokazują nieostrą sylwetkę mężczyzny na torach metra. To mógłby być praktycznie każdy. Przeklikuję się przez historię – l’homme mystère i héros du soir są całkiem jasne, nawet dla mnie. Udaje mi się rozszyfrować, że z młodą kobietą wszystko w porządku, zemdlała od upału i jest dozgonnie wdzięczna Davidowi za uratowanie jej życia.

Dziennikarze apelują do wszystkich mieszkańców Paryża o pomoc w odszukaniu tajemniczego mężczyzny, żeby podziękować mu za odwagę. Wyczyn Davida stanowi swego rodzaju odtrutkę na ponure i niepokojące wiadomości publikowane ostatnio w mediach. Na dole ekranu miga baner z napisem: Qui était-il?

Żadne ze zdjęć nie jest na tyle wyraźne, żeby ktokolwiek mógł z pełnym przekonaniem rozpoznać Davida. Widać, że mężczyzna jest wyjątkowo wysoki, wystaje głową ponad tłum, ma gęste ciemne włosy i elegancki jasny garnitur. Nikt nie zdoła wypatrzyć jego drobnej, niepozornej dziewczyny, rozpoznać jej po zupełnie zwyczajnej fryzurze – krótkie włosy, wystrzępione z przodu i po bokach – w spódnicy w kolorze jasnej zieleni.

Niżej na stronie zauważam nieostrą stop-klatkę z czarnym kwadratem, wewnątrz którego widnieje biała strzałka. Palce sztywnieją mi na klawiaturze. To nagranie z kamer bezpieczeństwa na stacji.

Włączam odtwarzanie. David wspina się wielkimi krokami po ruchomych schodach; każdy, kto go zna, rozpozna go bez chwili wahania. Za nim, co najmniej dwa razy wolniej, podąża niezbyt elegancka, niska kobieta w jasnej, kolorowej spódnicy, próbuje go dogonić truchcikiem.

Każdy się domyśli, że to on, to my. Po tym, jak raz po raz zerka przez ramię, widać, że coś go łączy z kobietą za jego plecami. Dla każdego będzie jasne, że jesteśmy parą.

Nawet dla jego żony.

Nawet dla jego dzieci.Rozdział 2

Podróż powrotna do Anglii mija bez żadnych incydentów. Zawsze jest mi smutno, kiedy muszę zostawić Davida i wracać do domu, ale akurat ta wizyta zakończyła się nieprzyjemnie. Szok wywołany niespodziewanymi wydarzeniami wzbudził we mnie niepokój, bardziej niż zwykle nie mogłam się oderwać od Davida. On z kolei zrobił się podenerwowany i drażliwy.

Musiałam mu powiedzieć o nagraniu z kamer i od razu stało się dla mnie jasne, jak mocno to nim wstrząsnęło. Zwykle tak opanowany, teraz jednak nadal był pod działaniem adrenaliny, która falami zalewała jego organizm. Zamknął się w sypialni, zatrzasnął drzwi przed żądnymi wiedzy mediami, przed światem, a także – choć byłam w tej sprawie tylko niewinną ofiarą – przede mną.

Jego głos odbijał się echem od wysokich sufitów mieszkania. Gorączkowo krzyczał po francusku do telefonu, a zza drzwi słyszałam też, że krąży nerwowo po pokoju.

W końcu wyszedł, markotny i strapiony. Poszedł do kuchni i zaczął przetrząsać szuflady w poszukiwaniu paczki zwietrzałych papierosów, które zostawiliśmy tam w zeszłym roku po obchodach Dnia Bastylii. Wyszedł na balkon zapalić i zasunął za sobą drzwi, żeby zasłony nie przesiąknęły zapachem dymu.

Kiedy wrócił do środka, poprosił, żebym po prostu go przytuliła, przez dłuższą chwilę żadne z nas nic nie mówiło. Potem jednak znowu zadzwoniła jego komórka i nastrój prysł.

David postanowił zabrać rodzinę na kilka dni do Hiszpanii. To były ostatnie słowa, jakie usłyszałam od niego przed pożegnaniem. Dzieci pewnie aż skakały z radości na wieść o niespodziewanych wakacjach, ale domyślam się, że żona niekoniecznie – podobno nie przepada za spontanicznymi decyzjami.

