Utropy Micyny - ebook

WTORCYNO NIY ŻYJE

piōntek, 9 paździyrnika

Niy wiym, wiela czasu mi ôstało. Jutro moga być już zimno, beztōż musza sie uwijać.

Mianuja sie Gertruda Mika, a godajōm na mie Micyno. Możno to moja ôstatnio wiadōmość, tōż ôstawiōm jōm w mojij chałpie, bo yno sam je durś bezpiycznie. Żodnymu na Fytlu niy moga już ufać. Mōm nadzieja, że tyn, fto jōm znojdzie, do znać władzōm ô tym, co sie u nos wyrobio. A musza wōm pedzieć, że jak dugo sam miyszkōm, takij ôstudy żech jeszcze niy widziała.

Miarkuja, co niy kożdy nasza godka poradzi spokopić. Beztōż byda pisać tak, coby pōn prokurator, farorz abo mojij wnuczki chop, kery je gorolym, wszyjsko kapli. Chca, coby wszyjsko było klar, a niy choby wtynczos, kej jedyn chop z Małgorzatki wyloz z chałpy i poszoł sie hangnōńć. Niy chcioł chyba za dugo wisieć, bo przed siyniōm ôstawiōł szkartka, na keryj stoło: „Biera sznōra i ida na gōra”. Wiadōmość znod jego sōmsiod gorol i poszoł go szukać na gōrka wele kościoła i na smyntorzu, bo myśloł, co ôn sie tam na jakim strōmie ôbwiesiōł. Niy wiedzioł, iże „gōra” po naszymu to je strych, a kejby nasza godka znoł, to możno by chopa jeszcze wyretowoł.

Nale wrocōm do tego, co sie sam dzieje. Ôd rana mielimy na Fytlu chaja. Do sōmsiada z wiyrchu prziwiyźli wōngel. Tyn im doł halba, coby mu to ściepli bez ôkno do pywnice. Poszoł sie na śniodanie i jak zjod to chcioł badnōńć, eli sōm już fertich. Chopy sie fest namachali, ale ściepli niy do tego ôkna, co mieli. Sōmsiod wziōn pō nich przezywać i chcioł nazod ta flaszka, ale ôni już jōm wypiyli przi robocie. No to im kozoł wlyź do pywnice i zrobić do porzōndku to, co przōdzij zmaściyli. Ale te sie już uwijali z wōnglym do inkszych ludzi, tōż ôbiycali, że przijadōm w pyńdziałek. Sōmsiod wziōn im gaśnica z auta na fant i pedzioł, że ôddo, jak bydzie zrobiōne.

Ale istne niyszczyńście zaczło sie kole połednia, kej briftryjger, abo jak wolicie listōnosz, prziniōs wiadōmość, że nasza sōmsiadka Wtorcyno niy żyje. Umarła w autobusie. Dzisiej wczas rano pojechała do cery do Niymiec. Boła sie tyj jazdy jak pierōn, bo nogi jij puchnōm, a tela godzin miała siedzieć w autobusie. Tuplikowała żech jij, że je za staro na tako drōga, yno sie umynczy i bydzie lepij, jak ôstanie w dōma. Ku tymu miała angina i bezma blank straciyła głos. Ledwa żech słyszała te jeji „Padocie? Padocie?”, a i tak mie klipa niy posuchała. Tōż terozki mo za swoje.

