Turnus - ebook

1

Halo, halo, mili państwo, oto rozprasza się egejska noc gęsta jak mgła i już pod skrzydłami naszego samolotu defilują wyspy. Całym archipelagiem. Wyspy płowe od pierwszego słońca, niby skóry dzikich zwierząt rzucone na fale. Prosto z jasnego nieba.

Ładnie powiedziane, prawda?

Żałuję ogromnie, ale koncept nie jest mój. Niestety. Wymyślił go pewien poeta. Nazwiska nie pamiętam. Za co z całego serca państwa przepraszamy.

Czyta się też (ktoś tak napisał) o wyspach zaczajonych niczym jaguary, ale tam chodziło o wyspy tropikalne, pokryte roślinnością bardzo podobną do zjeżonej sierści.

A teraz obserwujcie państwo, uwaga, raz, dwa, proszę o refleks, bo te wyspy-góry, wyspy-skały nagle podpływają i z miejsca odpływają wstecz, za samolotem.

No proszę tylko zauważyć, jak one przepięknie topią się w zielonkawym pręgowanym morzu!

Albo odwrotnie: wynurzają się ku słońcu.

Powiedzmy sobie, że niczym greckie boginki tak do połowy, popiersie z brzuszkiem, czyli gdzieś poniżej pępka. A wierzchołki tych gór-wysp przybierają rozmaite kształty. Zaostrzonej czy ukośnie podciętej piramidy. Dobrze mówię? Dwugarbnej kopuły? Tak jest. Poszarpanych ruin? No oczywiście. Niżej każda wyspa robi się rozleglejsza, pofalowana. Wypłaszcza się. Aż do urwistego przylądka, ciepłych plaż, portowej zatoczki, gdzie roją się białe żaglówki. To świetnie widać. A po morzu, po matowym, ale rejsują sobie i rejsują takie małe okręciki, teraz właśnie, o poranku. Jak one błyszczą! Pasażerskie? Czy handlowe? A któżby tam zgadywał z przelotowej wysokości.

Słuchajcie, moi drodzy goście, cały archipelag od świtu po zmierzch, rzadziej nocą, oplata sieć, pajęczynka, jeżeli kto woli, tanich połączeń. I z pewnością można się tego dowiedzieć. Na każdym turystycznym portalu.

O, właśnie był komunikat. O, już widzę wasz samolot, zbliża się. W postaci świetlistego punktu, jeszcze wysoko.

Ale, przepraszam, czy miłych państwa nie dziwi, jak to się dzieje, że jeszcze nie tracicie wysokości, a na pokładzie już słychać mój głos. I co to znaczy: mój? No właśnie. Czyj głos? Spokojnie, za chwilę się wytłumaczę. I przedstawię się. Najważniejsze, czy mnie dobrze słychać? Czy raczej taki ogólny szum. A w tym szumie pojedyncze słowa. Dopiero trzeba zgadywać? Jednak państwo mnie słuchają, lepiej, gorzej. Dziękuję państwu. A ja nawet bez podsłuchania chyba się domyślam, jak tam sobie rozmawiacie.

Daj rękę. Boję się.

To się nie bój. W razie czego nawet nie zdążysz się przestraszyć.

Nie wygłupiaj się, dobrze!

Dlaczego mam się nie wygłupiać. Co będzie, to będzie.

Bądź poważny.

A ty spójrz przez okienko w dół, jak pięknie jest.

Sam się popatrz.

A mogę coś powiedzieć serio?

Może potem.

Słuchaj, czemu tak późno lecimy na Kretę. Dopiero teraz? Czemu? Mogliśmy wcześniej. Sto razy.

Siebie zapytaj.

Tak musiało być?

Ciesz się, że jest.

Ale ty zamykasz oczy.

Daleko jeszcze?

No śpij sobie, będę liczył wyspy.

Nie ma się z czego śmiać. To są poważne rozmowy. I nie będę zgadywać, póki się nie zobaczymy, kto z państwa co tam wygadywał tuż przed lądowaniem. Wiem, że w tym momencie trochę się boicie. To jest normalne i ja to rozumiem. Chcę tylko powiedzieć, że w powietrzu, a już wkrótce na ziemi czy na morzu, podczas przewidzianych programem rejsów i kąpieli przynajmniej raz dziennie, jesteście państwo pod opieką naszego biura. Wycieczkowo-rozrywkową i cywilnoprawną.