Choć David nadal mieszka z żoną, praktycznie już ze sobą nie rozmawiają. Jeśli musi do niej zadzwonić, zawsze jest dyskretny, stara się dopilnować, żebym nie słyszała. Wychodzi wtedy do innego pokoju, na balkon lub przed dom. Robi wszystko, żeby nie sprawiać mi przykrości, nie przypominać mi ciągle o naszej sytuacji.

Przez lata nauczyłam się unikać myślenia o życiu rodzinnym Davida. Nie wyobrażać sobie, jak leżą z żoną we wspólnej sypialni, gdzie dawniej może rozmawiali po ciemku, tak jak my teraz rozmawiamy – nie chcę wbijać sobie noża głębiej w już i tak okrutnie bolesną ranę.

Z czasem ignorowanie podejrzeń zaczęło przychodzić mi tak łatwo jak oddychanie. Miałam osiem lat, żeby doprowadzić tę umiejętność do perfekcji. Wiem, że robię coś złego – nie jestem urodzoną kochanką, doświadczoną i wyrachowaną złodziejką cudzych mężów, ale moje pierwsze spotkanie z Davidem i nasze początki w niczym nie przypominają typowej historii miłosnej. Nasz związek od zawsze był racjonalnie uzasadniony.

W domu tuż za progiem czeka na mnie stos poczty. Jest coś ponurego w tej małej erupcji korespondencji, coś bardzo bezosobowego. Przypomina mi – za każdym razem – że kiedy jestem z Davidem, świat nie staje w miejscu, życie toczy się dalej, mimo że czuję się, jakby ktoś rzucił na nas urok.

Chodzę po pustych pomieszczeniach, inwentaryzuję ciszę. W domu panuje ład i porządek, wszystko jest dokładnie takie samo jak w momencie mojego wyjazdu: odkurzone dywany, małe kępki włókien przez nikogo niezadeptane; umyte i wytarte naczynia pochowane do szafek kuchennych; narzuta na łóżku ułożona równo, bez ani jednej zmarszczki.

W wannie znajduję pająka. Jest okrągły, czarny i uparty. Pewnie siedział tam od dobrych kilku dni, absolutnie pewny, że łazienka należy tylko i wyłącznie do niego.

Szturcham go delikatnie palcem, próbuję skłonić, żeby wszedł na moją dłoń i dał się przenieść w bezpieczne miejsce. Opiera się wściekle, próby spełzają na niczym.

– Chcę ci tylko pomóc – szepczę.

Rozglądam się po łazience za czymś miękkim, żeby uratować pająka. Martwię się, że może już uszkodziłam mu te delikatne odnóża, kiedy usiłowałam go zwabić na swoją rękę. Szczoteczka do paznokci ma miękkie włoski i pająk w końcu niechętnie przyjmuje pomoc. Odkładam szczotkę wraz z cennym pasażerem na podłogę pod umywalką. Po rozpakowaniu kosmetyczki zauważam, że pająk sobie poszedł. Czuję wielką ulgę, że nie zrobiłam mu krzywdy. Nie po raz pierwszy przychodzi mi do głowy myśl, że dobrze zrobiłoby mi jakieś zwierzę domowe.

– Niestety, obawiam się, że jesteśmy sami – mówię do ukrywającego się gdzieś pająka.

Jest dziesiąta rano, zapowiada się ciepły, cichy dzień. Mam za co dziękować losowi. David wyjechał do Hiszpanii bladym świtem, a ja nie chciałam zostawać sama w jego mieszkaniu. O ósmej siedziałam już w pociągu mknącym przez brytyjską ziemię. Mam przed sobą cały dzień, który mogę zagospodarować, jak tylko chcę, długie godziny spokoju. Nikt niczego ode mnie nie oczekuje, nikt nawet nie wie, że wróciłam.

Schodzę do salonu i otwieram okna. Zapach słońca nieco łagodzi martwą ciszę, od razu czuję się lepiej, pozytywnie nastawiona do życia.