Kej mi to listōnosz pedzioł, fest dugo żech płakała, bo Wtorcyno to niy yno sōmsiadka, ale tyż richtig dobro kamratka. Ôd tego ślimtanio i siedzynio na zimnych słodach blaza mi sie chyba przeziymbiyła i terozki porzōnd musza lotać do ustympu, a i tak niy umia sie wyjscać. Nale wtynczos żech tego jeszcze niy wiedziała i pōł godziny darymnie siedziałach na haźlu. Kej żech zaś zlazła z drugigo sztoku na dōł, kaj miyszkała Wtorcyno, to niy mogłach uwierzić w to, co widza. Dźwiyrze ôd miyszkanio mojij kamratki ôtwarte do mola, a ze postrzodka wyłazi sōmsiod z drugij siyni. W rynkach niesie dwa drzewniane stołki, na kerych my sie zawdy z Wtorcynōm siedziały w jeji izbie i ôsprawiały ô roztōmajtych sprawach. Zaroz za nim ciśnie sōmsiadka z drugigo familoka i smyczy nowo patelnia a dwa gorki ôd tyj boroki niyboszczki. Nastympny wyłazi synek ôd sōmsiada z wiyrchu i mijo mie na słodach z telewizorym ôd Wtorcyny na rynkach. I ani mi sie gizd niy kłōnio. Tego żech już niy mogła strzimać i przezywōm na tych pierzińskich kradziokōw:

– Co to robicie?! Jeszcze my Wtorcyny niy pochowali, a wy jōm już ôkrodocie?! Zwōnia na policyjo i zaroz wos wszyjskich zawrzōm!

A tyn synek ôd sōmsiada mi frechownie pado:

– Wy, Micyno, to ani telefōnu niy mocie.

Niystety mioł recht, nale musiałach mu coś na to ôdpedzieć.

– Przi takich sōmsiadach lepij nic niy mieć, bo zaroz czowieka ôkradnōm. A ty byś bōł piyrszy!

Sōmsiod, co te dwa stołki porwoł, szoł już nazod do miyszkanio i pedzioł:

– Pani Wtorkowej to już się nie przyda, a ja zbieram takie zabytkowe meble.

Wloz do kuchnie i zaczōn dźwigać byfyj, w kerym Wtorcyno trzimała wszyjske papiōry i pijōndze. Na to żech niy mogła przizwolić. Chyciyłach paryzol ôd Wtorcyny i napoczłach go prać po glacy. Myślałach, co sie chop ôdwinie i mie piźnie, nale chyba sie ździybko wylynkoł, bo wartko pitnōł na plac. A tam, pod siyniōm, nastympne sympy rychtowały sie już, coby wlyź rajn. No to jo ani niy czekała, yno zawarłach dźwiyrze na klucz ôd postrzodka. Choć aby na ta chwila miyszkanie było bezpiyczne.

Cało nastympno godzina słyszałach tych kradziokōw urzyndować na siyni. Żodyn ani niy zaklupoł na dźwiyrze. Zdowało im sie, że to jo sie poddōm i wyleza, ale jo ich przetrzimała. Było kajś sztwierć na trzecio, kej żech sie yntlich ôpowożyła wylyź. Zawarła żech dźwiyrze na klucz i poszłach do dōm, boch już miała fest głōd. Ze sztwortku ôstoł mi sie jeszcze żur, ale w piōntek poszcza i jym yno hawerfloki na mlyku. Żur bydzie na jutro. Wtorcyno tyż by dostała, kejby żyła, bo zawdy godała, że to jo robia nojlepszy żur na Fytlu. Nale możno przijedzie wnuczka ze swojim chopym gorolym, to tyż dostanōm. Ôn dycki godo, co nikaj takigo dobrego niy jod.

Kole sztwortyj siedziałach przi stole w kuchni i jadłach ta mlyczno zupa. Ôroz usłyszałach jakeś larmo. Wejzdrzałach bez ôkno na plac, kaj mōj sōmsiod, tyn glacok, co zbiyro stare meble, wyłaziōł prawie z lastauta z jakimś cudzym chopym. Ôba poszli dyrekt ku naszyj siyni, tōż jo po cichu wylazłach z miyszkanio posuchać, co tam sie bydzie dzioć. Nojprzōd zaklupali na dźwiyrze ôd Wtorcyny, a potyn kożdy ś nich nacis na klōmka. Drzwi sie niy ôtwarły, beztōż zaklupali jeszcze roz, mocnij a głośnij. Po dugszyj chwili chyba sie kapli, co w miyszkaniu żodnego niy ma.

– Pewnie już wyszła, ale klucza nie odda.

– No to co, wyważamy?