Pamiętaj, droga uczestniczko, uczestniku, twój świetny humor, twój absolutnie beztroski nastrój to jest i moja osobista, i nasza wspólna sprawa. A czy moglibyśmy przy okazji wymienić parę głębszych myśli? Gdyby znalazł się wśród państwa jakiś amator, ma się rozumieć. Wyspa Kreta wyjątkowo się tutaj nadaje.

Naprawdę czeka was satysfakcja, a nie jakiś głupi zwrot pieniędzy. Bo nasze biuro jest trochę inne. Już wkrótce sami się państwo przekonacie, że słusznie wybraliście właśnie nas. Chociaż mógł to być czysty przypadek.

A na razie samolot się obniża i chyba nikomu nie przeszkadza, że to moje, specjalnie dla was przygotowane nagranie zgodził się puścić kapitan statku powietrznego, doskonały pilot, poza tym uroczy człowiek.

Może mój głos będzie wam nawet pomagać w przełykaniu śliny, bo wtedy uszy się lepiej odtykają.

A swoją drogą na pewno dostaliście w tym celu, należało wam się, po dwa cukierki anyżkowe. To jest ten smak, smak Grecji, smak Krety, tej najbardziej greckiej spośród trzech tysięcy sześciuset, wszystkie są policzone, greckich wysp i wysepek.

Tylko nie zapomnijcie nagrodzić pilota i całej załogi burzliwymi oklaskami, nie czekając na zupełne wyłączenie silników. Po prostu życzę wam szczęśliwego lądowania za pierwszym podejściem.

Ale, ale, chwileczkę, kto wam życzy, kim ja właściwie jestem, że pozwalam sobie zagadywać was w ostatnich minutach lotu. Kim, no kim? Naprawdę się nie domyślacie? To jest pytanie do mnie? Proszę bardzo, macie prawo, pytajcie, o co chcecie. Ja z miejsca odpowiadam, że bardzo mi miło. Jestem, powiem tak, waszą opiekunką i przewodniczką, bo nie wszystkim podoba się słowo rezydentka. A czy mój głos wam się podoba? Jak wyglądam? Trudno mi się oceniać, naprawdę, przyzwyczaiłam się do samej siebie, nie było innego wyjścia.

A swoją drogą nie jest źle, wszyscy mi tak mówią.

W każdym razie dzięki za ciekawość. Morze się marszczy i już rosną nadbrzeżne góry. Na Krecie, do której zbliżamy się zgodnie z przeznaczeniem i punktualnie, ona, ta ciekawość, bardzo się wam przyda. Ja też nie mogę się was doczekać. No już, już za chwilę się zobaczymy. Każdy turnus, który mam przyjemność witać, to dla mnie emocja i zagadka w jednym. Bo przecież ja was nie znam. Ale poznamy się. I będziemy przez cały tydzień razem. Cały tydzień waszego i mojego życia, który już się nie powtórzy.

Tak jest, idziemy, proszę państwa, naprzód. Wszyscy. Wspólnie. W nocy też, chociaż o tym nikomu nawet się nie śni. Ale za to w dzień, dla państwa orientacji, będę zawsze trzymała wysoko nad głową kij przewiązany białą albo czerwoną chustką. Nie ma się tu czego bać, jesteśmy ludzie dorośli, prawda? A dzieci nic nie rozumieją i bardzo dobrze, mają czas. Co do kierunku tej wyprawy, zawsze jest ten sam, wiadomo. Pieszo w sandałach czy wpław stylem klasycznym, po naszemu krytą żabką, bezpieczniej wzdłuż brzegu. Równie dobrze autokarem z klimatyzacją. Albo na wycieczkowym statku, gdzie bar do waszej dyspozycji dzień i noc. Czy to przynajmniej jest jasne? No, mam nadzieję.

A więc jesteście ciekawi? Proponuję taką turnusową zabawę.

Wasza odpowiedź, chórem: Jesteśmy.

Ja: Bardzo?

Wy: Strasznie.

Ja: Jeszcze raz. Dalej nic nie słyszę. Na cały głos.

Wy: Oo, taak!

Ja: O, teraz dobrze.

No to już znacie prawidłowe odpowiedzi. Znamy. I powitamy się, i pożegnamy wesoło.