Podnieca mnie świadomość, że mam wreszcie czas – i niezbędną prywatność – żeby pograć. Wiolonczela stoi spokojnie w rogu salonu, ale przyciąga mnie i hipnotyzuje. Zanim poznałam Davida, grałam w każdej wolnej chwili. Był jednak pierwszą osobą, której nie miałam za złe, że odrywa mnie od instrumentu. W moim życiu znalazło się miejsce dla nich obojga, choć naprzemiennie. Któregoś dnia, obiecuję sobie, pozwolę im istnieć równolegle.

Biorę wiolonczelę ze stojaka. Siadam i kręcę mikrostroikami na strunniku, aż struny osiągną odpowiedni stopień naprężenia. Trącam strunę A opuszką palca i wyczuwam policzkiem wibrację. Nasłuchuję dźwięku, staram się ocenić, jak bliski jest ideału.

Za oknem ptaki śpiewają w ciepłym powietrzu, z ulicy od czasu do czasu dobiega odgłos przejeżdżającego samochodu. Jestem sama, gotowa do gry.

W mojej głowie kłębią się różne melodie, przepychają się jedna przed drugą, każda chce, żebym to ją wybrała. Wiadomo jednak, że szansę ma tylko La Folía.

Wyjmuję smyczek z futerału.

Kręcąc żabką, srebrną śrubką na końcu smyczka, naciągam włosie.

Zamykam oczy i przypominam sobie zapis nutowy, pierwsze takty La Folíi.

Układam palce w odpowiedniej pozycji na strunach i natychmiast schodzi ze mnie cała ostatnia doba, ucieka wzdłuż szyjki wiolonczeli przez nóżkę, jak przez piorunochron, w podłogę. Napięcie z mojego ramienia przenosi się na drzewce smyczka i odpływam.

Moje kolana sterczą na boki, białe i kościste, otaczają wystające dolne łuki konturu, a główka w kształcie ślimaka opiera się o moje ucho, tam gdzie jej miejsce. Wiolonczela zajmuje należną sobie pozycję, a ja staję się zaledwie jednym z jej mechanicznych elementów.

Zawsze to robiłam, zawsze właśnie w ten sposób odszukiwałam siebie, kiedy się zagubiłam. Gdy zaczęłam studia w akademii muzycznej jako chorobliwie nieśmiała osiemnastolatka, a rozmowy z rodzicami przez automat telefoniczny na korytarzu tylko pogłębiały tęsknotę za domem, dotykałam szyjki wiolonczeli, czułam jej siłę, przyciskałam palce płasko do strun i zapominałam.

Gram i gram, ignoruję głód i pragnienie, a zmęczenie traktuję jako niewarty uwagi uszczerbek dla duszy. Zagłuszam grą małżeństwo Davida, rodzinne wakacje, przerażenie, które poczułam, kiedy zeskoczył z peronu na tory.

Gram, dopóki świat znowu nie stanie się płaski, a odstępy między uderzeniami serca tak regularne jak rytm na pięciolinii.

Rozlega się stukanie w okno. Martwię się, że grałam za głośno, może sąsiedzi chcą sobie uciąć miłą popołudniową drzemkę i myślą, że włączyłam wieżę na cały regulator. Zegar w salonie wskazuje, że gram już prawie trzy godziny.

Osoba, która stukała w szybę, przeniosła się pod drzwi. Ostry brzęk dzwonka przebija się przez nuty wiszące w powietrzu. Wyraźnie odcina się od wygrywanej przeze mnie melodii.

To Nadia.

– Kurwa, Grace. To byłaś ty? – Staję z nią twarzą w twarz, tkwi nieustępliwie na mojej wycieraczce.

Reaguję zbyt wolno, jestem nieprzekonująca.

– Co byłam ja?

– To ty grałaś, Grace. Na wiolonczeli. Myślałam, że to z płyty. Jezu.

Ogarnia mnie przerażenie, żołądek podchodzi do gardła. Krew pulsuje, czuję, że skórę pokrywa mi szkarłatny rumieniec, a na czoło występują krople potu.

– Wszystko w porządku? – pyta Nadia. Wygląda na zaniepokojoną.

Otwieram usta, ale jest mi niedobrze, nie mogę wydusić ani słowa. Wyciągam dłoń i łapię za framugę.