– No, nie wiem. Może w nocy?

– Dobra. Przyjadę koło dziesiątej.

Kej yno wyleźli ze siyni, dostałach z nerwōw takich hercklekotōw, że musiałach sie siednōńć na słodach. Skirz tego zaroz żech poleciała do haźla i zaś żech sie niy poradziyła wyjscać.

Wartko żech uzdała, co byda robić. Po ôbejzdrzyniu „Jedyn z dziesiynciu” i „Jaka to melodia” zjadłach sie na wieczerzo dwie sznity z kyjzōm. Potyn zlazłach na dōł do miyszkanio Wtorcyny. Byda wachować jeji majōntku jak swojigo i niy dōm żodnym chacharōm sie na jeji śmierci nachapać.

Na zygarze już trzi sztwierci na dziesiōnto i hned te pierōny sam bydōm. Jak niy dożyja do jutra, musicie wiedzieć, fto je tymu winiyn. Chop mianuje sie Czupryński i miyszko w piyrszyj siyni mojigo familoka. Idzie go leko poznać po glacy i tych jego ôkropicznie złych ślypiach.

Ale kejbych tak jutro była żywo, to ô wszyjskim wōm napisza. Ida już, bo słysza jakeś larmo.

sobota, 10 paździyrnika

Durś dychōm. Ale to bōł ciynżki dziyń. Siedza u Wtorcyny, bo chca, coby już niczego niy porwali do czasu, jak przijedzie jeji familijo. Ale robia to barzij dlo siebie, niźli dō nij, bo chyba jij sie take poświyncynie z mojij strōny niy noleży. Ô umartych sie źle niy godo, beztōż yno napisza wōm, co żech sie dowiedziała. I kożdy z wos sōm uzdo, co ô tym wszyjskim myśleć.

Tak jak sie ugodali, wczorej ô dziesiōntyj ôba chopy przileźli do naszyj siyni. Filowała żech na nich bez kuklok. Zaklupali na dźwiyrze, ale jo była cicho. Dopiyro jak wyciōngli brecha, napoczłach sie trocha nerwować. Bōł już czas cosik pedzieć.

– Jo sam wachuja i podwiela żyja, to niy wleziecie rajn – widziałach bez kuklok, że ich to ździybko tyrpło.

Wejzdrzeli jedyn na drugigo, poprzezywali trocha i za chwila wyleźli ze siyni. Jużech myślała, co sumiynie kozało im sie dać pokōj, ale żech sie chachła. Za minuta prziszli nazod z tōm brechōm i Czupryński pedzioł:

– Jak pani nie otworzy, to i tak się dostaniemy do środka. Chcemy tylko ten kredens i szafę. Potem damy pani spokój.

– Bydziecie sie smażyć w piekle, to już wiym na zicher. Ale nojprzōd bydziecie mieć z Micynōm do czyniynio. A naprowdy niy wiym, co je gorsze.

Yno mie wyśmioli. Wciśli ta brecha miyndzy dźwiyrze a futrziny. No to jo już ani niy medykowała, yno ôdymkła żech drzwi na keta, wyciōngłach rynka i napoczłach im pyrskać gazym po ślypiach. Twało to możno jake piyńć sekund, bez kere te chopy blank ôgupli. Zaczli sie drzić na cołki karpyntel, ściepli ta brecha na zol i prōbowali sie zasłōniać. Czupryński chcioł chycić moja rynka, ale jo coroz to warcij prziciskała tyn gaz, aże yntlich pitli ze siyni. Ryczeli, że jeszcze przidōm nazod, no to jo im pedziała, co z chyńciōm wyprōbuja na nich jeszcze inkszo brōń. Wciōngłach ta brecha do miyszkanio (możno sie przido), zawarłach dźwiyrze i zicłach sie na szezlōng. Pora minut niyskorzij słyszałach lastauto ôdjyżdżać z placu. Cało noc bōł już pokōj, a jo spała we łōżku ôd Wtorcyny choby zabito.

