Zdrowy układ limfatyczny - ebook

PRZEDMOWA

W medycynie zachodniej często myśli się o ciele wyłącznie w kategorii jakiejś jego części – osłabionego serca, starzejącego się mózgu, kolana dotkniętego artretyzmem – gdy w rzeczywistości to nie części są najważniejsze w ciele, lecz ogólna całość.

Ta całość składa się ze współpracujących ze sobą systemów – czasem w tandemie, czasem nie. Aby móc cieszyć się optymalnym zdrowiem, dobrym samopoczuciem i młodzieńczą energią, wszystkie te wewnętrzne interakcje powinny zachodzić wspólnie i mieć wpływ na wszystko, co robimy.

W tej książce dr Gerald Lemole zgłębia tajniki układu biologicznego z doprawdy niewykorzystanym potencjałem. Słysząc słowo „limfa”, czy też „chłonka”, większość z nas myśli od razu „nowotwór”, ale jak wyjaśnia dr Lemole, układ limfatyczny, inaczej zwany chłonnym, jest czymś znacznie więcej, ponieważ odpowiada za prawidłowe, wydajne i optymalne działanie wielu układów organizmu.

Dr Lemole, pionier kardiochirurgii i jeden z pierwszych lekarzy, którzy dostrzegli wpływ limfy na wszystkie aspekty zdrowia, twierdzi, że układ limfatyczny jest „Tajemną Rzeką Zdrowia”. Z różnych powodów układ chłonny – składający się z węzłów, naczyń i płynów ustrojowych – wciąż nie jest dobrze zbadany ani zrozumiany w powszechnie stosowanej medycynie. Nie mamy jeszcze nawet metody pomiaru dla tego układu – w celu określenia czy krążenie limfy jest u kogoś dobre, czy może słabe. Lecz jak wyjaśnia dr Lemole, rola limfy polega na ochronie narządów, naczyń krwionośnych i układów organizmu przed odpadami, resztkami komórkowymi, toksynami oraz innymi zagrożeniami dla zdrowia.

Kluczowym punktem tej książki jest: jak poprawić przepływ limfy i żyć zdrowiej.

Zastój limfy i słaby jej przepływ sprawiają, że organizm jest bardziej narażony na choroby i dysfunkcje.

W tej książce dr Lemole przeprowadzi cię przez podstawy wiedzy na temat tego układu, abyś dowiedział się, jakie ma on znaczenie oraz jak wpływa na całe ciało. Dowiesz się między innymi:

• jakie znaczenie ma układ limfatyczny jako jednostka, a nie tylko pomocnik gwiazdorów show, takich jak układ krążenia i układ trawienny;

• jaką rolę odgrywa układ limfatyczny w leczeniu wielu schorzeń związanych ze starzeniem się, takich jak choroby mózgu, serca i układu odpornościowego;

• jak stosować techniki „poprawy krążenia limfy” w celu złagodzenia przewlekłych stanów zapalnych, które leżą u podstaw wielu schorzeń związanych ze starzeniem się, brakiem energii i ogólną dysfunkcją.

Dr Lemole podziela moją pasję (popartą dziesiątkami badań) związaną z jedzeniem i jego leczniczą mocą. Opowie ci w tej książce, które produkty spożywcze i ich składniki mają udowodniony wpływ na układ limfatyczny. Ponadto podzieli się pomysłowymi i ciekawymi metodami na poprawę funkcji układu limfatycznego.

Układ chłonny to fascynujący temat – nie tylko w kontekście ogólnego stanu zdrowia, lecz swojej własnej istoty. Dr Lemole ponownie wkracza do akcji, ucząc o niezbyt dobrze rozumianym przez nas układzie, o którym jednak powinniśmy wiedzieć więcej.

– Mark Hyman, doktor nauk medycznych, przewodniczący Fundacji Pritzkera Medycyny Funkcjonalnej, Cleveland Clinic Lerner College of MedicineWPROWADZENIE
ABC PRZEPŁYWU CHŁONKI

Każdy, kto widział kiedyś zdjęcie szkieletu lub chociaż zerknął w gabinecie lekarskim na plakat przedstawiający budowę ludzkiego ciała, wie przynajmniej o podstawach naszej biologii: mamy w sobie dużo twardych rzeczy (kości), dużo miękkich rzeczy (narządów wewnętrznych) oraz wiele tuneli i dróg, przez które pewne substancje przemieszczają się z punktu A do punktu B. Krew wpływa i wypływa z naszych serc, myśli przeskakują z jednego neuronu do drugiego, a jedzenie dostaje się do środka jednym otworem, by potem wydostać się na zewnątrz innym.