– Ja pierdolę, Grace, co się dzieje? – Nadia wchodzi do przedpokoju. – Może lepiej usiądź.

– Nic mi nie jest. – W ustach mam wióry, język i migdałki zdają się zbyt duże w tej ciasnej, suchej przestrzeni. Próbuję przełknąć ślinę, ale nie daję rady. Dostaję gęsiej skórki, wszystkie malutkie włoski jeżą się w odruchu obronnym, na przedramiona występują fioletowoczerwone plamy paniki.

Na samą myśl, że ktoś słyszał, jak gram, kręci mi się w głowie, czuję ucisk w płucach, zaczynam się dusić. Od ponad dwudziestu lat nie grałam przy świadkach. Zaplatam mokre od potu dłonie.

– Chcesz może jakąś wodę czy coś? Zrobić ci herbaty?

Nadia naprawdę się o mnie martwi.

Kiwam głową. Bezwładnie opieram się o zimną ścianę przedpokoju. Wycieram ręce o spódnicę, żeby pozbyć się wyimaginowanego brudu, wstydu, że ktoś mnie słyszał. Inni boją się szczurów, wysokości czy widoku krwi, ale dla mnie to właśnie jest najgorsza fobia.

Nadia krząta się po kuchni, tyłem do mnie, nalewa wodę do czajnika.

– Chyba za ciepło na herbatę? Może powinnyśmy się napić czegoś zimnego? – Otwiera lodówkę. – A nie, nic z tego. Nic tu nie masz, Grace. Nawet mleka. – Nie dociera do niej powaga sytuacji, nie zauważyła mojego wzburzenia.

Zmuszam się, żeby coś powiedzieć, mam nadzieję zmienić temat, pozbierać się, zanim wróci do przedpokoju.

– Byłam we Francji. – Brzmię jak skarcone dziecko. Nie wiem, czemu tłumaczę się siedemnastolatce, która w weekendy dorabia sobie jako sprzedawczyni w moim sklepie, ale przy Nadii często się tak czuję. Próbuję znaleźć jakiś neutralny temat. – Interes się kręci?

Nadia pilnowała sklepu pod moją nieobecność. Jest opryskliwą, wiecznie obrażoną nastolatką, ale ma świetne podejście do klientów. Uwielbiają ją.

David wyjątkowo dobrze dogaduje się z Nadią. Nadają na tych samych falach. Wiem, że to dzięki jego doświadczeniu w kontaktach z nastolatkami potrafi z nimi rozmawiać bez cienia protekcjonalności, bo robi to na co dzień w domu, ale próbuję zagłuszyć niechciane myśli.

W zeszłym roku David i Nadia wspólnymi siłami przygotowali dla mnie niespodziankę. Robi mi się ciepło na sercu, kiedy pomyślę, ile musieli się nakombinować, żeby zrealizować plan. Triennale w Cremonie to konkurs lutniczy, słusznie uznawany za najważniejszy na świecie. Uczestnicy rywalizują w czterech kategoriach: skrzypce, altówka, wiolonczela i kontrabas. David postanowił zapisać mnie do konkursu wiolonczelowego, a Nadia zgodziła się przekazać mu wszystkie niezbędne informacje. Zawsze chciałam się zgłosić, ale – podobnie jak w przypadku wielu innych marzeń – brakowało mi odwagi. David bezgranicznie wierzył, że sobie poradzę, ale na wszelki wypadek powiedział mi dopiero wtedy, kiedy zgłoszenie zostało przyjęte i mógł mnie postawić przed faktem dokonanym.

Nie chodzi tylko o zaspokojenie próżności czy pragnienie sławy – zwycięzcy w każdej kategorii uznawani są za najlepszych lutników świata. Kolekcjonerzy z całego globu pragną wejść w posiadanie wykonanych przez nich instrumentów, więc ceny rosną w zawrotnym tempie. Wygrana pozwoliłaby mi zamknąć sklep i pracować z domu, przeprowadzić się bliżej Davida.

Nowa wiolonczela to idealny temat, sposób, żeby sprowadzić rozmowę na inne tory, stanąć twardo na ziemi, odsunąć się znad skraju przepaści mojego lęku. Muszę odciągnąć uwagę Nadii od obecnej sytuacji.