A co by tu jeszcze o wyspach i wysepkach, które właśnie przemijają pod waszym samolotem? Chcę tylko dodać, że istnieją wyspy specjalne. Wyspy ukryte i mało widoczne. Bezimienne. Tajne. Kiedyś powiedzielibyśmy: wyspy zamknięte. Że co, że nie ma ich na mapie? To właściwie nie są wyspy, tylko skały. Ale na mapie powinny być. Słuszna uwaga. Ale nie ma. A jak nawet trafiają się, to w przybliżeniu. Bo nie ma takiej potrzeby? No właśnie. Dopiero jeżeli ktoś sobie zamówi i opłaci prywatny kurs na wybraną wyspę, do biletu otrzyma mapę ze wszelkimi szczegółami, gratis. A tak, bo niektóre prywatne wyspy są do wynajęcia. I zajmują się tym wyspecjalizowane firmy. Teraz co do powrotu. Za tydzień czy za dwa?

Zupełnie jak nasz turnus?

Zgadza się, przez siedem dni i nocy państwo są naszymi gośćmi. Albo przez dni czternaście, wychodzi taniej. Z wcześniejszą rezerwacją, która daje gwarancję stałej ceny. Oczywiście, że widziałam rozpiskę pokojów, to należy do moich obowiązków. Bardzo różne nazwiska, dziwne daty urodzenia. Małżeństwo lub rodzeństwo, często nie wiadomo. Bywa rozmaicie. To nas nie interesuje. Poza tym obowiązuje tajemnica wakacyjna. Są single i singielki, ale też sobie poradzą, po to w końcu przyjechali. Więc mało tego, że w tej grupie nikt już nie będzie praktycznie samotny, to jeszcze chyba każdy umówił się na esemesy, na e-maile, z ojczyzny czy do ojczyzny. Serdecznie zapraszają tradycyjne budki telefoniczne. Ach ten postęp komórkowy, jak on nas wszędzie dopada, prawda? Dwadzieścia cztery godziny na okrągło. W każdej sytuacji. Dosłownie. Chyba że ktoś robi ekstra płatne zastrzeżenie.2

No cóż, samolot jeszcze drzemie. Czy ja państwu nie przeszkadzam? Można wyciszyć głośniki. A poza tym nie wszystkich ciekawią jakieś inne wyspy. Ja rozumiem, przecież lecimy na Kretę. Ale jak kogoś bawi, co ja tu opowiadam najlepszego, to proszę bardzo, stewardesa poda słuchawki.

Mówię dalej, już prosto do słuchawek, proszę je sobie wyregulować, że wokół owych bezludnych wysp narosło wiele dziwnych legend, jakieś nowe mity greckie. A prawda jest taka po prostu, że na ofertę specjalną nie każdego, a na dobrą sprawę mało kogo stać. O co chodzi? Nie tylko o pieniądze. O pieniądze również. Ale główne jest pytanie. Dlaczego człowiek chce być nagle całkiem wolny na jakiejś bezludnej skalistej wysepce? Od wszystkiego? Złego i dobrego? Przez ileś tam godzin? Dniami i nocami? My ciągle, ja sama też, cały czas czegoś szukam, w czymś przebieram, coś wybieram. Okiem, uchem, językiem, nosem, skórą. A potem już! grzebiemy rękami po łokcie. Mam! Jest! Dobrze? Źle? Przedwczesna radość, spóźniona udręka. Aż tu nagle nie ma wyboru. W ogóle! Coś podobnego! Tak, ponieważ brakuje nam danych. Z naszego świata, życia. Ono naprawdę toczy się samo, gdzieś za górą, za morzem, tam. A my odcięci. I nareszcie każdy sam? Tak się odpoczywa? No, to kosztuje. Sił, pieniędzy też. A tam, gdzie indziej, powtórzę, dzieje się coś bez naszej wiedzy, zgody. Jak zawsze, na dobrą czy złą sprawę. Ale na takiej miniwyspie niby nie czujemy żadnych wahań, decyzji, skutków, potem pretensji do świata? do siebie?

Nie, nie czujemy.

No bo wyspa.

Wyspa, to znaczy żadnej łączności, prądu, fal radiowych, nawet gołębi pocztowych. Wyobrażacie sobie? To warunek w pierwszym punkcie dwustronnej umowy. Że nagle, w połowie drogi, pośrodku otwartego morza rozlega się syrena. Wyrzucamy komórki, zegarki, miniaturowe radia, wszystko za burtę. Za burtę. Już, szybciej. To są smycze i kolczatki, które weszły nam pod skórę.