Tytuł doktora nauk medycznych nie jest nikomu niezbędny do życia w zdrowiu, ale okazuje się, że rozumienie działania układów organizmu to jednak dość ważna sprawa. Według badań w szczególności jeden system – układ limfatyczny – to kluczowy czynnik osiągnięcia długowieczności, witalności i odporności na choroby. Jednakże nikt – ani środowisko naukowe, ani środowisko medyczne, a już na pewno nie zwykły człowiek – nie wie o tym temacie zbyt wiele.

Pragnę to zmienić, ponieważ po dziesięcioleciach pracy w służbie zdrowia jako kardiochirurg dostrzegam efekty i potencjał, jakie niesie ze sobą zdrowy układ chłonny. Widzę, jaki wpływ – na lepsze lub gorsze – może mieć na ludzkie zdrowie, samopoczucie i długość życia.

Tę książkę napisałem z pomocą moich dwóch najbardziej zaufanych i cenionych kolegów w dziedzinie medycyny integracyjnej, dra Dwighta McKee i dr Sandry McLanahan, aby wyjaśnić pełnię mocy i potencjału, jaki niesie ze sobą układ limfatyczny – co sam często nazywam „Tajemną Rzeką Zdrowia”.

Ta Tajemna Rzeka, jak sama nazwa wskazuje, działa praktycznie w niezauważalny sposób. Terminy zawierające słowo „limfatyczny” lub „chłonny” często są kojarzone z rakiem, ponieważ układ limfatyczny jest jednym z głównych kanałów rozprzestrzeniania się raka po organizmie. Mając nadzieję na znalezienie magicznego sposobu na zatrzymanie nowotworu, naukowcy skupili się zasadniczo tylko na tym aspekcie układu chłonnego i rzadko kiedy przyglądali się jego fizjologii w normalnym stanie, w tym temu, jak inaczej może wpływać na różne obszary ciała.

Układ limfatyczny to biologiczne pole bitwy, na którym codziennie dochodzi do wielu zwycięstw i porażek. Z najnowszych badań wynika, że zdrowy układ limfatyczny odgrywa rolę nie tylko w zapobieganiu i tłumieniu raka, lecz także chorób serca, mózgu, układu trawiennego i wielu innych dolegliwości.

Limfa ma udział praktycznie w każdym poważnym problemie, jaki może pojawić się w ludzkim ciele. Z tego powodu obwołano ją „Kopciuszkiem medycyny” – chociaż się jej nie docenia, wykonuje bardzo ważną pracę.

Tkanki, narządy, naczynia i płyny układu chłonnego stykają się ze wszystkimi innymi układami w ciele. Mówiąc prosto, im lepiej działa ten układ, tym lepiej działa ciało.

Na początku mojej kariery kardiochirurga, gdy pracowałem z doświadczonym patologiem, zauważyłem, że u osób cierpiących na problemy z sercem układ limfatyczny jest grząski, mętny i zanieczyszczony. A układ limfatyczny u zdrowych pacjentów? Krystalicznie czysty. Zupełnie jakbym porównywał system kanalizacji do wód Morza Karaibskiego. To skłoniło mnie do prowadzenia wieloletnich badań nad rolą układu limfatycznego zarówno w zdrowiu, jak i w chorobie.

Używając tej metafory rzeki przepływającej przez ludzkie ciało, mamy nadzieję zabrać cię w anatomiczną podróż, podczas której działanie chłonki stanie się dla ciebie pojęciem równie zrozumiałym jak poziom cholesterolu czy cukru we krwi.

Naszym celem jest zapewnić ci pomoc w poprawie przepływu limfy, tak aby organizm był w stanie lepiej pozbywać się toksyn i produktów przemiany materii, a także usuwać piętrzące się efekty dysfunkcji organizmu, które doprowadzają do urazów, stanów zapalnych i chorób, co może skończyć się na chronicznych schorzeniach. Dowiesz się, w jaki sposób chłonka odgrywa bezpośrednią rolę w działaniu różnych układów organizmu (krwionośnym, nerwowym, odpornościowym i innych). Znajdziesz tu też plan działania, który pomoże ci samodzielnie poprawić przepływ limfy we własnym ciele.