– Skończyłam lakierować wiolonczelę do Cremony. Widziałaś?

Nadii bardziej zależy na tym, żeby powiedzieć mi, co myśli o wiolonczeli, niż mnie to interesuje. Tętno dopiero teraz zaczyna stopniowo zwalniać. W uszach nieprzyjemnie mi huczy, skóra nadal mnie pali i swędzi, ale Nadia już nie zwraca na mnie uwagi.

Nie mogę się skoncentrować na jej słowach. Stoi tuż obok lodówki obwieszonej moimi zdjęciami z Davidem. Na wysokości wzroku wisi to z Nowego Jorku: patrzę na uśmiechniętego Davida, który obejmuje mnie ramieniem. W tle widzę rozmazane drapacze chmur wznoszące się wzdłuż długich, prostych ulic.

Kiedyś, gdy już założymy naszą własną rodzinę, ta wąska strużka czasu zmieni się w szeroki, rwący potok. David wprowadzi się ze swoimi rzeczami, przeszłością, powiązaniami, stałymi elementami swojego życia. Będziemy mieli pokoje gościnne dla jego starszych dzieci, powieszą w nich zdjęcia z dawnych wakacji. Ten wyjazd do Hiszpanii też zostanie uwieczniony na fotografiach, włączony do arsenału wspomnień.

Może w końcu, kiedy wszystko już się poukłada – kiedy dzieci, które będziemy mieć z Davidem, dorosną, pójdą do szkoły czy może na studia – będziemy utrzymywali poprawne stosunki z jego żoną. Być może ona też sobie kogoś znajdzie, ponownie wyjdzie za mąż, zbuduje od nowa swoją własną kolekcję podróży, doświadczeń i fotografii. Kiedy to nastąpi, może zdjęcia z ich wspólnego życia zostaną rozdzielone między dwa domy, dwie nowe rodziny.

– A jeden klient ciągle mi się gapił na cycki, jak grałam.

Gwałtownie wracam na ziemię, do rozmowy z Nadią.

– Jezus Maria, kto? Co ty mówisz?

– Nikt, ale w ogóle mnie nie słuchałaś, kurwa.

Wybąkuję przeprosiny i zalewam wrzątkiem torebki z herbatą ziołową. Wcale nie mam na nią ochoty, Nadia pewnie jeszcze mniej, ale nie ma ani mleka, ani soku. Właściwie nie ma zupełnie nic do jedzenia ani do picia, o czym Nadia przekonałaby się, gdyby zajrzała do szafek w kuchni, ale na szczęście tego nie robi.

Powinnam wypytać Nadię, co się działo w sklepie podczas mojego wyjazdu, ale zanim mam szansę się odezwać, obraca się na pięcie i patrzy na mnie czujnie. Oczy ma jasne jak kos i najwyraźniej wypatrzyła jakąś ofiarę.

– Czemu nie miałam pojęcia, że umiesz tak grać? Czemu nikt nie wie?

Wysuwam krzesło spod stołu kuchennego i siadam, unikając jej wzroku.

– Daj spokój, Nad. Proszę.

Ktoś starszy pewnie by się domyślił, że pora odpuścić, zwróciłby uwagę na mój ton, usłyszał apatyczną rezygnację, ale Nadia ma ledwie siedemnaście lat.

– Jesteś świetna. Nie żartuję. Serio, myślałam, że to z płyty czy coś. Czemu nigdy nie grasz?

Wnętrze moich ust jest zupełnie suche, mam wrażenie, że zaraz popęka. Wargi skleiły się mocno, jakbym pokryła je lakierem i przy okazji zamalowała szczelinę między nimi. Tylko David wie, dlaczego nie chcę grać publicznie. Nie mogę, nawet dla niego.

Opieram łokcie na stole, zakrywam oczy i mocno uciskam palcami. Usta w końcu odzyskują sprawność.

– Wywalili mnie z akademii muzycznej.

– Pierdolisz.

– Miałam dziewiętnaście lat. Nikomu o tym nie mówiłam. Nigdy. – Z wyjątkiem, dodaję w myślach, Davida, a nawet jemu nie opowiedziałam wszystkiego.