W nocy zdowało mi sie, że Wtorcyno mie woło. Blank sie tymu niy dziwuja, że mi sie prziśniyła. Na zicher chciała mi z tamtego świata podziynkować za to wszyjsko, co dō nij robia.

Rano poszłach do mojij chałpy. Miałach nadzieja, co żodyn niy bydzie sie chcioł włōmać w bioły dziyń. Ale niy mogłach być tego pewno, beztōż porzōnd zaglōndałach do siyni. Yntlich musiałach sie tyż ôkōmpać, dyć dzisiej mōmy sobota. Nalołach sie wody do badywanny, niy za wiela, bo musza szporować. Wartko żech wlazła rajn i cały czos suchałach, eli na siyni niy ma jakigo larma. Nic sie niy dzioło, beztōż jak żech już była nazod ôbleczōno, nalołach tyj wody z kōmpieli do kibla i umyłach sie niōm delōwka. U mie ani kapka sie niy zmarni. Wtorcyno zawdy godała, że jo umia nojlepij szporować. I miała recht, bo jo niy kradna wody, a i tak płaca nojmyńsze rachōnki w naszym familoku.

Spodziywałach sie, że dzisioj może mie nawiydzić wnuczka ze swojim chopym, a ôni dycki majōm ze sobōm mobilnioka. Mogła bych ś niego szkyrtnōńć do tyj borocki, cery ôd Wtorcyny, do Niymiec. Chciałach sie przewiedzieć, eli ftoś jij pedzioł, co sie stało. I kej przijedzie na Fytel ôbejzdrzeć wszyjske rzeczy ôd matki i wziōńś to, co jij sie może przidać. Ale niy miałach nōmera ôd tyj dziołchy. Miałach nadzieja, że znojda go we byfyju ôd Wtorcyny, kaj trzimała wszyjske dokumynta. Napoczłach w nim sznupać, aże yntlich za talyrzami znodłach tako srogo blaszanno biksa. Blank żech niy miarkowała, bo niby pojakymu, że Wtorcyno we byfyju trzimie biksa Pandory. No to już terozki wiym.

Driny znodłach ksiōnżeczka na płat, roztōmajte rachōnki i ku tymu jedyn mały heft z adresami i nōmerami telefōnōw ôd cołkij familije. Ale to niy było wszyjsko, co żech znodła. Wtorcyno trzimała tam pora starych zdjyńć, kerych mi nigdy w życiu niy pokozała. I powiym wōm, że blank sie tymu niy dziwuja. Na jednym ś nich była Wtorcyno, jeszcze modo, ale niy sama, yno ze chopym per amt. Bernat Wtorek, chop ôd Wtorcyny, bōł dycki mały a ruby, ale tyn na zdjynciu wyglōndoł inakszyj. Ôn bōł chudy a dugi, a ku tymu blank podany na… mojigo ślubnego. I to niy yno bez cufal, bo, piernika kandego, to niystety bōł richtig mōj chop. Poczułach sie trocha niymocno, nale napoczłach te fotografije przeglōndać. Na nastympnyj uwidziałach sama gymba ôd mojigo świyntyj pamiyńci Jorga i wyczucie kozało mi wejzdrzeć na drugo zajta ôd tego zdjyńcio. Po tym, co żech tam przeczytała, zaczło mi sie kryńcić w gowie i musiałach sie wartko legnōnć na łōżko. Tako fest bamōntno dugi czas filowałach na gipsdeka i zdowało mi sie, co widza tam srogimi literami naszkryflane trzi słowa: „Roztōmiyłyj Aneli, Jorguś”.

Niy wiym, eli żech usła, abo ōmdlała, zōuwizōu jak żech sie ôckła, to było już sztwierć na piōnto. Za ôknym jakiś autok larmowoł choby staro walkownia, a jo dobrze znała tyn klang. Dźwigłach sie z prykola i wartko kukłach bez ôkno. Miałach recht, to bōł tyn klamor ôd mojij wnuczki i jeji chopa. Prawie ôdjyżdżoł z Fytla. No to fajnie. Na zicher byli u mie, żodyn im niy ôtwiyroł, beztōż pojechali fōrt. Niy mogli wiedzieć, że jo u Wtorcyny kibluja. Jerōnie, ale mōm ôkropiczny dziyń. I to wszyjsko skuli Wtorcyny. Musiała ta kobiyta umiyrać?