Ale uwaga, uwaga! Wyłączam się, bo słońce już budzi samolot. Dzieci kwilą, skrzeczą jak koty, nie do wytrzymania, albo rozdzierają się na całe gardziołko. Nie szkodzi? Nasłuchałam się przez te lata pracy z rodakami, że w tym kraju, to znaczy, w naszej ojczyźnie, dzieciom pisany taki siaki los. Poczęte przez wypadek lub przypadek, cóż, bywa. Urodziły się, bo skrobanka prawnie zabroniona. Jeśli wcześniak, to mógł trafić do fartuszka pielęgniarki, żeby była ładna fotka, o tym pisali w gazetach. Ale nie trafił, dziecko jakoś żyje, ocalone przed błędem lekarskim doktora, który właśnie, cudem się złożyło, został karnie wydalony z pracy. Przy okazji inspekcja z dezynfekcją wytłukły na oddziale złośliwe bakterie. I prosto ze szpitala, bez żadnej pomyłki czy podmianki, dziecko trafia do swoich prawdziwych rodziców. No to brawo. Jest bezpieczne? Niekoniecznie. A jak to są konkubenci? Tylko matka pewna jest. Wiadomo, awantury. Ale wbrew telewizji nasz bezbronny maleńki obywatel czy obywatelka nie będzie zapeklowana w beczkach po kapuście czy w king-size słojach na ogórki. Raczej przemoc rodzinna dla korzyści seksualnych? Nie sposób jej wykluczyć? Bez przesady. I w porządku, niewiniątko rusza do przedszkola. A tam już czeka agresja rówieśnicza. Brutalne odsłanianie tajemnicy życia. Dziecko rośnie, tymczasem na ulicy, na podwórku, wpada w oko miłym panom pedofilom z internetowej sieci między narodami, którzy żyją sobie normalnie w rodzinach poza wszelkim podejrzeniem. Wpada w oko? Chyba że wcześniej zostanie pogryzione i dotkliwie zeszpecone przez psa, oczywiście bez kagańca, powiedzmy, że był szczepiony. A w murach naszej starej budy pod nadzorem kamer i strażników zdobywa wiedzę albo ofiara wymuszeń, albo ewentualnie ich bezkarny sprawca. Jak okiem sięgnąć w mieście i już po wsiach, propaganda narkotyków, promocja homoseksualizmu. Koniec szkoły, fala w wojsku, piraci na drogach. Dziewczyny zapoznają się z pigułką gwałtu. Studia? Ewentualnie? Ale do czego się śpieszyć? Rozpocząć to dorosłe, czyli szczurze życie? Z każdym rokiem przybywa młodszych i bogatszych. Pytam się, czy oni wszyscy na to zasłużyli? Na pewno nie. To kiedy się z tym pogodzić? Już zbliża się starość. I co, będzie jakaś ulga, spokój? Wiadomo, że to nie jest kraj dla starych ludzi. Ale może tak lepiej, to nie potrwa długo. Może się doczekamy pomostowej eutanazji, z refundacją pawulonu. Plus kremacja za emeryturę, jest projekt ustawy. Chyba że ciało kupi z góry medycyna.

Otóż nie, proszę państwa! Nie będziemy rozmawiać na tym poziomie. W ogóle nie o to chodzi.

Na pewno nie o politykę. Zostawcie gazety pod fotelem poprzednika.

Zapomnijcie o nich.

Umówmy się, że nie po to leci się na cudowną wyspę Kretę, żeby truć się czarnymi myślami o kraju, do którego przecież wracamy. Już za tydzień? Maksimum za dwa tygodnie. Bo tyle trwają nasze turnusy. Słusznie, ale czy to jest odpowiedź? Zaraz, a jak brzmi pytanie? Mili państwo, cierpliwości.