Przez całą młodość nie mogłam sobie znaleźć miejsca, zawsze się wyróżniałam – raczej trudno ukryć wiolonczelę, którą trzeba wszędzie ze sobą ciągać. Nie pasowałam do żadnej grupy. Dopiero w akademii muzycznej okazało się, że jestem zupełnie normalna. A nawet więcej: po raz pierwszy byłam naprawdę dobra w czymś, w czym inni też chcieli być dobrzy. W szkole nikogo nie obchodziła muzyka – w liceum splendor przynosiła gra w hokeja lub tenisa, albo największe osiągnięcie: chłopak z samochodem. Nie chciałam rywalizować w żadnej z tych kategorii.

W akademii muzycznej wreszcie znalazłam sobie chłopaka. Pilnego jak ja, równie cichego i nieśmiałego. Chłopca o prostych czarnych włosach i prostych białych zębach. Chłopca, który przespał się z moją najlepszą przyjaciółką w dniu, który i bez tego byłby najgorszym w moim życiu.

– Wyrzucili mnie – mówię do Nadii, kiedy nie mogę już znieść wspomnień. – Nie doszłam nawet do drugiego roku.

Kładę dłonie na stole i mocno przyciskam palce, żeby się uspokoić. Paznokcie świecą bielą na tle skóry pokrytej różowymi plamami.

– I co z tego? Jesteś zajebista. I tak możesz grać. – Nadia już się zapaliła do pomysłu. Jest za młoda, żeby zrozumieć, że życie nie zawsze pozwala nam mieć to, co chcemy.

– To nie jest moja specjalność. Buduję i naprawiam instrumenty. Nie występuję.

Nadia powoli kręci głową. Zewnętrzne krawędzie powiek ma grubo pomalowane eyelinerem. W kącikach kreska zwęża się w cieniutkie linijki, podkreślając naturalnie migdałowy kształt oczu. Jej ojciec jest pochodzenia arabskiego i to po rodzinie z jego strony dziewczyna ma karnację i kości policzkowe. Matka jest wysoką, szczupłą Europejką, bardzo stylową. Nadia odziedziczyła najlepsze cechy obojga rodziców.

– Studia to nie wszystko – oznajmia.

– Czyżby? – Oddycham płytko, ten temat mnie krępuje. Chciałabym, żeby już sobie poszła.

– Serio. Oni się gówno znają. – Uśmiecha się do mnie niepewnie. – Czyli co, nigdy nie grasz przy ludziach? Nawet przy Davidzie?

Kręcę przecząco głową. Żałuję, że nie mogę odpowiedzieć inaczej.

– A chciałabyś? – Nadia zawsze trafia w dziesiątkę, kiedy próbuje dotrzeć do prawdy. Czasem zadziwia mnie jej spostrzegawczość i celność obserwacji.

Chciałabym grać dla Davida, najbardziej na świecie. Próbowałam różnych terapii. Siadałam przed nim z wiolonczelą, bez ruchu, i próbowałam się nie rozpłakać, aż w końcu zabierał mi instrument, ujmował moje dłonie w swoje i błagał, żebym cieszyła się tym, co mamy.

Kiedy David w końcu odejdzie od żony i stworzymy wspólny dom, wiem, że wszystko będzie dobrze, czuję to w głębi serca i duszy. Będę w stanie dla niego zagrać, a on będzie siedział i delektował się muzyką.

– Tak czy siak, już się wydało – mówi Nadia. Oczami wyobraźni ciągle widzę Davida, więc aż podskakuję przerażona, że ona wie. – Świetnie grasz. Naprawdę super.

Na uczelni doprowadzałam Nikolaia Dernova do rozpaczy. Był najwybitniejszym profesorem w konserwatorium, słynął w całym świecie zarówno jako doskonały muzyk, jak i nauczyciel. Studiowałam dopiero od dwóch miesięcy, kiedy osobiście wybrał mnie do swojej klasy mistrzowskiej, słynnego kwintetu. Pamiętam, z jakim drżeniem czytałam bladopomarańczowy liścik, z jakim przejęciem opowiadałam mamie przez telefon. Dla Nikolaia Dernova grali tylko najlepsi z najlepszych.