Ciało ludzkie przypomina trochę akwarium. Można powiedzieć, że chodzimy bezpiecznie po lądzie, ponieważ zabraliśmy ocean ze sobą. Skład naszych płynów ustrojowych, zarówno krwi, jak i limfy, jest podobny do wody morskiej – są słone i wypełnione składnikami odżywczymi, które tworzą nasz osobisty ocean. Żeby żyjące w akwarium stworzenia były zdrowe, należy pilnować, aby woda była w nim czysta i natleniona. W naszym przypadku komórki są zasilane tlenem i innymi niezbędnymi składnikami odżywczymi, a przepływ limfy podtrzymuje ich zdrowie. Białe krwinki układu limfatycznego wykonują pracę naprawczą, a produkty przemiany materii są usuwane podczas kąpieli w oceanicznych odmętach chłonki.

Układ limfatyczny przebiega między naczyniami krwionośnymi, usuwając przy tym toksyny i pomagając w dostarczaniu składników odżywczych. Działa inaczej niż jakikolwiek układ transportujący płyny. Nie potrzebuje centralnej pompy (takiej jak serce), nie ma jednoznacznych znaczników diagnostycznych do pomiaru jego funkcji lub stanu, a jak już wspomniano, społeczność medyczna nie poświęciła wiele czasu na bliższe przyjrzenie się jego roli.

Żaden lekarz nie zapyta cię o przepływ limfy podczas wizyty w gabinecie. Oczywiście, w celu wykrycia infekcji może poszukać obrzęku węzłów chłonnych, ale rzeczywistość przedstawia się tak, że układ limfatyczny jest zagadką dla znacznej większości z nas – pacjentów, jak i lekarzy. A jednak właśnie tam kryje się klucz do drzwi otwierających drogę na zdrowe oraz długie i pełne energii życie.

Wyobraź sobie dwie rzeki ukryte gdzieś głęboko w świecie, z dala od zgiełku cywilizacji. Nigdy niezbadane. Niewiele osób wie o ich istnieniu. Jedna z nich to krystaliczny zbiornik wodny, który budzi podziw swoją niemal magiczną czystością. Drugą wypełnia tylko brudna, zatęchła woda. To dwa przeciwstawne sposoby, w jakie może działać układ chłonny, a ta książka zabierze cię w podróż, abyś mógł odkryć swoją własną Rzekę Zdrowia.

Kiedy poznasz swoją własną Rzekę Zdrowia oraz dowiesz się, co robić, aby poprawić jej przepływ, wszystko pójdzie już z górki.

Układ limfatyczny, wciąż niedostatecznie zbadany i praktycznie nigdy nie brany pod uwagę w pomiarach codziennej opieki ambulatoryjnej, a nawet szpitalnej, może okazać się przełomowym obszarem medycyny – ponieważ przejrzysty, czysty układ limfatyczny z dobrym przepływem utwierdzi się jako jeden z głównych mechanizmów poprawy zdrowia.

Kluczem jest zrozumienie, czym jest limfa. Kiedy posiadasz namacalną wiedzę na temat działania czegoś, możesz lepiej wprowadzić zdrowe nawyki w czyn. Mając jakiś obraz działania organizmu, uczysz się, jak go wspierać, zamiast pozostawać nieświadomym, że zanieczyszczony układ limfatyczny może źle wpłynąć na funkcje wielu układów w ciele.

Biorąc pod uwagę fakt, że mamy teraz globalny kryzys zdrowotny – jeśli chodzi o otyłość, zachorowanie na raka, cukrzycę i problemy immunologiczne – ta książka może przyczynić się do zmiany sposobu, w jaki świat i profesja medyczna postrzega układ limfatyczny. Opierając się na pionierskich badaniach (w których brałem udział, gdy w artykule opublikowanym w 1981 roku w „Annals of Thoracic Surgery” ujawniono przełomowe dane na temat układu limfatycznego) mamy nadzieję, że nauczymy cię, jak dbać o układ chłonny, aby osiągnąć długie, zdrowe życie.

To właśnie jest uzdrawiająca moc przepływu.

Dlaczego układ limfatyczny jest taki ważny? Ponieważ gdy nie działa płynnie, zwiększa się ryzyko rozwoju przewlekłych chorób zwyrodnieniowych, które pogarszają jakość życia, zwiększają koszty opieki zdrowotnej i generalnie skracają życie. A co, gdy ta „rzeka” płynie bystro? Nie będzie przesadą porównać tego do kąpania się w fontannie młodości. Oto jak to działa:

• Jedną z charakterystycznych cech chorób zwyrodnieniowych jest przewlekły stan zapalny. Dochodzi do niego, gdy układ odpornościowy ulega osłabieniu, z czym idzie w parze natłok bakterii, wolnych rodników i innych substancji w organizmie, które wprowadzają zakłócenia w funkcjonowaniu ciała, utrzymując je w ciągłym stanie wysokiej gotowości;