Zrobiyłach sie głodno. Poszłach do dōm i zjadłach sie tyn żur, co bōł do mojij wnuczki a jeji chopa. Kejby trocha poczekali, abo sie kapli, iże siedza u sōmsiadki – dyć wiedzōm, że sie ś niōm kamraca – to ôni by terozki jedli ta zupa. A tak bydōm klipy głodne. Potyn narychtowałach sie na wieczerzo dwie klapsznity z bajlagōm i ôbwinyłach je w papiōr. Miałach zamiar spyndzić noc u Wtorcyny. Skirz tego, co żech u nij znodła, niy musiałach tego robić. Ale, po piyrsze, tak je barzij po krześcijańsku. A po druge, musiałach akuratnie przesznupać ta pierzińsko biksa. Możecie sie myśleć, żech je wrazidlato, ale jo to smola. W tyj sprawie na zicher niy ôdpuszcza i niy dōm sie już robić za bozna!

W biksie było jeszcze pora zdjyńć, ale na żodnym niy widziałach już mojigo chopa. Za to jedne ś nich przedstawiało modo Wtorcyno w samym badykostiumie! Jak żech sie pōmyślała, że to możno Jorg wtynczos knipsowoł i co ta baba potyn ś nim wyrobiała, to zaś mi sie zrobiyło słabo. Nale musiałach to przetrzimać, bo na kōniec ôstało mi nojważniyjsze. W kuwercie znodłach jakeś brify i wyczuwałach, co zaroz ôdkryja korōnny dowōd na śmiyrtelny grzych Jorga i tyj motyki. No i żech sie niy chachła. Nojwiyncyj do Wtorcyny pisała cera z Niymiec, a niykedy przisłała coś jeji siostra, klosztorno panna. Ale mie ciekawiōł yno jedyn brif. Cobyście niy myśleli, że jo je imfintlich, przepisza wōm sam cołki tekst:

_Roztōmiyło Anelo,_

_Dzisioj bez cało szychta myśloł żech ô Ciebie i ô tym, co żeś mi wczorej dała. Tak my rōmplowali w tym chlywiku, aże mi sie blazy w niykerych miyjscach porobiyły. Możno jutro zajś sie trefiymy?_

_Twōj Jorguś_

Downo żech niy była tako markotno, jak dzisioj po tyj lekturze. Przi mie Jorg nigdy niy mioł blazōw. A jak już mu sie jake boloki zrobiyli, to jo go bez te wszyjske lata ôpatrowała, a niy ôna!

Terozki pisza do wos te słowa i ślimtōm choby gupio. I zaczynōm mieć wōnty, eli to wszyjsko mo syns. Bo możno te płaczki tak mi ślypia umyły, ale ôroz wszyjsko zdało mi sie inksze. U Wtorcyny była żech chyba ze sto razy, ale dopiyro dzisioj prziszłach ku tymu, że ôna sam miyszko richtig jak za staryj piyrwy. Ta drzewniano delōwka, ôszkubany zokel na ścianach, zarōściały żeleźniok, a we badycimrze pewnikym waszbret zamiast waszmasziny. A ku tymu wszyjskimu noczynia stare jak świat. Nojgorzij wyglōndo tyn ciynżki dymbowy szrank i byfyj, na kerym przōdzij bioło farba zrobiyła sie już blank żōłto. Tak mi sie terozki zdowo, że dziołcha ôd Wtorcyny niy bydzie chciała wziōńś ani jednyj rzeczy z miyszkanio swojij matki. I na co jo mōm pō nia zwōnić? To je darymny futer! Ida spać, a jutro musza z kimś kōniecznie pogodać.

niydziela, 11 paździyrnika

_Dalsza część dostępna w wersji pełnej_