Pierwszego dnia zajęć stłoczyliśmy się w ciasnej sali prób, ogrzewanie było podkręcone zbyt mocno, panował zaduch. Była nas szóstka, choć powinno być zaledwie pięcioro: od pierwszego pociągnięcia smyczkiem walczyliśmy o przetrwanie, bo jedno musiało odpaść. Byłabym pewnie zbyt przerażona, żeby w ogóle tam zostać, gdyby nie uśmiech sympatycznego bruneta z altówką.

Do zaproszenia na zajęcia dołączono pomięte kserówki nut – Kwartet smyczkowy d-moll Mozarta. Nikolai oczywiście wybrał kompozycję, którą wszyscy powinniśmy znać, ale nie mógł wiedzieć, że tamtego lata brałam udział w warsztatach zorganizowanych przez orkiestrę młodzieżową, gdzie przez trzy dni w kółko ćwiczyliśmy tylko ten utwór. Mogłabym to zagrać z zamkniętymi oczami.

Gdy tylko zaczęliśmy grać, natychmiast zapomniałam o gorącym zaduchu, klaustrofobicznej nieśmiałości i wyśrubowanych oczekiwaniach. Mknęłam gładko przez takty i kody, poruszając głową w rytm muzyki, i aż zamknęłam oczy z błogiej radości, kiedy pozostałe instrumenty stopiły się wokół mnie w idealny, płynny dźwięk.

Właśnie wchodziłam brawurowo w swój ulubiony fragment utworu, kiedy Nikolai walnął dłonią w mój pulpit. Stojak aż się zachwiał, zapadła nagła cisza, absolutna, aż dał się słyszeć szelest kartki z nutami spływającej na wyłożoną kafelkami podłogę.

– Czy ja próbuję zbudować kwintet?! – ryknął Nikolai. – Czy może solowy recital jednej muzyczki, która nie rozumie znaczenia słowa „razem”? Tak zarozumiałej, że nie potrafi nie być gwiazdą?

Pozostali studenci gapili się na mnie, stojąc w kręgu, smyczki wisiały w powietrzu nad strunami, palce zamarły w momencie, w którym Nikolai wyrwał mnie z transu.

Nie obchodziło mnie, co mówi Nikolai, byle tylko nie oczekiwał odpowiedzi. Nigdy w życiu nikt mnie tak nie potraktował i nie wiedziałam, jak zareagować. Do tej pory nauczyciele, dyrygenci, mentorzy zawsze mnie chwalili, rozpływali się nad moim talentem.

Zacisnęłam zęby, żeby opanować drżenie warg.

– A jeśli chodzi o resztę, to o ile ta dziewczyna musi się nauczyć słuchać, o tyle wy powinniście nauczyć się tak grać. Nigdy jeszcze nie widziałem, żeby ktoś dał taki popis z marszu.

Wbiłam wzrok w podłogę, płonęłam ze wstydu. Powinnam była się przyznać, że wcale nie grałam z marszu, bez przygotowania – przecież znałam ten utwór jak własną kieszeń – ale język stanął mi kołkiem.

Ciemnowłosy chłopak po mojej prawej pochylił czubek smyczka altówki w moją stronę. Niemal niedostrzegalny gest solidarności, malutki dowód, że mnie nie nienawidzi, mimo że Nikolai postanowił użyć mnie do poniżenia reszty.

A w końcu to nie mnie Nikolai wykluczył z grupy. Odejść musiał jeden z dwóch chłopaków, też wiolonczelista. Został tak zwany kwintet altówkowy: dwie skrzypaczki, brunet i jakaś Szkotka na altówkach, no i ja. Jedyna wiolonczelistka, oszustka.

Z każdą kolejną próbą trochę bardziej zakochiwałam się w Shocie, chłopcu o ciemnych włosach. I z każdą kolejną próbą Nikolai utwierdzał się w przekonaniu, że to mnie powinien był wyrzucić.

Nikolai Dernov był ostatnią osobą, przed którą grałam. Całym sercem pochwalałby mój paniczny lęk przed jakimikolwiek występami publicznymi. W najczarniejszych koszmarach podczas samotnych nocy wciąż słyszę, jak chrząka ze wstrętem i pogardą.