Na razie lądujemy, przepraszam, chcę powiedzieć, że to wy lądujecie. Nie przeszkadzam, trzymajcie się za ręce, to pomaga. I co, już pewnie kołami na pasie. Brawo, prosimy, oklaski. Silniki gasną. Cisza. Światło. Wiatr. Dlaczego zawsze musi być to polskie przepychanie z potrącaniem? Nie rozumiem. No ale w końcu, ale nareszcie wychodzimy. Pierwszy głęboki oddech. Słone, gorące powietrze. Słońce, morze, góry, że w głowie się kręci. Pierwsze kroki na wyspie. Pierwszy raz? No to zazdroszczę. A może zauważyliście państwo coś szczególnego? Tylko dla siebie? Że wyspa odtąd wasza. Nie? To nie. Ale szkoda. Może jednak coś wpadnie wam w oko. Jeszcze się państwo rozejrzyjcie. Serdecznie namawiam.

I już! Kontrola dokumentów? Nie ma! Żadnej! Czy ktoś pamięta, jak dawniej bywało? Chyba wszyscy zapomnieli. Albo są za młodzi. Ale znów robimy tłok. Niby wiadomo, wszyscy zdążą, co komu pisane. Gdzie tam. Każdy chce być pierwszy. W kolejce. Co za głupota. Ale gdzie te bagaże? Czekamy. Nie ma i nie ma. To gdzie one są? Są. Oczywiście, że są. Sygnał. Taśma ruszyła. Jadą. O, jaka pancerna walizka! Oj, że się nie rozleciał ten wypchany plecak! Tu na miejscu się pożycza deskę do surfingu, po co ci własna, młody? Ja przepraszam, to tylko kłopot. Składany wózek dla dziecka, rozumiem, lepiej mieć swój. Moja torba? Pańska? Nie, twoja? Nie twoja. Ale podobna. Bierz, puść, weź pan. Moja uciekła. Zaraz nawróci.

Proszę państwa o spokój, odkąd ja tu pracuję, jeszcze nic nikomu nie zginęło. To chciałabym przekazać oraz pozdrowienia, bo czekamy na zewnątrz, gdzie łatwo znajdą państwo nasze stanowisko.

Wiadomo, że słuchacie o tyle o ile. To ja dokończę myśli o tych wyspach. Mam nadzieję, że ktoś mnie jeszcze słucha. Mogę? Dziękuję. Zdziwią się państwo, może nie wyglądam, ale ja lubię sobie pofilozofować. W wolnej chwili oczywiście. To znaczy, nie jestem taką typową zawodową przewodniczką-rezydentką? No chyba nie, nie tylko.

Jak człowiek czuje się sam jeden na takiej skalnej wyspie? Też zadaję sobie czasem to pytanie. Czy opłaca się wystawiać własną duszę, ciało, konto bankowe na ciężką próbę? Tydzień czy dwa to mało? To zależy. Z wyspy nie ma też jak wcześniej wrócić. I co wtedy? Jak to co? Siedzimy dniem i nocą na szczycie skały, kiwając się w przód i w tył. Wypatrujemy. Czy nie zbliża się nasz statek? Samotny żagiel. Biały lub czerwony. Te kolory coś znaczą? Nie wiem, zresztą na razie żadnego nie widzę. Statek był zamówiony na dzień i godzinę. Tylko który to dzień z godziną? Żeby nie stracić zmysłów, straciliśmy poczucie czasu. Całe szczęście. Ale pieniędzy się nie zwraca. Była umowa? Jest ryzyko. Dlatego większy sens i szansa jechać na miesiąc. Przez okrągły miesiąc przyzwyczaimy się do wyspy, czemu nie. Różne mogą być terminy, pomysły. Promocje jak najbardziej. Na przykład w ramach zmagań z męskim wakacyjnym szowinizmem specjalna promocja dla pani, która przeżyje na wyspie swój pełny miesięczny cykl.

Ale jest też oferta szczególna. To znaczy powrót nigdy.

Czyli wyspa dożywotnia.

No to wypada wybrać ją starannie z firmowego katalogu. Bo ktoś chce spotkać swój los na egejskiej wyspie? Wolno mu. I sam wybiera coś atrakcyjnego. Jeżeli, podkreślam, stać go duchowo i finansowo. Chce wiedzieć, to niech się dowie, jaki przypadnie mu w udziale finałowy pejzaż. Jaką sylwetką pożegna go ostatni skalisty szczyt. W pełnym słońcu albo majacząc na tle nocnego nieba. Chmury są oczywiście nie do przewidzenia. Lecz świetnie ilustrowane materiały info dadzą pojęcie, na co się ostatecznie zdecydował. Inaczej mówiąc, los oczekuje go w znajomym miejscu, to może być wygodne, człowiek nie musi się już o nic martwić.