• Dlaczego układ limfatyczny jest taki ważny? Po pierwsze, dostarcza informacje o toksynach zanieczyszczających organizm do komórek układu odpornościowego, aby te następnie mogły je usunąć lub zneutralizować. Po drugie, przez układ limfatyczny odprowadzane są szkodliwe substancje i wszelkie powstałe z ich powodu produkty uboczne. Po trzecie, pomaga w procesie oczyszczania, przyczyniając się do leczenia i odbudowy molekuł w danym obszarze. Bez wydajnego przepływu chłonki te trzy procesy są zagrożone, a ty stajesz się narażony na ryzyko przewlekłego stanu zapalnego lub noszenia w sobie substancji toksycznych zakłócających zdrowy metabolizm i funkcjonowanie organizmu;

• Ten proces musi być szybki i konkretny: przekazać wiadomość, zniszczyć napastników, oczyścić teren. System transportu limfatycznego – Tajemna Rzeka Zdrowia – to droga, którą muszą obrać komórki, aby wykonać te trzy zadania. Jakiekolwiek opóźnienia przyczyniają się do powstania przewlekłego stanu zapalnego lub choroby autoimmunologicznej.

Nie jest to prosty proces, a ważnych jest w nim wiele właściwości chłonki – jej przepływ, lepkość, skład i objętość. Jednak ten proces stanie się dla ciebie zrozumiały po tym, jak przeprowadzimy cię przez podstawy i różne przykłady.

Najlepsze jest to, że możesz samodzielnie zacząć pracować nad poprawą przepływu limfy. Będziemy rozmawiać o tych sposobach na stronach tej książki.

Ta metoda na poprawę zdrowia wyszła na światło dzienne po części dzięki epigenetyce. Kiedyś uważano, że mamy niewiele kontroli nad naszym genetycznym przeznaczeniem – że nasze geny są jakie są i nie mamy wiele do powiedzenia w kwestii tego, jak funkcjonują. Według starych poglądów każdy był skazany na geny, z jakimi się urodził.

Ale teraz wszystko się zmieniło.

Dzięki rozwojowi epigenetyki dowiedzieliśmy się, że nasze działania, czy coś robimy albo nie robimy, mogą wpłynąć na sposób ekspresji genów – na wzór włączania i wyłączania przełącznika. Ma to poważne konsekwencje dla funkcjonowania ciała.

Historia epigenetyki to fascynująca sprawa. Zanim na przełomie ubiegłego wieku Francis Collins rozszyfrował ludzki genom, panowało powszechne przekonanie, że ludzie mają około 150 000 genów, których budowa opiera się na białkach, aminokwasach, tłuszczach i węglowodanach wytwarzanych przez organizm każdego dnia.

Ku zaskoczeniu genetyków odkryto, że genom zawiera 25 000 genów, z których 90 procent uznano za „śmieciowe DNA”. Oznacza to, że mogą pełnić różne funkcje i współpracować z innymi obszarami genomu. A dlaczego to ważne? Ponieważ dostarczane informacje mogą wpływać na sposób ekspresji tych genów.

Wbrew temu, co myślano, okazało się, że geny nie są niezmiennym kodem, który dyktuje, jak „działasz”. Są raczej płynnym plikiem, który może się zmienić w zależności od tego, które geny zostaną stłumione, a które doświadczą ekspresji, co może polepszyć zdrowie, ale czasem też pogorszyć. Zdumiewające są już same implikacje tego, co można zrobić z genami promującymi raka lub związanymi z otyłością.

Jeśli chodzi o limfę, liczy się przy niej głównie jakość i przepływ. Można pomyśleć, że nasza genetyka z góry narzuca, jak te dwie rzeczy będą wyglądać, ale tak się składa, że jednak posiadamy zdolność do usprawnienia działania chłonki i związanego z tym ogólnym stanem zdrowia.

Przepływ limfy można poprawić poprzez odpowiednie odżywianie się i relaks, wizyty w saunie, śmiech, a nawet praktyki duchowe. Przekażemy ci porady i wskazówki, które pozwolą pobudzić twój układ limfatyczny, wykorzystując do tego trzy metody: wspomaganie przepływu odpowiednią dietą, przyśpieszanie przepływu intensywnymi ćwiczeniami oraz stabilizowanie przepływu z pomocą medytacji i relaksacji.

W dzisiejszych czasach często używamy słowa „przepływ” w takich kontekstach, jak przepływ pracy, przepływ w sporcie. Jednak w tej książce chcemy przedstawić ci zupełnie nową koncepcję przepływu – taką, która zmieni twój sposób myślenia, ciało, a nawet życie.