Czyli bilet potrzebny tylko w jedną stronę. Słynny one way ticket. Tylko nie żaden ślizgacz, nie motorówka, błagam, okropny hałas, trudno się skupić. A moment jest ważny. Dlatego polecamy stylową łódź wiosłową. Potem, nasz drogi samotniku, trzeba będzie ci dostarczać żywność. Nie możesz sobie tak po prostu przymierać głodem aż do skutku. Proponujemy bezszelestny szybowiec w spadochronowej ciszy. Lądowanie. Albo dyskretną łódź z zaopatrzeniem. I tu znów najlepsza będzie łódź wiosłowa. Aż się wypełni, co pisane, czyli będzie docelowo. Ile to może potrwać? Ile kosztować? Bo wiadomo nie od dziś, że kuchnia egejska sprzyja długowieczności. Wszystko świeże: owoce morza, powietrze, zdrowa ziemia.

Oczywiście, kto chce i lubi się modlić, ma dla siebie całą wyspę. Ale nikt nie musi bawić się w pustelnika. Ani w Robinsona. Krzesać ogień drewienkami, denerwować się, polując na pożywienie? Mieszka się w małym domku z mądrze wyposażonym aneksem kuchennym. Noce bywają zimne? Dodatkowy koc. W końcu nie przesadzajmy z naturą, nasi klienci urodzili się w pobliżu lodówki. I każdy we krwi ma przymieszkę aspiryny.

No właśnie, kwestia lekarstw. Mogą być potrzebne. Żeby śmierć nie bolała. Zdarza się, że bogaci, ale beznadziejnie chorzy, między innymi słynny aktor czy piosenkarz, bo przecież nie zwykły człowiek, wybierają sobie naturalną śmierć na odludnej wyspie. Zawsze się sprawdza sypialnia z tarasem, klimat umiarkowany, codziennie widać, słychać, jak oddycha morze. Słowem, nie ma potrzeby śpieszyć się do końca. Może warto trochę pobyć tylko ze sobą. Polubić się. Pomyśleć życzliwie o sobie, zanim się ze sobą rozstaniemy. Przy okazji wypada zaprzyjaźnić się z tym miejscem, naszym ostatnim na ziemi, i wszystkim, co tam sobie żyje, chwilowo, jak my. Myślę szczególnie o ptakach i liściach.

Bo gdzie jak gdzie, ale na Morzu Egejskim, również na wyspie Krecie, której gór jeszcze nie widać, ale nieuchronnie zbliżamy się ku nim, każdy jakoś po swojemu czuje, co to znaczy los. Mieszkańcy tej ziemi, morza, od początku świata. No, powiedzmy, od setek pokoleń. Ale również ci, którzy osiedlili się dopiero zeszłej jesieni, czyli nie przeżyli nawet czterech pełnych pór roku. Nawet przelotni turyści, co nie pozostawią śladów na piasku i kręgów na wodzie, domyślą się swojego losu. A może ktoś z państwa też?3

Widzę, już wychodzą. Ludzie i bagaże. Przyleciało kilka samolotów z różnych stron, ale rodaków pozna się na całym świecie. Rozglądają się. W tych oczach, póki się nie oswoją z nową sytuacją, jest spryt i lęk, i czujność. Po ubraniu Polaków praktycznie już nie znać. Tylko w kościele widać ich z daleka. Z wyciągniętą szyją biorą komunię do ust. Klękają na oba kolana. Czasem pod któreś podłożą chusteczkę. Czy będzie potem używana, tego nie śledziłam. Chyba możemy sobie z siebie pożartować. Przecież nie mówię nic na głos, prawda? Tylko do siebie. A poza tym chyba wolno mi. Jestem rodaczką. Pracuję dla Polaków, z Polakami.

Halo, halo, tu, tu jesteśmy. Na tle barw narodowych logo naszego biura: książę z liliami. Ja i kierowca Kostas, nasz grecki przyjaciel. Już spostrzegli, pokazują sobie naszą chorągiewkę. Podchodzą, niektórzy nawet uśmiechnięci. To bywalcy, światowcy, oho, nauczyli się. Przedstawię się każdemu.

Jestem Persi.

Persi jestem.

Mówcie do mnie Persi.